|
2003
|
|
|
Alde batetik, gelditzeak izugarri jaisten ditu
|
batez
besteko abiadurak, etahorrexegatik trenbideak hobeto moldatzen dira geldialdirik gabeko eta distantziaertain eta luzeko ibilbideetan; eta hortaz, hirigune handien arteko lotura areagotzen du baina lurraldeko gune ertainen bizkar.
|
|
2005
|
|
|
Baina lurrikarek eragindako uhinen abiadura aldakorra da material ezberdinak zeharkatzen dituztelako. P eta S uhinak hasieran espero zitekeen baino azkarrago heltzen dira sismografo urrunetara, hau da, hurbileko sismografoetara iritsitako uhinek baino
|
batez
besteko abiadura altuagoa erakusten dute, dentsitate handiagoko materialak zeharkatzen dituztelako. Uhin sismikoek zeharkatzen dituzten materialen ezaugarriak edo baldintza fisikoak aldatzen direnean bi fenomeno sortzen dira:
|
|
|
Lurrazalaren
|
batez
besteko abiadura (km/ s)
|
|
|
2.9 irudia. Lurrazal kontinentalean uhinek duten
|
batez
besteko abiaduren histograma. (Christensen eta Mooney, 1995).
|
|
|
2.10 irudia. Goi mantuan uhinek duten
|
batez
besteko abiaduren histograma. (Christensen eta Mooney, 1995).
|
|
|
2.11 irudian, 20 km-ko sakoneran nagusi diren presio eta tenperatura baldintzetan, hainbat arrokatarako neurtu diren uhinen
|
batez
besteko abiadurak aurkezten dira. Baldintza horietan serpentinitak, metagrauwackak, andesitak eta basaltoak dira 6 km/ s baino abiadura txikiagoa duten arroka bakarrak.
|
|
|
2.11 irudia. uhinen
|
batez
besteko abiadura eta urrunketa estandarra 20 km-ko sakoneran eta 309 °C tan (batez besteko bero fluxuan) arroka mota arruntenentzat. (Christensen eta Mooney, 1995).
|
|
|
2.12 irudia. uhinen
|
batez
besteko abiaduren eta material ezberdinen dentsitatearen arteko erlazioa. Datuak 20 km-ko sakonerari dagozkion presio baldintzetan eta 309 °C tan neurtu dira.
|
|
|
Adibidez, gneis granitiko, gneis tonalitiko eta anfiboliten arteko elkartea arrunta da lurralde metamorfikoetan eta horien ezaugarri sismikoak bat datoz lurrazal ertaineko abiadura sismiko arruntenekin. uhinen
|
batez
besteko abiadura sakonerarekiko zirkulu beltzez irudikatu da eta lerro horizontalek desbiazio estandarra erakusten dute. Gneis granitiko, gneis tonalitiko, anfibolita, granulita mafiko eta granatedun granulita mafikoen abiadura sakonera erlazioak ere irudikatu dira.
|
|
|
Gneis granitiko, gneis tonalitiko, anfibolita, granulita mafiko eta granatedun granulita mafikoen abiadura sakonera erlazioak ere irudikatu dira. Sakonera konkretuko tarteetan uhinen
|
batez
besteko abiadura sismikoarekin bat datozen arroka mota bakoitzaren portzentajeak 2.13 irudiaren ezkerraldean adierazi dira.
|
|
|
Abiadura horiek laborategiko esperimentuetan lurrazaleko arroka mota ezberdinetarako lortutako abiadurekin erkatuz, uhinek zeharkatutako arroken izaera eta konposizioari buruzko hipotesiak era daitezke. Horrela, lurrazal kontinentalean zehar uhin sismikoen
|
batez
besteko abiadura 6 km/ s ingurukoa dela neurtu da. Lurrazal ozeanikoa kontinentala baino zurrunagoa eta dentsoagoa denez, uhin sismikoen abiadura handiagoa da.
|
|
|
Lurrazal kontinental arrunt batean zehar uhinek duten
|
batez
besteko abiadura 6,45 km/ s ingurukoa da (2.9 irudia) eta Moho etenunea zeharkatu ondoren goi mantuan neurtzen den batez bestekoa 8,07 km/ s koa (2.10 irudia). 5 eta 10 km arteko sakoneretan uhinen abiadurak handitu egiten dira bat batean, 6,0 km/ s harrapatuz.
|