|
2000
|
|
|
Orduan jakin zen zer gertatu zitzaion sei hilabete lehenago: 30 urterekin aneurisma
|
batek
jo eta gorputzaren eskuin aldea zeharo elbarritua geratu zitzaion. Bere biografia lausotua dago kontu honi dagokionez; batzuen esanetan," bon vivant" edo parrandazale porrokatua genuen Urrabieta.
|
|
|
1889an Frantziako Ohorezko Legioaren" Chevalier" izendatu zuten eta, urte berean," El Buscon" ilustrazio sortarekin urrezko domina irabazi zuen Parisko Erakustaldian, Eiffel Dorrea eraiki berri. Lanez gainezka zegoenean, hemiplejia makurrago
|
batek
jo eta 1904an hil zen Urrabieta. 53 urte zituen
|
|
|
Baina, Donostiako elizetan euskararen eliz erabilpena ohiko moldeetara zetorrelazirudienean, ezusteko gogor
|
batek
jo zuen Egia Atotxako frantziskotarren Senitartea: 1939ko urriaren 1ean, igandez, Komunitate osoa, Aita Probintziala barne, atxilotu etakomentua itxi arazi egin zuen Rivas Gobernariak, eta dena, abertzale hildako batenalde Meza eman zelako. Normaltasun eskea, hizkuntzarena baino etxearena berarenalortzea izan zen berehalako hilabeteetako buruhaustea, harik eta hori 1940ko otsaileanerdietsi zen arte (Intxausti 2000:
|
|
|
Hamarrak eta hogeita bortzetan nintzen topalekuan. Autotik atera aitzin, frogatu nuen karteran bi kondoiak neuzkala beti, baikortasun ukaldi
|
batek
jota laguna erantsi bainion joan den aspaldiko denboran toki guztietara aldean eramaten nuen ale bakarrari. Zer mila deabru, 197 egun neramazkien larru miserian!
|
|
|
—Krimen pasionala ez diagu inola ere baztertzen ahal. Txoro klase horretakoak lasaiak izaten dituk arruntean, baina jelosaldi
|
batek
jotzen dituenean, nornahi garbitzeko gauza dituk. Baita beren lagun bihotzekoa ere.
|
|
|
Bagoia akordeoi baten antzera ximurtu zen, eta leihatilan pausaturik zeuden euliek sexu jotzeari utzi zioten. Alarma urrunen
|
batek
jo zuen orduan, militarretik edo desegokitik zerbait bazuena, ez dakit ongi; begiak ireki nituen, ezbaikor, segur aski garunetatik azaleratzen zitzaidan izerdiaz blai, eta ikusi nuen, begiratu erdi hauskara erdi urdin batez, esku odolez beteetatik erori zitzaidan liburua, eta poztu ere egin nintzela egia da. Baina ez zuen luze iraun poz hark; nire solaskidea agure ile urdindu bat, sorbalda erorixe eta begiratu aratz garbikoa hilotz zen zoru grisean bi ilara harantzago.
|
|
|
Labur labur komentatu genuen desagertze txundigarria; biok, segur aski, gauza bera pentsatu genuen, ezer adierazi ez bagenuen ere. Binbilinketa apur bat baretu zen; ez, ordea, sargoria, eta agurea sortasun astun
|
batek
jo zuen. Bere irribarrearekin lokartu zen, eta bere esku handiarekin eta bere galtz orbaingabeekin, eta nik Cioranen liburua atera nuen atzera sakeletik, higuin apur batez eta esku likatsuz.
|
|
|
Haptonomia atsegin zuen eta, gazte gaztetatik, baieztapen apodiktikoak esaten zituen, sekulako trebeziaz. Bere bizitzako beste aro batean, akaso amnesia txar
|
batek
jota, izaki ignaro bat ere izan omen zen. Baina izaera hori ere, disimuluaren bitartez, ondo eraman omen zuen, gabezia hartaz inor ez konturatzeko moduan eraman ere; hain ongi ikasi omen zuen disimulatzen, non baieztapen apodiktiko biribil eta injeniotsuak adierazten ez ezik, buruz ikas zitezkeen gauza ez ohiko guzti guztiak ikasi baitzituen, hala nola zientziari buruzko jakinkizun guztiak.
