|
2002
|
|
|
Gainera, landa ingurunean errazagoa da maskotak etxeko abereekin edo basa animaliekin kontaktuan jartzea, horiek ere parasitoak transmiti baititzakete. Haurrek,
|
batez
ere txikienek, arrisku berezia dute, dena ahora eramateko ohitura dutelako. «Gorozkiak disgregatzen badira ere, parasitoak zuhaitzen txorkoetako lurrean eta uretan egon daitezke».
|
|
2003
|
|
|
Besteenganako errespetua galduta egongo da, oro har, eta mingarria da oso. Baina errespetua galdu da
|
batez
ere txikienganako, besteak garen gu geurenganakoa. Basarriren hurrengo bertsoa gogoratu litzaieke askori; eta ez bakarrik kanpotarrei, jakina.
|
|
|
Ez ziren ikastolak, irratiak, lantegiak eta beste sortuko euskalduna ez bazen izatez horrela izan67". Ba  tzuentzat, kaskagogorrak dira euren eskubideei irmo eusten diotenak, zer ote lirateke baldin eta eutsiko ez baliote eurenari,
|
batez
ere txikiak. Harrigarria da ikustea handiek eurek ze irmo eta gogor eusten dioten eurenari, bai horixe!
|
|
2006
|
|
|
0,1 g 100 gramoko. Zukua oso maiz iragazi ohi denez,
|
batez
ere txikiei uzten zaienean, geratzen zen zuntz urria erabat ezabatzen da. Beraz, mantenugai hori aprobetxatzeko zukua ez iragazi eta mamia gehitzea komeni da.
|
|
2007
|
|
|
Baliteke lehen ere euskal izenak egotea lurralde horretan, zeren autrigoien leinu zaharraren lurrak Errioxa Goien eta Burgoseraino heltzen baitziren. Den lez dela, ziur dakiguna da Erdi Arotik aurrera euskal izenok ugari azaltzen direla hor, toponimia nagusian ere bai, baina
|
batez
ere txikian. Euskal toki izenik gehien Oja, Tirón eta Arlanzón ibaien ibarretan datza.
|
|
|
Mesedez, faborez eta karitatez eskatuko nieke irakasle eta idazleei, errespetatu gura badute ahozko (eta idatzizko) tradizioa, ahalik eta aurreren erabiltzeko aditza, eta ez tematzeko zelan ipiniko galdegaia aditz aurrean(
|
batez
ere txikia ez bada). Hala eginez gero, ahozko eta idatzizko testuak arinagoak gertatuko dira irakurle eta entzuleentzat, eta mesedegarriagoak euskararentzat.
|
|
|
Material horietako hodi mota batzuek malgutasunaren, sendotasunaren eta erresistentziaren arteko konbinazio zuzena dute; gainera, errakoreak, ukondoak eta beste lotura batzuk lortzea erraza da. Kanpin denda batekin alderatzea ere baliagarria da tamainaz pentsatzen denean, berotegiak altuera txikia izan baitezake (1 eta 1,50 metro bitartekoa),
|
batez
ere txikia bada. Formari dagokionez, baliteke ez izatea lerro zuzenik, kurbak baizik, hau da, ez izatea horma eta sabai bereizirik, baizik eta estalki kurbatu bera, lurzoruaren gainazala babesten duena.
|
|
|
Haurrentzako edari freskagarri eta janari prestatu gehienek, besteak beste gozokiek eta gozokiek, Food Standards Agency (FSA) erakunde britainiarrak aztertu dituen koloratzaile eta kontserbatzaileak dituzte, eta ondorio honetara iritsi dira: hiperaktibitatea eragin dezakete haurrengan,
|
batez
ere txikienengan. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA), Europako Batzordearen mendekoa, haurren hiperaktibitatearen eta koloratzaile eta kontserbatzaile batzuen arteko lotura hori aztertuko du.
|
|
2008
|
|
|
Azkar jateak eta otordu bakoitzean asetuta bukatzeak gehiegizko pisua eta, are, gizentasuna izateko aukera handiagoa ematen dio pertsona bati. Elikadura ohiturak aldatzen ari diren gizarte honetan, adituak ados daude nutrizio hezkuntza sustatu behar dela,
|
batez
ere txikienen artean, obesitatearen epidemia geldiarazteko. Jateko modu osasungaitza haurtzaroan hartutako ohitura bat da, alda daitekeena, nahiz eta ez izan erraza.
