|
2007
|
|
|
Non eman bilketa bukatutzat? Gero, gertakari mugatu
|
baten
zentzua eta analisi, historikoa, erakar daiteke eskema sinple batera:
|
|
2009
|
|
|
eta herrien askatasun borrokak aspektu ekologikoak ere barnebil ditzake, esaterako. ETAren atentatu
|
baten
zentzua, orduan, ikusten da dagoela, Euskal Herriaren egoeraren analisi, herrien zerizanaren eta eskubideen teoriaren bati loturik, gizatasunaren kontzeptu bat, historiaren filosofia, etika, politika, desira pertsonalen batzuk, itxaropenen batzuk, azkenean mundu ikuskera oso batean bildua eta eraikia (zentzua beti eraikuntza bat da); edo ez du zentzurik, eraikuntza hori partekatzen ez bada.... Orduan, euren instinto kriminalek edo psikopatologiaren batek itsuturiko jende batzuen desmasia soila izango da.
|
|
2011
|
|
|
Baina badago beste arrazoi bat funtsezkoagoa. Lehenik eta behin, giza ekintza orotan jokoan dagoena, azken helburuari begira, balioak dira (askatasuna, etc.), eta ekintza edo ekinaldi jakin
|
baten
zentzua helburu harekiko erlazioan bakarrik baliozta daiteke. Gero, gizakiak gizakiaren historia juzgatzea, horregatixe, momentuko irabazi edo galera itxuren gainetik, balorazio kontua da, eta, beraz, erabiltzen den balio sistemaren pean dago epaia.
|
|
2012
|
|
|
Baina badago beste arrazoi bat funtsezkoagoa. Lehenik eta behin, giza ekintza orotan jokoan dagoena, azken helburuari begira, balioak dira (askatasuna, etc.), eta ekintza edo ekinaldi jakin
|
baten
zentzua helburu harekiko erlazioan bakarrik baliozta daiteke. Gero, gizakiak gizakiaren historia juzgatzea, horregatixe, momentuko irabazi edo galera itxuren gainetik, balorazio kontua da, eta, beraz, erabiltzen den balio sistemaren pean dago epaia.
|
|
2014
|
|
|
nazioaren ikusmolde ilustratua versus erromantikoa, unibertsalista vs. partikularista, indibidualista vs. holista, konstruktibista (edo hautazko) vs. naturalista, zibikoa vs. etnikoa, etab.; h. d., Renan versus Herder, non ez Herder Herder eta ez Renan Renan izaten diren, manipulazio interesatuen arranpaloak baizik. ...arazoei erantzun bila, beren adierazpenak ez baitago parean jarri eta kontrastatzerik alderik ez balego bezala denboran nahiz funtsezko planteamolde eta asmoetan, zehatz bereizi gabe zein den beren esanen tokian tokiko esanahia edo balioa, eta zein ezin den oraino izan testuinguru sozial eta politiko nahiz teorikoagatik, alferrik delako haiek nazioaren teoria akabatutzat hartu gura izatea ikerketa
|
baten
zentzu abstraktuan. Herder XVIII. mendekoa da, Iraultzaren aurrekoa, eta haren nazioaren kontzeptua ez da politikoa (subirania, etc.), nazioa Estatuari kontrajartzea aski politikotzat uler badaiteke ere; hots, bere ideia politikoak baditu ere Estatuaz eta nazioaz, ez da zuzenki nazioaren edo Estatuaren teoria politikorik egiten ari2030 Nazioaren muinean hizkuntza ezartzeagatik, esentzialistatzat kritikatzen da Fichte (hori arrazismoaren aldakitzat jotzen ez zaionean!); baina nazioaren sorgian hizkuntza dagoela, hari baino lehen Voltaireri irakur dakioke berdin berdin, eta beste hamaikari Alemanian nahiz Frantzian (Renani halaber, ikusi denez) 2031 Orokorki unibertsalista versus partikularista ezaugarritu nahi badira posizioak, nekez ukatuko da, Voltairek adina bilatzen duela Kantek arrazoimenaren unibertsala, edo Herderrek humanitate unibertsala; bestetik, Kantek autodeterminazio pertsonala adina, edo banakoaren eta partikularraren zale itsua ei den Herderrek adina, indibiduoaren autonomia bilatzen duela azken finean Voltaire txit unibertsalistak.
