|
2001
|
|
|
Zientziaren eta zehatzago eboluzioaren arazoa labainkorra da, oso aztertua, landua, eztabaidatua. Beti oso zaila,
|
batez
ere gizakiaren gogora iristean. Baina gizakia maitagogo hautari eta ezagutari definituz gero, nik maitagogo izanez eta izatetik behatzen diot adimenak eginiko zientziari.
|
|
2004
|
|
|
Kanal horretatik, Galilek gogoratu zuen gizakiak artifizialki eraiki zuela, eta gainerakoa itsas trafikoaren eta mundu osoan kirol portuak ugaritzearen ondorioz agertzen da, eta horrek “Mediterraneoko espezieak beste itsaso batzuetara esportatzea ere eragiten du”. Zientzialariek beren kezka adierazi zuten aldaketa horiek Mediterraneoan izan ditzaketen “ondorio latzengatik”,
|
batez
ere gizakiak eragindakoengatik, eta “Europako erakundeei eta Munduko Bankuari” baliabide ekonomiko gehiago eskatu zizkieten haien aurka borrokatzeko. Gainera, “kostaldeen degradazioa” geldiarazteko ahalegina eskatu zuten, eta “aurrekaririk gabeko azkartasuna” lortu du itsasertzaren urbanizazio gero eta handiagoaren eta turismoaren ondorioz.
|
|
2006
|
|
|
Otso iberikoa da Iberiar Penintsulan dagoen otso subespezie bakarra, eta, atzeraka ez badabil ere, azken mendeetan nabarmen gutxitu dira otso horien kopurua eta banaketa eremua,
|
batez
ere gizakiaren jazarpenaren, habitataren aldaketaren eta harrapakinak murriztearen ondorioz. Duela bi mende, otsoa Europako herrialde guztietan zegoen, Erresuma Batuan izan ezik.
|
|
|
Gaur egun, ugaztun bizien bostena saguzarrak dira, eta eskualde polarretan eta uharte ozeaniko batzuetan izan ezik, haien mila aldaera baino gehiago mundu osoan daude banatuta. Hala ere, batzuk desagertzeko arriskuan daude, batez ere suteak direla eta,
|
batez
ere gizakiak eragindakoak; nekazaritzako pestizidak erabiltzeak intsektu galera eragiten du; edo ohiko babeslekuetan asaldurak. Horregatik, saguzarrak legeak babesten ditu herrialde askotan.
|
|
2007
|
|
|
Ideologia eta jokabide etnikoa, alde horretatik, nazio zapaltzailearen estrategientzat ezin izan daiteke txotxongilo hauskorra besterik. Aurrerapenaren irudiakideia bat sozializatzen du
|
batez
ere gizaki etnikoaren interesguneetan: bizi mailaekonomikoa.
|
|
2008
|
|
|
Horrenbestez, gizaki alienatuaren nortasunak ate guztiak ixten ote dizkio halakoari bere baitan edo bere herri izaeran gertatu den besterentzearen oharmena eskuratzeko? Iglesiasek zehaztuko digu jokabide bat nabarmentzen dela
|
batez
ere gizaki alienatuarengan:
|
|
|
Horien artean, besteak beste, honako hauek ditugu: batetik, sarritan aldagai arrotzak edo kanpoko aldagaiak, hau da, kontrolatzen ez direnak eta esperimentuan eragina dutenak, kontrolatzea zaila izatea; bestetik, lagina guztiz adierazgarria ez izatea; horrez gain, arazo etikoak egotea,
|
batez
ere gizakiekin egiten diren esperimentuetan; halaber, ikertzailearen eragina izatea: adina, generoa, arraza eta abar; azkenik, aldagai guztiak kontrolatzea zaila izatea eta ingurune naturalean edo errealean esperimentu gutxi egitea; horren ondorioz, baliozkotasun ekologikoaren aldetik, fenomenoa egoera artifizialean sorrarazten da.
