|
2004
|
|
|
Gaur egun, jakina da zenbait elikagaik eragiten diotela gaixotasun horri, eta beste askok, berriz, gaixotasun horren aurkako babesa dutela. Adituek diotenez, dietan gantz kantitate handiak egoteak zenbait minbizi mota agertzeko arriskua areagotzen du, hala nola bularrekoa, hestekoa edo prostatakoa,
|
batez
ere gantz azido mota jakin batzuk direnean, zehazki, saturatuak (esneki osoak eta esne koipeak, haragi eta horien deribatu gehienak, koko edo palma olioak, etab.).). Kontuan hartu behar da, oro har, horrelako koipe kopuru handia kontsumitzen denean, animalia jatorriko proteinak ere, azukreak, gehiegi kontsumitzen direla; irensten den zuntz kopurua, berriz, eskasa izaten dela.
|
|
|
arroza, patata eta azenarioa, egosiak, saldak fideo finekin, arrain zuria edo oilasko egosia, ogi txigortua eta platano heldua. Istripurik gerta ez dadin (digestio etenak, adibidez), SENek gomendatzen du bazkaldu ondoren gutxienez ordubetez itxaron behar izatea jarduerak egiteko,
|
batez
ere gantz eta proteina askoko janaria denean, edo ahalegin handia eskatzen duten igeriketa bezalako jarduerak egin behar direnean.
|
|
2006
|
|
|
Haragien kolore gorrixkagoa, edukiaren ondorioz mioglobina, burdina duen eta muskulu zuntzetan dagoen pigmentua. Nutrizio propietateak Arkumeak du gantz ehuneko handiena pieza batzuk,
|
batez
ere gantz saturatu gisa. Aleetan gazteak, koipe gehiena erraien inguruan dago azalaren azpian, erraz kentzeko moduan.
|
|
2007
|
|
|
Elikagai bati ekilore olioa ezartzen zaionean honen gantz poliintsaturatuak ugaldu egiten dira eta, oliba olioa erabiltzekotan,
|
batez
ere gantz monointsaturatuen, azido oleikoa?
|
|
|
...gantz saturatu gutxiago zeukatelako, partzialki hidrogenatutako olioak (transgantzak) baliatu zituzten hasieran.Artean, ordea, horrelako gantzen kontsumoak ondorioztatzen dituen eragin kaltegarriak ez ziren ezagunak.Zein alde dago hidrogenatutako olio edo gantzaren eta partzialki hidrogenatutakoaren artean. Partzialki hidrogenatutako olioaktransgantzak dauzka.Erabat hidrogenaturiko olioak, aldiz,
|
batez
ere gantz saturatuak dauzka baina eztransmotakorik, erabateko hidrogenazioak gantz insaturatuak saturatu bihurtzen dituelako.Partzialki hidrogenaturiko olioa daukan produktu batek zenbattransgantz daukan kalkula ahal daiteke. Produktu batentransgantzen kopurua hidrogenazio graduaren arabera aldatzen da, baina datu hori fabrikatzaileak bakarrik daki.Espainian, etiketa nutrizionalean datu hori ager...
|
|
|
Arrazoia ez zaie falta, duela urte gutxi arte mota horretako haragia oso koipetsua eta kolesterola baitzen, eta, horregatik, adituek haragi mota horren kontsumo mugatua eta noizbehinkakoa gomendatzen zuten. Baina azken urteotan egindako ikerketek erakutsi dutenez, nutrizioaren ikuspegitik, eta
|
batez
ere gantzaren kalitateari dagokionez, haragi hori uste baino hobea da. Txerri haragi freskoa jatea, nutrizio balio interesgarria duelako, dieta orekatu eta osasungarria eginez egin behar da, baldin eta zati gihartsuak aukeratzen badira eta ez bada neurriz gain hartzen asteko kontsumo kopurua eta maiztasuna.
|
|
2008
|
|
|
Obesitatea prebenitzeko lehentasunezko beste tresna bat dieta osasungarria sustatzea da. Ildo horretatik, Osasun Sailak eta Elikagaien eta Edarien Industrien Federazioak (FIAB) hitzarmen bat sinatu zuten elikagaietako zenbait elikagai pixkanaka murrizteko programa bat garatzeko,
|
batez
ere gantz azido saturatuak, trans eta gatza. Ildo beretik doa Gustino Proiektua, Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN), Accor Services jatetxe sareak eta Dieta Mediterranearra Fundazioak elkarrekin antolatua.