|
|
|
Beraz, garbi zegoen ezin zuela jada etxetik irten, ez lanera joateko ez ama bisitatzeko ez arrebengana hurbiltzeko ere, eta horretarako premiazko zituela aitzakiak, arrazoi xume baina sinesgarriak, errezelorik sortu nahi ez bazuen. Eta guztietan garbiena, erabiliena eta sinesgarriena gaixo zegoela esatea zen, ohean zegoela gripe izugarri
|
batek
jota. Halaxe bota zuen aitzakia han eta hemen, eta eragozpenik gabe izan zen berriz ere sinetsia (amak aholku ugari eman zizkion telefonoz, baina ez zegoen semearen etxean azalduko zen kuidadorik:
|
|
2001
|
|
|
Ez, horrela ez; handiagoa. 507 esklabo; 41 hilda, ondoez arin
|
batek
jota. Telebistan ikusi ditut piramideak.
|
|
|
Eguraldi goibela iragarriko da eta, gau lasai eta zohardiaren ondoren, egun argitzearekin mendi gailurrak lainoz inguraturik ikusi ondoren, hego haize hozkirri
|
batek
joko du.
|
|
|
Kaiondoko kantoian bereizi ziren eta Goio atzerantz begira joan zen, egiten zuen arren, amari begira, eta gero katuari begira. Kale izkinan katu hil bat zegoelako, kamioi gurpilen
|
batek
jo eta bertan zapaldua, eta inork ez zuen gorpu suntsitu busti hura jasotzeko edo baztertzeko ardura hartu, gora begira etzana, beso biak zabalik, eskolako Jesukristo gurutziltzatuaren antzera, eta atzeko zango hilak jauzia egiten ari balitz bezala luzaturik.
|
|
|
Arineketan igoko zara ontzi gainera eta astia izango duzu oraindik izotz tontor handi bat zatiak galtzen eta iraultzen ikusteko. Ia berrehun metrora izango da, murutzar erromesak sortuko dira uretatik, urpeko lehergailuren
|
batek
jota bezala, olatu lodiak eta zurrunbiloak eraginez, eta urgaina neurri guztietako izotz eskonbroz populatuko da. Eta izotz tontor handia, apur apurka, lehenagoko orekara itzuliko da.
|
|
|
Hil edo biziko zalantza
|
batek
jo eta harrapatu nau bat batean. Zeharo gogaiturik utzi nau, eta beltz ikusten dut orain etorkizuna:
|
|
|
Nekeak jaten dizkit erraiak. Atzera begiak itxi aurretik, argi errainu
|
batek
jotzen nau, eta tenore horretantxe ohartzen naiz,, zein izugarria izan daitekeen mediku baten ahoan quid pro quod esapidearen zentzua.
|
|
|
E. Euskal literaturan ia esaldi oro aurki daitezkeen hitzen ordez, makurren
|
batek
joak egon daitezkeelako, inork ezagutzen ez dituenak agertzen dira, garbiak horratik edo, esan bezala, garbitzakoak, hemengo leize zuloren batean edo hango mendi malkarreko bestean jasoak izan direnak: adei eta dedu (eta jeben, ziaperen lekuan?) har ditzaket Olabidegandik.
|
|
|
lur landuan, nahiz eta erdizka eta exkax landuan, aiseago ereingo dugu erein behar dugun hazi berria. Etxeparek bere liburuaren azken lerroan ipini zuen besteren hura, debile principium melior fortuna sequatur, en  tzun izan bagenu, beste oilar
|
batek
joko liguke orain kukurruku.
|
|
2002
|
|
|
Gaitz zakar
|
batek
jo eban bere gorputza ta Bilbao" ko Gexotegi" ra eruan bear ixan zan. Jake paparrean iragan urtiotan erabili oi eban ikurra ikur jeltzalia ixentaubaz, aren laneko lagun zan erdaldun batek esan ei eutson:
|
|
|
Agintari britainiarrek baimena eman zioten atzo familia bati diseinu_ haurtxo bat sortzeko, anaia zaharrena sendatzeko dohaintza gisa balioko duena, heriotza eragin diezaiokeen gaixotasun genetiko
|
batek
jota baitago. Leeds-eko (Ingalaterrako iparraldea) Shahanak eta Rajek Hashmi k hautespen genetikoko metodoak erabili ahal izango dituzte Zain semearentzat hezur muinaren emaile izango den haurtxo bat sortzeko.
|
|
|
«Garun musika pertsonalizatua» duen terapiaren bidez, Torontoko Unibertsitateko talde batek Kanadan egindako ikerketa baten arabera, insomnio eta antsietate arazoak konpon daitezke. Torontoko Unibertsitateko Leonard Kayuoven arabera, musika pieza
|
batek
jotzen duenean, bere erritmoa garun uhinei egokitzen zaienean, jendearen antsietate mailak gutxitu egiten dira, eta erlaxatu eta lo egin dezakete. Musika hau osatzeko, ikertzaileek norbanako baten meditazio baldintza bat sortzen duten erritmo espezifikoak eta tonuak aztertzen dituzte.
