|
2002
|
|
|
«Motorrean egindako heriotzak autoan egindakoak baino 18 aldiz gehiago dira», adierazi zuen Del Ríok. Espa batek ezinbestekotzat jotzen du ziklomotorren istripu kopuru handia murriztea,
|
batez
ere nerabeen artean, horiek baitira erabiltzaile nagusiak eta asegurua garestiago ateratzen zaienak prezioak jaisteko. «Ezbehar kopurua desagertzen ez den bitartean, polizek ere ez dute egingo», dio patronalaren zuzendariak.
|
|
2003
|
|
|
Pertsona bat hiltzen da munduan zortzi segundoz behin tabakismoaren ondorioz. Hori dela eta, Artzainek zuzentzen duen sailak, Tabakorik gabeko Nazioarteko Eguna dela eta, ohar bat helarazi nahi izan die Espainiako biztanleei,
|
batez
ere nerabeei, zigarretek osasunerako dituzten arriskuei buruz, eta eskatu die ez dezatela modetan eraginik izan ohitura horretan hasteko. Ana Pastorrek nabarmendu zuen tabako kontsumoa saihesteko ekimenak egin behar direla esparru guztietatik; besteak beste, Tabakismoa Prebenitu eta Kontrolatzeko Plan Nazionala.
|
|
|
Internet osasunerako kaltegarriak diren elikadura praktikak sustatzeko zirrikitu bakarretakoa da,
|
batez
ere nerabeen artean. Nutrizionistek salatu dutenez, Sarean ehunka orrik bultzatzen dituzte gazteak dieta “basatiak” egitera.
|
|
2007
|
|
|
Azterlan baten arabera, haurdunaldiaren borondatezko etenduren kopurua asko handitu da,
|
batez
ere nerabe etorkinei eragiten baitie.
|
|
|
king of hiking Bartzelonako Osasun Publikoko Agentziak (ASPB) Osasun eta Kontsumo Ministerioarekin lankidetzan egindako azterlan batean parte hartu du Elia Díezek. Ikerlanak, adituak azaldu duenez, etorkinen ugalketa ereduen aldaketak aztertzen ditu, eta haurdunaldiaren borondatezko etenduren gorakada nabarmena erakusten du,
|
batez
ere nerabeei eragiten diena. «Marokon, mila jaiotzatik 28, 15 eta 19 urte bitarteko emakumeak badira, Ekuadorren 66 jaiotza daude, eta Saharaz hegoaldeko Afrikako herrialdeetan, milako 143 jaiotza inguru.
|
|
|
Ez du aipatu, ordea, hori bozkatu ondoren, PSE EEk aurkeztutako mozioa ere tokiko erakundean ordezkaritza duten alderdi guztiek onetsi zutela. Bestalde,
|
batez
ere nerabeei zuzendutako ekitaldiak izango dira nagusi, aurten, Getxoko Udalak hilaren 25ean izango den Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Eguna dela eta, antolatutako kanpainaren barruan. Argazkian, emakumeen aurkako erasoak salatzeko, Getxoko Bilgune Feministak Algortan egindako kontzentrazioetako bat.
|
|
2008
|
|
|
Zirkulu biziotsua: gehiegizko pisua eta muskulu atrofia Down en sindromea duten haurrek gehiegizko pisua izateko joera handiagoa dute,
|
batez
ere nerabeen eta helduen artean. Down en sindromea duten haurren hazkundea beste modu batera gertatzen da.
|
|
|
Hasiera goiztiarragoa eta azkarragoa da, baina hurrengo urteetan garapenaren abiadura murriztu egiten da, eta horrek biztanleria orokorra baino garaiera txikiagoa dakar. Anomalia genetikoaren izaera dela eta, gehiegizko pisua izateko joera handiagoa dago,
|
batez
ere nerabeen eta helduen artean. Era berean, altuera txikiagoa pisu irabaziarekin ere erlazionatzen da, norbanakoaren energia beharrak murrizten baitira.