|
|
|
Pentsatutako erosketa Gabonak dira, krisia gorabehera. Jende guztiak ez dio kasurik egiten egun hauetan —nahiz eta aurtengo gastua txikia izan—,
|
batez
ere txikienei eta haien opariei buruz pentsatzen denean. Baina gerrikoa doitu egin behar da, eta, horregatik, komeni da zerrenda bat egitea, eskaera apetatsuak (neurri batean, erantzun egin behar da) eta opari didaktikoak konbinatuko dituena.
|
|
2009
|
|
|
Fruitu lehorrak oso elikagai elikagarriak dira; 100 gramoko 500 kaloria baino gehiago dituzte, batez beste, proteinak, gantz asegabeak eta bitamina, mineral, zuntz eta fitokimiko ugari. Baina kopuru interesgarrietan mantenugai asko izateaz gain, alergiarik gehien sortzen duten elikagaietako bat ere badira,
|
batez
ere txikienen artean, eta, bereziki, kakahueteak dira alergikoenak.
|
|
2010
|
|
|
Baina, gainera, eztia ekoizteari utziko liokete, elikadura ezaugarri garrantzitsuez betetako elikagai gozo eta osasungarria. Hezkuntza eta kontzientziazio alderdi ekologikoa ahaztu gabe,
|
batez
ere txikienen artean, erlauntza bat zaintzea. Erresuma Batua da erleen hiri laborantza gehien hazi den herrialdeetako bat.
|
|
|
Jaitsiera hori nabarmenagoa da kostu handiagoko protesietan, hala nola zeramika eta inplante protesietan. Laborategi protesikoen ia %60k,
|
batez
ere txikienek eta artisau laborategiek, krisia modu “gogorragoan” jasaten dute. Key Stone Ikasketa Institutuak adierazi du Espainian bizi den egoera “oso antzekoa” dela odontologia sistema pribatu baten bidez garatzen den beste herrialde batzuetakoaren aldean.
|
|
|
Espainia da kasu gehien antzematen diren herrialdeetako bat, bai gehiegi hartzeagatik, bai arduragabekeriaz erabiltzeagatik, nahiz eta egoera horren ondorioak kaltegarriak izan infekzio larri baten aurrean. Egoera hori geldiarazteko giltzarria herritarrak kontzientziatzea da, baina, batez ere, osasun arloko profesionalak kontzientziatzea,
|
batez
ere txikienen infekzioei aurre egiten dietenak. Herrialde garatuetan, otitisa da haurren adinean antibiotikoak hartzeko arrazoi ohikoenetako bat.
|
|
2011
|
|
|
Amaierarik gabeko esaldiak: jolas honek
|
batez
ere txikien oroimena lantzeko balio du. Lehenengo jokalaria esaldi labur batekin hasten da (Zuhaitza berdea da), eta hurrengoak errepikatu eta osagarri berri bat gehitu behar du (Zuhaitza berdea eta garaia da).
|
|
|
Oraindik geratzen zaizkit Delhin bizi izan nituen irudi eta esperientzia batzuk, eta, seguru asko, ez dira ahaztuko”, azaldu zuen futbolariak. Etxeetan zehar ibili zen, familiekin hitz egin zuen eta gertutik ezagutu zuen bere egoera,
|
batez
ere txikienak. “Konturatu naiz laguntza guztia gutxi dela.
|
|
2012
|
|
|
Hona hemen aholku dekalogoa, txikiekin komunikazio hobea lortzeko. 1 Mezu zehatzak eta sinpleak Haurrak helduak baino modu zehatzago eta abstraktuago batez pentsatzen du «Batzuetan ahaztu egiten zaigu gure seme alabek,
|
batez
ere txikiak badira, pentsamendu mota jakin bat daukatela, eta helduek hitz alfer eta abstraktuekin hitz egiteko joera dutela», deskribatu du, eta deskribatu du, Amelia Fuentes Valenzuela Psikologia Kliniko Kognitiboaren Europako Elkarteko Gazteen Psikologiako Masterraren koordinatzailea (AEPCCC). «»Ongi portatu» esaten diegu, «ez bota janaria lurrera», gaineratu du espezialistak.
|
|
2013
|
|
|
Giro tenperaturan dauden elikagaiak, hainbat orduz, bakterioak dira. Garrantzitsua da,
|
batez
ere txikienentzat, kontuan hartzea haien zaurgarritasuna, errazagoa baita edozein toxiinfekzio mota hartzea. Ezinbestekoa da hotza mantentzea Hotz katea haustea da elikadura intoxikazioaren arrazoi nagusietako bat.
