|
2000
|
|
|
batetik, filosofiak bere jardueran zientziari begiratu behar ziola baieztatuz, hau da, lan serioan, zehatzean, zorrotzean, etab. Bestalde, filosofiaren zeregina zientziaren kontzeptu eta kategoriak argitzea zela esanez. Machek berak nahiko lukeen bezala lortu ez
|
bazuen
ere, hurrengo filosofoek ildo horretatik jarraitu zuten. Lehendabiziko urratsa, dena den, filosofiaren beraren kontzeptuak argitzea litzateke.
|
|
2001
|
|
|
Platonek amesten duen bizitza politikoa hiri estatuaren batasun moduko bat da. Hiri estatua bestelako antolamendu politiko ezberdin bat sortzeko pixkana pixkana nola eraldatzen ari zen ezagutu
|
bazuen
ere, ez zuen jakin antolamendu politiko berriari aurre hartzen edo greziar historiari uko egiten. Hiria osotasun bateratu bat izango da, bere dimentsio guztiak osotasun horren zerbitzura egongo direlarik.
|
|
|
Bestalde, horrelako ikerketa batean arreta desbideratzea baino ez lukete lortuko. Honi gehitu behar zaio 10 urte inguru lana prestatzen igaro ondoren (1772ko otsailean Kritika hiru hilabetetan bukatuko zuela aipatu
|
bazuen
ere egiatan 1781ean ikusi zuen argia liburuak) azkenean testua bera hiru hilabetetan idatzi zuela (seiehun orritik gorako lanaz ari gara). Kemp Smith-en arabera Kritika ‘patchwork’ bat izango litzateke:
|
|
|
Hemen, arrazoimenaren alderdi ezberdinak lotzen dituen funtsezko batasuna dabil lanean, Kantek gero bere testuetan ikuspegi bateratu bat aurkeztea lortu ez
|
bazuen
ere. Eremu teorikoa eta praktikoa batuko lituzkeen printzipio komunaz hitz egiten du, eta printzipio hori askatasuna dela aurkituko du.
|
|
2002
|
|
|
Panoptikoari eskaintzeko; hala eta guztiz ere, Jeremy Benthamek luzaz jarraitu zuen proiektuan lan egiten. Azken buruan eskemak porrot egingo zuen, eta Londresen Panoptiko bat eraiki eta zuzentzeko proposamena ukatu ziotenean Jeremy Benthamek gobernuaren ordaina jaso
|
bazuen
ere, honenbeste denbora eta lan eskatu zion proiektu garatu eta idiosinkratikoaren porrotak etsipen handia sortu zion.
|
|
|
Garaiko ideia liberalekin, kartzelen erreformarako bere nahiak industria iraultzarekin eta Frantziakoarekin bat egingo du. Utilitatea berak asmatu ez
|
bazuen
ere (aurretiaz Beccariak edota Humek ere hitz egiten digute Estatu bateko zoriontasun kopururik handiena lortzearen helburuari buruz), utilitatea interpretatu eta moral eta legearen printzipio unibertsal bezala aplikatzeagatik utilitatearen aitatzat har dezakegu. Utilitarismoak eraginda, gizatasuna, liberalismo ekonomikoa eta kontrol eta diziplinaren bidezko botere antolaketa oinarri dituen proiektua luzatuko digu Benthamek2.
|
|
|
Ingalaterran 1816an eraikiko da lehena, honen jarraian Herbehereetan ere era honetako espetxeak eraikitzen hasiko direlarik. Frantziar estatuan azkenean ez zuten Panoptikoaren eraikuntza onartu, ezta espainiar estatuan ere, liberalismoaren garaipenak une batez ia lortu
|
bazuen
ere.
|
|
2004
|
|
|
Ezin uka daiteke izenek perpausean duten berealdiko eta egundoko garrantzia. Wittgensteinek perpausaren funtsa erabakigarriro argitu
|
bazuen
ere, ez dugu uste izenen funtsa, eta bereziki izendatze prozesuaren funtsa, guztiz argitu zuenik Tractatus ean. Ikerketa filosofikoak izeneko bere azken liburuan ikuspegi berriz ekin zion auzia aztertzeari, hizkuntz joko kontzeptuaz baliatuz eta haurren hizkuntzari garrantzi handia emanez.
|
|
|
Vermischte Bermerkungen izeneko bilduman ohar labur baina interesgarri batzuk irakur daitezke, honako hau bezala: 11" ’Jainko’ hitza erabiltzen duzun moduak ez du erakusten norengan pentsatzen duzun baizik eta zer pentsatzen duzun". Guztiarekin ere, Egunkari filosofikoa n aurkitzen ditugu Jainkoarekiko aipamenik gehienak eta interesgarrienak, Wittgensteinek inoiz argitaratzeko asmorik azaldu ez
|
bazuen
ere.
|
|
|
Testu honen argitan hobeki ikus daiteke orain arte egin dugun gogoeta bidea. Wittgensteinek etikaren zereginaz esplizituki eta tematikoki gehiagorik izkiriatu ez
|
bazuen
ere, ezinago argi eta zuzen definitu zuen etikaren zeregina. Eta horretan, beste gauza anitzetan bezala, zorretan gaude berarekin.
