|
2000
|
|
|
Araba zozo pikartak jatorriz habia enbor zuloetan egiten bazuen ere, gaur egun herriguneetan horma zuloetan egiten du; eta edozer jan dezakeenez, oso ongi moldatu da hauetan bizitzera. Udazkenetik aurrera,
|
batez
ere landareak jaten dituenez, talde handietan dabilela, soroetako izurrite kaltegarria bihurtzen da.
|
|
2001
|
|
|
Badira beste landare sakarino batzuk ere, hala nola arto gozoa, azukre gorra eta datilerako palmondoa. Sakarosa oso zabalduta dago naturan,
|
batez
ere landare berdeetan, hostoetan eta zurtoinetan (azukre kanabera, arto gozoa…), fruta arboletan eta hazietan (fruta freskoak, kalabaza, algarroba, anana, kokoa, gaztainak…), eta sustrai eta errizometan (batatia, tipula, azukre erremolatxa, patata…). Sakarentinosak edari gozo gozoak, zapore berezia du Nutrizio balioa:
|
|
2002
|
|
|
Zenbait elikagaitan (arrainak, hazi olioak, fruitu lehorrak) dagoen omega 3 motako poliinsaturatutako gantzak, aurrekoak ez bezala, babes efektua eragiten du, odolaren biskositatea, kolesterol totala eta odoleko triglizeridoak murrizten baititu; hala, tronboak sortzeko arriskua murrizten da, eta gantz monoinsaturatua, horren eragile nagusia oliba olioa baita (akatean eta intxaurretan ere). Antioxidatzaileak, aliatu ahaltsuak… Era berean, antioxidatzaile ugari dituzten elikagaien kontsumoa handitu behar da: bitamina, bitamina, A probitamina, zinka, selenioa eta konposatu fitokimikoak(
|
batez
ere landare elikagaietan); izan ere, ikerketa ildo berrienek berretsi egiten dute substantzia horiek gantz partikulen oxidazioa eta, ondoren, odol hodietako paretetan metaketa murrizteko edo eragozteko duten gaitasuna. Karbohidratoak.
|
|
2004
|
|
|
Amaitu berri den mendearen amaieran, oso urrats garrantzitsuak egin dira alergenoen eta haien lotura egituren (epitopoak) karakterizazioan, dagokion IgEren zati aldakorrarekin; horretarako, alergeno teknikak konbinatu dira, sintetikaz. Zenbait alergenoren azterketa molekularrak erakutsi duenez, epitopoetan ohikoa da aminoazidoen homologia eta sekuentzia bat,
|
batez
ere landare jatorriko elikagai alergenoen (landareak mikroorganismoen, onddoen edo intsektuen kontra babesten dituzten proteinak), proteasaren eta á amilasen inhibitzaileen, peroxidasen, profilinen, proteasen eta lektinen artean. Haurren gauzak?
|
|
|
Elikagaiek, gainera, efektu babeslea duten beste konposatu batzuk dituzte, hala nola antioxidatzaileak. Substantzia antioxidatzaileek bitamina, mineral, koloratzaile natural eta beste konposatu batzuk biltzen dituzte,
|
batez
ere landareetan. Substantzia horiek guztiek erradikal askeen eragin kaltegarria blokeatzeko gaitasuna dute, osasunean ondorio negatiboak eragiten dituzten substantziak baitira, gai baitira DNA (geneak), proteinak eta koipeak aldatzeko.
|
|
|
Kontuan izan produktu hauek ez direla ongarriak, nutrizio gabezia batzuk konpontzen laguntzen dute, aleak jatorrizko kolorea berreskuratzeko. Beraz, ez ditu ongarriaren ordezko gisa erabili behar, eta ongarria erabiltzeari utzi behar dio,
|
batez
ere landareak loratu behar direnean; izan ere, loraldia laburtzea eta loraldia ez hain bizia izatea besterik ez du lortuko. Konposatu horiek ez dira aplikatu behar egun beroetan, ezta eguneko erdiko orduetan ere.
