|
2009
|
|
|
Plubiometroaren arabera, hilabete hori oso lehorra izan zen. Ordura arteko batez besteko beroena 21,2 gradukoa zen, 1932 urtean, baina 2003an
|
batez
besteko tenperatura 22, 7gradukoa izan zen.
|
|
|
Batez besteko tenperatura 9 gradu ingurukoa izan da kostaldean, eta hotzagoa barnealdean; Arabako barnealdean, esaterako, 5 gradukoa. Aireportuetako estazio meteorologikoei erreparatuz, adibidez, Hondarribian 8,7 gradukoa izan zen
|
batez
besteko tenperatura urtarrilean, ohi baino 0,4 gradu baxuagoa. Otsailean, berriz, 4,7 graduko batez besteko tenperatura izan zen Forondako aireportuan.
|
|
|
Aireportuetako estazio meteorologikoei erreparatuz, adibidez, Hondarribian 8,7 gradukoa izan zen batez besteko tenperatura urtarrilean, ohi baino 0,4 gradu baxuagoa. Otsailean, berriz, 4,7 graduko
|
batez
besteko tenperatura izan zen Forondako aireportuan. Urtarrila eta otsail hasiera hotzak izan ziren.
|
|
|
Iazko datuekin alderatuz, aurtengo negua makurragoa izan da. Aireportuetako estazio meteorologikoen datuei erreparatuz, iazko
|
batez
besteko tenperatura 10 gradu ingurukoa izan zen, aurten baino gradu gradu bat altuagoa. Batez besteko tenperatura oso beroa izan zen.
|
|
|
Batez besteko tenperatura oso beroa izan zen. Igeldon, adibidez, 10,4 gradukoa izan zen
|
batez
besteko tenperatura, ohi baino 1,6 gradu bat gehiago. Prezipitazio kopuruari dagokionez, urtaroa normala izan zen.
|
|
|
IPCCko adituek egindako txostenaren arabera, batez beste 0,7 gradu igo da Lurraren tenperatura XX. mendean. Donostian, esaterako, 1,86 gradu igo zen
|
batez
besteko tenperatura 1970etik 2000ra, Igeldon bildutako datuen arabera. Adituek darabiltzaten eredu klimatikoek diote beroaldiak bikoiztu direla azken urteotan, eta joera areagotuko dela etorkizunean.
|
|
|
Azken hamarkadetan izandako beroaldi handienetan (1994,, 2003 eta 2006 urteetan) baso sute ikaragarriak gertatu ziren Europako hegoaldean. Adituen ustez, kontinenteko
|
batez
besteko tenperatura 2 eta 6,3 gradu artean igoko da hurrengo ehun urteotan. Horrekin batera, prezipitazioak gutxituko direla ere aurreikusten dute zientzialariek.
|
|
|
Klima aldaketaren zantzuak eta frogak ere badira Euskal Herrian. Donostian, esaterako, 1,86 gradu igo da
|
batez
besteko tenperatura 1971tik 2000ra. Munduan 0,76 gradu berotu zen tenperatura XX. mendean.
|
|
|
Izan ere, industria iraultza aurretik eguratseko CO2 kontzentrazioa milioiko 280 partekoa (ppm) zen, egun 430 ppm koa da, eta isurketen hazkunde erritmoa handitzen ari denez, industria iraultza aurreko maila 2035ean bikoitz (550 ppm) daitekeela iragarri dute. Stern taldearen arabera, behin maila horretara ailegatuta,
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora igotzeko aukera %77 eta %99 artekoa da.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, kutsadura gehien eragiten duten herrialde horiek izan dira Kopenhagen, konpromisoetatik libre, proposamenetatik xumeenak egin dituztenak. 1990 urtearekiko gas isurketak %4 gutxitzeko prest agertu da Barack Obama adituen arabera, Lurraren
|
batez
besteko tenperatura bi gradutik gora handitu ez dadin, 2020rako gas isurketak gutxienez %25 gutxitu dira. Ez du handik gorako obligaziorik hartuko, ez eta Kyotoko Protokoloa sinatuko ere.
