|
2004
|
|
|
EAEko ikasleek, bada, DBHko Gizarte ikasgaian
|
batez
ere munduko historia ikusten dute; Batxilergoko lehen mailan, humanitate ibilbidetik joanez gero, gehiago sakontzen dute munduko historia horren epe garaikidean; eta azkenik, Batxilergoko bigarren mailako ikasle guztiek, Espainiako historia ikasten dute, Hego Euskal Herrikoa atxikita duela, baina euskal ikuspegiari autonomia handirik eman gabe. Niretzat, eta azken kurtso honi dagokionez, izatekotan ere alderantziz luke izan:
|
|
2007
|
|
|
Hizkuntza bat, egitura bat eta gramatika bat izango da, baina
|
batez
ere mundu bat da, bere osoan hartuta. Eta bere osoan hartua ez dago, kulturatik, hezkuntzatik, ohiko erabileratik propio aparte hartu eta puskatxo bat test baten baldintzetan
|
|
2008
|
|
|
Lucre Mbak azaltzen duenez," Marokoko paziente bat artatu behar duen mediku baten kasuan, adibidez, gaixoak eskolan ikasi ez badu, ezinezkoa da arabiar estandarra ulertzea, eta, beraz, beharrezkoa da Marokoko dialektoa hitz egiten jakitea". Baina marokoarraz gain, agian gehien eskatzen den dialektoa, herrialde horretatik etorritako etorkin kopuru handia dela eta, Egiptoko dialektoa da irakaskuntza arabiarreko zentroetan gehien eskaintzen denetako bat, izan ere, Mostafa Mahamoud ek dioenez," dialekto hori da hedatuena, 80 milioi hiztun inguru dituena,
|
batez
ere mundu arabiarreko ia film guztiak hizkuntza horretan eginak daudelako". Non ikasi Lortu nahi den hizkuntzaren ezagutza mailaren arabera, ikasteko modu desberdinak aukeratu ahal izanen dira:
|
|
|
Gaixotasun kardiobaskularrak dira mundu osoko heriotza eragile nagusiak. Eta zifrak, adituek iragartzen duten bezala, handituz joango dira,
|
batez
ere mundua modu globalean astintzen duen izurriteagatik: obesitatea.
|
|
2009
|
|
|
Panasonicek beraz, Japoniako elektronikako beste enpresa handi batzuek egin duten bezala, Sony eta Hitachi esaterako, galerak onartu ditu eta esan du
|
batez
ere munduko eskaeraren beherakadak eta yenaren jaitsierak eragin dutela egoeraren larritzea.
|
|
|
Ian: Atentzioa deitzeko bide onena horrelako eraikin garaiak eraikitzea da,
|
batez
ere mundu osoko garaiena bada!
|
|
|
Hala ere, petrolioaren eskaintza gero eta gehiago mugatuko da. “Eskariaren eta eskaintzaren bilakaera dibergente horrek prezioen igoera ekarriko du,
|
batez
ere munduko ekonomia berreskuratu ahala. Epe ertainera, petrolioaren prezioa upelaren 80 dolarren artean egon daitekeela uste da”, dio txostenak.
|
|
|
" Atseginezko" ekografiatzat hartzen da, gurasoei semearen aurpegia eta mugimenduak xehetasun gehiagorekin ikusteko aukera ematen baitie. A gripea baztertzea, bidezkoa bada bakarrik A gripea, H1N1 birusak sortua, neguko gaixotasunen izar mediatiko bihurtu da,
|
batez
ere Munduko Osasun Erakundeak (OME) ohartarazi zuenetik haurdun daudenak infekzio biriko horren arrisku taldeen artean zeudela eta gripearen aurkako txertoa hartu behar zutela. Baina horrek ez du aldaketarik ekarri haurdunaldiko proben protokoloan.