|
|
2006
|
|
|
Azken hori da bioerabilgarritasun onena duen forma. Hemikoa ez den burdinaren xurgapena(
|
batez
ere landare jatorriko elikagaietan gertatzen dena), batez ere, haren argi disolbagarritasunaren araberakoa da, eta disolbagarritasun hori murriztu egiten da eduki gastrikoaren pHa neutralizatu ahala. Digestioan, burdinazko konplexuek burdinaren formaren murrizketa izaten dute, eta horrek pisu molekular disolbagarri txikiko konplexuekin bat egiten du.
|
|
|
Horietako batzuk, hala nola A eta bitaminak, azalaren mantenugaiak dira, eta, beraz, haien egoera eta itxura hobetzen dute. Antioxidatzaileak
|
batez
ere landare elikagaietan egoten dira, hala nola frutak, lekaleak, barazkiak, fruitu lehorrak eta osoko zerealak. Gainera, gantz azido asegabeak, hala nola olioan dagoen azido oleikoa oliba olioa eta aguakatea, edo linoleikoa eta linolenikoa, ugari hazi oliotan ekilorea, artoa, soja…, fruitu lehor oleaginosoak intxaurrak, almendrak, hurrak, pistatxoak, etab. eta arrain urdina ere ezinbestekoak dira ondo egituratutako azala.
|
|
|
Pertsianak jaitsiz gero, erraz babestuko ditugu, lupa efektua saihesteko; beraz, erraz saihestuko ditugu eragin kaltegarriak. Baldosadun apal bat jartzea onuragarriagoa da,
|
batez
ere landareren bat jarriko badugu, ureztatzeko edo euritarako urak zura hondatu egin baitezake ura etengabe ukitzen badu. Lehioak erlaitz zahar bat baldin badu, kendu eta zura tratatu du, ustelduta ez dagoela egiaztatzeko.
|
|
|
Egunean zehar modu uniformean banatutako likido asko edatea gomendatzen dute, organismoa ondo hidratatuta egon dadin. Gainera, janariak arina izan behar du,
|
batez
ere landare elikagaiak eta gatz gutxi.
|
|
2007
|
|
|
gantzak, definizioz,
|
batez
ere landare jatorridun olio insaturatuak diren arren partzialki hidrogenatu dira, egoera erdi solidoan iraun dezaten.
|
|
|
Tximinoen antzean, gure arbasoek basoan aurkitutakoa jaten zuten;
|
batez
ere landareak, fruitu lehorrak eta frutak. Denboraren joanean, lehen arbaso haien gorputza dieta hartara moldatu zen.
|
|
|
Egia esan, proiektua planteatu zenean enpresaren asmoa
|
batez
ere landareen munduan ekoizpenak bultzatzea izan zen. Hasieratik bertatik ikertu behar zen; landarearen zuntz bat moztu eta, jakina, bere kasa ez daukala ohartzen zarenetik, landarea bere kasa ugaltzeko gai den arte, ugalketa prozesuak eta beste ex vitrotik atera behar dituzu, giro baldintza normaletan ugaldu dadin.
|
|
|
Izan ere, kristalezko ontzietan ura jartzen da, loreen distira eta indarra mantentzen laguntzen duena, eta kandelak flotatu egiten uzten duena, oso efektu erakargarriarekin. Artisaua, material naturalekin Mahaierdigune konplexuenetarako oinarriak eskuz egiten direnak dira, material naturalekin,
|
batez
ere landare edo zuhaitzetatik datozen zati lehorrekin, hala nola, adarrekin, hostoekin edo fruituekin. Material horiekin edo antzeko materialekin egindako ontzi bat fabrikatzeko, hegaztien habia baten antzekoa aukera bakar bat aipatzeko, pazientzia, eskuzko trebetasuna eta horrelako lanetan esperientzia behar da.
