|
2001
|
|
|
Oso gogorra da bizkartzaina eramatearena, kolpe ikaragarria hartu dut honekin eta oraindik ez dut ondo gainditu,
|
batez
ere eremu politikoan sozialista naizelako, baina eremu pertsonalean anarkista. Txoria kaiola batean bezala senti tzen zara.
|
|
|
Nekazaritza Ministerioak 1994an berretsi zuen Espainiako jatorri deituren eta Europar Batasuneko legediaren jatorri deituren (DOP) arteko korrespondentzia, bai eta gure ordenamenduaren izen espezifikoen eta adierazpen geografiko babestuen (IGP) artekoa ere. EBk, Nekazaritza Politika Bateratua birbideratzeko bere politikan, nekazaritza ekoizpenaren dibertsifikazioa sustatzea erabaki zuen, eskaintzaren eta eskariaren artean merkatuan oreka handiagoa lortzeko, bai eta landa eremuaren onurarako ezaugarri jakin batzuk dituzten produktuak sustatzea ere,
|
batez
ere eremu pobreenetan, nekazarien errenta hobetzea eta eremu horietan landa populazioa ezartzea ziurtatzeko. Irudia:
|
|
2002
|
|
|
Azken finean, bi hizkuntzen arteko gaitasun erlatiboak argi dago zeinen alde egiten duen, hau da, Iruñerriaren kasuan gazteak erosoago sentitzen dira erdaraz komunikatzen. Neurketak
|
batez
ere eremu pribatuko zerbait neurtzen du kalean lagunekin, familiarekin... eta, beraz, ez da gune oso formala. Horrexegatik iruditzen zaizkit datu interesgarriak Bilbokoak, gune erdalduna izanik, erabileran gora egiten duelako, Nafarroako eremu euskaldunetan eta Iruñerrian ez bezala.
|
|
|
Animaliak defendatzeko “Animaliak askatzeko alternatiba” taldeak kanpaina bati ekin dio Espainia osoko 21 hiritan, animalien eskubideei buruz kontzientziatzeko eta esperimentu zientifikoetan animaliok erabiltzeari uzteko. Oscar Horta ekimenaren koordinatzailearen arabera, esperimentuetan laborategiko animaliak erabiltzeari utzi behar zaio,
|
batez
ere eremu militarrean eta estetikoan, baita esparru akademikoan ere. Horretarako, kanpaina honek proposatzen du animalia bizien ordez zelulak, ehunak eta organoak landatzea, prozedura informatikoez gain.
|
|
|
Eta, azkenik, lankideak, ezer egin gabe «biktimaren klubeko» kide ez izateko begiratzen duten lekuko zuzenak, egunez egun ahultzen den gizarte sarea, Valladolideko irakasleak dioenez. “Bullying” aren ondorioak,
|
batez
ere eremu azterturiko fenomenoa eta Dan Olweus norvegiarra aditu handienetako bat dena, aztarnak uzten dituzte hiru aktoreetan ere. «Biktimek egokitze arazoak izaten dituzte helduaroan jasandako traumarengatik, depresioak, autoestimu baxua… izan ditzakete», azpimarratu du Avilesek.
|
|
2004
|
|
|
Azkenotan, ELAri elkarrizketarako deia egin diola argitu du LABek komunikatu batean, eta ELAk biltzeari uko egin diola. ELA eta LAB dira euskal esparru sindikaleko bi indar nagusiak, eta azken urteetan abertzaleen arteko elkarlanaren ikur nagusi bilakatu badira ere, beren tentsio uneak ere igarotzen dituzte,
|
batez
ere eremu sindikalean bizi duten lehiagatik. Nazio eraikuntza eta gatazkaren irtenbidea dela eta, elkarlan maila batera iritsi dira, baina baita zapai batera ere.