|
|
2011
|
|
|
Atmosferan 1000 ppm CO2 aurkitzeko, denbora geologikoan ehun milioi urte egin behar dugu atzera; orduan dinosauroak planetaren jaun eta jabe ziren, poloetan ez zegoen izotz plakarik, itsasoak hamarnaka metro gorago zeuden, eta egungo Euskal Herriko lurralde gehienak ur azpian zeuden. Hara ari gara itzultzen, abiadura bizian.Lurraren sistema klimatikoan ondorio larriak ekarriko lituzkeen aldaketa oro saihestu nahi badugu nazioartean adostasun moduko bat dago, zeinaren arabera
|
batez
besteko tenperatura globalaren igoera gehienez 2ºC ra mugatu behar baitugu, aro industriaurreko tenperatura erreferentziatzat hartuta. Are gehiago, UNFCCCk Cancunen onartu zuen 2ºC ko muga 1, 5ºC ra jaisten aztertzea.Zer egin behar dugu muga hori ez gainditzeko?
|
|
2012
|
|
|
Gainerakoan, nazioarteak beste atal batzuetan hartutako konpromisoetan ez da aurrerapausorik egin, esaterako, klima aldaketa eragiten duten gas kutsagarrien isurketak murrizteko. Azken atal horri dagokionez, zientzialariek ohartarazi dute egungo erritmoari eutsiz gero, hiru gradu berotuko dela
|
batez
besteko tenperatura mende bukaeran. 2000 eta 2009 urte arteko hamarkada inoizko beroena izan da, eta 2010ean inoizko gas isurketarik handienak izan dira, eta inoiz baino porlan gehiago erabili da.
|
|
2016
|
|
|
«Beste hilabete bat, beste errekor bat; eta, hilabeteak joan ahala, halaxe», nabarmendu zuen atzo, datuen berri ematearekin batera, erakundeko Klimaren Ikerkuntzako zuzendari David Carlsonek. XX. gizaldiko
|
batez
besteko tenperatura baino altuagoa izan duen 38 hilabetea ere izan da igaro ekaina. Segidan gertatzen ari dira errekor horiek guztiak, gorako joera etenik gabeko batean.
|
|
|
Eta neurtu egin dute zenbatekoa den, azkenean, horrek guztiak dakarren aldaketa: aurtengo lehenengo hilabeteetako datuen arabera,
|
batez
besteko tenperatura industrializazio aurreko garaikoa baino 1,3 gradu altuagoa da.Carlosenek azaldu zuenez, hilabeteotan Artikoko izotza aurreko urteetan baino lehenago ere urtu da, eta bizkorrago. Eta Lurraren berotzearen ondorioz gertatzen ari den klima aldaketaren erakusgarria da hori ere.
|
|
2017
|
|
|
Beraz, hoztuta egoten direnek badaukate kexatzeko aitzakiarik.Eta pertsona hozbera horiek Euskal Herrian bizi ordez Groenlandian biziko balira? Nuuk en, Groenlandiako hiriburuan, abenduko
|
batez
besteko tenperatura ºC koa da; eta iparralderago dagoen Siorapaluk herrian ºC koa. Baina nola bizi daitezke pertsonak muturreko klima hotzetan?
|
|
2020
|
|
|
Adituek uste dute berotzeak orain arteko erritmoari eusten badio, mende amaieran
|
batez
besteko tenperaturak lau edo bost gradu egin dezakeela gora. Igoera hori erdira murriztea da nazioarteko eragile gehienen asmoa, baina orain arte hartu dituzten neurriekin ez du ematen posible denik tenperatura hiru gradu baino gutxiago igotzea.
|
|
|
Ez da beroena izan —2016a izan zen—, baina gutxi falta izan zaio: iazko
|
batez
besteko tenperatura 2016koa baino 0,04 gradu zentigradu apalagoa izan zen.