|
|
2010
|
|
|
Lege nagusi guztien konpromisozko izaera, eta bertako desideratum nagusien baliagarritasuna, auzitan jartzen du gaitzespen bikoitz horrek269 Desideratumak bere osoan ez betetzea ez da, berez, inolako kalte barkaezin. Horretara bagoaz, berdin berdin esan liteke munduko(
|
batez
ere mundu aurreratuko) konstituzio gehienak ez direla betetzen. Hiritar orok lan egokia, etxebizitza duina, legezko babesa eta behar bezalako osasun asistentzia izateko eskubidea duela esaten dute konstituzio horiek, nork bere moduan eta neurrian.
|
|
|
Garapen bideko herrietako nazio populismoaren eta sozialismo errealaren porrotakliberalismoa mundu osora barreiatu zuen. Neoliberalismoaren hegemoniak merkatuaren lehentasun osoa?
|
batez
ere munduko merkatuarena, ekarri du eta horrioztopoak ipintzen dizkion edozein traba edo erregulazio mota ezabatzea da helburu politikoa.
|
|
|
Praktika horren bidez, leku berera edo hurbileko batera jotzen duten beste pertsona batzuk bulegoan, kalean edo aisialdiko lokaletan aurkitzen dira, eta lasterketaren prezioa zuzen banatzen da. Beste herrialde batzuetan zabaldu da ekimena,
|
batez
ere mundu Ekimena, batez ere, herrialde hedatuta dago; izan ere, Espainian indarrean dagoen araudiak (1979koa) debekatu egiten du lurralde nazional osorako zenbait pertsona biltzea lasterketan, hainbat puntutan. Autoa erabat alokatzen da.
|
|
|
Bai, eta
|
batez
ere mundu txiki menderakaitz horiek interesatzen zaizkigu. Gu ere herri txiki bat gara, eta diskoan isla duten herri gehienok momentu latzak ditugu une honetan.
|
|
2014
|
|
|
Komunitate hegemonikoak zerbait egin du, edo eginarazi zaio. Ni oso kritiko
|
batez
ere mundu abertzalearekin naiz; espainol izan nahi ez duten espainolez beteta gaude. Izan nahi dugu euskararen nazioa?
|
|
|
Beheraldi horrek, ordea, ez zuen asko iraun. Kasu honetan, zerbait gehiago jaisteak ez luke harritu behar,
|
batez
ere munduko ekonomiak dirudien moduan hazkunde txikiagoko garai batera badoa. Edonola ere, jaitsiera horrek badu muga bat:
|
|
2015
|
|
|
Feministek, Harawayren aburuz, ziberkulturako bizitzaren cyborg jitearen kontzientzia hartu behar lukete,
|
batez
ere munduko desordena berri baten bila aske bizi nahi badute. Ni beste gauza batek kezkatzen nau, dena den.
|
|
2016
|
|
|
Enplegu prekarioa ugaritzearekin batera, erdiko klasea gehiago ez handitzeko edo txikitzeko arriskua ikusten du Lanaren Nazioarteko Erakundeak. 2011n, gizartearen %36 kokatzen zen erdiko klasean, egunean 4 eta 12 euro arteko kontsumoa daukatenak?, eta 2015ean ia %40 «Datozen urteetan joera hori geldotzea espero da, edo joera amaitzea».Langabezia handitzeak eta langileria pobretzeak desberdintasun sozialak nabarmendu ditu
|
batez
ere munduko hogei herrialde aberatsenetan. Iaz 327 milioi langile bizi ziren muturreko pobrezian mundu osoan, egunean 1,75 euro baino gutxiagorekin bizi direnak?, eta 967 milioi behargin pobrezia arinagoan? 1,75 euro eta 4,5 euro artean dituztenak eguna pasatzeko?.
