|
2001
|
|
|
Soja sukaldean… Pertsona batzuek haziak beratzen dituzte eta irakinak jaten dituzte, dilistak edo garbantzuak balira bezala. Baina sojaren erabilera ohikoena,
|
batez
ere Ekialdeko herrialdeetan, irin gisakoa da, eta mota guztietako saltsak eta labeko elikagaiak prestatzen dituzte, hala nola ogitxoak, bizkotxoak eta pasta gozo txikiak. Gainera, soja hauts proteinak hestebeteetan eta, oro har, urdaitegian sartzen dira, haien kaloria ekarpena aberasteko.
|
|
2003
|
|
|
Australiako eta Zeelanda Berriko kostaldeetan, Indiako Ozeanoaren hegoaldean eta Atlantikoaren ipar ekialdean dagoen egoera aztertzen du txostenak, eta eskualde horietan arrantza ikuskatzeko, kontrolatzeko eta zaintzeko neurrien kudeaketari eta “eraginkortasunik ezari” buruzko erabaki zorrotzak ezartzeko “borondate politikorik eza” salatzen du. Arrain erloju laranja
|
batez
ere ekialdeko Atlantikoko kostatik hurbil bizi da. Halaber, Australiako eta Zeelanda Berriko kostaldeak, Ozeano Bareko beste zati batzuk (Txileko urak, adibidez) eta Indiako Ozeanoko puntuak (Hego Afrikako kostatik gertu) ibiltzen dira.
|
|
2006
|
|
|
Horren ondorioz, arrisku handiena duten faktoreak hauek dira: hezeguneetatik, lakuetatik edo ibaietatik hurbil egotea (uretako hegazti migratzaileak elkartu ahal diren tokian), edo hegazti migratzaileen dentsitate handia egotea; hegazti basatien migrazio bideak kokatzea,
|
batez
ere ekialdetik eta Asiako zentrotik, Kaspiar Itsasotik eta Itsaso Beltzetik datozenak; ustiatze sistema, «hirugarren herrialdeetatik datozen hegaztiak»; Hainbat faktore daude birusaren hedapena errazteko ustiategi baten barruan edo ustiategien artean. Faktore horietako bat da ustiategiak hegaztien produkzio dentsitate handiko eremuetan kokatzea. baita ustiategi mistoak ere (hegaztiak edo hegaztiak beste animalia espezie batzuekin batera bizi dira, hala nola, zerriak); hegaztiak eta bestelako hegazti gatibuak, ibilgailuak eta pertsonak ustiategien barruan edo artean lekualdatzea, eta pentsu hornitzaileak edo ibilgailuak partekatzen dituzten ustiategiak.
|
|
|
Loaldia atzeratzeko atzerapenak eragiten du loaldia, nahiz eta loaldiaren sakonera eta iraupena normalak izan. Bestalde, melatonina gehigarriek lo arazoak dituzten pertsonen erritmo zirkadianoak erregulatu eta normalizatu ditzakete, txandaka lan egiten dutelako edo ordu eremu batzuk zeharkatzen dituzten hegaldiak egiten dituztelako,
|
batez
ere ekialderantz (ordu desegokitzapena edo jet lag). Melatoninak eragin antioxidatzaileak ditu, eta erradikal askeak kentzeko eraginkorragoa da E eta bitaminak baino.
|
|
2007
|
|
|
Erdi Aroan euskara gaur baino eremu zabalagoetara heltzen zen,
|
batez
ere ekialdetik, ipar ekialdetik eta baita hegoaldetik ere. X. mendetik aurrera euskararen gaineko informazio gehiago dugu, nahi edo behar adinakoa ez
|
|
|
Ikertzaile batzuen ustez, Iruñaren fundazioa erabakigarria gertatu zen euskararen galeran, bai hiriburuan bertan, bai Iruñerrian. Beste batzuek, aldiz, uste dute Iruñaren inguruko lurraldearen eragina,
|
batez
ere ekialdearena, gertatu zela erabakigarria; goizago erromanizatu eta kristautu zen partea. Hauen ustez, euskararen galera Nafarroan, lurraldez baino gehiago gizartemailaz gertatuko zen:
|
|
2008
|
|
|
Produktu horiek denak 20 herrialdetan eginak dira; erdiak, gutxi gorabehera, Estatu Batuetan, eta besteak
|
batez
ere Ekialdeko Asian (Txina, Taiwan, Korea eta Japonia) eta Europan (Britainia Handia, Frantzia, Alemania, Finlandia, Suitza, Italia eta Suedia). Bestalde, produktuen ia erdietan zer material erabili duten adierazten dute.