|
|
|
Halaber, historian inoiz izandako urterik beroenak azken bostak izan dira, ikerketa horren arabera: industria aurreko aroaren
|
batez
besteko tenperatura baino 1,1 gradu altuagoa izan da azken bost urteotakoa.
|
|
|
Ordura arte, 2016ko uztailak zuen historiako hilabeterik beroena izatearen marka, baina 2019koak gainditu egin zuen:
|
batez
besteko tenperatura 2016ko uztailekoa baino 0,04 gradu altuagoa izan zen. epeko uztailak aintzat hartuta, 2019ko uztaileko tenperatura orduko batez bestekoa baino 0,56 gradu altuagoa izan zen.
|
|
2021
|
|
|
Haren bitartez, adituek berretsi dute klima aldaketa dagoeneko aztarna uzten ari dela, eta hori islatzen da, besteak beste, azken hamarkadetan tenperaturan izandako igoeran. Izan ere, 2010 eta 2020 arteko epea orain arte Gipuzkoan erregistraturiko beroena izan dela ohartarazi du Naturklimak, 1970etik hona
|
batez
besteko tenperatura 1,2 gradu igo baita. Gainera, hamar urte horietatik seitan inoizko batez besteko tenperaturarik beroenak jaso dituzte, eta adituek gehitu dute mende amaierarako termometroek hiru eta lau gradu bitarte egingo dutela gora.
|
|
|
Izan ere, 2010 eta 2020 arteko epea orain arte Gipuzkoan erregistraturiko beroena izan dela ohartarazi du Naturklimak, 1970etik hona batez besteko tenperatura 1,2 gradu igo baita. Gainera, hamar urte horietatik seitan inoizko
|
batez
besteko tenperaturarik beroenak jaso dituzte, eta adituek gehitu dute mende amaierarako termometroek hiru eta lau gradu bitarte egingo dutela gora.
|
|
|
Klima aldaketari buruzko lehen akordio unibertsala eta juridikoki loteslea da. Bertan, munduko 190 estatuk helburu amankomun bezala
|
batez
besteko tenperaturaren igoera 2 °C tik behera mantentzea ezarri zuten. Horregatik, sektore guztien deskarbonizazioa errazteko irtenbide eraginkorrak finantzatzen ari dira, bai erakunde publikoak, bai enpresa pribatuak ere.
|
|
|
Munduko Meteorologia Elkartearen arabera, aldiari dagokion airearen
|
batez
besteko tenperatura 1,06 gradu beroagoa izan da industria aurreko aroan baino. Artikoko izotzaren udako hedadura eta lodiera aldikoaren batez bestekoaren azpikoa izan da.
|
|
|
«Litekeena da igoera 0,9 eta 1,8 gradu bitartekoa izatea». Halaber, haren proiekzioen arabera, %40ko aukera dago industria aurreko
|
batez
besteko tenperatura baino 1,5 gradu gehiagora heltzea urteren batean. Ez da horren gertagarria bosturtekoaren batez besteko tenperatura industria aurrekoa baino 1,5 gradu beroagoa izatea.
|
|
|
Halaber, haren proiekzioen arabera, %40ko aukera dago industria aurreko batez besteko tenperatura baino 1,5 gradu gehiagora heltzea urteren batean. Ez da horren gertagarria bosturtekoaren
|
batez
besteko tenperatura industria aurrekoa baino 1,5 gradu beroagoa izatea. Jakinarazi du litekeena dela Afrikako Sahel inguruan eta goi latitudeetan prezipitazio gehiago izatea.
|
|
2022
|
|
|
Hala, ordura arteko errekor asko gainditu ziren, ekainean eta uztailean batik bat. Zehazki,
|
batez
besteko tenperatura baino gradu bat altuagoa izan da tenperatura. Adituek zehaztu dutenez, «muturreko estres termikoa» izan zen hainbatetan Europako hegoaldean.
