|
2000
|
|
|
Ai, jaun André, nola agertu eta nola esplikatu istant hura, neure oina untziaren gainean jarri nuenekoa...! Lehen ere sentitua nintzen zerbait, eta zerbait baino gehiago ere bai, Donibane Lohizunetik Italiarako bidean partitu ginenean; baina orain are handiagoa eta sakonagoa zen sentitzen nuena, handiagorik senti
|
bazitekeen
... zeren eta Italiarako bidaiak itsasoz ibiltzerat bulkatu baininduen, baina ez ninduen itsas gizon egin; Amsterdamerakoak, aldiz, itsasgizon egin ninduen, eta bulkatu ninduen, ez soilki itsasoa ibiltokitzat hartzerat, baina neure etxetzat eta egonlekutzat hartzerat ere.
|
|
|
Noiztik ote, eta zein kondiziotan? Zena zela ere, agian horrek Henriren bilatzea erraztu egingo zion; izan ere,
|
bazitekeen
burkideek, egoera berrian, oraintxe ez bazen laster batean, emeki emeki beren gordelekuak utzi, argitara irtetea. Xanek gazta zati bat eraman zuen ahora.
|
|
|
" Hark?", galdetu zuen Xanek. " Henrik", esan zuen aitatxik; beraz Lazarok haren bila etorri zela kontatu zien; ez zen komeni, agian, berria hala hala heda zedin; hotsa behar ez ziren belarrietara heldu zitekeen; alta,
|
bazitekeen
zaharrak datu berriren bat ematea; bazirudien zerbait esatekoa zuela; izan ere, antiojoak jarri eta, eskuaz apurtxo bat hurbiltzekoa eginez: " ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero:
|
|
|
Bertan lagun haiek zerbaitek, segurrenik ideia, edo kausa batek batu zituela zirudien; antza beren isilaz zerbaitegatik protesta egin, zerbaiten alde edo kontra zeudela adierazi nahi zuten. Inoiz ez elkarri begira, inoiz ez elkarri mintzo,
|
bazitekeen
aldez aurretiko erabakiz, baina bazitekeen lotsaz, bazitekeen elkarrenganako estimarik ezaz. Batzuk zamarraz eta kirol zapatillez jantzita, beste batzuk beroki luzeez eta oinetako sendoez, elkarrengandik aski diferenteak izan eta, ez pankartarik ez beste erakusgarririk zutela, bista batera, elkartzen zituen zer bakarra hain zuzen ere isiltasun hautsigaitz hura zen.
|
|
|
Bertan lagun haiek zerbaitek, segurrenik ideia, edo kausa batek batu zituela zirudien; antza beren isilaz zerbaitegatik protesta egin, zerbaiten alde edo kontra zeudela adierazi nahi zuten. Inoiz ez elkarri begira, inoiz ez elkarri mintzo, bazitekeen aldez aurretiko erabakiz, baina
|
bazitekeen
lotsaz, bazitekeen elkarrenganako estimarik ezaz. Batzuk zamarraz eta kirol zapatillez jantzita, beste batzuk beroki luzeez eta oinetako sendoez, elkarrengandik aski diferenteak izan eta, ez pankartarik ez beste erakusgarririk zutela, bista batera, elkartzen zituen zer bakarra hain zuzen ere isiltasun hautsigaitz hura zen.
|
|
|
Bertan lagun haiek zerbaitek, segurrenik ideia, edo kausa batek batu zituela zirudien; antza beren isilaz zerbaitegatik protesta egin, zerbaiten alde edo kontra zeudela adierazi nahi zuten. Inoiz ez elkarri begira, inoiz ez elkarri mintzo, bazitekeen aldez aurretiko erabakiz, baina bazitekeen lotsaz,
|
bazitekeen
elkarrenganako estimarik ezaz. Batzuk zamarraz eta kirol zapatillez jantzita, beste batzuk beroki luzeez eta oinetako sendoez, elkarrengandik aski diferenteak izan eta, ez pankartarik ez beste erakusgarririk zutela, bista batera, elkartzen zituen zer bakarra hain zuzen ere isiltasun hautsigaitz hura zen.
|
|
|
Hain segur, eztanda baino lehenagokoak, ezen gero Henri ihesi edo behintzat ezkutatuta egon zen. Eta hala ere,
|
bazitekeen
eztanda izan eta gerokoak izatea. Zenbat denbora egin ote zuen berak Motan, gero Etxezurian, eta urte haietan Henri zer eta nondik nora ibili zen?
|
|
|
Gaineratikoan, hiru lau mutil zebiltzan tailerrean uxkurka: zeregin fijo bat gabe, morroi lanak edo behintzat, ez hain lan inpreszindibleak eginez; beharbada berak mutil haiek bezala bukatuko zuen;
|
bazitekeen
hura izatea bere sinoa; eta, hala bazen, isilik onartuko zuen. Handia zen bere diru beharra; handia, baita, bere bakardadea.
|
|
2001
|
|
|
Rodriguez edo Rosso horren adibide dira, baita Aristides Maillol frantziarra ere. Rodinen lanean sinbolismoa nabari
|
bazitekeen
ere, mugimenduko eskultura adibide nagusia Maillol eta bere emakumezko gorputzak direla esan daiteke.
|
|
|
Lehenbizi lehenbizitik nabari zen, gazteagoen artean, susmo kontentagaitz baten arraiza eta hori, duda mudakotzat jo
|
bazitekeen
hasieran, gero eta argiago eta zaratatsuago. Lehen ez ziren arazoak ongi aztertu eta erabaki; behar ez zen bideko jokaera erabili zuten.
