|
2000
|
|
|
hartu dezagun bertsolari bat edo bi eta inbestigatu bat bateko bertsolaritzaren mugak non dauden. Egun, bat
|
bateko
bertsoa eta idazten den literatura ez daude hain urruti kalitate literario esaten zaion horretatik. Niri ez dit ezer esaten ETBko programaren ahalegin nagusia enfokea, errealizazio ona... bada.
|
|
|
Dena dago egiteko. Ez bakarrik jaialdiak, aro bakoitzaren ikerketa egin behar da, beste formatoetako bertsoak, bat
|
bateko
bertsoak eta bertso jarriak; gure egungo entzuleen ikerketa sozio sikologikoa; barne prozesua, nola egituratu errimak...
|
|
2001
|
|
|
Hauek ere bazuten beren literatura: kopla zaharrak, bat
|
bateko
bertsoak, ipuinak, esaerak, eta nahi duzuena. Nabarmenena, noski, bertso lana zuten, bai jaietan eta bai hiletetan.
|
|
2002
|
|
|
Bertsolaritzaren aurrekari historikoetatik hasiz, honako gai hauek aurki daitezke, besteak beste, bertan: bertso jarrietatik bat
|
bateko
bertsoetara, bertsolaritzaren izaera gaur egun, bertsolaritzaren kokapena euskararen munduan, taldeko jardun ludiko ez formala: bertso eskola, egungo bertsolaritzaren adierazmailak, bertsolaritzaren oreka eta desafioak, entzulearen esku hartzea, Bertsozale Elkarteari buruzko hausnarketa, eta bat bateko bertsoaren sorkuntza prozesua eta bertso mota hori osatzeko estrategia nagusia.
|
|
|
bertso jarrietatik bat bateko bertsoetara, bertsolaritzaren izaera gaur egun, bertsolaritzaren kokapena euskararen munduan, taldeko jardun ludiko ez formala: bertso eskola, egungo bertsolaritzaren adierazmailak, bertsolaritzaren oreka eta desafioak, entzulearen esku hartzea, Bertsozale Elkarteari buruzko hausnarketa, eta bat
|
bateko
bertsoaren sorkuntza prozesua eta bertso mota hori osatzeko estrategia nagusia.
|
|
2003
|
|
|
Jon Mugartegi Iriondo berriatuarraren bat
|
bateko
bertso multzo batekin eta hark sortutako bertsopaperen beste sorta batekin osatu du Joxemari Iriondok «Segi, Mugartegi». Horrez gain, Bizkaiko bertsolari honen bizitzako unerik gogoangarrienak ere kontuan hartu ditu, hala nola soldaduskatik nahiko gaixo itzuli ondoren, plazara irten gabe hiru urte egin zituela, baina Azpillagak bere betiko bertso laguna etxean isilik geratzen utzi nahi ez, eta 1959 urtean Markinan egin zen Bizkaiko Txapelketako kanporaketara elkarrekin joatera animatu zuela.
|
|
|
Herriaren aurrean kantari, bat
|
bateko
bertsoak errez ta egoki asmatu ta botaten (zein taberna zulo baten, zein etxe barruko familia guztiaren aurrean; edota herrietako plazetan ta, gaur, antzokietan) dakianari deritxo plazagizona. Goian aitaturiko doeak ez dira nahikoa horretarako; ganera, beste batzuk be behar dira:
|
|
|
Bederatzi puntuko bertsoa osotu beharra, gai bat emonda. Oso gatxa da, bat
|
bateko
bertso saioetarako, ta horregaitik azkenengo txapelketan kendu egin eben hau.
|
|
|
XIXgarren gizaldia ezkerokoak baino ez ditugula gaur ezagutzen. (Orain, magnetofoiaren bitartez, bat
|
bateko
bertso asko be gordeten ditugu, doinu ta guzti: zenbat holango bertso ete daukaz Donostiako Muxika jaunak!).
|
|
2004
|
|
|
Bat
|
bateko
bertsoak idatziz emateko...
|
|
|
Bat
|
bateko
bertsoak idatziz emateko irizpideak
|
|
2005
|
|
|
Gaztaroan, oraindik ere aitatxi Erramun, amama Ixone eta Anjel Gizaburu etxeko morroia zaharrak bizi zirelarik, berauen ohorezko bat
|
bateko
bertsoak eskaintzen zizkieten kantariek. Eta festak bazeukan alaitasun kutsua.
|
|
2007
|
|
|
Azkenik, Lehen Hezkuntzako ereduan ikasten duten 5 eta 6 mailetako eta DBHko lehenengo zikloko 372 ikaslek bertsolaritza ikasiko dute aurten, hain zuzen ere bertso teknika, bere historia, jendeaurreko jardunerako teknika, bat
|
bateko
bertso jardunerako bidean jartzea eta bertso kulturaz jantzi eta bertsozaletzea. Kasu horretan gainera lehendabiziko aldiz, eta ikasleek beraiek eskatuta, bertsolaritza klaseak DBHra ere zabaldu egin da.