|
|
|
Halaber, 113 milioi metro koadroko lurzorua ateratzeko ahalegina egingo da. Nazioarteko eskaintza, berriz, %25 haziko da aurten, 40.000 etxeraino,
|
batez
ere Ekialdeko Europan, Latinoamerikan eta Marokon.
|
|
2009
|
|
|
Tenperaturek behera egingo dute eta txingorra bota lezake,
|
batez
ere ekialdean. Eguraldiak okerrera egingo du, baina batik bat ostegunetik aurrera izango da nabarmen.
|
|
|
Zaparradak dira protagonista, eta ordu honetan (11:00etan) gogor ari da astintzen zenbait puntutan; Gipuzkoa osoan, eta ia Araba eta Bizkaia osoan,
|
batez
ere ekialdean, prezipitazioak ditugu hizpide. Une honetan, ia ez dugu euririk Nafarroan, baina 24 orduan pilatutako datuen arabera, metro koadroko 40 litro baino gehiago jaso dituzte Urbasan eta Etxarri Aranatzen.
|
|
|
Asteartean, 24 orduko epean, metro koadroko 60 litro pila litezkeela direla iragarri du Euskalmetek. Denboraleak
|
batez
ere ekialdera joko du datozen orduetan.
|
|
|
Alemanian,
|
batez
ere Ekialdean, Poloniarantz, kaka egin ondoren komunak aurrean jartzen dizkizu mokordoak, azterketa sakon bat ahalbidetuz, xixareak ote dituzun eta abar. Soilik gero egin diezaiokezu tira bonbari.
|
|
|
Nahaste horretan, lo egiteko zailtasunak daude, nahiz eta sakonean eta iraupenean eredu normalak izan. Bestalde, melatonina gehigarriek loaren nahasteak dituzten pertsonen erritmo zirkadianoak erregulatu eta normalizatu ditzakete, txandaka lan egiten dutelako edo ordu tarte batzuk zeharkatzen dituzten hegaldiak egiten dituztelako,
|
batez
ere ekialderantz (ordu desegokitzapena edo jet lag).
|
|
2010
|
|
|
92 Lurralde eta norbanako irizpideen kontu hori osatze aldera ikus, bestalde, Plourd 1970 Europako(
|
batez
ere ekialdeko Europako) perspektiba historiko zabalagoaz jabetzeko ikus Friedrich 1971 Oro har, Inperio austro hungaroari dagokionez Otto Bauer en eta Karl Renner en garaitik datozen kontzeptuak ditugu horiek. Gurean ez dute, ordea, hizkuntza soziologiaren aldetiko analisi akademiko handirik izan.
|
|
|
Tetuango kaleetatik kanpora,
|
batez
ere ekialdeko mendi aldean hitz egiten zen amazigera. Europarrek berbere, arabiarrek xelha eta bertakoek tarfit deitzen zioten.
|
|
|
Galdera, beraz, ez da zer emango dion Europak Euskadiri. Garbi dago Euskadiren egoerak ez duela zerikusirik beste herrialde batzuek dutenarekin,
|
batez
ere ekialdeko Europarekin, premiarik eta beharrik handienak beste leku batzuetan daudelako. Baina beste termino batzuetan hitz egiten badugu, Europak ekarpen handiak egiten dizkigu:
|
|
2012
|
|
|
50eko hamarkadakohasiera horretan bi erreferentzia garrantzizko dira, bata, Euskaltzaindia zahardebekatuaren ordezkari behinena, legez hutsaren truk, baina legitimitate moralarenaldetik legitimoena; bestea, berriz, Euskaltzaindia berriaren gidari, idazkari postutik, bereziki Leizarragaren lapurtera klasikoaren bandera altxaturik, Bilbon berejarritzaile taldetxoarekin Julio Urkixo Elkargoaren Filologia atalean: Luis Villasantegarrantzizkoena, Eusebio Erkiaga, Lino Akesolo, Juan Gorostiaga, Mikel Arruza... eta ideologiaz Grezia zaharrera eta
|
batez
ere Ekialdera begiratzeko aldarri egitenduena, hinduismora eta taoismora Grezia klasikoarekin batean.
