|
2000
|
|
|
Geuk ere, euskaldunok, alegia? euskararen unibertso horretan soilik lortu ahal izango dugu kontsentsupraktikoa, edo beste hitz
|
batzuez
esateko, gizarteko bizitzaren euskal elebakartasuneanedo gizarte barneko euskal monolinguismoan. Txillardegiri irakurriz argi ulertugenuen elebitasunaren tranpa, gure egunotan ere oraindik Euskal Herrian argi ezdagoena, eta egunero entzuten ditugun diskurtso moduetan gehiegi argitu gabedagoena.
|
|
2001
|
|
|
1. Oro har, eta horrelako juzku orokorrek daukaten arriskuarekin jakitun egon arren, esan behar dut nire ustez azkenengo astinaldiaren iturburua espainiar demokraten nazionalismo erabatekoan dagoela, hau da, hain direla beraien nazionalismoaren sustraiak sakon eta sendoak, hain daude beren herria asmatzen lagundu dien sistema ideologikoarekin seguru, ezen beraien mitoetako Espainia eta Frantzia horiek zalantzatan ere ezin jar ditzaketela, eta lehenengo aldiz sumatzen hasi direla euskaldunon arazoa ez dela ikurrinaren baimentzearekin konponduko (behinolako" pecero" batek esan zuen legez), eta hain irenskaitz, zoro eta irudimenean ere onartezin egiten zaien Euskal Herriaren independentzia teorikoa bera ere guztiz eta errotik ukatzen dutela. Beste berba
|
batzuez
esanda, astinaldi horren jatorria Euskal Herrian hain urri den benetako nazionalismoaren eragin bortitzean dauka erroa.
|
|
2002
|
|
|
Beste berba
|
batzuez
esanda, publizitateak hedabide bat boikoteatzen baldin badu, kasurik gehienetan, hedabide horrek hondoa joko du, diru estutasunak direla eta. Adibideak edonon aurki daitezke:
|
|
|
Zeinu komunikatiboak interpretearen buruan marrazten duen horixe da ulertarazlea. Beste berba
|
batzuez
esanda, adierazlearen adierazia ezartzeko, bigarren adierazle bat erabiltzen dugu eta bigarrenaren adierazia zehazteko hirugarren adierazle bat eraikitzen dugu... Ikus daitekeenez, terminoen ordezkapena, egintza semikoa, infinituraino luzaturik agertzen zaigu, ulertarazleak beti baitu ulertarazle berriaren beharra.
|
|
|
Autore horiei jarraituz, giza komunikazioak eta, hartara, hizkuntzak berak ere, badu beste eginkizun bat, eta bigarren hori lehena bezain garrantzitsua da: interpertsonala, soziala, beste berba
|
batzuez
esanda?; zeregin hori hizkuntzaren beraren berezko eginkizuna da, ete bere helburuen artean dago, lehena dagoen bezala eta hura bezainbeste (besteak beste, komunikazioaren eginkizun sozial horren ardurak ondokoak dira: harreman sozialak eraikitzea eta beroriei eustea, rol sozialak adieraztea edo estatusa komunikatzea).
|
|
|
galdu egiten duela bere arrazoi eta izate sozial eta kolektiboa. Beste berba
|
batzuez
esanda, interes partikular batzuek, masa hedabideen bitartez publiko egiten diren heinean publiko osoarenak direla diruditelarik, partikular bilakatzen dira berriro ere, baina, orain, distantziak eta legoa luzeak korritu ondoren, gorputz arrotzetan ernalduta, besteen pentsamenduaz jabeturik; hedabideen jarduera hori dela eta, interes partikularrak interes publikoez jabetzen dira. Hartara, esku pribatuetan dagoen komunikazio publikoaren menpekoa da gizartea, eta esku pribatuetako komunikazio publikoaren menpekoa gizakia.
|
|
2008
|
|
|
Alde batetik, argi dago ekonomi ahalbidea bakarra dela, eta zergek ahalbide horren agerpen desberdinak kargatzen dituztela. Horren ondorioz, berdintasuna tributu sistema osoaren irizpide izan behar da; beste hitz
|
batzuez
esanda, Ondarearen gaineko Zergak konpentsa dezake gastuaren gaineko zergak sortzen duen desberdintasuna, ekonomi ahalbide osoari begira. Baina, horrez landara, berdintasunaren eskakizuna tributu bakoitzean ere aplikatu behar da.