|
|
2009
|
|
|
Adi eta erne adierazgarria izan daitekeen sintoma txikienari. Gure inguruneko norbaitek
|
batez
ere nerabea bada elikadura jokabideetan orain artekoarekin alderatuz jokaera susmagarriak baldin baditu, esan bezala, adi. Izan ere, edozein gaixotasunen antzera, sendatzeko aukerak askoz handiagoak dira gaixotasuna azkar harrapatuz gero.
|
|
2011
|
|
|
Teobromina ere kitzikagarria da, baina kafeina baino gutxiago. ...nahasketetan, eta era guztietako opilgintzako, gozogintzako eta galleteriako produktuak, txokolatez beteak edo estaliak (opilak, galletak, magdalenak, zerealak malutetan edo barratxoetan, bonboiak, etab.). Kafeina duen freskagarri lata batek haur txiki batentzat gomendatutako gehienezko irenstea ematen du Bestalde, edari bizigarriak (“energy drinks”, izen ofizialean) kafeina iturri dira,
|
batez
ere nerabeen artean, eta festa gauetan hartzen dituzte, freskagarri gisa edo alkoholarekin konbinatuta. Nahaste hori arriskutsua da adituen iritziz, osagai kitzikatzaileek mozkortasun sentsazioa ezkutatzen baitute, eta horrek alkohol gehiago kontsumitzera bultzatzen du.
|
|
2012
|
|
|
Gaztetxoak hainbat gizarte sareren partaide dira: ikasgela barrukoa, ikasgelaz kanpokoa, koadrila, auzoko lagunak... etxean euskaraz egiten dutenek izan ezik, gainontzeko gazte barakaldarren harreman sare euskaldun bakarra irakasle, begirale edo horrelako autoritateak izaten dira. harreman sareak aldatuz doaz denborarekin,
|
batez
ere nerabeen kasuan, institutua bukatzean sortuko zaizkien harreman berrietan euskarak tokia izan lezake ala ez.
|
|
|
Duela gutxi Europan izandako adostasun batek dioenez, «130 gaixotasun kategoria baino gehiago ditu alkoholak». Beste kontu garrantzitsu bat da gure seme alaben aurrean edatea portaera eredu txarra eskaintzea dela,
|
batez
ere nerabeak badira. Komeni da gogoratzea gure seme alabek gure adibidetik begiratzen digutela, eta Gabonak direla Espainiako ikasleek edaten hasten diren lehen unetako bat.
|
|
2013
|
|
|
Mugikorren ohitura horiek,
|
batez
ere nerabeek, kalte larriak eragin ditzakete kontrolatzen ez badira.
|
|
|
Denborarekin, orbanak argitu egiten dira, bi aste inguruan desagertu arte. Beste zeinu batzuk artikulazioetako mina(
|
batez
ere nerabe eta helduengan) edo anemia izan daitezke. Inkubazioa 4 egunekoa da.
|
|
2014
|
|
|
Interneteko erabiltzaileen arazo nagusia,
|
batez
ere nerabeena, ez dakite normalean egiten dituzten praktika batzuk delitu bat direla. Litekeena da hasierako asmoak ez izatea gaizkia sortzen edo legea urratzen, baina ez jakitea delitu bat dela, ez die salbuesten nahitaez bete beharretik.
|
|
2015
|
|
|
Baina, zoritxarrez, EROSKIren ekimena ez da araua, salbuespena baizik. Hori kaltegarria da kontsumitzaile guztientzat,
|
batez
ere nerabeentzat eta klase behartsuenentzat, zeren eta trans gantz gehiago kontsumitzen baitute: energiaren %6 hartzen dute, Bartton ek eta haren laguntzaileek 2011ko uztailean (BMJ aldizkaria) xehatu zutenez.
