|
2002
|
|
|
Halaber, 1990eko hamarkadan teknologia politika sendotu egin da HegoEuskal Herrian,
|
batez
ere EAEn. Honek I+G gastuetan Europako mailetara hurbiltzen joatea ahalbidetu du.
|
|
|
25 urte pasa dira eta orduan esandako hori, zoritxarrez, gaur ere errepikatu beharra daukat, euskal unibertsitatea eraikitzeko oinarri efektiborik ez baita tarte honetan jarri, ez aginte politikoaren aldetik(
|
batez
ere EAEkoaren aldetik), ez ekimen pribatutik, ezta hainbesteko bokazio publikoa duen hainbat erakunde pribaturen aldetik ere. Zerbait azpimarratzekotan honako hau seinalatuko nuke: un ibertsitatearen esparruan Eusko Jaurlaritzak segidismoaren politika egin du unibertsitate publikoari dagokionean, euskaraz irakasteko irakasleen kopurua asko gehitu bada ere, momentuan momentuko hutsuneak betetzera ... Hiru urte barru Gasteizen kokatutako Eusko Jaurlaritzak 25 urte beteko dituenez, gauza ona litzateke Jaurlaritza honen historian unibertsitateaz ardura efektiboa izan dutenen zerrenda ongiazte rtzea, egindakoa, egin gabekoa eta egin beharrekoabehar bezala bereiziz.
|
|
2004
|
|
|
Ez dut inolako zalantzarik belaun honetan ere ez dela galduko?. 166 Zentzu berean mintzatu zitzaigun Aizpurua bera beste kazeta batean ere: . Aurrerapena ikaragarria izan da,
|
batez
ere EAEn. Urtetako galera prozesuari buelta eman zaio eta biziberritze prozesuan dago orain.
|
|
2005
|
|
|
Berriz ere, halaber, agerian geratzen da hiriburuek eta herrialdeetako biztanleen jarrera desberdina,
|
batez
ere EAEn. Eta ezetzari dagokionez, ezustekoa Iruñeak ekarri du:
|
|
2007
|
|
|
Eremu abertzaleari so eginez gero, gero eta dinamika politiko berezkoagoa du Nafarroak,
|
batez
ere EAErekin erkatzen badugu. Nafarroa Bai koalizioa da horren adierazle argienetakoa, eta bere ibilbidea oraindik laburra bada ere, Nafarroako alderdi abertzale gehienek norabide hori bultzatzen dute, ez arazorik gabe.
|
|
|
2 Gipuzkoak eragin du
|
batez
ere EAEko erabileraren hazkundea, Arabako zein Bizkaiko erabileraren bilakaera txikia izan baita edo eremu batzuetan kale erabileran, hain zuzenzifra bertsuetan iltzatuta dago.
|
|
|
Izan ere, lankideekin eta beste zenbait eremu formaletan (banketxe, udaletxe eta osasun zerbitzuetan) zein informaletan, erabilerak bereziki gazteengan egin du gorantz (ondorioen III.8, III.9 eta V.12 puntuak). Oro har, iñaki Iurrek dioen bezala, euskara zahar batzuen hizkuntza izatetik batez ere multzo polit baten hizkuntza izatera pasatzen ari da,
|
batez
ere EAEn.
|
|
2008
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz, irakasleek testuliburuari estu jarraitzen diote,
|
batez
ere EAEn; testuliburua bihurtu da baliabide nagusia ikastetxerik gehienetan, eta irakaskuntza programak ere testuliburuaren edukietan oinarritu ohi dira sarritan. Horrek adierazten du testuliburuak eragin nabarmena duela bai irakasten diren edukietan, bai eta irakasteko erabiltzen diren metodologietan ere.