|
|
2002
|
|
|
Baina begirada zaharragoa zen, nolabait. Zaharregia, horrela esan
|
bazitekeen
. Gogoa txit higaturik baleuka bezala.
|
|
|
Maite maite baitzuen Sergio, eta Sergiok bera ere bai, itxuraz. Eta, Granadako Alpujarretako herri galdu hartara joatea burugabekeria hutsa izan
|
bazitekeen
ere, ez bata ez bestea ziren burugabeak, beren harremanei zegokienez bederen. Halako suertez, non harako maxima hura baitzuten hartua arau gisa:
|
|
|
Bazekien sentitu zuena, hark, Madrilek ez bezala, Gernika izan bazuelako, baina ezin zuen zehaztu norainoko mina sentitu zuen. Eta
|
bazitekeen
ikaragarri sentitu izana. Bazitekeen Gernikari oso lotua egon izana.
|
|
2003
|
|
|
Ez bestelako negargura arruntaren bultzadaz, ez. Baina hori ere
|
bazitekeen
. Zergatik ez, bada.
|
|
2004
|
|
|
Liburuaren bertuterik handienetakoa, gure ustez, euskaraz egiten den filosofia garaikidearen hainbat joera, jatorri, eskolaedota tradiziotako jendea proiektu kolektibo honetan biltzeada, Liburua beste era batera egin
|
bazitekeen
erc, nahitaez beharrezkoa zen aditu talde handibaten parte hartzea eta laguntza, horri eskerrak lortu baita jatorrizko testu guztiak euskarazidaztea.
|
|
|
Orduanetxeruntzabiatu nintzen nere Cadillac zaharrean. Niresusmoahauzen:
|
bazitekeen
hiltzaileabiktimen ikaskiderenbatizatea, baina oraindik gehiago sakondu behar nuen.
|
|
|
" TXEKOSLOVAKIAKO PRESIDENTE HACHAK ALEMANIAREN BABESA ESKATU DU!!!"," PRAGAKO BIZTANLEEK ONGI ETORRI EMAN DIOTE REICHEKO ARMADA ASKATZAILEARI!!!". Del Vallek orain gogoratzen zuen aurreko gauean jendea topa eta topa ari zela hoteleko tabernan eta, bai,
|
bazitekeen
Txekoslovakia hitza aditu izana. Baina, ez alkohol lainoz lausoturiko irudi haiek, ez lerroburu deigarri haiek ez zitzaizkion axola.
|
|
|
Del Vallek mirespenezko irribarrea agertu zuen: azken batean,
|
bazitekeen
kankailu haren baitako txokoren batean menturazalearen arima kukutzea. Agente espainiarrak bagoiko atean itxaron zion eta, igotzen lagundu ostean, txapaka jo zuen aleman hatsandituaren bizkar alimalekoan.
|
|
|
bera izaten zen beti ideia bikainak izaten zituena. Hori bai,
|
bazitekeen
Hans treneko bere hanka sartzea zuritu nahian ibiltzea. Kankailuari aukera bat eman behar zitzaiola erabaki zuen Del Vallek.
|
|
|
Andreak, hala ere, izanen zuen segur aski ihesbide edo ezkutalekuren bat aldez aurretik prestatuta. Edo
|
bazitekeen
eskailerak jaitsi gabe irakaslearenera itzuli izana, etxea miatzera edo. Hala pentsatu nahi nuen, behintzat.
|
|
|
Ez, morroi haiek irakaslearen etxea zelatatzen arituko ziren, garbi baitzegoen andreak ingelesen zerbitzura lan egiten zuela. Bai,
|
bazitekeen
pistolariek denbora luzea eramatea irakaslearen zelatan. Ni haren etxean sartzen ikusita, aukera ederra ikusiko zuten irakaslea ez ezik beste agente bat ere garbitzeko.
|
|
|
esan zuen Txemiñek, hori Amabiko ostatuan urteko pitarra probatzen gelditu duk Tomasekin eta!," han egongo zirela biak ala biak zein baino zein atxur galantagoarekin eta han beste konturik ez zela, eta astoa, berriz, zer egin behar zuen?, ezagutzen zuen bidetik barrena jaitsi, eta bide bakarra gainera! Eta
|
bazitekeen
hala izatea, eta bazitekeen ez izatea hala, eta hartan Erdoi isilak:
|
|
|
esan zuen Txemiñek, hori Amabiko ostatuan urteko pitarra probatzen gelditu duk Tomasekin eta!," han egongo zirela biak ala biak zein baino zein atxur galantagoarekin eta han beste konturik ez zela, eta astoa, berriz, zer egin behar zuen?, ezagutzen zuen bidetik barrena jaitsi, eta bide bakarra gainera! Eta bazitekeen hala izatea, eta
|
bazitekeen
ez izatea hala, eta hartan Erdoi isilak:
|
|
2005
|
|
|
Eroso jarri zen, beroki azpian zeraman traje serio hartan eroso egon
|
bazitekeen
, behintzat; mahaitxoan hautsontzia ikusteak erre zitekeela ulertarazten zuelakoan, amerikar zapore jatorreko Marlboroa atera zuen, baita gustu eskaseko lagun batek oparitutako pizgailua ere, plastiko gorrian nabarmentzen zen ilehori titi handi biluziari jaramonik egin gabe. Ez zuen pizteko aukerarik izan, harrera egin zion idazkari ipurtandiak orduantxe atea ireki eta deitu egin baitzion.