|
|
|
Luzea. Nerbio tik
|
batek
joa bezala zegoen– Badakizu. Aspaldian, berarekin txoratuta egon nintzen.
|
|
|
Zain zeudenen artean mota orotako jendea zegoen, batik bat adinekoa, gaztelaniaz mintzo ziren etorkinak gehienbat: protestatzen ez zutèn agure atsoak, bizitzan hamaika eskarmentu jaso eta jasan ondoren etsiak ziruditenak, baina baita protestatzen zutenak ere, ez dago eskubiderik, nork ordainduko dit neuri hemen galdu dudan ordua, beste kuku
|
batek
joko liguke orain, hauteskundeetan Carrillok irabazi izan balu...
|
|
|
Aurrekoak baino olatu indartsuago
|
batek
jo zuen dikearen kontra. Ozta ozta libratu nintzen blaitu gabe.
|
|
|
Tximista
|
batek
jota baino kiskaliago geratu nintzen hori entzutean. Bakarrik sentitu nintzen, amak hildakoa ahazteko eskatu zidanean bezain salduta.
|
|
|
Entretenimendu ezin hobea, jakien zain egoteko, errietak eramateko, gurasoen jardunaz beste egiteko. Au pinot, a laver la coiffe Madame, a cul sallé, a rouchemerde, eta hatza hurrengo espresioan gelditzen zait, au juge vif et juge mort, baina begiak eta memoria azkeneraino iristen zaizkit, a male mort, eta eskua erretiratzen dut manteletik, karranpa
|
batek
jota baino agudoago. Azken orduko albiste gaiztoa, ordea, hortxe dago, a male mort, a male mort, a male mort!, odola darie letra berde estilizatuei, arin egiten du bide odolak hulearen gainean...
|
|
|
Kanpora irten orduko, haize min
|
batek
jo ninduen aurpegian. Hobeto sentitu nintzen.
|
|
|
Baina ez, ordea, eman dezagun, irakasle guztiei bidaltzen zaien idazki ofizial bat bi hizkuntzetan jartzea. Ez pentsa, hain erraza den hori ez zen posible izaten betetzea batzuetan, nahiz ez naizen gauza izan, hori egin behar duena hizkuntza gaixotasunen
|
batek
joa ez bada behintzat, ezintasun horren gertatzeko arrazoia zein izan daitekeen jakiteko.
|
|
|
Are gutxiago, oraindik ere hainbatek leporatzen dionez," eleberri serio bat idazteko gai" ez delako; klarinete bakarlari bati, bikainena izanik ere, hari tresnentzako koarteto bat jotzeko esatea bezala baita hori: agian joko du, baina klarinete
|
batek
jotako koarteto bat izango da, onenean, eta hari laukote batek zein orkestra koru erraldoi batek ezin du, inondik inora, klarinete soila ordezkatu.
|
|
|
– Egia izango da oraingoan? Beharbada bai –beste ontzitxo
|
batek
jo zuen lurra–, beharbada ez. Nekatuta nago.
|
|
2003
|
|
|
Bizi artean ziurtatua zuten pentsio ekonomikoari esker eman dituzte ordudanik beste 32 urte, baina joan zen apirilaren 14an Masha bat batean hil egin zen, bihotzeko infartu
|
batek
jota. Medikuak gertatuaren berri ezkutatzen saiatu ziren Dashari, koman zegoela esanez, baina 17 orduren barruan, bere ahizparen gorputzaren" deskonposizioak" bihotza pozoitu zion eta bera ere hil egin zen.
|
|
|
Berbaldi honen biharamonean, sekulako istripu gogorra izan neban, Begoñan: neure kotxe barruan nengoala, bide nagusira noiz sartuko, mozkortuta etorren
|
batek
jo ninduan bere berebilaz, eta, erdi hilda, hantxe euki ninduen, Basurtuko ospitalean, hilabetean. Gure Eusebio ez zan gitxi arduratu nire egoera larriaz.
|
|
|
Oso ondo?! Arantxa sukarren
|
batek
jota zegoen, antza! Baina, dena gainbegiratzen hasi zenean, hara non aurkitu zituen berak hutsik utzitako galdera biak goitik behera, zuzen, eta berea zela ezin gezurtatu zen idazkeraz eginda.
|
|
|
Ez zen, arauz, hainbat hobea herrian gelditzen zirenen zortea! Mendi muinoetan errauts gaizto
|
batek
jotzen zituen, alabaina, gure ameztoiak, gaztaindegiak ala mahastiak, eta ibar zelaietan hesten ziren ilagindegiak, oihalgindegiak eta larru apaindegiak.