|
|
|
Kantek balioen terminologia erabili ez
|
bazuen
ere, giza duintasunari eta pertsonari aitortu zien berezko eta besteren ezinezko balioa(" pertsona bere baitako helburu bat da"), subjektu morala balio gorentzat hartuz. Nietzschek, bere aldetik, eta Kantekin zuen zorra irudikatu ezinik, gizakiaren helburu eta eginbehar prometeikoa azpimarratu zuen:
|
|
2005
|
|
|
Suediako Gorteak Parisen enbaxadore izendatu zuen (1634). Luze jardun zuen Parisen, arrakasta handirik izan ez
|
bazuen
ere. Europan urteen gerla pil pilean zen() eta Grotiusen zereginak hortik bideratu ziren.
|
|
2007
|
|
|
Razionalizazio ahaleginak urrats ausartagoak eman zituen: lehen monetak balio erreala izan
|
bazuen
ere, urrearena edo zilarrarena adibidez, gerora, edukiaz harago, sinboloak hartu zuen adierazgarritasuna, polisaren ordaintzeko eta erantzuteko ahalmenak, hitz batean.
|
|
|
Eta horrek, politikaren eta artearen arteko lotura uste baino sakonagoa izan zela agerrarazten du: Ilustrazio zientifiko eta filosofikoarekin guztiz bat eginda etorri zen sistema demokratikoak —askatasuna eta giza autonomia ahalbidetu zuen heinean— gauzak, irudiak eta artefaktu sinbolikoak beste molde batera ulertu ahal izatea ekarri zuen353 Arkaismoan barrena irudien zirkulazioa aristokraziak kontrolatu
|
bazuen
ere, demokraziarekin —erlijio kolektibo eta kultu publikoak indartu ez ezik— arte erlijiosoaren erabilera eta ekoizpen berriak bultzatzen dira354: jainko andereak ikuslearen mailara jaisten dira, hezur haragizkoak bilakatzen dira jantzien atzean355 Hitz batean, naturalismoa gailentzen da giza begian:
|
|
2012
|
|
|
Maoismoak beti izan du masekiko konfiantza, beti sinetsi izan du alderdien borrokan; masa iraultzailea ekintzaile historiko erabakigarria da, matxinatutako masen eta alderdiaren (azken hori subjektu politiko gisa ulertuta) arteko harremana ezartzea zen garrantzitsua. Horrek, gehiengoarentzat komunismoaren bukaera suposatzen
|
bazuen
ere, Badiourentzat ezkerreko estrategia eta kontzientzia sakontzeko aukera ematen zuen. 1977an, komunismo klasikoaren bukaera helarazi zuten hainbat gertaera izan ziren.
|
|
|
Gizarte inposatzaile eta patriarkala atzean utzi behar zen; kapitalismoa, eta autoritario eta alienatzaile den heinean baita komunismoa ere, gainditu egin behar ziren. Eta 68ko mugimenduak orokorrean porrot egin
|
bazuen
ere, programa hori emantzipazioaren aldeko ondorengo borroka guztietarako behin betiko finkatuta geratu zen. Feminismoa, askatasun sexuala, ekologismoa...
|
|
2014
|
|
|
Sarritan ematen den argudioa da, nagusiki, amaieraren atzeratze betierekoan datzala desberdintasuna. Nahiz eta Wagnerren diskurtso musikala oso landutzat jo, diferentziazioa bere ezaugarri aldaezinena dela epaituta ere, diskurtso tonaleko kromatismoa muturrera eraman badu ere; ziurgabetasun tonala ematen badio ere eta kontuan har genezakeen desberdintasuna musikan lantzeko modu berri bat sortu
|
bazuen
ere, kontrajartzen zaion argudioa da desberdintasunaren tratamendu hori ez dela benetakoa, ez delako barneko desberdintasun bat eternalki geroratzen duelako edo amaiera atzeratzen duelako. Desberdintze sotila da, baina oso garrantzitsua.
|
|
2017
|
|
|
24 Bigarren tomoa garai berean idatzi
|
bazuen
ere, 1985ean argitaratu zen.
|
|
|
Lehen antzerki lana orduan idatzi zuen (Bariona, 1940), ez argitaratzeko, baizik eta Stalag bereko preso kideek antzezteko. Gaitzat Eguberria
|
bazuen
ere, kolektiboaren elkartasunaren eta erresistentziaren aldarria zen. Bestalde, makina bat gutun idazten zituen eta gogoeta filosofikoak eta egunerokoak ‘gerrako koaderno’ moduko batean15 idazten zituen.
|
|
2021
|
|
|
Beauvoirrek, bere obraren bidez, guztiz eraistea lortzen ez
|
bazuen
ere, zartatu behintzat egin zuen subjektua ulertzeko era modernoa, arrakalak eta aukerak zabalduz:
|
|
|
eginean diren hezur haragizko subjektu kokatu, baldintzatu eta irekiak, gorputzetik abiatuta bizitzako eremu orotan (ekonomiko, sexual, sentimental...) norbanakotasuna garatzeko gaitasun formal eta materiala izan behar duten proiektu autonomo eta berdinak. Beraz, anbiguotasun horretan, guztiz eraistea lortzen ez
|
bazuen
ere, subjektua ulertzeko era modernoa ederki zartatu zuen, arrakalak eta aukerak zabalduz.
|
|
|
Teorikoki ez ezik, praktikoki ere emakumeak independentzia maila altuagoa lor zezan hainbat borroka garatu zituzten. Kontratu heterosexualak indarrean jarraitu
|
bazuen
ere, hainbat eskubide zibil, politiko eta sozial gauzatu zituzten. Sufragiorako eta parte hartze politikorako eskubideaz gain, gerraosteko ongizate eta babes sistema publikorako oinarriak finkatu zituzten:
|