|
|
2008
|
|
|
Egun, ARCOE Ekuadorreko Kolonbiar Errefuxiatuen Elkarteko koordinatzailea da eta bi herrialdeen arteko zubi lana egiten du." Anaia gazte bat nuen, eta familian' ibiltari' esaten genion, zortearen bila joaten direnei bezala…". Hitz horiek ez dira kolonbiar cumbia erritmo
|
bateko
bertsoak, Orlando Valencia Sernarenak baizik, anaia nola hil zuten azaltzerakoan. 2000 urtean izan zen.
|
|
|
Joxerra Garziak, bertsolaritza erretorikaren bidez azaldu zuenean, bertsoa botatzeko uneari actio deitu zion, uneari eta moduari garrantzia eman behar baitzitzaizkion. Bertsozale Elkarteko Epaile Batzordeak idatzitako Bat
|
bateko
bertsoak epaitzeko irizpideak lanean, ordea, ez da agertzen actio a epaitzeko atal jakin horri dagozkion irizpideen zerrendarik. Hiperbolearen adibideak azaltzen dira; aldiz, ez da hizkuntza ez berbalaren erabilera, oro har,, primatzen?
|
|
|
Mundua txoko eta txokoa mundu bihurtu zaizkigula idatzi nuen urtarrileko artikuluan, garai
|
bateko
bertsoak gogoan; Sarasua anaiek bertso horiek ondu zituztenean ere bai beharbada, baina, gaur egun behinik behin, geroz eta begi bistakoagoa da hori. Badut lagun bat, adibidez, Bristolen bizi den indiar mutil laguna daukana; berak, aldiz, Gasteizen dauka bizilekua.
|
|
2009
|
|
|
Ez dago bertsoen azterrenik ia XVIII. mende amaierara arte. Hala ere, gehienak bat batekoak barik jarriak dira, XIX. mendeko corpusa, bat
|
bateko
bertsoen corpusa, ez da handia. Behin XX. mende erdialdera ezkero, soinua grabatzeko tresnak eta bitartekoak sortu zirenean, ordutik bai gorde izan dira bertso saioak osorik, gaur egungoetara arte.
|
|
|
Baina bertsolaritzaren aztarnarik ez egotearen arrazoia ez da bat
|
bateko
bertsoak gordetzeko bitartekorik ez egotea bakarrik. Horrez gainera, bertsolaritza sagardotegietako giroarekin, jan edanarekin eta bizimodu arlotearekin lotu izan da, eta ez garai hain zaharretan bakarrik.
|
|
|
Urtebetegeroago plazaratu zen, Jakinaldizkarian,. Bat
|
bateko
bertso gintzaren didaktikaz, artikulua (Esnal, 1993a), JuanMariren. Atalondo, arti kuluaatariko (Lekuona, 1993).
|
|
|
Txingudin zerua iluntzen hasi zaigu, lehengo izadi miresgarria itzali da, bere argia Beltzeniaraino bultzatuz, txaloek bizirik irauten duten suargi gozoa. Ni nire margoa bukatzen ari naiz, bat
|
bateko
bertso margo beroa, koloretsua, Aitor Sarriegik bere beribila salgai duen bezala, nik ere saldu nahiko nukeena. Eta salduko dudala badakit, Amets sailkapen orokorrean bigarren sartu delako, Jon laugarren eta Julio bosgarren.
|
|
|
Kontzertu baterako proposamena, gaztetxe
|
bateko
bertso saiorako gonbita, hogeita bost urtean euskarazko antzerkigintzan diharduen taldearen antzezlan berrirako sarrerak, horrenbeste hunkitu gintuen diskoa, gai jakin batekiko ikuspegia aldarazi zigun liburua, geuk sortutako poema... Koloniak, era guztietako arropak, berrikuntzarik berrieneko tramankuluak eta enparauak erosteko amu diren iragarki berberak erabili behar ditugu kultura bihotz duten eskaintzetarako?
|
|
2010
|
|
|
Esanda daukagunez, ez zaigu Abarrategiren bat
|
bateko
bertsorik heldu. Ez 1935eko txapelketakorik, ez ostantzekorik.
|
|
|
–Uriarteren bat bateko bertsogintzatik, emoitza urria geratu jaku. Kepa Enbeita Urretxindorragaz askotan ibiltzen zela dinoe sasoiko lekukotzek, baina haren bat
|
bateko
bertsorik, guk dakigula, bat edo bi besterik ez jaku heldu? 54 Hurrengo lerroetan ahalegintxoa egingo dugu bertsolaria bere testuinguruan kokatzen eta, ahal den neurrian, haren bertso ibilbidea zehazten.