|
|
|
Haurtxoaren ipurmasailen eta genitalen narritadurek, tratatzen ez direnean, infekzioa eragin dezakete Horregatik, garrantzitsua da gurasoek arreta handiz jokatzea haurren gorputzeko atal honetan. Kasu askotan (%7 eta %35 artean), narritadurak pixoihalaren dermatitisa eragiten du, eta hori ohikoagoa da sei eta hamabi hilabete arteko haurtxoetan,
|
batez
ere txikiek beherakoa dutenean. Dermatitis narritakor hori larritasun handiagoarekin edo txikiagora ager daiteke, eta, pixoihalarekin kontaktuan dauden gorputz eremuetan, urradura gorriak agertzen dira (gluteoak, genitalak eta izterren zati bat); horiek modu egokian tratatzen eta zaintzen ez badira, infekzioa ere sor dezakete.
|
|
|
Eta ez al du besterik aipatzen?, galdetzen zioten, behin eta berriro, gainontzeko inurriek,
|
batez
ere txiki txikitatik greba orokorrarekin amets egiten zutenek.
|
|
2014
|
|
|
–Pilulak? hezetasuna xurgatzen duenez, bere landareak hazi biluzienak baino modu homogeneoagoan jaiotzen dira,
|
batez
ere txikiak badira.Bestalde, hazien forma borobilari eta antzeko tamainari esker, mekanizazioa erraztu egiten da hala grabitate bidezko nola xurgapen bidezko ereiteko makinak erabilita.
|
|
|
Udak ohiturak aldatzen ditu, eta ohituta egoten dira,
|
batez
ere txikienei, istripuak izateko aukera gehiago ematen baitie. Izan ere, bi eta lau urte bitarteko adingabeek jasaten dituzte arrisku gehien.
|
|
|
2 Haurra hidratatuta eduki Irudia: Gabriela Barrientos Hidratazio maila egokia izatea funtsezkoa da udan,
|
batez
ere txikienen kasuan, «deshidratazioaren ondorioen aurrean ahulenak diren populazio taldeetako bat», Hidratazio eta Osasun Behatokiko adituek adierazten dutenez. Zehazki, egunean 0,6 eta 0,7 litro likido hartzea komeni da, eta urtebetetik zortzi arteko haurrentzat, berriz, 1,3 eta 1,4 litro artean.
|
|
2015
|
|
|
Hezkuntza komunitateko kideekin izan dira Rosa Azkarate eta Rosi Oleaga irakasle eta guraso legez, Euskal Herrian bizitakoa kontatzen eta formazio tailerrak ematen. Azkaratek azaldu duenez, Haur Hezkuntza planifikatzen dabiltza nasak, eta
|
batez
ere txikiekin hitz egiten hasteko tresnak eskatu dituzte: jokoak, abestiak, adibideak… Matematikaren oinarrizko lanketa eta irakurketa idazketa prozesua ere landu dituzte.
|
|
2016
|
|
|
Udalerri euskaldunetan,
|
batez
ere txikietan, jaisten ari dira euskararen ezagutza eta erabilera datuak. Uema kezkatuta dago horrekin, horiek direlako euskararen arnasguneak, eta arnasgune horiek ezinbestekoak direlako hizkuntzaren iraupena bermatu ahal izateko.
|
|
|
Gaur egungo haurrek denboraren erdia pasatzen dute kanpoan, beren gurasoek adina zutenean, azken azterketa baten arabera. Hainbat adituk adierazi dute gaur egun herritarrek pairatzen duten “natur defizita” deritzonaren osasunerako ondorio kaltegarriak,
|
batez
ere txikienak. Artikulu honek dio haurrak gero eta gutxiago direla naturan, hau ez dela ona eta nola saihestu.
|
|
2017
|
|
|
Adinekoen eta Gizarte Zerbitzuen Institutuko Adinekoen Inkestaren arabera (Imserso), aitona amonen %50ek baino gehiagok egunero zaintzen dituzte bilobak, eta %23k oporretan. Seme alabak mobilizatu beharrik ez izateko eta ordutegiak asko aldatzen ez badira,
|
batez
ere txikienen kasuan, kanpoko pertsona baten zerbitzuak izatea da beste aukera bat. Alternatiba hori ekonomikoki onuragarria izan daiteke familia ugarientzat.
|
|
2019
|
|
|
Azoka erakusleihoa da haientzat, besteekin harremanak izateko aukera ematen die, eta izaera nazionala duen bilgune bat da. Bestalde, ia bost eragiletik batek egin du kexua standen salneurriagatik, eta azaldu dute Durangoko Azokatik kanpo geratzen direla euskal kulturako eragile batzuk,
|
batez
ere txikiak. Ohartarazi dute nobedade asko pilatzen direla, justu azokaren atarian aurkeztuak.Salmentaz haragokoa da Durangoko Azokaren eragina, eragileek erakusleihotzat baitaukate hura, batez ere.