|
|
2005
|
|
|
Belgikako gastronomiako beste plater ezagunenetako batzuk hauek dira: aingira(
|
batez
ere eremu flamenkoan), Malinesko zainzuriak, endibiak urdaiazpikoarekin, edo patata frijituak bezain gauza erraza. Baina Belgikako plater nazionala dastatu nahi bada, orduan, lurrunezko muskuiluak aukeratu dira, lagunduta.
|
|
2006
|
|
|
Airea mugitzean, gailu horiek 3 ºC eta 5 ºC arteko tenperatura sentsazioa murrizten dute, askotan nahikoa baino gehiago. Beste aukera ekonomiko bat,
|
batez
ere eremu lehorretarako, lurruntze sistemak dira, airea hainbat gradutan hezetzea eta freskatzea lortzen dutenak. Beste aholku batzuek, begi bistakoak iruditu arren, lagundu egiten dute beroa arrastoan mantentzen, hala nola arropa freskoa erabiltzen, ondo hidratatuta egoten (ura edan eta otordu oparoetatik ihes egin), etxean berorik sar ez dadin eta airea aire korronte naturalen bidez zirkularazten, tresna elektrikoak itzaltzen, elikagai freskagarriak jaten (ahal bada, lokalak, sasoikoak eta ekologikoak, udako edo barazkietako ohiko frutak, etab.), bilatu eremu berdeetan.
|
|
|
Zuzeneko bereizkeriaren agerpen larriek bere horretan diraute, eta askotan pertsonen ohorerako eta duintasunerako eskubidea urratzen dute. Halaber, zeharkako egiturazko diskriminazio larria dagoela ikusi da,
|
batez
ere eremu publikoan, eta horrek desabantaila egoeran jartzen ditu komunitateko kideak. Praktika diskriminatzaileak, zuzenekoak eta zeharkakoak, eremu pribatuan nahiz publikoan agertzen dira, eta bereziki larriak eta adierazgarriak dira azken arlo horretan, non tratu berdintasunerako eskubideak babes berezia izan bailuke.
|
|
2008
|
|
|
Taulako geziak zera adierazi nahi du, umeek etapetan eta adinean gora egin ahala orduan eta trinkotasun handiagoz aukera gehiago izango dutela aldaera jasoa lantzeko,
|
batez
ere eremu kurrikularrean ikastolak erabakitako neurrian eta ereduen bitartez.
|
|
|
Aldekoen arabera, sistemak ez du inbertsio handirik behar, batez ere bilketa pneumatikoarekin alderatzen bada, eta, dituen ezaugarriengatik, irtenbide interesgarria da leku gutxi eta integrazio zaila duten eremuetarako. Hori dela eta, Espainiako gero eta hiri gehiagok jartzen dituzte edukiontzi horiek kaleetan,
|
batez
ere eremu turistikoetan, oinezkoentzat, komertzialentzat edo hirigune historikoetan. Uharte ekologikoek hainbat “postontzi” izaten dituzte hondakinak gaika botatzeko; normalean, beira, plastikoak, papera, zabor organikoa eta pilak.
|
|
|
Eragozpenak eta kritikak Teorian, ondo diseinatuta dauden eta legearen araberako hondakinak soilik jasotzen dituzten (materia organikoaren gutxieneko ehunekoak, lixibiatuen bilketa, kokaleku eta iragazkaizte egokiak, etab.). uharte ekologikoek ez dute arazorik izan behar. Espainiako gero eta hiri gehiagok jartzen dituzte edukiontzi horiek beren kaleetan,
|
batez
ere eremu turistikoetan, oinezkoentzat, komertzialentzat edo hirigune historikoetan. Hala ere, praktika desberdina dirudi, hainbat erabiltzaile eta adituren kritiken arabera.
|
|
2009
|
|
|
Gero Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak bermatzeko nahiz euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek hartu behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea. Lege horretako xedapenak, ordea,
|
batez
ere eremu publikokoak dira, eta oso toki txikia hartzen dute esparru pribatuari buruzko xedapenek. Horrela, bada, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuaren legea, 2003an onartutakoa, eta batez ere 2008an onarturiko Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Hizkuntza Eskubideei buruzko Dekretua dira kontsumitzaileen harreman pribatuetako hizkuntza araubidea eta hizkuntza betebeharrak berariaz definitzen dituztenak.