|
|
|
54. Xabier Amurizak zera ere gehitzen du Bizkaiko bertsogintza III. Gerra aurreko emoitzaliburuan, 1935eko txapelketako bertsoa aipatu eta gero: . Uriarteren beste bat
|
bateko
bertso bat be gordetzen da, berea dela guztiz ziurra ez da baina. Behin, tabernan, ordaintzeko modurik ez edo gogorik ez zeukan mutilzahar bati honako hauxe kantatu ei eutsan:
|
|
|
Faustino Etxebarria dimoztar bertsolariak ere, jakingarri batzuk ez eze, Utarre ren bat
|
bateko
bertso batzuk ere opesten dizkigu. Izan ere, 1932 urtearen bueltan, hamabost bat urte zituela? 1917an jaio zen?, Faustino gaztetxoak, Dimako Santa Ageda ermitara egun pasa joanda, aukera izan zuen Uriarterekin saiotxo bat egiteko:
|
|
|
Gasteiz, Bilbo, Eibar eta Durangon martxan jarri dituen irrati berriekin. Bertsolaritzan, Antonio Zavala() izan da handienetakoa, handiena ez bada bertsolaritza munduari egindako ekarpenen bidez, bestela galtzeko zorian zeuden bertso paperen, nahiz bat
|
bateko
bertsoen testigantza ugari bildu eta gero Auspoa sailean argitaratuz.
|
|
2011
|
|
|
Gusturago ikusiko genukeen, halere, Jose Coronadoren ordez beste edonor izan balitz protagonista. Azpimarratzekoa, lehiaketatik kanpo egon arren, Asier Altunaren Bertsolari ere, bat
|
bateko
bertsoaren mundua metafora iradokitzailez pantailaratzea lortu baitu nahiz eta dokumentaleko zenbait eduki eta diskurtso topiko samarrak gertatzen ahal zaizkien ikusle batzuei.
|
|
2012
|
|
|
Inprimatutako oihaletan akrilikoz margotutako lanak dira, zeintzuetan forma eta koloreen trataeraz gain, teknika aplikatzeko moduarekin sakontasun efektua lortzen baitu artistak, osaera koloretsu eta xarmagarriei bide emanez, nahiz eta oraindik horietan inpresio digitalen akaberak osotasun kutsua kentzen dien. Ur begiak izeneko seriea. Octavio Pazen poema
|
bateko
bertso batetik aterea, argi kutxa zirkularrez osatua dago, munduan zehar Cervantes Institutuak dituen egoitzetan erakutsiak izan direnak.
|
|
|
Eta, zorrotik fotokopia bat aterarik, itzultzaileari luzatu dio, zirrikitutik sarturik. Balada
|
bateko
bertso bat da, gaztelaniazko itzulpena alboan duela:
|
|
2013
|
|
|
aurreko urtemuga
|
bateko
bertso bazkaria (Olatz Prat/ Hitza)
|
|
|
24 ZAVALA, Antonio (1962) Txirrita (bizitza eta bat
|
bateko
bertsoak). Tolosa, Auspoa.
|
|
|
Jakina da gerraren inguruko kronika, azalpen, justifikazio edo deskripzioek leku zabala izan dutela nobela, entsegu, poesia edo bat
|
bateko
bertsoetan. Izan ere, euskal literaturaren orrialdeetan ez da falta gerrak sortutako erreakziorik, eta urte haietako ankerkeriak itzal luzea utzi du gure memoria literarioan (Lertxundi 1997:
|
|
|
Saio bakoitzean idazle batek hartuko du parte, ordu erdiko irakurraldia eginez, edozein izan daiteke generoa: narrazioa, nobela bateko pasarte hautatuak, poemak??, baina tarteka etenaldiak eginez, Uxue Alberdik eta Andoni Egañak irakurketa horretan oinarritutako bat
|
bateko
bertsoak kanta ditzaten, testua, edo testuak, aldez aurretik ezagutu gabe.
|
|
|
Horrela bada, Lekuonari jarraikiz, iduri du idatzizko bertsolaritzaren estatusa nolabait ere goragokoa zela bertsopaperarena edo bat
|
bateko
bertsoarena baino; eta, Salaberriren argibideak adierazten duen bezala, esan daiteke idatzizko genero horri jarraipen emanez erdietsi zuela idatzizko bertsolaritzak edo poesiak, Pizkundeak aurrera egin ahala, autonomia literarioa eta literatur instituzioaren maila.
|
|
|
Hainbat bertsolari maiz joaten zen Azken Portura, Basarriren aita ere oso bertsozalea baitzen. Bat
|
bateko
bertsorik ez zuen abesten baina bertso zahar asko buruz zekizkien. Giro horretan hasi zen Inazio mutikoa bertsoetara zaletzen.