|
|
|
Ahaztu egin zitzaizun, ordea, gizonak lapa zorririk ez dizulako jotzen lan egiten duzula argitzea... baina tira... Zure ahotik ez zen kexu bat atera, argi suma
|
bazitekeen
ere nork bere bizitza egiten duzuela... Astean zehar, ordutegi ezberdinak direla-eta, ez duzue ia elkar ikusten; larunbat arratsaldeetan, zu amaren etxera joaten zara eta bera musean jokatzera jaisten da tabernara; eta igandean, kalera joaten zara alabarekin eta zure gizona telebista kodetua ikusten gelditzen da etxean.
|
|
|
Haatik, haiek guztiak nire susmoak besterik ez ziren, eta ez nuen argibiderik egia zirela jakiteko. Orain puzzlearen zati gehiago neuzkan, oso zati baliotsuak; osatuago neukan, baina, irudi osoa imajinatzean,
|
bazitekeen
oker larriren bat egitea.
|
|
|
Bazitekeen Julio zitalak ez luzaro ziria sartzea barruan zeraman jainkoari (deabruari, hobeto esateko), eta
|
bazitekeen
Adelak ere bere jainko onberari ez halakorik egitea, eta guztia bere onera itzultzea. Baina, eta ni?
|
|
|
Aipatzen zituen hilketa sailek baserria larrutu zutenean sortua zena amatxi? Zerbait
|
bazitekeen
bai, ehun urteetara hurbildua zelako; hargatik Jessicak anderearen oroimen likitsak buruhon nahasi bateko ipuinak bailiran hartzen zituen. Sukaldeko zuzuluan pausatu zuen amatxi.
|
|
2006
|
|
|
Artean bazegoen aukera bat: hezur haiek txikiak izanik,
|
bazitekeen
lurrarekin batera baztertu izana.
|
|
|
Gero eta eroriago zeuden biak, eta denetariko ideia etsigarriak bururatzen zitzaizkien:
|
bazitekeen
Malenfer aspaldi hil izana, edo oso noizean behin bakarrik joatea posta jasotzera. Malenferren argazkia erakutsi zieten bulegoko zenbait langileri, baina burua astindu zuten denek.
|
|
|
Baina, bestalde, Iruña Veleian euskarazko inskripzio batzuk aurkitzea egundoko iraultza izan
|
bazitekeen
ere, inskripzio hauek aurkitzeak kontuari dimentsio berri eta erabat ezezaguna eman dio. Zergatik?
|
|
|
Garai haietan, ikusi ahal izan nuenez, txikitero koadrilaren ibilerak ia egunerokoak ziren, asterokoak seguru," kolgatu" batzuk zirelako, koadrilako bakarren batek esaten zuenez;" Sabigaingo jamoi bat baino kolgatuago gagoz" esan ohi zuen, bere hitz zehatzak errepikatzearren; baina ez zuten zerrenda pasatzen, eta batzuetan asteak pasatzen ziren kolgatu jakin bat ikusi barik, edozein arrazoi medio ez zelako etortzen; noiz edo behin igual batek galdetzen zuen norbaitez, ausentzia luzatzen bazen, eta hasierako okurrente horrek berak esan ohi zuen, horrelakoetan," haren jamoia erretiratu dabe". Ez da gauza bera, baina saskibaloi taldeko izarren kamisetekin horrela egiten omen dute Ameriketan, izarra erretiratzen denean kamiseta taldetik kendu eta kiroldegiko sabaitik eskegi, nik horrekin lotzen nuen hitz jokoa,
|
bazitekeen
txikiteroak ere bi ideia horiek hala edo nola elkartu izana. Edo agian dena izango zen urteetan (ni bezala) kirol kazetaria izandako baten deformazio profesionala.
|
|
|
Beste batean hartz emea eskopetaz bota zuen, eta labanaz errematatu. Edo
|
bazitekeen
bi balentria horiek ez izatea erabat horrela, baina guk hala izan balira bezala ikusi genituen beti.
|
|
2007
|
|
|
Egun, erro karratua egiten ez jakitearren ez da deus gertatzen; lehenago,
|
bazitekeen
kontu larria izatea.
|
|
2008
|
|
|
Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu? magaletik jauzi egin ahala beste hiru anaiak baino ausartago izan
|
bazitekeen
ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
|
Irakurketa lehen lerro hartan uztekotan egon zen? begiak bizpahiru segundotan orritik aldendu zituen behintzat; zertarako jarraitu, izan ere, esaldi hartan adierazia bazegoen mezuaren muina, eta gainerakoa apaingarri hutsa
|
bazitekeen
–Eta egin beharreko galdera ezpainetan baitzuen, ausaz, ordurako:
|
|
|
Baina Ernestinaren arima frai Millanenaren norabidean, baita alderantziz ere? ipini zuèn lehen urrats hura behin behinekotzat eta badaezpadakotzat har
|
bazitekeen
ere, bigarren urratsa ez, hura behin betikoa izan baitzen, elkarrenganako konfiantza zigilatu zuena. Ernestina komentuan sartu eta zortzi hamar egunera izan zen, Ernestinak zuzendari espiritual berriarekin egindako lehen aitortzan.
|
|
|
besaburua hautsi eta birika ukitua zion, baina ez txarki; bigarrenak zango mamietako gihar batzuk etetea besterik ez zion egin. Sendatuko zela segurua zen, sendagileak esan zuenez, baina bitartean, ondorengo asteetan, ez zuen ez ibili behar, ez besoa mugitu behar, ezta hitz egin behar ere isilik pasa
|
bazitekeen
.