|
|
2015
|
|
|
Era berean, Virginia Woolfen obran trataera berezia du denborak: unean uneko gertaera bakoitzak askotan txertaturik darama denbora unibertsal
|
baten
zentzua, lehenagoko eta ondorengo esperientziekin kateatua. Ildo beretik doa ikuspegi desberdinen erabilera, hainbat narratzaileren esku utziz kontaketa lana.
|
|
2019
|
|
|
Marie Baxkirtseffek, esaterako, ospetsua izan nahian erabaki zuen margotzea; traba zitzaion loria beretzeko obsesioa, ez baitzion uzten errealitatera hurbiltzen; egiaz, ez zuen maite margotzea: artea baliabidea besterik ez zen; bere amets anbiziotsu barne hutsek ezin zioten erakutsi kolore baten edo begitarte
|
baten
zentzua. Ekin dion obrari eskuzabal lotu ordez, emakumeak bere bizitzaren apaingarritzat jo ohi du; liburua eta margolana ez dira bitartekari inesentzial bat baino, bide ematen diona errealitate esentzial hau jendaurrean erakusteko:
|
|
|
Raimundo Silvak bizkarra erakutsi zuen bat batean, bere bizitzan guzti guztia galduta zegoela eta sekula gehiago etxe hartara itzuli ezin izango zelako ideia lausoarekin, Absurdoa da, absurdoa, errepikatzen zuen isiltasunean, eta mila bider errepikatzen zuela iruditu zitzaion, ateari buruz ihes egiten zuen bitartean, Bi segundo barru kanpoan izango naiz, urruti izango naiz, eta azken unean Maria Sararen ahotsak geldiarazi zuen, ezustean lasai, oraintxe eta hemen gertatzen ari denarekin hain kontraesan handian, non hitzen esanahia airean galdu bailitzan izan baitzen, lotsagarrikeriaren azken muga zeharkatzeko beldurrarengatik ez balitz, Raimundo Silvak gaizki entzun zuelakoa egingo zukeen, baina emakumeak benetan esan zuena sinestea, ez zegoen besterik, Bost minutu barru aterako naiz, zuzendaritza literarioan kontu bat konpondu eta txoferko egingo dizut, nahi baduzu. ...n, eta ikustekoa da gu gizakiok nola gauden eginda, sentimendu nahasketa hartan borrokan egonagatik oraindik bazuen izpiritu hoztasuna txoferko egingo dizut entzuteak eragin zion desatsegina identifikatzeko, egoerarekiko guztiz desegokia, arrunkeria nabarmenagatik, Maria Sarak esan zezakeen, adibidez, Nahi den tokira eramango zaitut, baina seguru asko ez zitzaion bururatu, edo hori bezalako esaldi
|
baten
zentzu bikoitza saihestu behar zuela uste izan zuen, Nahi den tokira eramango zaitut, nik nahi dudan tokira eramango zaitut, egia da estilo jasoak huts egiten digula gehien behar dugun momentuan. Raimundo Silvak atea askatu eta zutiturik iraun zuen, komentario honen gustu ona zalantzazkoa litzateke adiskidantzazko ironia baten adierazpena ez balitz, bitartean erantzunaren zain gaude, Eskerrik asko, baina ez zaitut desbideratu nahi, alabaina, hemen oso egoki dator esatea sonetoa zuzenketarekin sufritzen ari dela, zuzentzaile gaixoari mihian kosk egitea baizik ez litzaioke geldituko sakrifizioak ezertarako balioko balu, zorionez Maria Sara ez zen ohartu erantzunaren zentzu bikoitz maleziatsuaz, edo ohartu ez zelakoa egin zuen, gutxienez bere ahotsak ez zuen dardararik ageri esan zuelarik, Etorri, eser zaitez, gizonak ahaleginak egiten ditu bere ahotsak dar dar egin ez dezan erantzuten duenean, Ez du merezi, maite dut zutik egotea, hitz horiek entzun eta gero balirudike eskaintzari uko egin ziola, baina onartu egin duela ikusten dugu.
|