|
|
|
Era horretan betetzen dira edoskitzaroan gehiago behar diren bitamina batzuen beharrak: bitamina, azido folikoa eta A bitamina,
|
batez
ere landareetan dagoen A pro bitamina gisa. Asteko menu ona:
|
|
|
Ondorioetako bat da geneak arrozaren fotosintesia egiteko gaitasuna duela. Ikerketa orain dagoen puntuan, oraindik argitu gabe daude zenbait arazo gene horren zenbait proteinaren funtzio zehatzei buruz,
|
batez
ere landareen heltze prozesuei eragiten dietenak. Aurkikuntza horren etorkizuneko itxaropenek adierazten dute genearen ezaugarriak beste mota bateko uztetara pasa daitezkeela, ura eskuratzeko baldintza eskasak dituztenak.
|
|
2009
|
|
|
EFSAren arabera, aztertutako elikagaien ehuneko txiki batek(% 5) bakarrik gainditu du maila maximoa. Aztertutako laginen %20 segurutzat jotako mailetan daude,
|
batez
ere landare hauek: apioa eta arbia, zaldi haragia, arrain eta molusku bibalbioak (ostrak izan ezik).
|
|
|
Galdarraztatzea
|
batez
ere landare produktuei aplikatzen zaien tratamendu termikoa da. Beste prozesu batzuetan ez bezala, galdarraztatzeak ez ditu mikroorganismoak suntsitzen, ezta elikagaien balio bizitza luzatzen ere.
|
|
|
“Asmakuntza merkatuan sartu arteko denbora hiru eta lau urte bitartekoa da nahi den landarea lortzeko, eta zortzi eta hamar urte bitartekoa lege baldintzak betetzeko”, onartu du Verak. Aurkikuntza hori
|
batez
ere landare barietateei aplika dakieke, eta bereziki interesgarria da bioenergiaren merkatuan. Ondorioak Birusak eragindako eraso baten sintomak askotarikoak dira.
|
|
|
Patogenoetatik babesten du, ura galtzea eragozten du eta oso zeregin garrantzitsua du elikagaiari uzta ondoko tratamenduak, biltegiratzea edo garraioa ezartzen zaionean. Baina batzuetan, kutikulak ematen duen defentsa natural hori pitzadurek mehatxatzen dute,
|
batez
ere landare espezie jakin batzuetan. Berriki egindako ikerketa batek faktore mehatxagarrienak (tenperatura eta hezetasuna, esaterako) eta izan daitezkeen konponbideak aztertzen ditu.
|
|
2010
|
|
|
Gantz azido ase asko dituzten lipidoak giro tenperaturan solidoak dira eta gantz deritze (batez ere animalia jatorrikoak dira). Gantz azido gehienak asegabeak direnean, berriz, lipidoak giro tenperaturan likidoak dira eta olio edo koipe deritze(
|
batez
ere landare jatorrikoak dira). Hortaz, ez dira gauza bera gantza eta koipea edo olioa.
|
|
2011
|
|
|
Ildo horretatik, adierazi zuen “Europako Batasuna kaltegarriak izan daitezkeen produktu fitosanitario batzuen erabilera murrizten ari da”. Proiektuaren ikertzaile nagusiak, María Dolores López Belchík, adierazi zuen ikerketa
|
batez
ere landareetan dauden zortzi produktu naturalen jarduteko modua egiaztatzera bideratu dela; horietako sei monoterpenoideak dira eta bi fenilpropanoideak. López Belchík gehitu zuenez, produktu horiek “nekazaritza garbiaren kontzeptuaren barruan sartzen dira, eta toxikoak diren beste batzuen ordezko izan daitezke, hala nola fosfina edo metil bromuroa, Europako zuzentarau baten arabera desagertzear dagoena”.