|
|
|
Aipaturiko gehikuntza horrek, ordea, badu bere" baina", zorioneko" baina"?, errealitatea modu desitxuratuan ulertu nahi ez badugu, kontuan hartu behar dena:
|
batez
ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, eta hurrena udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan. Lagunekiko eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa.
|
|
2010
|
|
|
hogeita bost urtetik beherakoen artean, etengabe doa beherantz gaztelaniaren erabilera eta gorantz euskara gaztelania baino gehiago hitz egiteko joera. oro har, adin talde guztiak kontuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntuz hazi da euskararen erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutenen batura). hori bai, alde handiak daude hiru lurraldeen artean. aipaturiko gehikuntza horretan, ordea, antzematen dira bi kontu errealitatea zorrotz ikusi nahi badugu kontuan hartu beharrekoak: batetik,
|
batez
ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan. lagunekiko eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa. etxeko erabilera mantendu baino ez da egin azken hamabost urteotan: %21, 4 dira etxean euskara gaztelania adina edo gehiago erabiltzen dutenak. horrek bi gauza jartzen ditu agerian:
|
|
2011
|
|
|
Ikerlanaren egileek aldaketa horien guztien mapak egin dituzte, eta ikusi dute, ozeanoan, espezieak gehien kaltetzen dituzten eremuak biodibertsitatean aberatsenak direla. Uste dute eragin handiena ekuatorean gertatuko dela, itsas biodibertsitatearen gune beroak baitaude eta mehatxuak handiak izango baitira,
|
batez
ere eremu horietan klima aldaketaren abiadura hamarkada bakoitzeko 200 kilometrotik gorakoa delako.
|
|
2012
|
|
|
Horietaz gain, euskara erabiltzen dutenak, baina erdara baino gutxiago, %11, 3 dira Gipuzkoan, %7, 7 Bizkaian eta %8, 3 Araban. Euskarak erabilera eremu guztietan egin du gora, baina
|
batez
ere eremu formalean, bereziki udal eta osasun zerbitzuetan, eta eremu formaletik kanpo, lagunartean. Igoerarik apalena etxean gertatu da.
|
|
|
Edonola ere, immigrazioaren ondoriozko kultura aniztasunaren aurrean, estatuek zein aktore sozial eta politikoek garaturiko jarduna azterketa iturri agortezinada azkenaldian immigrazio kopuru esanguratsuak jasotzen dituzten herrialdeetan.Izan ere, immigrazioaren eraginez, harrera gizarteen ugaritasun kulturala areagotuda edo, zahatzago esanda, aniztasun hori ageriko bilakatu da. Immigrazioaksortutako multikulturalitatearen aurrean (bakarra izan ez arren, zentraltasun osoaeskuratu duena), bada, hainbat eredu garatu izan da, testuinguruaren arabera.1970eko hamarkada arte, eta
|
batez
ere eremu ari garela, asimilazioaedota melting pot bezalako ereduak nagusi ziren, modu diferenteetan immigranteaharrera gizarteko kulturan (kultura bakar moduan ulertuta) barneratzea xedezutenak. Ikuspegion arabera, harrera gizartean barneratzeko prozesua, ustezmodu naturalean gertatzen zena?
|
|
|
–Lider lemazainak (edo «imitaziozko lidergoak») helburu eta erronka gogo pizgarriak ezartzen ditu lankideak xaxatzeko, eta bere jokaera propioa ipintzen du adibide eta eredu (lankideek imita dezaten). Lidergo hori oso eraginkorra izan daiteke,
|
batez
ere eremu teknikoetan edota oso esperientzia handiko profesionalekin aritzean. Gainera, bereziki garrantzitsua izan daiteke organizazio baten bizitza zikloaren hastapenetan (haztea ezinbestekoa denean).