|
|
|
zati orokorra eta zati berezia. Lehenengoan, tributua zer den jakiteko oinarrizko kontzeptuak ikusten dira; beste hitz
|
batzuez
esanik, tributuak Zuzenbidearen barruan duen garrantzia azaltzen da. Horrez gain, tributuaren arauzko iturriak aztertzen dira, bereziki Konstituzioak xedatutako printzipioak?, eta tributuak ezarri eta biltzen dituzten herri erakundeen berri ere ematen da.
|
|
|
Beste batzuen ustez (MARTÍN QUERALT), 86 artikulua lege erreserbaren printzipioarekin lotu behar da (31.3 artikulua); hori dela eta, lege dekretua lege erreserbapean ez dauden gaiak arautzeko bakarrik erabil daiteke. Ondorenez, lege dekretuak erabilita, ezin daiteke tributurik eratu, ezta horren oinarrizko osagairik aldatu ere; beste hitz
|
batzuez
esanda, lege dekretuek ez dute balio tributuak ezartzeko, ez Estatuaren tributuak ukitzen dituzten onurak emateko ere.
|
|
|
prestazioaren osotasuna, prestazioaren identifikazioa eta prestazioa zuzenean eskatzeko modukoa izatea. Beste hitz
|
batzuez
esanik, zergadun solidario bakoitzak zor du tributu zor osoa, eta Administrazioak euretariko edozeini eska diezaioke tributuaren zenbateko osoa.
|
|
|
Estatuak tributuak aplika «ditzake» eta, horrez gain, eragingarriak egin «behar» ditu. Beste hitz
|
batzuez
esanik, Estatuak ez dauka ahalmena bakarrik, betebeharra ere badu. Hortaz, ahalmena den aldetik, tributu eginkizuna uler daiteke ahalmen orokorreko egoera gisa, herritar guztiok betebehar fiskalak betetzeko dugun eginbehar orokorraren aurrean.
|
|
|
tributua eta horren aplikazioa. Beste hitz
|
batzuez
esanik, tributu betebeharra eta hori eragingarri izan eta aplikatzeko behar dugun prozedura nahastu ditu teoria horrek.
|
|
|
Tributuak ordaintzeko betebeharra sortarazten duen egitezko kasura ez da biltzen arau juridikoaren haustea; beste hitz
|
batzuez
esateko, antolamenduaren erreakzioa ezin daiteke oinarritu antolamendu hori haustean.
|
|
|
Zerga pertsonaletan, pertsona jakin bat dago zergaren baldintza objektiboen barruan; beste hitz
|
batzuez
esateko, zerga hori ezin daiteke pertsonarik gabe eratu. Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga, esaterako, bakoizturiko pertsonaren errenta osoaren gainean ezartzen da beti, baldin eta pertsona hori ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Zergadunak tributua ordaintzen ez duenean, edota aitorpena aurkezten ez duenean, betebehar horiek ezartzen dituzten arauak hausten ditu; beste hitz
|
batzuez
esanik, zergadun hori egintza ez zilegia burutzen ari da. Tributuen Lege Orokorrak titulu oso bat jaso du zehatzeko ahalmena arautzeko (IV. titulua).
|
|
|
Hainbestez, Administrazioak ez badu zorra eskatzen Legeak zehazturiko epean, zor hori azkendu egiten da. Beste hitz
|
batzuez
esanik, Administrazioak likidazioaren bidez tributu zorra zehazteko duen eskubideak iraupen mugatua du. Ondorenez, epe jakin batzuk igarotakoan, Administrazioak bere eskubidea galtzen du.
|
|
|
Arean bere, etorkizuneko zergaldietako salbuespenen sortzapena ez da oraindik gertatu; hortaz, ezin daiteke eskuratutako eskubideez hitz egin. Beste hitz
|
batzuez
esateko, ez da egon salbuespen horiek erabiltzeko eskubiderik eta, horren ondorioz, ez dira salbuespenak galdu, inoiz eskuratu ez direlako. Edozein modutara ere, segurtasun juridikoaren printzipioa eta Konstituzioaren beste printzipio batzuk (atzeraeragintasun eza?) ere gogoan izan behar dira.