|
|
2014
|
|
|
Beti izan dugu harremana. Adin batetik aurrera, sagardotegietara joaten hasi ginen,
|
bateko
bertsoengatik edo bestelako aitzakia batengatik. Esan daiteke giro horretakoak izan garela; sagardotegietako giroa atsegina zaigu.
|
|
|
Bertsozale Elkartea (2013): . Bat
|
bateko
bertsoak epaitzeko irizpideak?, http://www.bertsozale.com/eu/ bertsolari txapelketa nagusia/ informazioa/ epai irizpideak [kontsulta: 2014 II].
|
|
|
Aurten, lehenengoz, Gazteen txapelketek bertso afari izaera hartu dute, eta ondorioz, afari meriendarekin hasiko dira saioak, 19:00etan. Gero, 20:30 inguruan emango diote hasiera helduen bat
|
bateko
bertso saioari.
|
|
|
Hauek zituzten Herelle bezalakoak enganarazi. Kanpotik heldu ziren etnologoek entzuten zutelarik bazeudela lur honetan bat
|
bateko
bertso kantariak nahi zuten fenomeno hori aztertu. Euskaldunak ez baitziren, tokiko jakintsuengana joan ohi ziren.
|
|
|
Batasun mailan biziki kontent izan nintzen emaitzaz. Bat
|
bateko
bertsoak antzerkiak ekarri gaia beste norabait eramaten zuen, eduki zein forma mailan, eta entzulearengan beste oihartzunak sortzen ere. Publikoaren ihardukipenak entzuten ziren hor bertsolariaren ahotik, kritika bat beroan bero eta bertsotan, erran nahi baitu entzuteko on.
|
|
2015
|
|
|
Bertsoaren bueltan egun osoko jaialdia antolatu dute larunbaterako Orion. 11:00etan hasiko da bat
|
bateko
bertso finala Orioko pilotalekuan. Bertan bost ariketa egin dituzte bederatzi parte hartzaileek:
|
|
|
Esaten ari naizena hobeto azaltzarren, bertso jarrien eremutik harturiko adibidea txertatuko dut hemen. Ez nuke nahiko bat
|
bateko
bertsotarako guztiz balioko adibide edo errealitatetzat hartzea; lurralde baten erreferentzia markatzen duen mapa da, ez lurraldea bera.
|
|
|
Bestalde, informazio fitxak elkarren artean estekatu eta dokumentuz lotzea da Xenpelarren helburua: “Digitalizazio planei esker, Interneteko katalogo honetan bat
|
bateko
bertsoak entzun eta idatzizko bertsoak ikusi ahal izateko fitxategiz hornitu nahi ditugu, eskaintzen diren katalogo/ fitxa bakoitzak dagokion fitxategia izateko”.
|
|
|
—Orduan, poemak idazten dituzu. Jendaurrean bat
|
bateko
bertsoak botatzen dituzten haietakoa zara?
|
|
|
Liburuetan ateratzen diren poemak besterik ez dut idazten. Bat
|
bateko
bertsoak egiten ez dakit.
|
|
2016
|
|
|
45 euro. Bat
|
bateko
bertsoak eta prestatutakoak tartekatuko dituzte. Bertsolariak:
|
|
|
Ikertzen aritu dira, ordea, eta konturatu artxibo anitz zeudela. Xalbador bat
|
bateko
bertsoetan ageri da. Hedabideetako grabaketak dira asko.Xalbador diskotik hamar bertso hartu dituzte eta 1977ko Herria eta Hizkuntza diskotik sei.
|
|
|
1 Honako informazio testu honetan, bat
|
bateko
bertso batek arrakastatsua izateko bete behar dituen
|
|
2017
|
|
|
Bigarrena Gabi de la Mazak karaoke bihurtutako bertsoa da, eta hirugarrena, Anjel Marik partida batetik atera berritan EITBri botatako bat
|
bateko
bertsoa; Txirritaren garai zaharreko izaera kronikagilea zaharberrituz, anoetarrak hamarreko txiki batean azaldu zuen egun hartan gertatutakoa kameraren aurrean.
|
|
|
Herri txiki
|
bateko
bertso saio batera iritxi dira bertsolariak. Batzuk elkarrekin besteak bakarrik, denak kotxean.
|
|
|
–Txoria duk, utziok kantatzera; txoria duk, utziok erastera? , erantzun zidan gure herriko balada samin
|
bateko
bertso batekin.
|
|
|
1 Honako informazio testu honetan, bat
|
bateko
bertso batek arrakastatsua izateko bete behar dituen baldintzak edo ezaugarriak jasotzen dira. Ezaugarri bakoitza ilustratzeko, adibide bat ere eskaintzen da.