|
|
|
CONSUMER eroski k onartzen du oso zaila dela jakitea ea planeta kolapsatzen ari den. Puntu kritiko batzuk gainditu direla diote,
|
batez
ere gizakiak beren ahalmenen gainetik bizi direlako. Horregatik, bioneroek funtsezkotzat jotzen dute planeta birsortzea, oreka berreskuratzeko, garapen jasangarritik harantzago doan zerbait, naturaren gaur egungo suntsitze mailaren aurrean desfasatuta dagoen kontzeptua.
|
|
|
Errusiarrek segituko dutela baieztatu dute. Bada beste arazo bat ISSren jarraipenerako,
|
batez
ere gizakia hara eramateko. Izan ere, AEBek 2010ean gelditu nahi dituzte euren transbordadoreak, zaharkituak gelditu zaizkielako.
|
|
2009
|
|
|
Muskuilu honek
|
batez
ere gizakiari esker lortzen du horren erraz zabaltzea. Uretan egitendiren kirol eta jarduera guztien bidez joan da leku batetik bestera zabaltzen:
|
|
2010
|
|
|
Nobiziatu urtea da
|
batez
ere gizaki erlijiosoaren heziketa tradizio oso jakin baten barruan bideratzeko urtea. Zorionez eliza katolikoan kongregazioetan tradizio handi batzuk badaude.
|
|
2012
|
|
|
Espezie guztiak zenbait alderdiren arabera zehazten dira; hona zein diren alderdi horiek: elikatzeko erabiltzen dituzten iturriak (bizirik irautea), baldintza ekologikoak (moldatzea), beste harrapariekin borrokatzea (hautespen naturala) eta, espezie batzuek,
|
batez
ere gizakiak, tresnak asmatu dituzte (hizkuntza tresna horietako bat da); horregatik, kulturen historian utzitako aztarna gehienak kapitalizatu egin dira. Lan planetan oinarrizko ideia edo indar ideia haiek etengabe agertzen badira ere, egunerokotasunaren eta taldeen fisionomiaren eraginez bakoitzak bere irizpidearen arabera tratatzen dituenez, askotan, ikasgela batetik bestera eta urte batetik bestera aldaketak sortu ohi dira.
|
|
2015
|
|
|
1 Erlauntz bat bisitatzea Erleak, eztiaren erleak, duela hamarkada batzuetatik desagertzen dira mundu osoan. Azken urteetan, zenbait ikerketaren arabera, erritmoa bizkortu egin da,
|
batez
ere gizakiak eragindako hainbat arrazoirengatik. Egoera askoz larriagoa da eztirik gabe geratzea baino:
|
|
2019
|
|
|
Marxen ustez askatasun legal hau batzuentzat (gaitasuna eta dirua dutenentzat) askatasun ekonomiko mugagabea bilakatzen da. Askatasun formal honek gizakiaren askatasun politiko batzuk bermatzen ditu baina
|
batez
ere gizakiak bere" urrezko kateak" galdu ez ditzan bermatzen du. Marxek burgesiaren hipokresia salatzen du:
|
|
2021
|
|
|
Kontua da mendebaldeko gizartea aipatu diren Aro Modernoko filosofoen eta zientzialarien itzalpean bizi dela oraindik: esan gabe doa ondorengook gehiago dakigula, eta nagusitasun hori
|
batez
ere gizakien alderdi faber edo fabrikatzaileari zor zaiola, alegia, teknikaren aurrerapenari. Aspaldi diktadura ideologikoa bilakatutako den fede moduko bat da hori.
|
|
2023
|
|
|
Gainera, ez begiratu ondo mininoari, oso liluragarria izan arren. Ez zaie gustatzen haiek behatzea,
|
batez
ere gizakiekin lotura emozionalik ezarri ez dutenean. Begiradak erronka gisa interpretatzen dituzte, eta harramazka batekin erantzun dezakete, portaera horri uzten ez badiogu.
|