|
|
2014
|
|
|
Era berean, nazio minorizatuen edo zapalduen eskubideen aitorpenarekin ere izan du lotura. Alabaina, XX. mende amaieran, eta
|
batez
ere ekialdeko zenbait herriren berregokitze eta sortze edo estaturatze prozesurekin ikusi da badaudela euren subiranotasuna aldarrikatzen duten zenbait herri eta komunitate politiko eta horiek ez dute zertan kolonia bat izan, ezta derrigor nazio kultural ezberdin bat osatu.
|
|
2015
|
|
|
Ugalkortasun handiko herrialdeetan, hala ere, nabarmen igo da antisorgailuen erabilera,
|
batez
ere Ekialdeko Afrikan.
|
|
|
Bitartean, Mendebaldeko herrialdeen arteko lehia inperialistak jarraitu zuen II. Mundu Gerra arte. Azken hori
|
batez
ere ekialdean garatu zen, fronte hori izan zen handiena eta garrantzitsuena, bertan izan ziren bataila garrantzitsuenak baita hildako gehienak ere. Horregatik, SESBek egindako ekarpena funtsezkoa izan zen aliatuen garaipenerako II. Mundu Gerran.
|
|
2016
|
|
|
Zenbait kulturatan zuhaitzak lurraren eta zeruaren lotura adierazten du. Lurrean botatzen ditu sustraiak eta gorantz edo zerurantz altxatzen da; horregatik erlijio batzuetan,
|
batez
ere ekialdekoetan, zuhaitza sakratuarekin aurkitzearen seinalea da, gizakia jainkozko izakiarekin biltzen den gunea. Beste atributu batzuk ere ezarri izan zaizkio zuhaitzari, esaterako, emankortasuna, hazkundea, jakinduria eta bizitza urtetsua.
|
|
|
Lege honen arabera estatu zehatz bateko immigranteen kuota, AEBetan bizi ziren estatu bereko herritarren %3koa araberakoa izango zela. Legearen ondorioz onartutako immigranteen kopurua erdia baino gehiago jaitsi zen, eta
|
batez
ere Ekialdeko Europatik eta Errusiatik zihoazenei eragin zien26 Beraz, Ekialde Hurbilean sionismoak eskaintzen zien aukera bihurtu zen beraien irtenbide bakarra. Aliyah desberdinak gertatu ziren(, igoera?, zentzu sakratuan, hebreeraz).
|
|
|
5 Kyotoko Protokoloa emisio eskubideak erosiz bete da Emisio eskubideak erosteak enpresei emisio kuotak gainditzen uzten die, emisio gutxiago dituzten beste emisio batzuek bereak saltzen badituzte, Espainiak Kyotoko konpromisoak bete ditzan. Carlos Alfonsoren arabera, Espainia da Europatik emisio eskubide gehien eskuratzen dituen herrialdeetako bat,
|
batez
ere ekialdeko herrialdeetako enpresei dagokienez. Aditu horrek kritikatu du «herritarrek ordaindu egin dutela, elektrizitate konpainiek fakturetan jasanarazi dutelako».
|
|
2017
|
|
|
lana, zer bada bestela. Gailegoa eta portugesa dakazkio bati gogora, baina trabaillu, trabaillatu, trabaillari... hitzak dotore aski beregandu zituen euskarak ere latinetik,
|
batez
ere ekialdeko euskalkietatik honuntz. Honatx Axular aipatuaren pasarte xoragarri batzuk garbizaleen tentagarri:
|
|
2018
|
|
|
Egunaren amaieran izango dugu tenperaturarik altuena eta elur kota 1500 metro inguruan egongo da. Elurraz aparte, hego haizea ere albiste izango da, zakar ibiliko baita,
|
batez
ere ekialdeko eskualdeetan".
|
|
2019
|
|
|
Lainotu samar esnatuko da eguna, batez ere ipar isurialdean. Arratsaldean giro eguzkitsua nagusituko da, baina egun amaieran bero hodeiak garatuko dira eta baliteke gauean zaparrada trumoitsuren bat botatzea,
|
batez
ere ekialdean. Iparraldeko haizea ibiliko da, eta iluntzerako iparraldeko fluxu hori Nafarroa hegoalderaino iritsiko da freskura apur bat eramanez.