|
|
|
Berehala Adani hura lasterregi kontatua zela iduritu zitzaion, Big Bangaren moduan laster bukatzeko gogoa izan balute bezala, hari zehatza kontatzeko lotsa izan balute bezala, maiz Biblian pasarte garrantzitsuenak lasterregi isuriak zeudela iduritzen zitzaiolako,
|
batez
ere munduaren kreazioarenak. Haien sortzearen kontakizuna, adibidez, zientifikoa baitzirudien, karratua, lau hitzez esana, ezin eztabaidatzeko modukoa.
|
|
|
Zer dugu Orixeren kontra/ Zer dugu Orixeren alde. Baina
|
batez
ere mundua aldatu zitzaiolako inguruan Orixeri, eta garai berriek gai berriak maite zituztelako. Garai aldakorrek haren integrismoa, haren joera kontserbadorea, haren joera erlijiosoa hartu zituzten kontuan eta iraganaren sinbolo bihurtu zitzaien.
|
|
2018
|
|
|
Ez ditzagun bost eragilek bost gauza desberdin egin gai beraren inguruan; egin dezagun zerbait txukuna bosten artean. Moduei dagokienez, hartzaileei baliabide dinamikoagoak eta parte hartzaileagoak eskaintzea lortu nahi dugu,
|
batez
ere mundu digitalaren bidez.
|
|
|
Zure desioaren neurria ematen du: Donostia, Baionan festak, Landetako errepide zuzena alboetara pinuak zituela, ekilore soroak uztailaren erdian, Paris inguratzea gauez, Eiffel dorrea itsasargiaren lanak egiten, Calaisera iristea halako batean, ferrya, Dover, aduana, gurasoek sinatutako baimena erakustea poliziei, ezkerreko errailetik autobusa, Londresera sartzea aldirietan barrena, Victoria Station azkenean, baina
|
batez
ere munduaren neurria ematen du, ikusi egiten duzu, gorputzean sentitzen duzu. Gorputzean sentitzen duzu nola ari zaren etxetik urruntzen, txikiagoa zara orain, ez dakizu ura eskatzen ere Frantzian geratu zaretenean, bakarrik zaude munduan, ez zara inor, ez zara beste bat besterik, libreagoa zara orain, Mantxako kanalean urak berdeak dira, berde grisak, kontinentea ikusi duzu zure atzean txikitzen erabat desagertu arte, ferryaren brankan zutik erre dizu haizeak zigarroa, ez da ageri oraindik Ingalaterrako kostaldea.
|
|
2019
|
|
|
Ikus, adibidez, definizio saio hauek: " unter Sprachinsel wird eine verhältnismäßig kleine geschlossene Sprachund Siedlungsgemeinschaft verstanden, die sich in einem größeren fremden Sprachgebiet befindet";" a language island is an exclave of a language that is surrounded by one or more different languages. alemanezko bibliografia teknikoan aparteko garrantzia izanik du Sprachinsel terminoak 1850 ingurutik aurrera,
|
batez
ere mundu gerra bien arteko 1920 epealdian. Ikus, adibidez, Sprachinselkunde edota Sprachinselforschung alorreko gaietan zentraturiko kuhn 1934).
|
|
|
XVII. mendean ere,
|
batez
ere mundu intelektualean nabarmendu ziren emakumeak; bizimodu munduzalea garatzen ari zen, eta kultura hedatzen; emakumeek eragin handia izan zuten saloietan; mundua eraikitzen parte hartzen ez zutenez, bazuten astia solasari, arteei, letrei lotzeko; haien heziketa ez zen aldez aurretik antolatua, baina senarrek baino jakintza handiagoa biltzen zuten hizketaldiei, irakurketei, etxeko irakasle pri... Mademoiselle de Gournayk, Madame de Rambouilletek, Mademoiselle de Scudéryk, Madame de La Fayettek, Madame de Sévignék izen handia zuten Frantzian; Frantziatik kanpo, gisa bereko ospea zuten Elisabet printzesak, Kristina erreginak, Mademoiselle de Schurmanek, zeinak gutunak trukatzen baitzituen garai hartako jakitun guztiekin.