|
|
2012
|
|
|
Sagarrek, aranek, mahaspasek, mahatsek eta udareek gas gehiago sortzen dituzte. Zuntza hesteetako floraren funtzionamendu egokirako oso garrantzitsua den arren, gasak sor ditzake digestioan zehar,
|
batez
ere landare zuntza, landareen zelula horman dagoen zati disolbaezina, kantitate txikiagoan edo handiagoan. Bestalde, zuntz disolbaezinak, traktu gastrointestinalean zehar igarotzean gutxi aldatzen denez, gas gutxiago sortzen du.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) «barietatea» hartzen du dieta osasuntsua GREP AEDNk adierazitako moduan definitzeko: «segi dieta elikagarri bat,
|
batez
ere landare jatorriko elikagaietan oinarritua, animaliaren ordez».
|
|
2013
|
|
|
Hala, karbohidrato konplexu edo xurgapen moteleko hidratoa deitzen zaio. Azukreak modu naturalean egoten dira hainbat elikagaitan, kobre guztia landare jatorrikoetan Azukreak modu naturalean egoten dira hainbat elikagaitan,
|
batez
ere landare jatorrikoetan (frutak eta barazkiak) eta eztia bezalako produktuetan. azukre arrunta karbohidrato mota jakin bat da, eta, legeriaren arabera, hau da:
|
|
2018
|
|
|
Gu, aspaldi, polifenolekin ari gara lanean. Molekula talde handia da; 8.000 inguru daude,
|
batez
ere landare jatorriko elikagaietan (barazkiak, frutak, fruitu lehorrak). Horietako batzuk aztertu ditugu.
|
|
2019
|
|
|
1 Etiketa batzuetatik ihes egin Saihestu “zapore mediterraneoa” edo “errezeta mediterraneoa” duten ontziak. Dieta mediterraneoaren muina “gutxi prozesatutako elikagaiak,
|
batez
ere landare jatorrikoak, hala nola fruta naturalak, zukuak eta marmeladak. Lekaleak, fruitu lehorrak, barazkiak, entsaladan edo kozinatuta, arraina eta itsaskia ere bai, baina pieza osoa, prozesatu gabe, hala nola itsas makilatxoak eta hegazti haragia”, dio Martínez Gonzálezek.
|
|
|
Beste hizkuntzetan ere bai. Garbi dago hizkuntza
|
batez
ere landareekin hartuemana izan dugun unean sortu dela eta aberastu egin da. Nekazaritzari, lurra lantzeari esker kultura dugu.
|
|
2021
|
|
|
Hau da, gomendioak, funtsean, heldu batentzako berberak dira. Hala, dietak elikagai freskoak edo gutxi prozesatuak izan lituzke,
|
batez
ere landare jatorrikoak: barazkiak, barazkiak, lekaleak, frutak, etab. Animalia jatorriko beste elikagai osasungarri batzuk ere sar daitezke, hala nola arrautzak, arraina edo haragi gihartsua, hegaztiena bereziki.
|
|
2022
|
|
|
Tenperatura desegokia Landareak oso sentikorrak dira hotzarekiko eta tenperatura aldaketekiko. Las aire korronteak edo bat bateko aldaketak hilgarriak izan daitezke
|
batez
ere landare tropikalentzat. Egokitu beharra dagoenean, landareen hostoak horitu egin daitezke edo punta lehorrak eta itxura erreekoak dituztela agertu.
|
|
|
Zurtoina Belarkara:
|
batez
ere landare apaingarriak dira, barnekoak eta kanpokoak. Erdi biloa:
|
|
2023
|
|
|
Hala, bada, lotura bat dago gosariak ematen duen kaloria ehunekoaren eta sindrome metabolikoaren artean, eta erlazio horrek ez du zerikusirik kontsumitutako mantenugai motarekin. Sindrome metabolikoa duten pertsonen gosaria aztertzean, patologia hori ez dutenekin konparatuta, ikusi dugu azken horiek karbohidrato gehiago, zuntz gehiago, landare proteina gehiago eta gantz azido poliasegabe gehiago hartzen dituztela(
|
batez
ere landare erreinuan) goizeko lehen irenste horretan. Osasungarriagotzat har genezakeen gosari eredua diseina dezakegu?
|