|
|
|
2017ko otsailean Lapurdi 1609 eta Bertsularien Lagunak elkarteek Senpereko bertsolari eta ditxolariei omenaldi xume bat eskaini diete, bat
|
bateko
bertso eta ditxoekin batera idatzizkoak ere liburu batean bilduz.
|
|
|
1850etik 1935era doan tartean Anton Abbadiak sorturiko Lore Jokoetako bertso sariketen bidez, arian arian, bat bateko bertsolaritza antzemana eta izendatua izan zen, ikuskizun bilakatua, ebaluagarri egina. Eta lehiak berak eraman zuen bat
|
bateko
bertso saioa modu jakin batean egituratzera, antzezpen antolamendu bat finkatuz. Ordukoa da, esaterako, puntu erantzuna.
|
|
|
Eta zer erranik ez, etxeko lasaitasuna eta pausatuki sortu ahal izatea lagun, maisutasunaren distiraz ondu zituen bertso-paper paregabeetan. Hauetan zein bat
|
bateko
bertsoetan zirtolari, arrai, jostalari edota pindartsu izateko gai bazen ere, bere bertsokeraren ezaugarririk behinenak ziratekeen Urepeleko artzainak berezkoak zituen lirikotasuna eta sentiberatasun poetikoa, bertzeak bertze malenkonia eta seriostasun filosofikoz elikatuak.
|
|
|
" Julian Lekuona ta nik, garai bateko bertsolari aukeratu batzuen bertsoak kantatzeko asmoa aspalditik genuen. Ez, alegia, bertsolariei beren tokia kendu naian, gaurko jendeari garai
|
bateko
bertso zarrak erakusteko ta abesteko asmoz baizik: Denbora asko pasa degu emanaldi ori prestatzen; bertso ta bertsolari asko aztertu ta begiratu ondoren, aukera bat egin bear izan degu.
|
|
|
Eta gure Uztapide mirestua jarri egin zen. Han bukatu zen Uztapide handia bat
|
bateko
bertsoetarako". 51
|
|
|
Ondorioz, bat
|
bateko
bertso jardunean eta idatzizkoan, oso gutxitan erabiliko dira rock, twist, ye ye eta tankerako hitzak. Logikoa da:
|
|
|
Dudarik gabe, etxean gara denok garenik eta onenak: ez soilik Euzkitzek, Iturriagak eta Elortzak ere habiaren berotasunean mugituko zuten oholtza gainean geldi geldi edukitako gerria, Gu ta gutarrak en kontzertuetan bat
|
bateko
bertsorik kantatu ez arren, interpretazio bete betean aritu arren, kalabera bikoteak ez baitzion sekula gorputza kontrolatzeari utzi.
|
|
|
Horrexegatik ulertu behar dira testuinguru eta une jakin baten barruan Unai Ormaetxeak Exkixu taldearen kontzertuetan dantzarako gonbitea eginez botatako bertso haiek, eta horrexegatik gertatzen dira hain gauza xelebreak bat
|
bateko
bertsoak eta rocka toki eta une berean uztartzen direnean.
|
|
|
Negu Gorriak ek kontzertua eman zuen Bilboko La Casillan, eta amaieran Jon Maia igo zen oholtzara bat batean bi bertso kantatzera. Bat
|
bateko
bertsoak (a capella, erabat hitzean oinarrituta, doinua lagun, une eta toki horretan komunikazioa helburu duenperformancea) eta rock musika (musika, hitza, estetika eta mugimenduan oinarrituta komunikazioa helburu duen performancea) oholtza gainean elkartu ziren.
|
|
|
Izan ere, rocka eta bat
|
bateko
bertsoa beren ezaugarri naturalei eutsita eta aldi berean elkartzen direnean, nahasketa guztiak ez dira beti koktel; bietako batek besteak baino askoz gehiago galtzen du beti.
|
|
|
Zuzeneko performancean, horixe du bat
|
bateko
bertsoaren eta rockaren arteko nahasketak: rockak asko kendu behar du beretik bertsoak bertso izaten jarrai dezan, eta viceversa.
|
|
|
Hain justu, bat
|
bateko
bertsoak badu sekula gainditu behar ez lukeen sakrifizio marra gorri bat, eta marra hori non dagoen ezin egokiago formulatua du Jon Sarasuak:
|
|
|
Haatik, bertso saioa ziurgabetasunaren gainean eraikia dago: hor ere segurantzia puska handi bat dagoen arren —karteleko izenen arabera, umorea, ironia, irudi sofistikatuak eta abar erosten dira sarrerarekin batera, eta itzal hori administratzea da hain justu bertsolariaren lan pisuenetako bat—, performance aren oinarrizko elementua, bat
|
bateko
bertsoa, ez da jakiten azken puntua osatu arte. Hamabi puntuko ale aspergarri bat tokatuz gero, itxaron egin behar.