|
|
|
Herreroren ustez, “sektore emergentea da, eta enplegua areagotzen ari da”. 5 Eko ekimena Txerra Ordeñana García Ekintzaileak eko zuzendariak uste du Espainian gaur egungo krisiarekin ez dagoela lanik, baina bai lana,
|
batez
ere eremu berdean. Horregatik, ezinbestekotzat jotzen du “filosofia berdearen, ekoekintzailetzaren, lankidetzan, aliantzetan, “joint ventureetan” eta abarretan oinarritutako enpresa sare zabal eta ona sortuko duten mikroenpresak eta ETEak sortzea”.
|
|
|
Laster konturatzea espero dugu.” 4 Ekin Espainian lanpostuak sortzeko aurreikuspen negatiboak eta ekintzailetasunaren edo autoenpleguaren aldeko apustua gogorarazi ditu Ekintzaileen zuzendariak: “ez da lanik egongo, baina lana egongo da,
|
batez
ere eremu berdean. Hamar urte barru, enpresa asko oraindik ez dira jaio!
|
|
|
Baina, euskararen erabilerak
|
batez
ere eremu formaletan egin du gora. Erabilera eremu formalen artean, osasun zerbitzuetako erabilerak izan du azken 20 urteotako hazkunderik esanguratsuena.
|
|
2013
|
|
|
f urratsak. Horregatik, askotan, hartutako irudia eta erabiltzaileak ikusitakoa desberdinak dira, begiek kameren sentsoreak baino hein dinamiko handiagoa baitute. Hobetzeko,
|
batez
ere eremuen arteko aldea oso handia denean, irudiak prozesatzeko teknika digitala dago. HDR argazkia edo maila dinamiko handiko argazkia da sektore bakoitzetik informazio gehiago ateratzeko aukera ematen du, argazki erakusketa baten ñabardura guztiak jaso eta erakutsiko dituen irudia lortzeko.
|
|
|
Labore mota horren berezitasunetako bat da ongarriak aurrezten direla. Gehienetan, sistema hidroponikoak,
|
batez
ere eremu epeletan, egitura itxietan egoten dira, berotegietan, adibidez, eta, hala, tenperatura gehiago kontrolatzen da, lurruntzearen ondorioz ura galtzen da eta gaixotasun eta izurriteak arrisku gutxiago izaten dira, Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen arabera (FAO). Laborantza hidroponikoetan, substratuak solido organikoak izan daitezke, hau da, biodegradagarriak, adibidez, landare ikatza edo solido ez organikoak, eta horiek maneiatzeko joera handiagoa dute (buztina, perlita, harea edo zohikatza), eta horiek hornitzen dituzte landareei mantenugai asko.
|
|
2014
|
|
|
Eragile sozio-ekonomikoen artean sindikatuak jarrita, sindikatuek, eta
|
batez
ere eremu euskaldunetan, bultzatu izan dituzte sakonera handiagoko edo txikiagoko prozesuak, baina hauen kasuan baita ere beraien jarduera eremu klasikotik, langileen interesen defentsatik, irteteko zailtasunak erakutsi dituzte, izan ere, eta batez ere gaur egun bizi dugun egoeran, nahiko lan edukitzen ari dira beraien funtsezko zeregina duten arlo horrexetan.
|
|
2015
|
|
|
" Euskara lehenestea beste hizkuntzen aurrean. Egunerokotasunean erabiltzea"," Gaztelania eta euskara ez jartzea maila berean, hots, euskarari lehentasuna ematea" eta" Euskarazko zerbitzua (harrera, artapena, agiriak, zehaztasunak...) lehenestea,
|
batez
ere eremu euskaldunetan".
|
|
2016
|
|
|
Nabarmentzekoa da dendari eta erakundeekin eman diren harreman berrien ehunekoa. Guk
|
batez
ere eremu horretan egin dugu lan. Ikasi duguna da antolakuntzatik arlo bat lantzen baldin bada harreman berriak sortzen direla.