|
|
|
Pirinioetako klima inpaktuaren bilakaera aztertu du OPCC Klima Aldaketaren Pirinioetako Behatokiak, Adapyr proiektuarekin. Duela bi urte eta erdi abiatu zuten ikerketa, eta, ondorioztatu dutenez, 1959tik 2020ra bitartean Pirinioetako
|
batez
besteko tenperatura 1,6 gradu igo da; horrela, 2020 urtea azken 62 urteetako beroena izan dela ohartarazi dute. Era berean, adierazi dute urteko batez besteko prezipitazioa %8 jaitsi dela eta Pirinioetako glaziarren erdiak desagertu direla.
|
|
|
40 gradutik gorako bero boladek bizitzarentzat eragiten duten arriskuagatik ez ezik, daukan sinesgarritasunagatik. Ez baita ahaztu behar munduko
|
batez
besteko tenperatura 1,1 gradu inguru igo dela. Isurketak zorrotz gutxitu ezean, 2,7 gradu igoko da mende amaierarako hozberoa.
|
|
|
2015ean egin zuten COP21 nazioarteko goi bilera, Parisen, eta han adostu zuten industria aurreko munduko
|
batez
besteko tenperatura 1,5 gradu baino gehiago ez litzatekeela igo behar, bestela ondorioak larriak izango liratekeelako. IPCC Klima Aldaketari Buruzko Gobernu Arteko Taldeak aurten argitaratutako azken azterlanaren arabera, baina, dagoeneko 1,1 gradu igo da batez besteko tenperatura.
|
|
|
2015ean egin zuten COP21 nazioarteko goi bilera, Parisen, eta han adostu zuten industria aurreko munduko batez besteko tenperatura 1,5 gradu baino gehiago ez litzatekeela igo behar, bestela ondorioak larriak izango liratekeelako. IPCC Klima Aldaketari Buruzko Gobernu Arteko Taldeak aurten argitaratutako azken azterlanaren arabera, baina, dagoeneko 1,1 gradu igo da
|
batez
besteko tenperatura.
|
|
|
Ez da kolpez urtuko izotz hori guztia, eta, ikerketa egin dutenen esanetan, oraindik garaiz da prozesua moteltzeko, neurriak azkar hartzen badira. Parisko Akordioan hitzartutakoak bete eta
|
batez
besteko tenperatura bi gradu ez igotzea lortu litzateke. Baina behar besteko neurririk hartu ez, eta berotzeak hortik gora egingo balu, itsasoaren maila metrotan hazi daiteke hurrengo mendeetan:
|
|
|
Klima aldaketari buruzko konferentzien ondorioak
|
batez
besteko tenperaturen igoerak ingurumenean duen eraginean oinarritu dira, eta 27 urtetan, ez zaio arazoari ikuspegi soziolaboral batetik heldu. Bien bitartean, langile klasea prekarizatzeko eta pauperizatzeko prozesua hasi da, legegintzako esparru nazionaletan egiten diren atzerakada aldaketetan egituratuta.
|
|
|
Euskalmeten datuen arabera, urriko
|
batez
besteko tenperaturak 20 gradutik gorakoak izan dira itsasertzean, eta Arabako lautadan, esate baterako, 16 ºC ingurukoak. «Balio horiek aldiko batezbestekoak baino nabarmen beroagoak dira.
|
|
|
mundua oso urrun dago Parisko Akordiotik, zeinek berotze prozesu seguru bat bermatuko lukeen. Atzo NBEren Ingurumenerako Programak (NBIP) iragarri zuen norabidea aldatu ezean 2,8 gradu beroagoa izango dela
|
batez
besteko tenperatura mende amaierarako. IEA Energiaren Nazioarteko Agentziak 2,5 graduko igoera iragarri du.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundeak, konferentzia hasi bezperan, ohar hau egin zien herrialdeei: egungo konpromisoekin, munduaren
|
batez
besteko tenperatura 2,4 eta 2,6 artean berotuko da.