|
|
|
Batetik argi geratu zen Azkue, Eleizalde eta Campion kontsentsu ortografikoa bilatzeko pertsona autorizatuenak eta ezinbesteko interlokutoreak zirela, eta, beraz, Akademian ere presente egon zutela. Bestetik, hiru horien artean, kimika perfektua izan ez arren, lehen hurrerapen saioa bat posible izan zenez,
|
bazitekeen
Akademian gehiago negoziatuz gero akordio osoagoetara iristea. Alta, Azkuek, bereari eutsiz, Campion modukoak (eta akaso etorkizunean baita akademiko gehienak ere) konbentzi bazitzakeen ere, beste aldean, Eleizaldek eta gainerako jeltzaleek argi utzi zuten beraiek ez ziotela besterik gabe uko egingo beren ortografiari.
|
|
|
Eta beraz, hori baieztatuz gero, adostasuna lortzea zailagoa izan zitekeen, «beste» jeltzale horiek kontsentsuan inplikatu ezean. Horri loturik,
|
bazitekeen
, akordioak onartzeko EuskalEsnalekoena moduko borondate onaz gain, beste jarrera batzuk ere egotea, irreduktibleak, Campion, Azkue eta Eleizalderen arteko erabakiak eztabaidatzeko prest, baita akaso etorkizuneko Akademia batek har zitzakeenak ere. Zentzu horretan, negoziaketen nondikoak ezkutuan gordetzea adostasuna babesteko beharrizanak gomenda zezakeen, eta etorkizunean ere bazitekeen Akademiak hala jokatu behar izatea.
|
|
|
Horri loturik, bazitekeen, akordioak onartzeko EuskalEsnalekoena moduko borondate onaz gain, beste jarrera batzuk ere egotea, irreduktibleak, Campion, Azkue eta Eleizalderen arteko erabakiak eztabaidatzeko prest, baita akaso etorkizuneko Akademia batek har zitzakeenak ere. Zentzu horretan, negoziaketen nondikoak ezkutuan gordetzea adostasuna babesteko beharrizanak gomenda zezakeen, eta etorkizunean ere
|
bazitekeen
Akademiak hala jokatu behar izatea. Edozein kasutan, isilpeko akordiotan ibiltzea arriskutsua zen, zeren modus, operandi iraunkor bihurtuz gero erabaki arbitrarioak eta kontrolneurririk eza ekar zezakeen.
|
|
|
Kuriosoa da gainera kontu hau, Euskera buletina argitaratzen hastean, 1920 urte amaieran, bere hartan agertu bazen ere, erabakiaren unean bertan, 1919ko urrian, prentsari gaztelaniaz igorri zitzaion jakinarazpenean, guztiz itxuraldaturik aurkeztu zela, inolako karga polemikorik gabeko atxikimendu soil bat bailitzan, lagundi lehiakideen arriskuak eta akademikoen leialtasun zinak aipatu gabe utziz254 Erakunde orok bere kideen leialtasuna nahi izatea logikoa bada, esplizituki eskatu beharrak (eta ondoren eskari hori publikoki ez aipatzeak) kanpoko zerbaitekiko beldurra erakusten du. Urriko prentsajakinarazpenak zioen bezala
|
bazitekeen
printzipioz Broussainek ere esperantza izatea Akademiaren inguruko adostasuna handitzen joango zela («la suma de voluntades que en ella convergen y que se desea cada vez mayor»); baina giroak, antza, badaezpadako neurriak hartzera bultzatzen zuen.
|
|
|
Ziurrenik horregatik, Broussainek, uneko kontrakotasun egoerak etorkizunean zernahi eman zezakeela aurreikusiz, Akademia lehiakideen arriskua saihestu nahi izan zuen. Gainera, bide batez, lehiakide sabindarrak ez ezik,
|
bazitekeen
Iparraldeko dinamika berezia ere buruan izatea Broussainek, eta beraz «frantseseuskaldun» Akademia baten aukera ere ekidin nahi izatea (hipotesi gisa diot, berez ez baitut inon ikusi halakorik aipatuta). Hola bada, argi dago Euskal Akademiaren sorrera zalantza eta oztopo testuinguruan gertatzen zela.
|
|
|
Ziurrenik horregatik, Broussainek, uneko kontrakotasun egoerak etorkizunean zernahi eman zezakeela aurreikusiz, Akademia lehiakideen arriskua saihestu nahi izan zuen. Gainera, bide batez, lehiakide sabindarrak ez ezik,
|
bazitekeen
Iparraldeko dinamika berezia ere buruan izatea Broussainek, eta beraz «frantseseuskaldun» Akademia baten aukera ere ekidin nahi izatea (hipotesi gisa diot, berez ez baitut inon ikusi halakorik aipatuta). Hola bada, argi dago Euskal Akademiaren sorrera zalantza eta oztopo testuinguruan gertatzen zela.
|
|
|
Edonola ere, egoerak hobera egin zuenean eta lanean hasi zirenean, eibartar horiek milizian jarraitu zuten565 Are gehiago, miliziano kopuruak gora egin zuen, batez ere boluntarioenak. Beraz, epe laburrera milizia langabeziaren irtenbide bat izan
|
bazitekeen
ere, epe ertainera ezin zaio aldagai horri egotzi miliziano kopuruaren hazkundea.
|
|
|
Azkenaldian sarritan entzuten dira ezinduen gizarteratzean eman diren aurrerapausoak. Hala da, askoz gehiago ere egin
|
bazitekeen
ere. Dena den, ez naiz egin direnak eta egin behar ziratekeenak aipatuz orria betetzen hasiko.
|
|
|
Baina Ernestinaren arima frai Millanenaren norabidean –baita alderantziz ere– ipini zuèn lehen urrats hura behin behinekotzat eta badaezpadakotzat har
|
bazitekeen
ere, bigarren urratsa ez, hura behin betikoa izan baitzen, elkarrenganako konfiantza zigilatu zuena. Ernestina komentuan sartu eta zortzi hamar egunera izan zen, Ernestinak zuzendari espiritual berriarekin egindako lehen aitortzan.