|
|
|
Rocka eta bat
|
bateko
bertsoa zuzenean eta aldi berean uztartu nahi direlako sakrifizioetan hasi behar bada, bateria da sakrifikatu beharrekoa, ez gitarra. Garai bateko bertsolariak oker zebiltzan beren herrak gitarrari zuzenduta.
|
|
|
Bertso berri musikatuez ari zen Sarasua, baina hiru ildo horiek berdin berdin balio dute bat
|
bateko
bertso saio musikatuentzat, ahotsaren lehentasuna, erritmo markatu gabeak eta xumetasuna; are gehiago, hitz haietatik hogei urte igarota, gaur egun bide hori nagusitu da bertso saio musikatuetan.
|
|
|
Egileak denbora har dezake lanketarako, eta nahi beste landu ditzake abestiaren entzuketa bakoitzean ugaritu daitezkeen ñabardurak eta aukera diferenteak. Bestalde, bat
|
bateko
bertsoan ez bezala, hitzen musikaltasuna eta sonoritatea bereziki zaintzeko aukera du bertsolariak, hizkuntza musika tresnatzat hartuta.
|
|
2018
|
|
|
garai
|
bateko
bertsoak hortxen
|
|
|
Azken urteetan Ugaldetxo Kultur Taldearen gunea izan da, eta izan dira, tarteka, bertso afariak. dagoenaren berpizkunde gisa edo, azken Txapelketa Nagusian Atamitxek garai
|
bateko
bertso giroa berreskuratu du. Hura izan da bertsolari askoren entrenamendu gune.
|
|
|
Gauzak gero eta okertuago zihoazela zuen sentikizun eta pentsakizun; poztasunetan zegoen hain urri, apur bat adoretzeko, bihotzeko minak goxaaraziz barnea pitin bat alegratzeko, abesti alai
|
bateko
bertsoak nolabait txortatzen hasi zen hortzartean, Gabak zerueri begire ta zure marradun minigonie, eh!...
|
|
|
Salvador Maristak ikastetxea, Garcia Rivero HLHI, Iruarteta HLHI, Zamakola Juan Delmas HLHI, Pagasarribide L.H.I, Sagrado Corazón, Arangoiti L.H.I, Intxixu Ikastola, Jesus Maria, Kirikiño Ikastola, Urretxindorra ikastolea, Artxandape ikastolea, Pio Baroja, Uribarri HLHI, Viuda de Epalza HLHI eta Cervantes. Etxahun Lekue, Irudi Altzerreka, Xabat Galletebeitia eta Onintza Enbeitia bertsolarien bat
|
bateko
bertsoez gan, Garoa Arizmendiren musika emonaldia be izango da.Ikasturtean zehar, astean ordubete emon dabe ikasleek abestiak, erritmoak, bertso zaharrak eta bertsolaritzearen historia ikasten, Bizkaiko Bertsozale Alkartearen eskutik. Ganera, Bizkaia Irratian astean saio bat egoten da zemenditik maiatzera. Bilboko Udalak 30 urte daroaz programa hau Bilboko ikastetxeetan egiten.Bizkaiko Bertsozale... Irabazi asmorik bako gizarte eta kultura arloko alkartea da, bertsolaritzea sustatzea helburu dauena.Bertsolaritzearen hainbat alderdi lantzen eta garatzen ditu eta profesionalen eta boluntarioen lana buztartzen ditu, biak baitira nahitaezkoak.
|
|
|
Plazerez amets egin nuen Euskal Herriko koblakarien asmoak ez zuela sekula deus ere kantore gaztelaua bezalakorik sortu. Gure lehengoek, herriaren ospea oroitarazi edo nahigabeak deitoratzeko heroidak kantatzen zituztelarik, goratasun biblikoz egiten zuten eta arbasoen garaiko ohiduren zuzentasunak, bat
|
bateko
bertso eder horietaz beterik, iberiar hizkuntzaren berezko poesia oraino azkartzen du.Aragoiko herriaz den bezainbatean, kaputxinoak gerlarako dei egin nahi baitzion, haren independentzia eta foruak aspaldian kendu dizkio erregetza gaztelauaren absolutismoak eta haren ibarretan nafar oldartzearen hotsak oihartzun guti ukan du. Iraultzaren dramari so, iduri du aragoitarrak geroko bandera bat itxaroten duela bere libertatearen aldeko sentimenduak iratzarraraziko dituena.
|
|
|
Haien gibelean, taulada baten gainean, soinulariak eta kantariak ziren. Apairua koblakarien bat
|
bateko
bertso eta dantza alegera zenbaitez bukatzen zen. Estrabon-ek dantzarien xuguntasun eta zalutasuna goresten ditu, gibelerantz belaunak tolesten baitzituzten lurreraino eta erritmoaz berriro zutitzen ziren, arin bezain indartsu.
