|
2004
|
|
|
Horixe idatzi dut artikulu honen hasieran. Baina kasu askotan »beti ez esatearren» zientzia garapena moralaren atzetik joan delako mentalitatea azkarrago ibili ohi da moralitatea baino eta,
|
batez
ere XX. eta XXI.ean, zibilizazioa dirdiratsuagoa ageri zaigu kultura baino. Poeta hark zioen moduan, bitarteko hobeak ditugu helburu ez hobeago baterako.
|
|
|
Meditazio Metafisikoak liburuan sortutako epistemologia kartesiarraren zati nagusia ikusieta gero, badirudi esparru epistemoiogikoaren mugak jarri ditugula. Baina auzi horietarikoaskok oraindik bizirik dirau cta,
|
batez
ere XX. mendean, muga horiek kritikatu egin dira.Has gaitezen, beste gabe, kritiken oinarritik.
|
|
2005
|
|
|
Bere lanaren kalitatea ziurtatzeko, gizakiak antzinatik izan du ekoiztutakoa markatzeko beharra. Dena dela, markak inoiz ez bezalako garrantzia hartzen joan dira,
|
batez
ere XX. mendeko bigarren erditik aurrera.
|
|
|
Euskara estandarraren beharra eta sorrera kezka eta eztabaida iturri izan dira mendeetan zehar eta horren berri nahi duenak informazio paregabea aurki dezake Zuazoren (1988) lanean. Era berean,
|
batez
ere XX. mendearen bigarren erdialde honetan egin diren euskara ordura arte landu gabeko espa
|
|
2007
|
|
|
Erretorika eta testu argudiatua modu indartsuan sartu dira produktu mediatu modernoenetan,
|
batez
ere XX. mendearen bigarren erdialdetik aurrera. Publizitatea eta iritzi testuak dira erretorikaren eta argumentazioaren xurgatzailerik handienak.
|
|
2009
|
|
|
Euskara arbuiatu eta ukatzearen bidez euskal gizarteak nozitu zuen akulturatze prozesu horretan zehar, gainera, lehenago aurreratu dugunez, Euskadiren egitura demografikoan aldaketa sakona gertatu zen,
|
batez
ere XX. mendean. Eta aldaketa horrek, ezbairik gabe, pisu handia izango zuen hizkuntzaren ikuspegitik:
|
|
|
Ni Lovainatik etorri berritan, euskarazko eskolak ematen ziren Seminarioan; baina konturatu nintzen belaunaldi berriak ez zeukala gure kultur prozesuari buruzko ezaupide handirik, eta belaunaldi zaharrek ere ez. Eta apaizgai batzuekin lanean hasi nintzen,
|
batez
ere XX. gizaldiko Euskal Herriko kultur mugimendua ikasten. Eta ez nuen aurkitu bide hoberik hauxe baino:
|
|
2010
|
|
|
Munduan asko hedatu da kanpoko argiztapena,
|
batez
ere XX. mendearen azken herenetik aurrera. Horrek etengabe handitzen ari den ingurumen arazo berri bat sortu du:
|
|
2012
|
|
|
Bi arrazoik eraman gaituzte bi itzultzaile hauen artean beste inor ez aurkeztera. Batetik, XIX. mende bukaerako eta XX. mende hasierako itzultzaileen62 lanetan ez dugulako itzulpenari buruzko gogoeta esanguratsurik topatu; itzulpenen hitzaurreetan azalpenen bat ematen dutenen kasuan, euskara ereduari buruz egindako hautua justifikatzera mugatzen dira itzultzaileen gogoetak, 63
|
batez
ere XX. mendearen hasierako urteetan, Sabino Aranaren inguruan sortutako garbizalekeriaren aldekoen eta hizkera eredu herrikoiago bat proposatzen zutenen arteko liskarren erakusgarri. Bestetik, Duvoisinen eta Ibinagabeitiaren artean Orixe euskal idazle eta itzultzaile handia aurkitzen delako, eta haren itzulpenei eta itzulpen irizpideei aparteko lekua eman izan nahi diegulako 2.3.1 atalean.
|
|
2013
|
|
|
XIX. mendearen bukaeran, eta
|
batez
ere XX. mendearen hasieran hasi ziren Bilbo aldeko lehen familia aberatsak Bakiora etortzen, uda pasatzera. Familia indianoak, eta Bilboko burgesia berriko familia dirudunak.