|
|
|
Irakurketa lehen lerro hartan uztekotan egon zen... begiak bizpahiru segundotan orritik aldendu zituen behintzat; zertarako jarraitu, izan ere, esaldi hartan adierazia bazegoen mezuaren muina, eta gainerakoa apaingarri hutsa
|
bazitekeen
–Eta egin beharreko galdera ezpainetan baitzuen, ausaz, ordurako:
|
|
|
Eta izebak Beñardo magalean hartu eta ipuinak kontatzen zizkion, hain zen iaioa eta trebea eginkizun hartan, eta hainbeste ziren esaera zaharrak, ipuinak eta bertsoak, mota guztietakoak, hark zekizkienak. Eta Beñardo, magalaren babes hartan, zoriontsu... magaletik jauzi egin ahala beste hiru anaiak baino ausartago izan
|
bazitekeen
ere, hartan ere bi muturren jabe. Halatsu gertatzen zen, halaber, haren gustuekin:
|
|
2009
|
|
|
hilkutxan aurreztua medikuari, ehorzleari, abokatuari, norbait hiltzen denean beti daude agiriak eta paperak tartean? eta apaizari ordaintzeko adina izango baitzuen, eta
|
bazitekeen
, gainera, pezetatxo batzuk irabazten ere ateratzea: hogei hogeita bost pezeta, bere kalkuluak oker ez bazeuden, seguru ezetz.
|
|
|
Hori da Elurte bateko ipuina (Erein) liburuaren abiapuntua. Eta egoera hori benetakoa izan
|
bazitekeen
ere, literatura da; Pako Aristi idazleak asmatu duen ipuina, Donostiako Intxaurrondoko Ikastolako ikasleek idatzi zizkioten narrazioekin liburua osatzeko.
|
|
|
Urtez urte egin dute lan hori, habiaz habia, kumez kume, eta ez da eraginik gabeko proiektua izan. Gurelurrek dioenez, egindako babes lan hori gabe,
|
bazitekeen
Nafarroan mirotz urdin gehiagorik ez izatea, eta mirotz zuria ere galzorian egotea, desagertzear. Gurelurren datuen arabera, babesik gabe, babes neurriekin baino askoz ere handiagoa izango litzateke labore arteko mirotz kumeen heriotza tasa; %90 ingurukoa.
|
|
|
Topagune eder bat zen eta
|
bazitekeen
hemendik aitzinera ere izatea. Nagusiok eta zaharrok ere bagenuen gabira inolako baztertze keinurik inoiz jaso gabe.
|
|
|
Lagun Arok duen balantzea ona dela dio, hobea izan
|
bazitekeen
ere. Ustez ahulagoak diren taldeen aurkako porrotek min egin dutela onartu du, baina norabidea aldatzeko garaiz daudela dio.
|
|
|
Nazario, baina, negozio gizona ere bazen, eta, azkenean, barruan lotan zuèn ekonomialaria piztu zitzaion ziurrenik: hilkutxan aurreztua medikuari, ehorzleari, abokatuari –norbait hiltzen denean beti daude agiriak eta paperak tartean– eta apaizari ordaintzeko adina izango baitzuen, eta
|
bazitekeen
, gainera, pezetatxo batzuk irabazten ere ateratzea: hogei hogeita bost pezeta, bere kalkuluak oker ez bazeuden, seguru ezetz.
|
|
|
Mario etxetik irten eta Urkirantz zuzendu zen Pellok esandako moduan. Handik gutxira deitu zion Pepek, zera esateko, hobe zuela ezkutatzea, izan ere poliziak Bilboko jesuiten egoitzan aurkitutako dokumentuen artean
|
bazitekeen
Eibarko Banco de Vizcaya lapurtzeko txostena egotea. Informazio ziurrik ez zegoen, halere.
|
|
2010
|
|
|
Teknikoki ondo soluzionatutako lana da, egitura zirkularrekoa, zabaltzen dituen hariak behar den momentuan josten dakiena; eta, topos nagusia ospitale bat izanda kontrakoa pentsa
|
bazitekeen
ere, erritmo azkarrekoa. Horrek harritzen du gehien lehen irakurrian:
|
|
|
Horrek harritzen du gehien lehen irakurrian: nobela non kokatuta zegoen jakinda adagio bat espero
|
bazitekeen
ere, bizia dela Ospitalekoaken tempoa.
|
|
|
Baina Teofilo Maria ere urduri zegoen, dudaren bat ere behar zuen, ziurrenik, bere buruarekin (zer, istripuak gizontasuna galarazi ez baina guztiz antzutu balu, auskalo zer arrazoirengatik??), halako min bat eragiten ziona?, eta are urduriago jarri zen gaia atera ez beste, zergatik jasan behar zuen min hura, baldin eta emaztea ere errudun izan
|
bazitekeen
eta baldin eta esku eskura bazuen mina bere baitatik erauzi eta hari jaurtitzeko aukera, gezi bat bezala??. Teok, ondorioz, zorroztua behar zuen minaren gezia, eta erantzun zorrotz bezain mingarria eman zion Susanari:
|
|
|
Maiteminduta ote nengoen, bada?? Nola, baina, nik maite nuena mundura munstro bat ekartzeko gai izan
|
bazitekeen
–Utikan!
|
|
|
Eta Beijingetik Moskurainoko bidea egiten ari ziren mendebaldar turistek, hamar bat guztira, gainbeheraka sentitzen zuten euren aldartea. Izan ere,
|
bazitekeen
kilikadura sortzea Siberia alderik alde zeharkatzen zuen tren mitikoaren barruan ibiltzeak, bidaiari gehienen ametsetako bat izan baita hori beti, baina egunak pasatu ahala, basoz betetako eskualde haren monotoniaz kutsatu eta interesa galduz eta gogaituz joan ziren.