|
|
|
Mandoaren gertakaria, edergailu zenbaitekin kontaturik, ahoz aho ibili zen boluntarioen artean. Jostari horietarik bat gure koblakari hoberenetarik baten bat
|
bateko
bertso bat kantatzen hasi zen, hitz zorrotz eta ideia bereziez, Mantxako Rozinante famatuaren deskripzioaren heinekoa. Ikazketako mandoa ren pintura bukatua da.
|
|
|
Erromatarrek, Septimo Severoren denboran, Hungariako igarleekin eta Voluspako alaba jakintsuak diren eskandinaviar emazte profetekin konparatzen zituzten. Izkriburik gabe, poesia kantabriarrak ez zuen beste oihartzunik ukan, koblakarien bat
|
bateko
bertso landugabeak eta haien kantu galkorrak baizik, berehala ahantzirik zirenak. Euskaldunek beren hizkuntzaren ulermena bera galdu zuten.
|
|
|
Bertsoak betiere testua behar du, eta, aurrerago ikusiko dugunez, gaur egungo bertsolariek sarritan testu bikainak sortzen dituzte. Halere, bat
|
bateko
bertsoaren balioa testuaren kalitatera murriztea bat bateko bertsolaritzaren funtsari iruzur egitea litzateke.
|
|
2019
|
|
|
Hamaika bilera, eztabaida eta entrenamendu luze egin ondoren, azkenean, heldu ginen behintzat irizpideen txostena finkatzera: Bat
|
bateko
bertsoak epaitzeko irizpideakizenarekin bataiatu genuen. Bertan, orientazio orokorrak, gaiari dagozkion irizpideak, hizkerari dagozkionak, neurriari buruzkoak, errima, denbora eta erritmoa, kantaera, doinuak eta beste… zehaztuta utzi genituen, behingoz idatzita.
|
|
|
Usurbilgo kultur altxorretan barrena bisita gidatua egin ostean, hitzordua oraingoan Potxoenean amaituko da," Dzirt dzart" ekimenarekin. Idoia Torregaraik aurkeztuko du saioa eta bere esanetara ariko dira Joseba Larratxe eta Antton Olariaga marrazkilariak;" bat
|
bateko
bertso saioen antzera. Aurkezleak proposaturiko ariketa bitxiak egiten ariko dira". Goizeko bisitarako izena aurrez eman da, baina Potxoeneko hitzordurako ez da izena eman beharrik izango.
|
|
|
Linboan gelditu zen. Baina nik bertso munduko lagunei kontatzen jarraitu nuen, eta hala jakin nuen beste herri
|
bateko
bertso eskola bateko neska gazte batekin gauza bera egin zuela. Hori jakiteak alde batetik lasaitasuna eman zidan, ohartu nintzelako ez zela nik probokatutako zerbait edo nik gestionatzen jakin ez nuena...
|
|
2020
|
|
|
Neurriak errespetatzeko erraztasunak ditu". Baina mota
|
bateko
bertso saioak dira suspertu direnak: jaialdiak eta saio musikatuak.
|
|
|
ukitu, zeharbidez edo bide batez. Bertsopaperek, berriz, gai horiek lantzea eta sakontzea ekarri zuten; edo, bestela esanda, bat
|
bateko
bertsoen errepertorioa zabaltzea eta aberastea.
|
|
|
Azken gerraondoan, gainbehera zihoan bat
|
bateko
bertsoa ere. Baina honek bere burua altxatu du.
|
|
|
Dena den, Zavalak berak berehala igarri zion bertsopaperak ez zuela bat
|
bateko
bertsoak izandako susperraldirik izango.
|
|
|
Zeruko belardietan berarekin egokitzen banaiz galdetuko diot. Nolanahi den, seguru bere garai
|
bateko
bertsoak sinatuko lituzkeela orain ere: " Iraun ahal balute, halere, argi geldiak, altzifreen, mahastien, soroen hurrenkera zehatzak, gure hizkuntzak, maite izan ditudan gauzen gaineko begirada bareak...".
|
|
2021
|
|
|
Badirudi bat
|
bateko
bertso saioa ere lehen ekitaldietatik eta urtero jokatu zela: 1855ean aurki daiteke prentsan lehen aipamen bat (1855/XII/06, Le Messager de Bayonne.
|
|
|
Antzinako bertsolariek, ez zuten horrelako biderik. Eta antzinakoen ‘jatortasun’ hori galduz doanaren seinale izan daiteke bederatzi puntukoaren galtzea, bat
|
bateko
bertsotan bizitasuna galtzea, bertso lan teknikoago eta hotzagoa egitea. Baina, joerak dira.
|
|
|
" Egia da Amurizaren 1980ko Txapelketa hari zor diodala bertsolari izatea. Bat
|
bateko
bertsoek, Baldako giroak... erakarri ninduten bertso mundura" (2004: 55).