|
|
|
Bestetik, euskararen kontrako oso politiko gogorra eraman dira, bai estatu frantsesaren zein estatu espainolaren aldetik. Horrek ere gure mentalitateetan sekulako marka utzi du
|
batez
ere XX. mendean. Gero, euskaldunok ere gure burua beste hauen ondoan txikitxo ikusi dugu eta gainera sinetsi egin dugu, umorerik edo bestelakorik ez dugula sinetsi egin dugun moduan.
|
|
2014
|
|
|
Freuden() bizitza hedatu zen XIX. mendeko bigarren erdian eta
|
batez
ere XX. mendeko lehen erdian. Gu guztiak bezala, Freud bere heziketako eta bizi izan zen garaiko produktua izan zen era askotan.
|
|
2015
|
|
|
78 Euskal Herrikoa ez ezik Kataluniako zenbait liburu eta saiakera pedagokiko hartzen zituen aintzat halaber. izan zela azpimarratzen zuen, sehaska kantetatik zehazki. Hortik aurrerako saiakerak aletzen joaten zen artikuluan, non Ixaka Lopez Mendizabalen Xabiertxo nabarmentzen zen
|
batez
ere XX. mendeko material pedagogikoen artean. Ezagun denez, zenbait belaunaldi Bainaren belaunaldia barne markatu zituen materiala izan zen Xabiertxo.
|
|
|
Mari, hainbat mitoren erdigune, eta hainbat jeinu edo numenen agintari. Euskal mitologiaren interpretazioan ere, pertsonaiak arreta nabarmena erakarri du,
|
batez
ere XX. mendeko hermeneutikak matri (ark) alismoaren teoriarekin lotu zuenetik. Mariren inguruan emandako azalpenek, ordea, ez dute bere gaia agortzen, eta bada abagunea azalpen berriren bat proposatzeko.
|
|
|
Prozedura elektro mekanikoen bidezko irudi sorketaren garapenak, ordenagailuak eta haiekinzerikusia dituzten sofwareak eta inpresorak (laserrak, tinta injekziozkoak, sublimatzaileak...), artistenlan egiteko modura egokitu diren tresnak bilakatu dira,
|
batez
ere XX. mendearen azken urteetatikaurrera.
|
|
|
Oteizak zioenez, estilo kontua da gurea. Maiz erdaraz izan bada ere, euskaldun jendea gogoz saiatu da hori bera erakusten,
|
batez
ere XX. mendearen bigarren erdialdean. Erakusbide hoberena euskaraz bizi nahi izan duenarena da.
|
|
2017
|
|
|
Halaber, zerrenda horietan irakurri litezke Ybarra, Aznar eta Bilboko oligarkiako izen abizen ezagun ugari. Misericordia Etxeari dirua ematea ondo ikusitako ekintza bat izan zen,
|
batez
ere XX. mendean zehar, Bilbon.
|
|
|
arteko muga harremanak xahutuz. Kontu egiten du
|
batez
ere XX. mendeko 80ko hamarkadatik gaurdaino (postmodernitate hitzaz izendatutako garaian) eskulturaren eta diseinuaren limiteen desagertzearen edo nahastearen hamaika eredu ditugula bai artean baita objektu erabilgarrietan ere. Eginbehar horretan asmo eta funtzio erabilgarri zein estetikoarekin sortutako objektuak aukeratzen dira adibidetzat, dekorazio hutsala diren beste batzuetatik bereiziz.
|
|
|
CBD edo buru estrategiko gorenaren teoria klasikoetan. Hortik aurrera, orotariko etorrera sinergiek «periferia hurbila» edo frantsesentzat «la proche banlieue» gisa ezagutzen ditugun auzoak sortuko ziren
|
batez
ere XX. mendeko inpultsoarekin. Bilboko antiklinal eta sinklinal aldeetakoak eta horietako mendi magal ugarietan edota gertu: Aitamira, Masustegi, Rekaldeberri, lralabarri, San Inazio, Santutxu, Txurdinaga, «Otxarkoagako Poblazio Zuzendua», etab. Horiek guztiak eta beste hainbeste eraiki aitzin gure kontzepzioan, seguruenik, Begoiia edo Deustua bezalako elizateak garai bateko «suburbioak» izan zitezkeen.
|
|
2019
|
|
|
Bistan da, hizkuntza biziberritzea bigarren mailan utzirik, dinamika horiek arma gisa erabili izan direla alderdi politikoen arteko lehian,
|
batez
ere XX. mendeko azken bi hamarkadetan eta XXI. mendeko lehenengoan. Gaur egun, ordea, gero eta ohikoagoa da herri mugimenduak eta erakunde publikoek elkarlanean jardutea euskararen alde.1 Alegia, euskalgintza soziala eta euskalgintza instituzionala eskutik joatea.