|
|
2012
|
|
|
Baina gazteenen artean (24 urtetik beherakoen artean) joera aldaketa dago, eta hasi egin da bai euskara (%13, 7) bai euskara eta erdara (%9, 1) dutenen ehunekoa. Hala ere, kontuan hartu behar da joera aldaketa hori
|
batez
ere EAEn gertatu dela. Nafarroan 50 urtetik beherakoen artean ez da ehunekoa jaitsi, %4tik gora mantentzea lortu da adin talde horietan guztietan.
|
|
|
Eskariari buruz ere galdetu diegu jatetxeei, eta haien erantzunetatik ondorioztatzen da jendeak eskatu egiten dituela menu berezi horiek: 1.549 jatetxe horietako% 70i noizbait eskatu izan dizkiete era horretako menuak,
|
batez
ere EAEn (non galdekatu ditugun 185etatik% 5ek soilik eskaintzen dituzten menu bereziak).
|
|
|
Euskal nekazaritza sektorearen ahultasun etengabea,
|
batez
ere EAEn, baina baita Nafarroan eta Iparraldean ere. Europako NPBren (NekazaritzaPolitika Bateratua) jarraibideak ez dira onuragarriak gure nekazaritzarengarapenerako.
|
|
|
• Hamasei urte edo gehiagoko euskal biztanleen artean, 1991n baino 185.600 elebidun gehiago daude. Elebidunen hazkundea
|
batez
ere EAEn eta Nafarroan gertatu da, Iparraldeak oraindik galerak ezagutzen dituen bitartean, nahiz eta iraganean baino apalagoak izan eta gazte elebidunen kopuruak gora egiten jarraitzen duen.
|
|
|
Horrek esan nahi du, gaur egun, 1991n baino 185.000 elebidun gehiago daudela. Elebidunen hazkundea Nafarroan eta
|
batez
ere EAEn gertatu da, Iparraldean oraindik galerak nagusi direlarik, nahiz eta gazte elebidunen kopuruak gora egiten jarraitzen duen. Funtsean, elebidunen hazkundea gazteen artean gertatzen da, bereziki EAEn eta Nafarroan.
|
|
2013
|
|
|
Sordoren arabera, CCOO Euskadik bi neurri proposatu ditu lan erreforma ri aurre egiteko: enpresetan sindikatuen presentzia indartzea eta EAE mailan akordioak egitea,"
|
batez
ere EAEko lan hitzarmenak indarrean jarrai dezaten".
|
|
2016
|
|
|
Iparraldeko eta Hegoaldeko bilakaeraren kontrastea jardungune honetan ageri da inon baino nabarmenago150, V. inkestako datuen arabera. Iparraldeko ET jardunak administrazio publikoan eta zerbitzu esparruan ageri duen gainbehera hori nabarmen diferentea da Hegoaldean,
|
batez
ere EAEn, ageri den buru jasotze ohargarriaren aurrez aurre. Esparru biek azken hamarkadotan izanikako bilakaera soziokultural eta politiko administratibo diferentearen errainu izan liteke dibergentzia hori, neurri ohargarrian.
|
|
|
Euskararen gotorleku da euskara, egungo egunean; hala dira kontuak,
|
batez
ere EAEn. Ez dago beste inolako jardungunerik, are gutxiago ekimen esparru instituzionalik, euskararen nagusitasun moldaerari dagokionez ikasgelaren pareko emaitza gotorrik ager dezakeenik.
|
|
|
Balizko arnasguneen bilakaera soziolinguistikoaz esku artean darabiltzagun lanak (Bengoetxea 2012; Iurrebaso 2015a, 2015b; Esnaola 2015) Hegoaldeko inguruez dihardute soilik eta
|
batez
ere EAEkoez, nahiz pentsatu litekeen antz bateko egoerak gertatu ote diren Nafarroa Garaiko eremu euskalduneko inguruetan. Iparraldekoek ziur beste ezaugarri batzuk dituzte.