|
|
|
Ez zen, epaile lan horretan eroso sentitu inoiz, behin baino gehiagotan aitortu zuenez. Nahiago zuen entzule soila izan, edo liburu saltzaile nahiz jaialdi grabatzaile, bere artxiboa osatzeko bertsopaperez eta bat
|
bateko
bertsoz. Bere lagun maite Bordarik behin esan omen ziona askotan errepikatzen zuen:
|
|
|
"[...] Zavalaren lehen obra, Auspoan ez baina, Itxaropena argitaldariaren Kulixka Sortan plazaratu zen, 1961ean: Bertsolarien txapelketa–1960 Datu esanguratsua da[...] tolosarrak, nonbait, ez zuen aurreikusiko, artean behintzat, bat
|
bateko
bertsoak bere bilduman argitaratzea"
|
|
|
Txapelketekin irekitako bideari jarraituz, bertsolari jakin baten edo saio jakin bateko bat
|
bateko
bertsoekin osatutako liburuak argitaratu zituen jarraian Auspoak: Errege eguneko bertso sayoa:
|
|
|
Jantzienak zeudenek bazekiten kanpoko fenomenoen berri. Manuel Lekuonak, esaterako, bertsolaritzaren ikerketa modernoa abiarazi zuen 1930eko bere hitzaldi famatuan, Saharako Tuaregen edo galiziarren bat
|
bateko
bertsoak aipatzen zituen [1], baina oso zabaldua zegoen bertsolaritza munduan bakarra zeneko ideia. Euskal kulturaren ikur bereizgarri bezala funtzionatzen zuen bertsolariak, nahikoa ikur esentzializatua zen gainera, eta hobeto funtzionatzen zuen munduan bakarra zela esanda.
|
|
|
Bat
|
bateko
bertsoak badu sortzeko eta interpretatzeko prozesuari buruzko deskribapena. Hura epaitzeko edo ebaluatzeko irizpide zehatz batzuk ere baditu, baina ez du irakaskuntza ikaskuntza prozesua gidatzen duen materialik.
|
|
|
Euskal Herriko Bertsolari Txapelketetako epai irizpideetan kantaerari buruzko aipamenak izan duen bilakaerari buruz gehiago jakiteko asmoz, Martin Aramendik eginiko Bat
|
bateko
bertsoa epaitzeko irizpideen bilakaera eta bertsogintzaren zenbait aje (d.g.) lana hartu nuen oinarri moduan. Bere analisia aztertu ondoren, ohartu nintzen 2000 urtera arte doinua eta kantaera ez zirela aipatu ere egiten epai irizpideetan.
|
|
|
Horixe da aurretik nekarren esparru bakarra, jubilau eta gero itxi ez nebana. Orain arte bertso asko entzun izan dodaz, baina bat
|
bateko
bertsorik ez dot inoz bota. Idatziz egin dodaz bertsoak, baina
|
|
|
Pedagogia espezialitateko goi mailako ikasketak egin zituen Maddi Soroak (Lekunberri, Nafarroa, 1997) Musikenen, eta Bertsolariaren formazioan bertsoa sortzeko eta interpretatzeko konpetentzia arloak izeneko gradu amaierako lanarekin Donostiako Orfeoia Musikene Saria eskuratu zuen. Lan horri buruz hitz egiteaz gain, bertso eskoletan bat
|
bateko
bertsoen kantaera lantzeko tailer praktiko bat eman zuen joan den astean, UEUren udako ikastaroen barruan Iruñean egindako udako bertso eskolan.
|
|
|
Bertso eskoletan erabiltzeko moduko materiala da, bai, bat
|
bateko
bertsoaren kantaeraren lanketa zuzendu dezakeena eta beraz ikas irakaskuntza prozesua zuzentzeko material moduan erabili daitekeena. Irakasleentzako zein ikasleentzako izan daiteke erabilgarria.
|
|
|
Horiek denentzat material baliagarria izan daiteke diskoa, emakume bertsolari garaikide eta bertakoen sorkuntzak, gaiak eta bestelakoak lantzeko.Aurkezpen ekitaldiaEgitasmoaren aurkezpen publikoa ekainaren 11an eginen da, ostirala, 19:00etan Barañaingo Kultur Plazan. Bertan izango dira diskoan parte hartutako bertsolarietako batzuk; egitasmoaren aurkezpenaz gain, bat
|
bateko
bertso saioa ere eskainiko zaie bertaratutakoei, Alazne Untxalo eta Maddi Ane Txoperena bertsolarien eskutik.
|
|
2022
|
|
|
[Bat
|
bateko
bertsoa, jolas galduaren bila II] Basarri eta Uztapide
|
|
|
Jolas izaera galtzen ari da bat
|
bateko
bertsoa. Neurri batean, galera horren historia da bertsolaritzaren historia.
|