|
|
|
Leku horretan egin behar da ahalegina, haren ustez: «Suspertu behar dugu euskara
|
batez
ere eremu batean, non posible den benetan euskaraz bizitzea. Euskaraz bizi nahi dut utopia hutsa da Murchanten eta Iruñean, baina Elizondon ez litzateke utopia bat izan behar.
|
|
|
Aurrerapausoa nabarmena izan da azken hamarkadetan,
|
batez
ere eremu erdaldunagoetan: gero eta herritar gehiagok dakite euskaraz.
|
|
2017
|
|
|
«Egoera zenbat eta oztopatzaileagoa izan, orduan eta jarrera proaktibo handiagoa izan behar du hiztunak euskara erabili ahal izateko». Hiztunaren konpromisoa eta motibazioa nahitaezko dira,
|
batez
ere eremu horietan. «Euskararen erabilerarako gako inportantea hiztunaren esku dago, bere jarrera proaktibo ala erreaktiboan».Hizkuntza ohiturak aldatzeko zailtasunak nabari dira, hala ere.
|
|
|
Horrela, kontsumitzailea konturatzen da askotan egoten den lekuetan ezin duela deitu, mezurik bidali edo interneten sartu. Arazo hauek maizago suertatzen dira oso handiak ez diren herrietan eta
|
batez
ere eremu menditsuetan. Hala ere, kaltetuak Nafarroako erdialdeko eta Erriberako herrietatik ere badatoz.
|
|
2020
|
|
|
Harrezkeroztik urtez urte haziz joan da. Haren segurtasun produktuek ospe handia dute,
|
batez
ere eremu industrialean, eta Panda beretuz etxeetako gailuen merkatura iritsi nahi duela dirudi.
|
|
2021
|
|
|
Egoera irailean baino hobea dela iritzi arren, ez dituzte ahazteko itxialdiak utzi dizkien irakaspenak. Gallastegik, adibidez, uste du euskararen irakaskuntzari buelta bat emateko garaia dela,
|
batez
ere eremu erdaldunetan: «Askotan, pentsatzen dugu murgiltze eredu horrekin bakarrik umeek berez ikasten dutela, baina uste dut gehiago egin behar dela».
|
|
|
Udalerri askotako eta bi aldundietako lur publikoek ere ez diote ihes egiten joera horri, baina baso naturaletara lerratzen dira nolabait,
|
batez
ere eremu malkartsu edo helezinenetan.
|
|
2022
|
|
|
● Hizkuntza politika ausartagoa eta eraginkorragoa behar dugu, euskara lan hizkuntza izatea erraztuko eta ahalbidetuko duena, euskaraz zerbitzu ematea eta lan egitea lagunduko eta babestuko duena, eta hori bermatu eta blindatu lege, arau, baliabide eta abarren bidez,
|
batez
ere eremu euskaldunenetan eta euskaraz bizi nahi duten herritarren borondatean oinarrituta, badagoelako horretarako gogoa. Beharrezkoa da konpromiso eta adostasun politikoa, baina gaur egun daukaguna baino irmoagoa eta eraginkorragoa.
|
|
|
boto emaileek DUPeko bi hautagai, Aliantzako beste bi —alderdiko buruzagi Naomi Lang tartean— eta UUPko bat hautatu zituzten. DUPentzat izan da
|
batez
ere eremu seguru bat, boz horietan babesa txikitu baitzuen, baina Belfast ekialdea barrutian ez, gora egin baitzuen.
|
|
2023
|
|
|
Ibilgailu elektrikoen jabe gehienek kargatze puntu bat dute etxean edo lantokian, baina kasu batzuetan elektrolinera publiko batera joan besterik ez zaie geratzen zirkulatzen jarraitzeko. Karga estazio horiek aurkitzea zaila izan daiteke,
|
batez
ere eremua ezezaguna bada edo herria ohikoa ez bada.Auto elektrikoa kargatzeko doako instalazio bat jartzeak izugarri zaildu dezake lana. Hala ere, ez da ezinezkoa, artikulu honetan esan bezala.
|