|
|
|
Administrazio kudeatzaileak berak hasierako likidazio hori behin betiko likidazio bihur dezake. Behin betiko likidazioak, ostera, ezin aldaraz daitezke tributuak aplikatzeko bidean, prestazioaren zenbatekoari buruz Administrazioak duen azken adierazpenak baitira behin betiko likidazioak; beste hitz
|
batzuez
esateko, behin betiko likidazioak aldarazi ahal izateko, subjektuak aurkaratu behar ditu horiek, edota berrikuspen prozedura bereziak erabili behar dira. Aldaezintasunak badu bere azalpena:
|
|
|
Tartekariaren esku hartzea handiagoa edo txikiagoa izan daiteke. Batzuetan, bankuak edo partzuergoak «modu irmoan» hartzen du jaulkipena; beste hitz
|
batzuez
esanik, bankuak lehenbizian erakunde jaulkitzaileari maileguan ematen dio horrek behar duen adina diru, eta gerogarrenean negoziatzen ditu tituluak merkatuan. Mailegu kontratua, beraz, erakunde jaulkitzailearen eta banku tartekariaren artean egiten da; gero, mailegu emailea aldatzen da, tituluak hirugarrenak eskuratzen dituenean, eta betebehar izaerako lotura sortzen da erakunde jaulkitzailearen eta hirugarren horren artean.
|
|
|
Labur zurrean, solidaritate printzipioari helduta, Administrazio bakoitzak bere gastuei egin behar die aurre, lortzen dituen tributuekin; baina, sarri askotan, egokitzapen tresna bat behar da, tributuen sarreren eta gastuen arteko oreka ziurtatzeko. Beste hitz
|
batzuez
esateko, Gobernu bakoitzak berari dagozkion sarrerak eskuratu behar ditu, horren gastuen arabera. Desorekak saihesteko, Kupoaren sistema ezarri da.
|
|
2009
|
|
|
Akats horiek lotzen dira, gainera, kanbio zordunak jarri ahal dituen salbuespenen sistemarekin; izan ere, Prozedura Zibilaren Legea Merkataritza Kodearen aurrekoa denez gero, arazoa prozesu arazo bihurtu da, baina horren irtenbideak tituluen arauketa substantiboa ukitzen du. Beste hitz
|
batzuez
esanda: aukeratzen den salbuespen arauketak ekarriko du letraren kari bidezko ulerkerak irautea, edota kontrara, tituluaren abstrakziorako joera hastea.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, enuntziazio egoera zedarritzeko, ez da aski genero baten sartzea edo kokatzea, zeren eta ezinbestekoa da enuntziazio egoeraraino iristea, gora jotzea. Beste hitz
|
batzuez
esanda: diskurtso formazioak (formations> Foucault 1969) talde soziologikoen aurpegi linguistikoak dira.
|
|
|
Nik neuk zabaltzen lagundu dudan topiko horren arabera, delako idazle horiek goitik beherako katolikoak eta erabateko abertzaleak ziren denak. Beste hitz
|
batzuez
esateko, haien bizimoduan eta izkribuetan ez zen nabari inolako heterodoxiaren aztarrenik.
|
|
|
Hirugarrena: legea ematea, jurisdikzio egintza da, botere gorenarena, gero azalduko dugun bezala; beste hitz
|
batzuez
esanda, legea emateak dakar nolabaiteko agintea egikaritzea, eta egikaritze oro borondatearen egintza da, batez ere agintearen kasuan, agintea askea delako.
|
|
|
Beste arrazoi bat: edozein gizakik ezin dio agindu beste gizaki bati, edota, beste hitz
|
batzuez
esanda, pertsona batek ezin du behartu bere moduko beste norbait, bigarren horrek ez duelako zertan obeditu lehenengoa, ezta lehenengoak bigarrena ere; bestela, gerra zuzena izango litzateke alde bietatik. Horregatik, baliozkotasun eta eragingarritasunez agintzeko moduko gorengo botere nagusia egon behar da, nahitaez.
|
|
2012
|
|
|
Beste hitz
|
batzuez
esanik, hizkuntza batek bere hitz ordenaketa pragmatikoki erabil dezake, informazio ezaguna eta berria esapide batean estrategikoki ordenatzeko eta adierazteko; edota ordena hori gramatikalki erabil dezake, hau da, erlazio gramatikalak, erreakzioak, komunztadura, subordinazioa, koordinazioa eta abar markatzeko.