|
|
2020
|
|
|
Arabako langileen ordezkariak azaldu du beren asteotako lan jarduna guztiz zedarritu duela gaixotasunak, eta nahi eta ezinean ari direla egoitza zenbaitetan. «Zentro askotan,
|
batez
ere txikienetan, ez dago baliabiderik, eta ez dago informaziorik; aspaldi salatzen ari ginen prekaritatea, eta ageri agerian geratzen ari da orain». Babeserako materialak, esaterako, usu berandu iritsi zaizkiela deitoratu du:
|
|
|
Etengabeko prestakuntza teknikoa, alfabetatze digitala etab. gizarte kohesioa mantentzeko gako inportanteak izango dira. Eta bertako enpresei,
|
batez
ere txikienei, eraldaketa digital hori garaiz eta modu egokian egin dezaten lagundu zaie.
|
|
|
–Bai, askotan,
|
batez
ere txikitan. Gero ez zinetela ondo moldatzen ikusi eta horregatik izan zela pentsatu izan dut beti.
|
|
2021
|
|
|
Birusa zazpi bat egunez kanporatzen da arnas jariakinekin, eta beste zazpi geratzen dira gainazaletan eta bi ordu inguru ehunetan. Eta sarrera ateak begiak, ahoa eta sudurra. Sintomak Neonatologiako espezialistek azpimarratzen dute gaixotasunaren sintomak bereziki zaindu eta zaindu behar direla,
|
batez
ere txikienak. sudurreko kongestioa, eztula, eztarri narritatua, arnasteko zailtasuna eta sukarra.
|
|
|
“Gurasoen edo tutoreen pobrezia ez da izango haurren babesgabetasun egoera zehazteko arrazoi bakarra. Haur batek jatorrizko familiatik kanpo babesa behar duenean,
|
batez
ere txikienek, lehentasuna izango du familia harreraren eta egoitzaren artean aukeratzeko”, azaldu du. Eta oso garrantzitsua da gure legedian lehen aldiz sartzea beharrezkoa dela aldez aurreko azterlanak egitea, edozein arau aldaketak haurrengan izan dezakeen eragina aztertzeko.
|
|
|
Oso garrantzitsuak dira oilasko haragia, esnekiak (gazta, esnea edo jogurta) eta arrautza. Haren funtzio nagusia ehun berria sortzea da, baina, gainera, aminoazidotan aberatsak direnez, hazkundearen hormona estimulatzeaz arduratzen dira (triptofanoa, arginina, lisina eta tirosina),
|
batez
ere txikienetan. Karbohidratoak Elikagai talde horrek energia ematen dio gorputzari, eta proteinak zaintzen ditu, funtzioak zuzen bete ditzaten.
|
|
|
Bai,
|
batez
ere txikienek. Asko geratzen naute, sinadurak eta argazkiak eskatzeko.
|
|
|
Amurrioko Udalak “Bizi Gabonak Amurrion” kanpaina bultzatuko du aurten ere,
|
batez
ere txikienentzat ilusioz beteta dauden egun hauetan. Ekimena 2012ko urtarrilaren 1etik aurrera jaiotako haurrei dago zuzenduta.
|
|
2022
|
|
|
Sei urte pasatxo ditu Urrek, ia bi Aiak. Oraindik ere,
|
batez
ere txikienak deitzen didanean, aita esateko modu berezi horrekin, adurra erortzen zait.
|
|
2023
|
|
|
Inguruneak (hizkuntza komunitatea, gizartea, herria), beraz, bi hizkuntzak ikastea errazten du,
|
batez
ere txikienen artean. Lehen hizkuntza euskara bakarrik duten gazteek baieztapen hori babesten dute; izan ere, ikastetxeetan gaztelania irakas hizkuntza ez den arren, inork ez du adierazi gaztelaniaz ondo ulertzen edo hitz egiten ez duenik.
|
|
|
Kide berri bat iristeak etxe osorako aldaketa dakar, baina
|
batez
ere txikienentzat. Haurren jelosia, guztiz normalak izateaz gain, saihestezinak dira; beraz, gakoa ez da ondoeza saihestea, egoerari aurre egiten jakiteko tresnak eta estrategiak erraztea baizik.
|
|
|
Kantua epikoa da inondik ere, eta, berez, hamazazpi minutuko suite bat den arren, hemen hiru minutu eta erdiko zati bat bakarrik kantatu zuen. Txiki eta Otaegiri eskainia, Urkok ezin izan zien malkoei eutsi,
|
batez
ere Txikirekin zuen adiskidetasunagatik.
|