|
|
|
Euskaltzale arabarrek aspaldi erreparatu zioten?
|
batez
ere XX. mendeak aurrera egin ahala, eta, orduko Vitoria gaztelaniazalea zela, Gasteiz euskaldun izateko bidean jarri nahian, kontuan hartu beharreko eginkizunen artean, honako honi:
|
|
|
Hala da. Adibide bat kantu biltzaileena da,
|
batez
ere XX. mendearen hasieran zebiltzanak, Aita Donostia eta... Haiek zioten:
|
|
|
Hau da, maitasun erromantikoaren egituretatik kanpo kokatu zirenak, borondatez edo halabeharrez, merkataritzan tokia izan zuten,
|
batez
ere XX. mendeko lehen erdian. Tokia, bizirauteko, ekonomikoki zein afektiboki.
|
|
2021
|
|
|
Gainera, literatur garai batzuez ari denean, garaia itzulpen joerekin lotzeko saioa egiten du Urkizuk(
|
batez
ere XX. mendeko literaturaren kasuan). Garaikako eta generokako itzulpen sailen berri emateko eta multzokatzeko zein ezaugarritzeko ahalegina ere nabari da Urkizuren historiografian (edonola ere, kapitulugile bakoitzak bere neurrian egiten du).
|
|
|
39.2.7d nahiz (eta)+ en arren. Gaur egungo erabilera jasoan eta idatzian nekez onartuko genukeen arren, arrunt samarra da erredundantzia mota hau,
|
batez
ere XX. mendeko testu herrikoietan eta bertso eta neurtitzetan; zenbaitetan, dirudienez, bertsoa osatzeko beharrezkoak diren silabak eskuratzeko edo. Aditz jokatudunekin nahiz jokatugabeekin gertatzen da hori.
|
|
|
16.4.1f Denok aldaera ere
|
batez
ere XX. mendean hedatu zen, 1, 2 eta 3 pertsonekin: Ixo, ixo!
|
|
|
Beraiek maizago ikusten dugu izenordain gisa erabilia. Zubererazko testuetan ageri da XVIII. mendean eta gero Hegoaldean,
|
batez
ere XX. mendean: Esan dezakegu, bada, guk ere beraiekin Kredoa edo Sineskuntza apostoluek erakutsia dela (Inza); Bai gorde ere eramaten zizkiotenak, beraiek ere sumatuko ez zuten tokian (Orixe); Aitaren tesorotik dirua nik baitut harturen, eta gero ihesi beraiekin bainaiz eskapaturen (Xarlem pastorala); Negatibotasun hau da beren egiletasunaren ezaugarria, baita beraien ezarpen eta iraupenerako funtsezko baldintza ere (I. Mendiguren).
|
|
|
Esan ahal da Errusiar Inperioaren hizkuntza politika nagusia herritar guztien asimilazioa eta errusiartzea izateaz gain, herrialdearen aniztasun linguistikoa kontuan hartzeko saiakerak ez zirela jazartzen,
|
batez
ere XX. mendearen hasieran (Alpatov, 2000; Vaxtin eta Golovko, 2004).
|
|
|
Laburbiltzeko, esan ahal da Errusiar Inperioaren hizkuntza politika nagusia herritar guztien asimilazioa eta errusiartzea izateaz gain, herrialdearen aniztasun linguistikoa kontuan hartzeko saiakerak ez zirela jazartzen,
|
batez
ere XX. mendearen hasieran (Alpatov, 2000; Vaxtin eta Golovko, 2004).
|
|
2022
|
|
|
Halere, auzoa ez litzateke lehen aldiz izango aldaketen lekuko. Ontziolak ez du behinola,
|
batez
ere XX. mende hasieran, zuen pisua eta garrantzia, eta biztanleria geroz eta zaharragoa da: Belfast ekialdea hiriburuko hauteskunde barrutirik handiena da, eta, aldi berean, biztanleria dentsitate txikiena du.
|
|
2023
|
|
|
Kontuak kontu, eta,
|
batez
ere XX. mendetik aurrera, elektrizitateak erabat argiztatu zituen kaleak. Eta horrek, epe luzera, onurak zein espero gabeko arazoak ekarri ditu.
|