|
|
|
altuera, bizarra eta generoa. Beste hitz
|
batzuez
esanda, biok gara gizonak, biok daukagu edo izan dugu bizarra, eta agian garrantzitsuena dena, biok gara metro eta laurogeita hamahiru zentimetro luze. Baina azter ditzagun banan banan kontuok.
|
|
2013
|
|
|
Ildo horri ekinez, «akzio» esamoldearen barruan pertsonaren edozein egintza sar zitekeen, baldin eta egintza horrek prozedura bazekarren. Beste hitz
|
batzuez
esanda, kategoria horretara biltzen ziren betebeharrak nahiz ezkontzak, ordu arte pertsonen izenburupean arautu zirenak, baita testamentuak eta testamenturik gabeko oinordetza ere, lehen gauzei buruzko atalera biltzen zirenak. Azken buruan, ondore juridikoak zituzten egintzek zekartzaten kontzeptu horiek guztiak.
|
|
|
Ildo berari segiz, Doneauk ulertu zuen berari zegokiola zuzenbidea aztertzea, alegia, subjektu pribatu bakoitzari egoera desberdinetan bere ius izenekoa esleitzen zion zuzenbidea aztertzea. Latina edota Europako beste hainbat hizkuntza aztertuz gero, ikus zitekeen hitz berbera erabili ohi zela, hala nola, ius, recht edo droit, zuzenbide objektiboa nahiz eskubideak adierazteko, edo, beste hitz
|
batzuez
esanda, betebeharren zuzenbidea nahiz gauza saltzeko eskubidea aipatzeko; esangura bikoitz horren azpian ingelesez sekula agertuko ez den anbiguotasuna zegoen. Doneauren iritzirako, ius hitzak gizabanakoari dagokion eskubide subjektiboa adierazten du eskuarki; ondorenez, berarentzat zuzenbidea eskubideen sistema zen.
|
|
|
Hasieran, Zati Orokorra agertzen zen; bertan transakzio juridiko orori aplikatzeko moduko arau erkideak azaltzen ziren, pertsonari buruzko zuzenbidea barneratu eta gaitasun juridikoa jorratuz. Rechtsgeschüftaren kontzeptua azpimarratu zen, Althusiusen negotiuma, edo, beste hitz
|
batzuez
esanda, pertsona batek bere egoera juridikoa aldatzeko egiten duen borondate adierazpena. Gero beste lau liburu zetozen, betebehar, gauza, familia zuzenbide eta oinordetzari buruzkoak.
|
|
|
Horrexek finkatu zuen Holandako unibertsitateetan ohikoa zen zuzenbidearen hizkera. Hizkera horretara bildu ziren zuzenbideari hurbiltzeko modu dotorea eta, aldi berean, praktikoa; beste hitz
|
batzuez
esanda, mos gallicus eta mos italicus deitutakoak nahastu ziren modu egokian. Ikasleak eginera judizialari begira trebatu behar ziren, baina aldez aurretik ikasleok zuzenbidearen printzipio orokorrak ikasi behar zituzten.
|
|
2015
|
|
|
Behin berarekin nengoen ni mintzaleku batean, eta nire arimak maitasunez eta espirituz hain isiotua ikusi zuen harena, non ia sor eta lor bainindukan; izan ere, arima bat epe motz motzean hain gora jaso zuen Jainkoaren handitasunak nerabiltzan gogoan. Oso nahasirik nengoen, otoitzaren gauza
|
batzuez
esaten niona hain apaltasun handiz entzuten ikusirik, nik apaltasun gutxi nuenez gero halako pertsona batekin horrela tratatzeko. Uste dut Jaunak ez zidala hori txartzat hartzen, hura aurrera egiten ikusteko gogo bizia nuelako.
|
|
|
Geroago, berorrek ongi baderitzo, gauza horien jakitun dago eta, jar daitezke Jaunaren aintzarako. Esan ditudan etxe honen profeziak, eta etxe honetaz eta beste gauza
|
batzuez
esango ditudanak, guztiak bete dira. Haietako batzuk jakingo ziren baino hiru urte lehenago, batzuk gehiago eta beste batzuk gutxiago?