|
|
2023
|
|
|
Urteko
|
batez
besteko tenperatura hamabi gradukoa da eta urtean zehar eguzki argia jasotzen du ia 2.500 orduz. Atlantikoko eragina duen klima kontinentala da nagusi, eta egunaren eta gauaren arteko oszilazio termikoa oso nabarmena da.
|
|
|
Bada, industrializazioaren aurreko datuekin alderatuta —1850 eta 1900 arteko datuak hartzen dira kontuan—, Europan 2,2 gradu igo da
|
batez
besteko tenperatura azken bost urteotan. Munduan, berriz, 1,2 gradu.
|
|
|
Bada, industrializazioaren aurreko datuekin alderatuta —1850 eta 1900 bitarteko datuak hartzen dira kontuan—, Europan 2,2 gradu igo da
|
batez
besteko tenperatura azken bost urteotan. Munduan, berriz, 1,2 gradu igo da.
|
|
|
Egunotan jakinarazi du Copernicus Europako Batasuneko Klima Aldaketarako Zerbitzuak (C3S) ekain hasieran munduko
|
batez
besteko tenperaturak 1,5 gradu altuagoa izan dela munduan industria aurreko aroan baino. Ez da lehen aldiz hori gertatu dena urteko aldi zehatz batean, baina orain arte halakoak beti gertatu izan dira ipar hemisferioko neguan eta udaberrian.
|
|
|
Copernicusek atzo jakinarazi zuen mugarri berri hau, ERA5 eta ECMWF datu erregistroetatik ateratako informazioa baliatuta horretarako. Jakinekoa denez, Klima Aldaketari buruzko Parisko Hitzarmenak aipatzen du herrialdeek ahaleginak egingo dituztela industria aurreko
|
batez
besteko tenperatura igoera ez dadin igaro 1,5 gradutik. Nazio Batuen Erakundeko Klima Aldaketarako Gobernuarteko Adituen Taldeak (IPCC) garrantzia handia ematen diote tenperatura ez dadin 1,5 gradutik igaro, kalteen larritasuna eta maiztasuna asko handituko litzatekeelako puntu horretatik aurrera.
|
|
|
2015eko abenduan gainditu zen lehen aldiz 1,5 graduko muga hori, eta baita 2016ko eta 2020ko ipar hemisferioko negu eta udaberrietan. Igoera puntualak dira horiek, eta, beraz, ez du betetzen Parisko Itunak dioena, hark 20 eta 30 urteko
|
batez
besteko tenperaturak aipatzen baititu horretarako.
|
|
|
Maiatzean iragarri zuen MMEk, txosten baten bidez, 2023 eta 2027 bitartean, %66ko aukera dagoela urteko
|
batez
besteko tenperatura 1,5 gradu beroagoa izateko, gutxienez urte batez, industria aurreko aroan baino. Copernicusek zehaztu du El Niño ren eragina handitzen doan heinean, arrazoiak daudela pentsatzeko hurrengo hilabeteotan, zenbait alditan, gaindituko dela 1,5 graduko muga.
|
|
|
MMEren txostenaren arabera, %98ko aukera dago hurrengo bosturteko urte bat inoiz erregistratutako beroena izateko, eta bosturteko aldia ere inoizko tenperaturarik altuenekoa izateko ere. %32ko aukera dago bosturtekoaren
|
batez
besteko tenperaturak 1,5 gradu gainditzeko industria aurrekoa.
|
|
|
Uztaileko lehen 23 egunetako
|
batez
besteko tenperatura 16,95 gradu izan da, eta inoiz erregistratutako hilabeterik beroenaren errekorra hautsi du: 2019ko uztaila zen hori, 16,63 gradu erregistratu baitziren.