|
|
|
Muinotik betainara Elikagai naturalik ez da “ona” edo “txarra”, gaizki jaten denean ondo jaten ikastea da kontua. Haragien, esnekien eta arrautzen gehiegizko kontsumoak gaixotasunak eragin ditzake,
|
batez
ere gantz motagatik, baina neurrian janez gero, elikadura abantailak izan ditzake, hain zuzen ere, osasun arazoen prebentzioan. Hantura prozesu kronikoak gaixotasun kardiobaskularren garapenean, endekapen kognitiboan (Alzheimer motako dementzia edo 2 motako diabetesa, esaterako) eta beste batzuetan eragiten dira.
|
|
|
gosea areagotzen du. Hormona gehiago Kolezistokinina ere asetasunaren hormona bat da, eta duodenoko zelulek jariatzen dute, elikagaien presentziari erantzuteko,
|
batez
ere gantzena. Urdail hustuketa inhibitzen duela uste da, eta, beraz, beteta dagoela iruditzen zaio.
|
|
|
Osasunari dagokionez, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) gomendioen barruan dago proteina eta azukre sinpleen ekarpena, maila gorenetara hurbiltzen den arren. Hala ere, gantz ekarpena handia da,
|
batez
ere gantz asea eta kolesterola. Gainera, sodio eskuragarritasuna OMEk gomendatutako mugen gainetik dago, eta energia ekarpen totala ere handiegia da.
|
|
2009
|
|
|
Sindrome hori pisu galera handi batek eragiten du, eta
|
batez
ere gantz ehunari, muskuluari eta, are, bihotz muskuluari eragiten dio.
|
|
2010
|
|
|
Haien helburua eguneroko gomendio onargarriekin (RDA) alderatzea izan zen, nutrizio arloko esku hartzeak egin ahal izateko haiekiko desbiderapenak detektatzeko. Lanak ondorioztatu duenez, amen %94k dieta hipokalorikoa dute,
|
batez
ere gantz gutxi hartzen dutelako. Aldiz, dieta hiperproteikoa da, emakumeen %94k RDA baino proteina eduki handiagoko dieta egiten baitute.
|
|
|
Giroan, elikadura katean metatzeko joera dute, eta kantitate txikitan egoten dira elikagai askotan. Kate horretan animalia bat zenbat eta gorago egon, orduan eta kontzentrazio handiagoa izango du dioxinetan,
|
batez
ere gantzetan. Dioxinak, nagusiki, errekuntza prozesuetan sortzen dira, bai prozesu artifizialetan (zaborren errausketa), bai prozesu naturaletan (baso suteak edo sumendi erupzioak).
|
|
|
polipeptido bat (proteina txikia), fitoglikogeno hesiak utzitako hutsune txikiak estaltzen zituena, haren babes efektua indartzeko. Bi partikula horien konbinazioak nabarmen handitzen du elikagaien bizitza erabilgarria,
|
batez
ere gantzetan aberatsak diren produktuena, eta bikoiztu egiten du kasu batzuetan. Emultsionatzaileak edo emultsionatzaileak emultsioak egonkortzeko erabiltzen diren elikagai gehigarriak dira, hau da, nahasi ezin diren bi likidoren nahasteak (hasieran ez dira nahasten, olioa eta ura bezala).
|
|
2012
|
|
|
Nahiz eta estatu batzuetan haien erabilera debekatuta egon, debekatu baino lehen sakabanatutakoaren ondorioz ingurunea kutsatzen da, baita oraindik erabiltzen den toki batzuetako jario edo isurtzeen ondorioz ere. Halogeno hauek pilatzen dira arrainetan, hegaztietan, esnean eta arrautzetan,
|
batez
ere gantz aldeetan. Substantzia hauek metabolizaziotasa oso txikia daukate eta irauten dute asko ingurunean, elikadura katean zehar metatuz.
|
|
|
Peroxidoen sorrera gutxitzeko gomendio batzuk hauek dira: frijitzean nagusiki gantz aseak dituzten olio edo gantzak erabiltzea, olioak eta gantzak frijitzeko ez berrerabiltzea eta tenperatura oso altuetara (180 ºC baino gehiago) ez heltzea,
|
batez
ere gantz azidoak nahiko asegabeak badira.
|
|
2013
|
|
|
Gantz gehiegi hartzeak(
|
batez
ere gantz saturatuak eta trans gantzak), sedentarismoak, tabakiskoak eta beste faktore batzuek ere areagotu egin ditzakete gaixotasun horiek, eta, gainera, azukreak baino eragin handiagoa izan dezakete.
|
|
|
Haragi zuriek baino gantz gehiago dute gorriek,
|
batez
ere gantz saturatuak, eta, ondorioz, kaloria gehiago ematen dute.