|
|
|
Helduaroan, berriz, %3ko prebalentzia dute gizonezkoen sexuan, eta %12koa emakumezkoetan, nahiz eta alderdi gogorragoa izan. Nahiz eta besterik gabe konpontzen den gaitz arina izan, kaltetuentzat,
|
batez
ere nerabeak badira, eragin kaltegarria izan dezake autoestimuan eta bizi kalitatean. Aknearen aurkako herri erremedioak:
|
|
2016
|
|
|
Haurrak manipulagarriak dira, eta gutxien zuzentzen dien gurasoa hauta dezakete, ondasun material gehien ematen diena edo biktima egiten duena. Hala ere, psikologoen arabera, entzun egin behar da eta beren iritziak aintzat hartu,
|
batez
ere nerabeak badira. 6 Psikologoen iritziak Epailearen ebazpena zuzena dela bermatzeko, epaileek eskatu ahal izango dute zaintza nork izan behar duen erabakitzeko beharrezko frogak egitea.
|
|
|
Erantzulea da edari horiek haur eta nerabeei zuzentzea? Are gutxiago,
|
batez
ere nerabeen %68 kontsumitzaileren bat izan denean eta %12 ohiko moduan. Ez gara ari asteko lata batez, baizik eta hilean lau litro edari horietatik.
|
|
2017
|
|
|
Baliteke inauteriekin zuzenean lotutako apps ez izatea, baina bai Snapchch ek eta MSQRRk zeregin garrantzitsua izan dezakete jai hauetan. Lehena, popularra
|
batez
ere nerabeen artean, selfisentzako iragazkien aitzindaria izan zen: erabiltzailearen konpasera, denbora errealean, mugitzen diren efektu berezi bizidunak, eta keinu batzuei erantzun diezaieketenak, adibidez, begiak edo ahoa irekitzea.
|
|
2019
|
|
|
ihes jokoak edo Room ihesa. Sei urtetik aurrerako txikienek horietako askotan parte har dezakete. ihes gelak, baina
|
batez
ere nerabeak. Haientzat ez da gauza bera detektibeak lagunekin ordubetez jolastea leku itxi batean, eta gurasoak, anai arrebak eta lehengusuak.
|
|
|
Oheratu aurreko orduetan jarduera kitzikagarriak saihestea. Ez da ohean egin behar telebista ikustea, tabletekin edo bestelako gailu mugikorrekin jolastea, telefonoz hitz egitea, eztabaidatzea, etab. Puntu hori garrantzitsua da,
|
batez
ere nerabeengan. Gure garunak lo egitean logela eta ohea lotu behar ditu.
|
|
|
Edari azukretsuen zerga eredu bat, bildutako diruak produktu osasungarriak merkatzeko balio duena, hala nola oliba olioa edo frutak eta barazkiak. Administrazioak, halaber, murrizketak diseinatu lituzke alkohol indartsuetarako,
|
batez
ere nerabeen kontsumoagatik eta alkohola edateak loditasunarekin zerikusia duelako. Eta, azkenik, informazio kanpainak egitea ultrakzionatuen eta haragi gorrien kontsumo handiaren arriskuez, eta Nutriz Score eta antzeko tresnak ezartzea.
|
|
2020
|
|
|
20 Kasu askotan,
|
batez
ere nerabeak direnean," festa" aipatzean herriko jaiak, euskararen inguruko jaiak edota kontzertuak aditzera eman nahi dituzte. Horiexek dira adina dela medio, festa giroan murgiltzeko izaten dituzten aukerak.
|
|
2021
|
|
|
Sozializazio prozesu betean daude gazteak, komunitatean bizitzeko etapa bat den heinean. " Pandemiak sozializazio eta autoezagutza kanalak mugatzen baditu, nola ziurta dezakegu egungo gazteek
|
batez
ere nerabeek estrategia osasuntsuak sortuko dituztela beren emozioak eta bizitzak moldatzeko eta kudeatzeko?".
|
|
|
Buruko mina dirudien baino ohikoagoa da haurrengan, eta
|
batez
ere nerabeengan. Sintoma jakin batzuei kasu egin genieke
|
|
|
Ildo beretik doa Marina Bosque, Mendekotasun Arazoen Sareko (RETICS) eta Espainiako Epidemiologia Elkarteko Alkoholari buruzko Lan Taldeko kidea. “Edozein alkohol edatea arriskutsua izan daiteke osasunerako,
|
batez
ere nerabeen eta gazteen artean; izan ere, garapen neurokognitiboan daudenez, zaurgarriagoak dira kontrako ondorioak izateko”, azaldu du. Osasun Ministerioaren datuen arabera, Espainian 13 urterekin hasten da alkohola kontsumitzen, eta mozten den neska kopurua mutilena baino handiagoa da, nahiz eta mutilek gehiago edaten duten.