|
|
|
Batek daki zer zeraman han barruan. Beharbada arropa zikin mordoa besterik ez, baina sarritan gutxien espero den maletaren barruan azaltzen dira ezustekorik atseginenak, eta
|
bazitekeen
balio handiko zerbait egotea han ezkutaturik. Horixe pentsatu zuen, behintzat, agurearen atzetik komunean sartu zen mutil gazteak.
|
|
|
Maiteminduta ote nengoen, bada...? Nola, baina, nik maite nuena mundura munstro bat ekartzeko gai izan
|
bazitekeen
–Utikan!
|
|
|
Baina Teofilo Maria ere urduri zegoen —dudaren bat ere behar zuen, ziurrenik, bere buruarekin (zer, istripuak gizontasuna galarazi ez baina guztiz antzutu balu, auskalo zer arrazoirengatik...?), halako min bat eragiten ziona—, eta are urduriago jarri zen gaia atera ez beste —zergatik jasan behar zuen min hura, baldin eta emaztea ere errudun izan
|
bazitekeen
eta baldin eta esku eskura bazuen mina bere baitatik erauzi eta hari jaurtitzeko aukera, gezi bat bezala? — Teok, ondorioz, zorroztua behar zuen minaren gezia, eta erantzun zorrotz bezain mingarria eman zion Susanari: " Haizeari izenak jartzeko modu ezin hobea aurkitu duzu, Susana...".
|
|
|
Juana Marirekin kontrastea egiten zuen, honek pieza bateko bainukoagatik eta arras beste estilo batekoa zelako. Juana Mari atleten sailekoa izan
|
bazitekeen
, Laura modeloenekoa baina ondo zetozen batera eta, batez ere, zoriontasunaren irribarrea harrapatu zien argazkigileak.
|
|
|
Mirentxuk zeharka jakin nahi izaten zuen. Triste ikusten ninduela esaten zidan goizero, estresa ea kontrolatuta neukan, nire lanak, kanpotik besterik pentsa
|
bazitekeen
ere, alderdi nekagarriak zeuzkala eta ea ez ote nuen laguntza medikurik behar izango... honek ere Teresarena zer moduz zihoan galdetuz bukatzen zuen.
|
|
|
Bien arteko aferarik gertatu izan balitz ere, ez zen harrituko. Orain, ordea, ez zitzaizkion ezer asko axola Nicolasek berarekin zebilela eta ez zebilela bizi izandakoak, haietako bat bere ahizparekin izan
|
bazitekeen
ere. Ameliak konta ziezaiokeen guztitik etxeari buruzko informazioa bakarrik inporta zitzaion eta datu bat, batez ere, teilape berean zeudela etxea eta tailerra, hiriko etxe burges batean.
|
|
|
Autorearen izena ikusi nahi nuen berriro, ziurtatzeko ez nuela aurretiaz ezagutzen. Antsok esana zidan Espainian argitaratua zutela eta, hortaz,
|
bazitekeen
noizbait nire belarrietaraino iritsi izana. Baina ez.
|
|
2011
|
|
|
Baliteke, bai,
|
bazitekeen
, baina ez da izan. Txillardegik, nire uste apalean, ez Peru Leartzako ezta Antton Ihartzegarai ere, ez dizkigu eredu gisa aurkeztu.
|
|
|
Armentiak errana zuen zakurrak erabili zituztela droga bilatzeko estalpe hartan. Hala ere,
|
bazitekeen
droga beste tokiren batean ezkutaturik egotea, edo ordurako Maitek bertatik hartu izana. Hamaika aukera zeuden... eta ez zuen merezi haietaz pentsatzea.
|
|
|
Aurreko egunean ikusitako BMW gorria gogoratu zuen. Kaleargien distirak ez zion ongi ikusten uzten, baina
|
bazitekeen
auto hura gorria izatea. Segundo batzuez ibilgailuari begira gelditu zen, baina ez zuen mugimendurik antzeman.
|
|
|
Hala ere,
|
bazitekeen
auzokoren batek ikusi izana Julenenetik ateratzen. Edo beharbada Esparza andreak bere harat honatak entzunen zituen goiko solairuan.
|
|
|
Heinrich ezin zen arriskatu. Europako aireporturen batean bere pasaportea erakutsiz gero,
|
bazitekeen
bere izena poliziaren zerrendaren batean agertzea. Beckek iradoki bezala, denbora joan ahala Heinrich urreaz ahaztuko zen... harik eta bere bilobaren gaixotasunak altxor zaharraren bila joatera bultzatu zuen arte.
|
|
|
Mogrovejotik Bilbora ihes egin zutenak [Bittor Arana, Mikel Etxeberria Iztueta, Txusko Abrisketa eta Mario Onaindia] Artekale kaleko etxera joan ziren, eta han Polizia zuten zain. Erabakia genuen ez ginela gehiago etxe hartara joango, bagenekielako horrenbestetan gordelekutzat erabilitako etxe hari susmo txarra ere hartua izango ziola norbaitek, baina joan egin ziren, eta akabo [Santanderren igaro zuten denboran Andoni Arrizabalaga atxilotu zuen Poliziak, eta ordurako Artekaleko etxea lagatzea erabakita zutenez,
|
bazitekeen
Polizia horren jakinaren gainean egotea]. Bigarren akatsa guk geuk egin genuen.