|
|
|
Copernicusen eta meteorologia erakundearen arabera, errekorra gainditu da Europan, Asian eta Ipar Amerikan azken asteetan nozitu dituzten bero boladen ondorioz. EBren Copernicus zerbitzuak nabarmendu du uztaileko aurreneko eta hirugarren astean planetaren
|
batez
besteko tenperatura 1,5 gradu gainetik egon dela industrializazioaren aurretiko garaiarekin() alderatuta. 2015eko Parisko Hitzarmenean zehaztu zuten, helburu gisa, aurreko aro horrekin konparatuta tenperatura 1,5 gradu baino gehiago ez igotzea XXI. mendearen amaieran, baina, mendearen lehen laurdena bete aurretik, jada gainditua da orduan ezarritako muga.
|
|
|
Aintzat hartu behar da El Niño klima fenomenoa sortzen duten baldintzak detektatu dituztela Ozeano Barean duela aste batzuk, eta horrek itsaslaster beroa eragiten duela. Azkeneko aldiz 2016an izendatu zuten klima fenomeno hori, baina orduan planetaren
|
batez
besteko tenperaturak ez zuen 1,5eko langa gainditu industrializazioaren aurretiko garaiarekin alderatuta; 1,26 altuagoa izan zen.
|
|
|
5.000 kilo hektareako. Eremu horretan «errendimendu handia» izan du lurrak,
|
batez
besteko tenperaturak ez baitira hain beroak izan, eta udaberrian euria egin baitu. Intiak, ordea, nabarmendu du ekaineko ekaitz ugarietan izandako txingorrak kalteak eragin dituela lursail batzuetan.
|
|
|
Munduko Meteorologia Erakundeak eta Copernicus Europako Batasunak klima aldaketa aztertzeko sorturiko zerbitzuak joan den astean jakinarazi zutenez, aurtengo uztaila inoiz erregistraturiko hilabeterik beroena izan da. Lehen 23 egunetan Lurraren
|
batez
besteko tenperatura aztertuta, adierazi zuten 16,95 gradukoa izan zela, eta gainditu egin zuela 2019ko uztaileko marka, 16,63koa.
|
|
|
15,38 gradukoa izan da munduko
|
batez
besteko tenperatura, eta orain arte beroena zen 2019ko urrikoa baino 0,4 gradu epelagoa izan da, horretaz. Industria aurreko urriekin alderatuta, 1,7 gradu beroagoa izan da aurtengoa.
|
|
|
Horrek ez luke esan nahi Lur planetaren tenperatura 1,5 beroagoa litzatekeela. Horretarako,
|
batez
besteko tenperatura hori hainbat urtean segidan gainditu litzateke. Egoera hori hurrengo hamarkadarako aurreikusi du Nazio Batuen Erakundeak (NBE).
|
|
|
El Niño k Ozeano Bareko ura berotzen du, eta horrek mundu osoko ozeanoen tenperaturan du eragina. Aurten hilabetez hilabete gainditu dira itsasoaren
|
batez
besteko tenperaturen errekorrak. Urrian, itsasoen tenperatura 20,79 gradu izan da, Copernicusen arabera.
|
|
|
Industria aurreko urriekin alderatuta, 1,7 gradu beroagoa izan da aurtengoa. Eta urte osoko
|
batez
besteko tenperatura aintzat hartzen bada, 1,43 gradu beroagoa da oraingoz 2023a. Hortaz, gero eta gertuago dago urte oso batez Parisko Itunak ezarri zuen 1,5 graduko berotzearen langa.
|
|
|
Gure bide orria Parisko Akordioan adostu zen, baina hori konstituzio bat da, eta hori garatu egin behar da. Adostasuna munduko
|
batez
besteko tenperatura igoera 1,5 gradura murriztea bada ere, han ezarri zen arkitektura behetik gorako prozesu bat da: zer esan nahi du horrek?
|
|
|
Berotzea 1,5 gradura mugatzeko, NBEren arabera, ezinbestekoa da ikatza ekoizteari eta erretzeari ia erabat uztea. Gaur gaurkoz, egungo planei eutsita, mende amaieran 2,5 eta 2,9 artean berotuko litzateke munduko
|
batez
besteko tenperatura.
|