|
|
|
Gogoan izan, orain zeuen begiz ikusita lekuko zaretenok, egin dizkigun mesedeak eta zenbat neke eta ezinegonetatik gorde gaituen; eta etortzeko direnek, bidea lau lau aurkituko dutenez gero, ez dezatela utz behera joaten perfekziozko ezer, gure Jaunaren maitasunagatik. Ez dezala inork esan haietaz, beren hasierak goraipatzen dituzten Ordena
|
batzuez
esan izan dena. Orain hasten ari gara eta saia zaitezte etengabe hasiz joaten onetik hobera.
|
|
|
Esanguratsua da Teresak honetaz hau esatea soilik: ez zen zahar zaharra, ezta gaztea ere, oso predikari ona; ez du esaten beste
|
batzuez
esan ohi duena: Jainkoaren zerbitzari handia zen eta abar; eta ez zuen nahi izan fraide oinuts berriek fundazioa burutu zezaten, A. Antonio etorri arte (uztailaren 13an).
|
|
|
Noizbehinka norbait etortzen zen entzierrora. Behin batean Torrejoneko baseko jenerala, hain ongi beztiturik iruindarrez, ezen, Gartzia Serranok bilbotar
|
batzuez
dioen gisan, lekutik ikusten baitzen ez zela iruindarra. Ene gainean lokartzen zitzaidan usoa bezala, eta arno urrin azkarra zerion.
|
|
2017
|
|
|
Atzera begiratuta, badirudi zilegi dela esatea Donald Trumpek hobeto ulertu zituela milioika estatubatuarren usteak, hedabideek baino, politika aditu gehienek baino, inkestagileek baino eta hauteskundeetan lehiatu ziren bi alderdi politiko nagusietako buruek baino. Hain zuzen ere, Trumpek immigrazioaz eta beste auzi polemiko
|
batzuez
esandakoak entzun eta gero, akademikoei, hedabideei eta progresistei oro har ez zitzaien erraza egin haren hautagaitza serio hartzea. Aintzat hartzen badugu, gainera, zein modu labainean erabili dituen egitateak, eta, are, nola asmatu dituen?, eta zer nolako eskandaluak izan diren haren jarreraren eta negozio jardunbideen inguruan, ia ezinezkoa zirudien pentsatzea munduko gizonik, segur aski?
|
|
2023
|
|
|
Arean bere, etorkizuneko zergaldietako salbuespenen sortzapena ez da oraindik gertatu; hortaz, ezin daiteke eskuratutako eskubideez hitz egin. Beste hitz
|
batzuez
esateko, ez da egon salbuespen horiek erabiltzeko eskubiderik eta, horren ondorioz, ez dira salbuespenak galdu, inoiz eskuratu ez direlako. Edozein modutara ere, segurtasun juridikoaren printzipioa eta Konstituzioaren beste printzipio batzuk (atzeraeragineza) ere gogoan izan behar dira, araua aldatu aurretik sortutako egoeretan salbuespenari eustea justifikatzeko.
|
|
|
tributua eta horren aplikazioa. Beste hitz
|
batzuez
esanik, tributu betebeharra eta hori eragingarri izan eta aplikatzeko behar dugun prozedura nahastu ditu teoria horrek.
|
|
|
SAINZ DE BUJANDAk adierazi zuenez, zerga pertsonaletan, pertsona jakin bat dago zergaren baldintza objektiboen barruan; beste hitz
|
batzuez
esateko, zerga hori ezin daiteke pertsonarik gabe eratu. Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga, esaterako, pertsona bakarraren errenta osoaren gainean ezartzen da beti, baldin eta pertsona hori ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Hainbestez, Administrazioak ez badu zorra eskatzen foru arauak zehazturiko epean, zor hori azkendu egiten da. Beste hitz
|
batzuez
esanik, Administrazioak likidazioaren bidez tributu zorra zehazteko duen eskubideak iraupen mugatua du. Ondorenez, epe jakin batzuk igarotakoan, Administrazioak bere eskubidea galtzen du.
|
|
|
zati orokorra eta zati berezia. Lehenengoan, tributua zer den jakiteko oinarrizko kontzeptuak ikusten dira; beste hitz
|
batzuez
esanik, tributuak Zuzenbidearen barruan duen garrantzia azaltzen da. Horrez gain, tributuaren arauzko iturriak aztertzen dira bereziki Konstituzioak xedatutako printzipioak, eta tributuak ezarri eta biltzen dituzten erakunde publikoen berri ere ematen da.
|