|
|
|
Gainera, inork bere burua gutietsi ez dezan: kastillanoz casa> casarse dena, euskaraz borda> bordaltu ere erabili izan baita,
|
batez
ere ekialdeko euskalkietan. Hori guzia aski ez, gure Mitxelena haundiak ederki frogaturik utzi zuen hura etortzen zait beti burara:
|
|
2021
|
|
|
Perpaus horrek bi interpretazio ditu: bat, horrelakoak entzun edo esaten dituen euskaldun orok emango liokeena eta, bestea,
|
batez
ere ekialdeko euskalkietara mugatzen dena: Gaur goizean irratian entzun dugu Lehendakaria Madrilera joango dela.
|
|
|
Hola izaten da gehienetan. Baina ez beti, eta
|
batez
ere ekialdean determinatzaile gabeko egiturak erraz atzematen dira: Badakit zure anaia Aaron hiztun eder dela (Duvoisin).
|
|
|
31.5.4h Galderazko izenordaina duten perpaus erlatibo jokatugabeetako adizkiari doakionez, maiz gertatzen den bezala, bi moldetan ager daiteke testuetan: edo partizipio burutuaren forman (hala ageri da mendebaldeko euskalkietako testuetan) edo aditzoinaren forman(
|
batez
ere ekialdean): Ikusten duzuen bezala, bai Angleterrak, bai Frantziak badute oraino [hatsa nondik har ausarki] (J.
|
|
|
Auto berria erosi du; izan ere, zaharra ez zebilen ondo; Zaila da, izan ere, testuak ongi ulertu ahal izatea (Mitxelena). Gipuzkoan eta Bizkaian erabiltzen da batez ere, XIX. mendearen amaiera aldetik hona1 Alabaina batez ere aurkaritzako markatzaile gisa erabiltzen da gaur egun mendebaldean, baina kausazko bezala
|
batez
ere ekialdean: Zer jendetzak bildu ahal ziren haren aditzeko!
|
|
|
3 Hizkeren artean badira desberdintasunak era honetako egituretan, eta izan
|
batez
ere ekialdean erabiltzen da. Bestalde, subjektua jarduera adierazten duen izen bat denean izan aditza azaltzen da beti:
|
|
|
42.21.8a Alta, alabaina, eta alabadere aurkaritza adierazteko erabiltzen diren diskurtso markatzaileak ditugu, eta elkarren artean duten kidetasunagatik sartu ditugu multzo berean: aurkaritza balioaz beste, balio esplikatiboa ere badute hirurek eta
|
batez
ere ekialdeko euskalkietan erabiltzen dira, alabaina mendebaldean ere ezaguna den arren.
|
|
|
Hizkuntza horien erabilerari dagokionez, herrialde osoari begiratzen badiogu, oso antzekoak dira beren egunerokotasunean ukrainera, errusiera edota bi hizkuntzak erabiltzen dituzten pertsonen kopuruak: 1994an biztanleen% 36,7 etxean ukraineraz aritzen zen,% 32,4 errusieraz eta% 29,4 bi hizkuntzetan (Vyšnjak, 2009); 2012an egin zen beste ikerketa baten arabera,% 44,% 35 eta% 20 dira kopuru horiek, hurrenez hurren7 Familia eta lagun arteko eremuaz gain errusierak leku handia hartzen du kultura popularraren kontsumoan,
|
batez
ere ekialdean eta hegoaldean; aldiz, ukraineraz egindako kultura askotan elitistatzat hartzen da (Xmelevskij et al. 2019).
|
|
|
Omen, 1979 eta 1982 artean ETA Politiko militarrak kontaktuak izan zituen Carlosen taldearekin,
|
batez
ere Ekialdeko zerbitzu sekretuei esker (Hungarian eta Bulgarian, bereziki). Dirudienez, ez zuten elkarrekin ekintzarik egin, baina bai armen, ibilgailuen eta etxebizitzen trukaketak.
|
|
2022
|
|
|
Donostialdeako eta
|
batez
ere ekialdeko aldaketa demografiko, kultural eta sozialari erantzuteko, hirigintza planteamendu eta proposamen berriak aurkeztu zituen udalak, baina ez ziren bereziki eraginkorrak izan. Espainiar Estatuko lege aldaketek, tartean, Erregimen Frankistak bultzatutako zoruaren eta hiri antolamenduaren legeak, oinarrizko irizpide batzuk finkatu zituzten.
|