|
|
|
Era berean, maiz asko, are lekuan lekuko berezitasunak kontuan hartzen ditugunean ere, edota 2 eta 16 urte bitarteko belaunaldi gazteenen pisua ere kontuan hartuta, gero nahasian zabaldu ohi ditugu populazio osoei dagozkien datuak, berriro urrikalgarri baino azaldu ezinda populazio osoaren euskalduntze abiada faltan, Hegoaldeko piramide demografiko gerri estua ahaztuta. Erakutsi ordez sekulako aldea dagoela
|
batez
ere EAEn, baina baita Hegoalde osoan ere:
|
|
|
– 500.000 baino gehiago ere bai, azken 30/ 40 urtean,
|
batez
ere EAEn, baina are Nafarroa Garaian ere, lortzen ari garen irabazien errentan?
|
|
|
Azken 40/ 50 urtean baliabide berri asko lortu dugu jartzea hainbat leku eta esparrutan euskaldunon komunitatearen esku. Eta emaitza onak izatea ere bai,
|
batez
ere EAEn eta Nafarroa Garaiko eremu euskaldunean. Hortik gure esperantza piztua, are Iparralderako eta Nafarroa Garaiko erdi eta hegoaldetarako ere.
|
|
2018
|
|
|
Guk uste genuen Iparraldeko kontua zela hori, Hegoaldean eta
|
batez
ere EAEn beste era batera bizi genuela euskalduntasuna. Baina gaur, urte batzuk joan direnean, Eusko Jaurlaritzaren turismorako atari ofizialean, hortxe dago, beste atalen ondoan:
|
|
2019
|
|
|
Baina horiekin batera beste erdaldun asko euskararekin ia inolako harremanik gabe bizi dira, euskararen eta beronen normalizazio prozesuaren inguruko informazio positibo motibagarri gutxi jasotzen dute, eta euskara ikasten hasten badira lanerako eskatzen dietelako da. Multzo honetako pertsona asko dabil euskara ikasten,
|
batez
ere EAEko euskaltegietan. AEK ko eta IKAko irakasleekin urteotan emandako on line ikastaroetan agertu den kezka nagusietako bat, hain zuzen ere, hauxe da:
|
|
|
Aldaketa horrek transizio ondorengo justizia horren egoerari buruz hausnarketa bateragonbitatzen gaitu, bereziki zuzenbidearen arloan,
|
batez
ere EAEn, kontestu politikoaregatik, baita eregiza eskubide urratze desberdinengatik.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, euskararen ezagutzak eta erabilerak gora egin dute azken hamarkadetan,
|
batez
ere EAEn. Izan ere," VI. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera, 2016an EAEn bizi den 16 urte edo gehiagoko biztanleriaren %33, 9a euskalduna da [eta] %19, 1a euskaldun hartzailea" (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa, 2016:
|
|
2022
|
|
|
Pernandoren egiekin hasita, Katalunian egun autodeterminazio erreferendum loteslea eta Estatuak onartua nahi dute, eta Estatuko botereek ez dute nahi. Euskal Herri penintsularrean,
|
batez
ere EAEn, badago erreferendum nahia, eta erreferenduma nahi duten gutxiz gehienek independentzia nahi dute. Madrilgo Kongresuan, 1978ko ekainaren 16an, Francisco Letamendia Ortzik autodeterminazio eskubideari buruzko zuzenketa bat aurkeztu zuen.
|
|
|
Errealitatea, ordea, gogorra da; eta, irakurleak ondo dakien legez, ekinaren ekinez ezina egin den arren, arlo eta lerro askotan egungo unibertsitate errealitateek gutxi daukate ametsetik. Badaude graduak euskaraz egiteko aukerak(
|
batez
ere EAEn, batez ere UPV/EHUn), baina ohikoagoa da ikasgai batzuk espainieraz, frantsesez edo ingelesez hartu behar izatea. Karrera osoa hizkuntza normalizatu batean egitea naturalizatu dugun modu berean naturalizatu dugu gradu eta graduondokoak euskara ez beste hizkuntzetan kurtsatzea, Lehen eta Bigarren Hezkuntzan ez bezala.
|