|
|
|
Horiez gain, umore aldaketak eta eguzki orbanen agerpena ere deskribatu izan dira. Azpimarragarria da, 2016an argitaraturiko ikerketa baten arabera, AHen erabilera,
|
batez
ere nerabeen artean, etorkizuneko antidepresiboen erabilerarekin erlazionatzen dela (36).
|
|
2022
|
|
|
Oso zabalduta dago gazteen artean; %15 egiten dute. Emozio mingarriak erregulatzeko erabiltzen dute,
|
batez
ere nerabeek.
|
|
|
«Hizkuntza politikaren eta euskararen normalizazioaren ikuspegitik aztertu beharreko zerbait da, esan nahi duelako orain arte mangazale euskaldunek gaztelaniaz edo frantsesez baino ezin zutela irakurri». Adierazi du Euskal Herrian badagoela manga irakurtzeko zaletasuna,
|
batez
ere nerabeen eta gazteen artean, eta, hain zuzen, horiei zuzenduta dago argitaratu berri duten lehen komikia.
|
|
|
Datuok, pandemiak helduen artean arazo mental kliniko esanguratsurik sortu duela esateko oinarririk ez digute ematen, bai ordea ume eta
|
batez
ere nerabeen artean; adin tarte honetan eragina bestelakoa izan da.
|
|
|
Datuok, pandemiak helduen artean arazo mental kliniko esanguratsurik sortu duela esateko oinarririk ez digute ematen, bai ordea ume eta
|
batez
ere nerabeen artean; adin tarte honetan eragina bestelakoa izan da.
|
|
2023
|
|
|
Artikulu horretan esaten denez, adingabearen osotasun fisikoa zaintzeko edo desagertzea edo bahiketa eragozteko erabiltzen bada, baimenduta dago. Baina horrek talka egiten du,
|
batez
ere nerabeei dagokienez, ohorerako, norberaren eta familiaren intimitaterako eta norberaren irudirako eskubidearekin. Legelarien arteko adostasuna zera da:
|
|
|
Guztiok galdetu diegu noizbait gure gurasoei edo gertukoa dugun norbaiti zer moduz ikusten gaituzten jantzi dugun arropa berriarekin, adibidez. Baina orain aipatuko dugunak, ezinbestean eta ikusiko dugun bezala, beste dimentsio bat hartzen du,
|
batez
ere nerabeen artean. Enpresa horiek ustiatzen duten beharra honakoa da batik bat:
|
|
|
Hala ere, gure menpekotasuna eta dependentzia gauza praktikoetatik haratago doanean okertzen dira benetan gauzak. Gure ongizate mentala eta autoestimua osasuntsu egoteko gailu honen beharra ikusten dugunean, arazoa haratago doa; eta gailu horren nortasunak asko laguntzen du horretan,
|
batez
ere nerabeen artean. Testuinguru honetan lortutako dopaminak accumbensa berrelikatu dezake eta sustantziako drogek sortzen duten adikzioarekin konparagarria dela adierazten dute ikerketa geroz eta gehiagok, izan ere, garunaren estrukturan aldaketa oso antzekoak sortzen ditu68 Zentzu honetan interesgarria da jakitea nerabeen herenak baino gehiagok (11 urte bitartekoen artean) sare sozialekiko adikzioa izatea aitortzen dutela70 eta lautik hiruk, nolabait manipulatua sentitzen dela enpresa teknologiko hauen ondorioz71.
|
|
|
Erronka itzela. Honaino irakurri baduzu dagoeneko jakingo duzu zer esan nahi duen gaur egungo pertsona batentzat, eta
|
batez
ere nerabe batentzat, astebetez mugikorrari uko egitea, eta borondatez gainera! Kontuan izan, gure ikasleek egunero 5 ordu ematen dituztela batez beste mugikorrarekin.
|