|
|
|
Haiekin ondo portatzen bagara, Jainko egiazkoak gidatzen gaituela ulertuko dute eta gure federa konbertituko dira". Gure eginbeharra da,
|
batez
ere mundua bukatzeko hilabete gutxi batzuetara gaudenean.
|
|
2021
|
|
|
Hots, handicapa izan beharrean, pizgarri edo katalizatzaile bihurtzeko. IEE1 ek dioen moduan," duela 100 urte, klasikoek, esan nahi dut Dumas, Salgari, Julio Verne, Lewis Carroll... horiek guztiek belaunaldiak konbentzitu zituzten
|
batez
ere mundu estetiko berri bat ekartzen zutelako". Hori literatura unibertsalaren kasuan, baina euskal literaturari dagokionez ere, Lauaxeta, Aresti edota Sarrionandia bezalako autoreak gazte belaunaldi desberdinengana iritsi zirela uste dute hainbat parte hartzailek, horien erreferente literario izatera iritsiz.
|
|
|
Modan daude humanitate digitalak. Ikusiko zenituzten dagoeneko banketxeen iragarkiak, unibertsitateetako gradu eta graduondokoak, igandeetako gehigarrietako nazioarteko guruak… Eta ikusi ez badituzue, lasai egon, gelditzeko etorri dira-eta,
|
batez
ere mundu mailako pandemia honek digitaltasuna berriro lehen planora ekarri digun honetan.
|
|
|
Aurrerantzean, erraztu egingo ditugu gure hemengo hausnarketak, eta throw= bota delako hizkuntz baliokidetasuna
|
batez
ere munduaren ezagumenduan oinarrituta dagoela esango dugu: hizkuntza askotan edo guztietan egongo da ‘indarrez jaurti’ adiera fisikoa ematen duen aditz bat.
|
|
2022
|
|
|
Nostalgia apur bat akaso, 68ko maiatzeko izpiritu horretatik hain argi edaten duenez gero. Gazteak, haatik, trumilka ari dira benetako(?) unibertsitateak husten (giza eta gizarte zientzien arloan da benetan deigarria fenomenoa), hauen ezinezko tasak direla eta, baina
|
batez
ere mundu berriarekiko kontaktua galdu dutelakoan. Anti université honetara gerturatzen direnak, aldiz, benetako hezkuntza komunitate baten parte bihurtzen omen dira:
|
|
2023
|
|
|
Horregatik, nazioarteko elkartasuna eta lankidetza, estatuen konpromisoa eta ACNUR bezalako erakundeen lana funtsezkoak dira erantzukizunak partekatuko direla eta irtenbide iraunkorrak bilatzen direla ziurtatzeko. «Mundu osoko pertsonek iheslariendako abegi bikaina erakusten jarraitzen dute, behar dutenei laguntzen eta babesa eskaintzen, baina nazioarteko laguntza handiagoa behar da eta erantzukizunak modu bidezkoagoan partekatu behar dira,
|
batez
ere munduan lekualdatutako pertsona gehien hartu dituzten herrialdeekin», azpimarratu du Filippo Grandik, NBEk errefuxiatuentzat duen goi komisarioak. Turkiak hartzen ditu munduko errefuxiatu gehienak, ia 3,6 milioi, gehienak Siriatik etorriak.
|
|
|
Radio Euskadi irratiari eskainitako elkarrizketan, burujabetza bultzatzeko eta herri modura aurrera egiteko konpromisoa eskatu zituen, bai eta mundu globalizatu batean «pertsonak eta herriak zaintzearen» alde lan egitea ere. «Herri hau zaindu behar dugu
|
batez
ere mundu globalizatu honetan, non herri txikiek zailtasunak dituzten herri bezala irauteko». Aizpuruak «konpromiso kolektiboa» eskatu zuen burujabetzan aurrera egiteko.
|