|
|
|
Alde batetik, Kanadako dietisten elkarteak dokumentua Bertan, adierazi zuen elikadura enpresek publizitate iragarkiak borondatez arautzea ez dela nahikoa publizitate horrek txikienen dietan duen eragin negatiboa murrizteko, eta murriztapenak haiei zuzendutako iragarki guztietara zabaldu liratekeela. OMEk ohartarazi du publizitateak eta marketingak batez ere koipetan, azukreetan edo gatzetan aberatsak diren produktuak sustatzen dituztela Bestalde, OME deklaratu haurrentzako elikagaiak eta edariak saltzeko publizitatea eta beste modu batzuk
|
batez
ere gantz, azukre edo gatz askoko produktuak sustatzen dituzte. María Modo dietista nutrizionistak deitzen die» elikagai gatazkatsuak«.
|
|
2015
|
|
|
Haur nagusiagoentzat edo helduentzat, ez dago alde handirik behi esnea hartu edo edari begetalak hartu (kaltzioan izan ezik), baina haurtxoetan bai,
|
batez
ere gantzei eta proteinei dagokienez.
|
|
2016
|
|
|
1 Gaixotasun horien eragina nabarmen handitu da. 2 Azken urteotan elikadurak izan duen gantz gehiago(
|
batez
ere gantz saturatua eta gantz hidrogenatua) areagotu egin da, eta horrek zerikusia du gaixotasun kardiobaskularren intzidentzia eta larritasuna areagotzearekin. Panorama horren aurrean, patologia horien prebentziorako eta tratamendurako gida klinikoek azpimarratu dute dieta dietetiko nutrizioaren alderdi giltzarrietako bat dietaren koipea kontrolatzea zela.
|
|
2017
|
|
|
Ia %79 izaten dute gantza,
|
batez
ere gantz azido monosaturatugabeak, eta kopuru txikiagoetan saturatuak eta polisaturatugabeak.
|
|
|
Eta pisua kontrolatu nahi badut, zer elikagai mota interesatzen zaizkit? Kasu honetan, bolumen handiko eta kaloria gutxiko elikagaiak bultzatzea komeni da, zuntz asko dutenak eta gantz gutxikoak,
|
batez
ere gantz saturatugabeak lehenesten dituztenak. Hori dela eta, komeni da plater bakoitzean barazkiak edo barazkiak sartzea; zerealak eta fruitu integralak sartzea, adibidez; pasta, arroza edo ogi integrala; eta, otordu nagusietan, lekaleak hartzea, eta goiz erdiko kolazioak (fruitu lehorrak, fruta freskoa, etab.).); eta otordu guztietan ura hartu.
|
|
2019
|
|
|
Muga horietatik kanpo daude aipatutako dieta zetogenikoak. Karbohidratoak izugarri murrizten dira, eta ia kaloria guztiak
|
batez
ere gantzetatik eta gainerakoa proteinetatik hartzen dira. Oso dieta desorekatua da, oso muturrekoa, eta arazo asko ditu ikuspuntu dietetikotik eta metabolikotik, argitzen du Portillok.
|
|
2020
|
|
|
Balio biologiko handiko proteinak (%20 bitartekoak), gantz azido esentzialak, bitaminak (horien artean, A, D eta B taldeko beste batzuk, hala nola B3 eta B12) eta mineralak (burdina, magnesioa eta fosforoa) ematen ditu. Gainera, ekarpen kalorikoa ez da oso handia,
|
batez
ere gantz kantitatearen arabera, eta hori ere erabiltzen den estaldura likidoaren araberakoa da. Hala, oliodun kontserbek %12 inguru dute gantza, eta 215 kcal inguru ematen dituzte; naturalean egindako kontserbek, berriz, %1, 6 dute gantza, eta 100 kcal inguru ematen dituzte.
|
|
2022
|
|
|
iStock Zer puntuazio dute fruta pureek Nutri Scoren? Nutri Score sistema ez dago haurren elikagaietara egokituta; izan ere, adin txikiko haurrek (0 eta 3 urte bitartekoek) nutrizio eskakizun desberdinak dituzte gainerako biztanleek dituztenekin alderatuta,
|
batez
ere gantzari dagokionez. Horregatik, oraingoan, Nutri Score kalifikazioa ez da sartu fruta pureak erosteko gidaren azken rankingean.
|
|
2023
|
|
|
Kalitate komertzial eta organoleptikoaren ikuspegitik (zaporea, testura eta aroma), adierazgarriagoak dira estraktu lehorraren proportzio handiena dutenak, batez ere koipea eta proteinak. Baina osasunaren ikuspegitik, ez da beti egokiena izaten,
|
batez
ere gantz eduki handiagatik, horietako asko saturatuak baitira. Ez da koipeak edo gantz aseak berez kaltegarriak izatea.
|