|
|
|
Sos batzuk irabazteko modu erreza da, zaintza lan batzuk egiteagatik ederki ordaintzen da. Zabaldu zen uste baten arabera,
|
bazitekeen
margotzeko pistola batek autoak margotu beharrean, buruzagiren bat margotzea, zeren sindikatuek ez baitzuten azken lan hitzarmena sinatu nahi izan. Baina teknologia berriko ekintza horiek ez nituen nik begiratu behar, baizik eta ohiko esne gainezko tarta jaurtiketa klasikoa, pailazoek eta egiten dutena, ohi ohikoa, baina eraginkorra oraindik ere irudiaren gizarte honetan.
|
|
|
Aurkikuntza berriak harri eta zur utzi zuen Isabella, eta errotik aldatu zituen haren itxarokizunak: orain
|
bazitekeen
hiltzaile baten atzetik ibili beharrean, etorkizuna iragartzeko gai zen azti, profeta edo goiargitu uste baten atzetik jardutea.
|
|
|
Ariketa horixe egin zuen solaskide ezezagun haren tokian jarriz, eta orain uste zuen gai zela haren pentsamenduaren mekanismoak ulertzeko. Hain zuzen ere haren pertsonaia eraiki behar izan balu bezala jokatu zuen (eta
|
bazitekeen
egunen batean ideia hari nolabaiteko etekina ateratzea).
|
|
|
Bartzelonara bueltatu izatea ez zen zentzubakoa erabat. Are gehiago,
|
bazitekeen
Bilbora etorri izatea Belaustegiren zorrak kitatzera. Auskalo.
|
|
2012
|
|
|
Esperimentuak, hala ere, ezusteko berezi bat azaleratu du. GEO artoa kontsumitzeak kalteren bat eragitekotan toleratutako pestizidagatik izatea espero baldin
|
bazitekeen
, ikerlanak proposatu du transgenesiak berak ere ondorioak dituela, landarearen genoman esku hartzeak dakartzala kalteak sortzaileek aurreikusi gabeak.
|
|
|
Batetik beldur zen eta bestetik jakin mina ere bazuen. Gelditzen bazen, bazekien ezinegona areagotuz joango zela polizia agertu arte, eta oraindik gehiago hizketan hastean; gainera,
|
bazitekeen
arriskuan egotea ere. Alde egiten bazuen, bestalde, ezin izango zuen burutik kendu zertarako joan zen polizia haraino.
|
|
|
Eta horretarako beharrezkoa zen taxuzko jarraitze lan bat egitea. Baina
|
bazitekeen
lan hartan datu arriskutsuak aurkitzea. Dasilvak kolpetxoak eman zituen mahai gainean hatzen puntaz.
|
|
|
Etxetik ateratzear zegoela, ohartu zen Dasilvaren txostena sukaldeko mahai gainean zegoela. Menditik itzulita,
|
bazitekeen
Miren eta Ander etxera etortzea, eta Jonek ez zuen inolako asmorik Mireni erokeria hura aipatzeko. Txostena hartu eta ingurura begiratu zuen, ezkutaleku egoki baten bila.
|
|
|
Printzesa gure aurretik zihoan Veraren senarrarekin, eta ez gintuen ikusten; baina
|
bazitekeen
ikustea inguruan paseoan zebiltzan gaixoek, begiluze guztietan begiluzerik kontakatiluenek alegia, eta agudo askatu dut eskua haren tinkaldi sutsutik.
|
|
|
Jainkoak nahi badu, oso osorik iritsiko gara, haiek bezala, ez litzateke aurreneko aldia izango», eta arrazoi zuen: izan ere,
|
bazitekeen
ez iristea, baina, hala eta guztiz, iritsi ginen, eta jendeak zentzu handixeagoz arrazoituko balu, sinetsita geratuko litzateke bizitzak ez duela merezi horrenbeste kezkatzea...
|
|
|
Deskolonizazioa autodeterminazio eskubidearen agerpen erkidetzat jo
|
bazitekeen
ere, kolonia testuinguruaz aparteko garapenak ugarituz joan dira azkenurteotan. Bangladesheko adibideaz gain, gerra hotsaz geroztik hainbat dira aipadaitezkeen adibideak:
|
|
2013
|
|
|
Alde batetik, erresumari antzinakotasun berria ematen zion:
|
bazitekeen
Sobrarbeko erresuma zaharra izatea, baina ez euskal jendea Tubalengandik heldu baitzen baino zaharragoa. Eta, bertzetik, euskaldunen jatortasuna ziurtatzen zuen:
|
|
|
Zergatik eman behar zion amore traktore baten amets handinahiari, baldin eta bera. Abdul Alim? Allahren baitan bakarrik izan
|
bazitekeen
handi?
|
|
|
Erran nahi baita Omarrek, bere Herriarekiko musikaren, dantzaren eta hainbat ohituraren mirespenean bizi zenak. Abdel Haqqek, Raissak, Omarrek eta bertze kide batzuek osatzen zutèn tariqatik, berak bakarrik erabaki zuen ez ezkontzea, Allahri eta hurkoari emanago bizitzeko?, biziki mespretxatzen zuela petrikiloen eta sasi-medikuen jakintza, sasizientziatzat eta superstizioaren eremukotzat zuena? jarrera hura barne mugimendu inkontziente baten ondorioa izan
|
bazitekeen
ere, bertzeak tipiagotzea norbere burua handiagotzeko modu eraginkorra den heinean.
|
|
|
Erredakzio talde hori gerla lekutik beretik zuzeneko berriak emateko aukera gisa ikus
|
bazitekeen
ere, ondorio sakonagoak utzi zituen gerlak, eta Eskualduna astekarian ere nabaritu ziren. Batasun sakratuaren giro hartan, eta frantses abertzaletasun agerraldi orokor hartan, aldizkari guztiek mezu bera edo bertsua zeukaten, denek bat egin baitzuten Frantziaren alde.
|
|
|
Kontua zen beti baikor gelditzea, gerlaren garaipena beti ziurtzat jotzea. Alde horretatik, guduen ondorioz jasaten zituzten zauri eta heriotzak aipatzen bazituzten ere, hori gerlaren ondorio ilunen lerroan ezar
|
bazitekeen
ere, heriotza horiek kausa justu baten aldeko sakrifizio gisa aurkezten zituzten, inoiz ez alferrik galdutako bizi batzuk bezala.
|
|
|
Hori apaiz batzuen betiko solasa izan
|
bazitekeen
ere, testuinguru politikoan kokatu behar zen. Nahiz eta batasun sakratu bat izan zela idatzi dugun, eta batasun hori Eskualduna n ere nabaritu zela egia izan, hastapenean aipatu ditugun gatazka politikoak?
|
|
|
Baina dena ez zen legeari begira idatzia. apaizek eta fraideek, baztertuak eta haizatuak izanagatik, Frantziaren alde beren odola eman izana edota soldadu hoberenak giristinoak zirela edo soldadu gehienak giristinoak zirela azpimarratzea legearen berraztertzeko argudio gisa har
|
bazitekeen
ere, asmo sakonagoak ageri ziren. Eskualduna ri ez zitzaion ongi iruditzen Espainiako eta Hego Euskal Herriko hainbatek erratea Frantziaren kontra zirela, Frantzia estatu laiko bihurtu zenaz geroz.
|
|
|
Konfiantza eman eta izpiritu kritiko mehea erakutsi dugu halakoetan? Eskura genue informazio eta baliabideekin
|
bazitekeen
beste aukerarik. Baduzue halako aukerarik zuek zeuon kooperatibetan?
|
|
|
Zergatik eman behar zion amore traktore baten amets handinahiari, baldin eta bera –Abdul Alim– Allahren baitan bakarrik izan
|
bazitekeen
handi?
|
|
|
Omarrek, beraz, mundu islamiarreko kultur balio funtsezkoetan ez ezik, bere Herriaren berrikuntza tekniko arrazionalean ere sinesten zuen. ...nbat ohituraren mirespenean bizi zenak –Abdel Haqqek, Raissak, Omarrek eta bertze kide batzuek osatzen zutèn tariqatik, berak bakarrik erabaki zuen ez ezkontzea, Allahri eta hurkoari emanago bizitzeko–, biziki mespretxatzen zuela petrikiloen eta sasi-medikuen jakintza, sasizientziatzat eta superstizioaren eremukotzat zuena... jarrera hura barne mugimendu inkontziente baten ondorioa izan
|
bazitekeen
ere, bertzeak tipiagotzea norbere burua handiagotzeko modu eraginkorra den heinean.
|
|
|
Euskal Irrati Telebistak Jaurlaritzarekin duen egiturazko mendekotasunak erakunde horretako medioen kontrol politikoa ahalbidetu du. Horrela, beste irrati telebista publiko eredu batzuetan ulergaitza gerta
|
bazitekeen
ere, erakundearen bizitzaren zatirik handienean EITBko Zuzendari Orokor guztiak egon izan dira, EITBtik pasatu aurretik edo ondoren, gobernuan zegoen EAJ alderdiari guztiz lotuak.11 Joera PSE EEren gobernua eratu ostean hautsi zen 2009an, organikoki bederen alderdiari lotuta ez zegoen kazetari bat kargu horretarako izendatuz. Egitura politikoen eta komunikabideen arteko lotura horrek, ikusiko dugunez, eragin zuzena izango du ETBren hizkuntza planteamenduetan.
|
|
|
Merezi du aipatzea, halaber, lan egiteko modu horiek, hasieran kontrara pentsa
|
bazitekeen
ere, ez dakartela jardueraren deszentralizazio geografikorik, are lurralde zentralizazio eta polarizazio handiagoa baizik, hainbat arrazoirengatik. Batetik, transakzio kostuak murrizteko:
|
|
|
Orain dela gutxi, berriz, Mitikile Mendibile Larroriko udalak dio makurbide horri eutsi, hemen ere etxaldeen izenak, denen agerian, euskara traketsean eman dituztelarik. Sohutaren kasuan erran
|
bazitekeen
euskararen gaitzeste garaietan ginela oraindik, aitzakiazko argumentu horrek ez du balio Urdatx Santa Graziren eta Mitikile Mendibile Larroriren kontura, hemengo hautetsiek jokabide deitoragarri horiek bultzatu baitituzte euskararen araubideez axola duten hainbat erakunde edo zerbitzu ofizial indarrean izanda gaur egun: Euskaltzaindiaz gain, esaterako, Euskararen Erakunde Publikoa eta Xiberoa Herri Alkargoaren Etiskara zerbitzua.
|
|
|
Aparteko miresmenez deskribatzen dira haien kanoa arin eta azkarrak... Baina bi hilabete zeramatzaten jadanik Bucarelin, eta, jasotako material guztia ikuspegi etnografikotik baliotsua izan
|
bazitekeen
ere, axola gutxikoa zen ikuspegi politiko edo geografikotik. Itsasoratu beharra zeukaten berriro, agindutako misioa betetzeko.
|
|
2014
|
|
|
Garai batean, eremu horietan herri bizitza autonomoagoa izan baldin
|
bazitekeen
ere, azken urteotako inguru horien eta oro har gizartearen eraldaketen ondorioz: errepide sareak, urbanizazio prozesuak, komunikabideen eta sare sozialen hedapenak... eremu horiek are eta eragin estuagoa bizi dute euren inguruarekin.
|