|
|
|
Joan den larunbatean zauritu egin zen, itsasontzi
|
batek
jo zuenean.
|
|
|
Australiako ingurumen agintariek iragarri dute “Mingaloo” babesteko gailu bat jarriko dutela martxan. Munduan ezagutzen den jorobada albina balea bakarra da, eta larunbatean zauritu egin zen ontzi
|
batek
jo zuenean. Printzipioz, bere mugimenduei jarraitzeko irrati monitore bat jartzeko asmoa dute.
|
|
|
Gurpildun aulkian zegoen, baina ez bakarrik. Nire txikitako panpin batek ostontzen zuen bere besoek osaturiko otzara, berau zen bere bakardadea laguntasun bihurtzen etenik gabe musukatzen zuen, eta ni soilik gauza batez ohartu nintzen, soilik gauza
|
batek
jo zidan begi ninietako aldaba: ez nau ezagutzen, ez daki nor naizen, arrotza naiz.
|
|
|
Jarraitu zuen esaten Fernandok gero eta itxura eskasagoa zuela 3.Dko matrimonioak, eta gizona gaitzen
|
batek
jo zuela lepoan, eta behera begira eman behar zuela egun osoa, eta ezin zuela burua zuzen jarri. Jendeak komentatzen zuen, hala ere, hiru lau aldiz joan zirela 3.Dkoak Madrilera eta tratuan ibili zirela musika konpainiekin eta zerbait lortzen ari zirela, eta munduan ez dela guztia uste den bezain txarra edo uste den bezain ona.
|
|
|
Beharbada bere ukabil txikiak airean altxatu eta nire kontra zuzenduko zituen, bere ezbehar guztien errudun ni neu izan naizela errepikatuz. Beharbada zurbil eta mutu geratuko zitzaidan, crochet
|
batek
jotako boxeolaria bezala, eta nik neuk suspertu nuen. Beharbada, elkarrekin bizi izan ginenenean bezala, negarrez lepora oldartuko zitzaidan eta nik bere taile liraina besarkatuko nion, negar zotinekin bere saihetsak eskusoinu baten hauspoa bezala mugitzen ziren bitartean, lepoan behera bere malkoen beroa labaintzen sentituz.
|
|
|
Zeruan ez zegoen hodei arrastorik, eta haizea eta zuhaitz hostoak bazkalondoko lo kuluxka egiten ari zirela zirudien, neke handi
|
batek
jota. Izadian ez zen mugimendurik sumatzen, eta ez genuen bidean lanean ari zèn baserritarrik topatu.
|
|
|
Aipatu berri dut Patxi. Aspaldian gaixo dago, urte luzeetako borrokak gastatuta eta ahulezia handi
|
batek
jota bezala, maisu kargutik at azken urte honetan. Baina Patxi ez dago ohe batean amore emanda hiltzeko gertu eta, nola bere heriotzari zentzu bat eman nahi dion, orri zuri batean lerro batzuk idazteari ekin dio, herritarrek bere erabakiaren berri jakin dezaten, momentua iritsitakoan:
|
|
|
Ez nion onartu Josebari nirekin geratzea. Ni zaindu beharrak aldez aurretik arduratzen zuen Luzia eta, horratx!, handik gutxira hara non tronbosi
|
batek
jo zuen, eta orain ipurdia eta guzti garbitu behar izaten diote. Marka da, gero.
|
|
|
Baina Ramon eta bere semea bakarrik joan ziren. Andres egun horretantxe eztulaldi makur
|
batek
jo zuen, eta medikuarenera eraman behar izan zuten presaren presaz. " Futbolari porrokatua Ramonen semea", pentsatu du, pilotari begira," Andres baino helduxeagoa, eta handia, haren aita bezala".
|
|
|
Eta bitartean, euskal gizartea konmozio larri
|
batek
jota. Espainiarren botere guztiek lotsarik gabe eta diktaduran erabili ziren metodoak onartuz, betiere demokraziaren galbahe arriskutsutik pasatuta, herri oso bat jarri dute susmopean, euskararen edo euskal kulturaren alde egiten duen edonork sortzen dizkie susmoak.
|
|
|
Beraz, gizabanakoaren nortasunaren kualitate genetikoak ez dira hutsean dagoen garatzen, baizik eta ontzen edo heltzen dira hainbat giza taldetan murgilduta, eta, aspektu batzuetarako, murgiltze hori oso erabakigarria izaten da (pentsa dezagun giza talde defizitarioetan hezitako pertsonez). Alde horretatik, psikologia esperimentalak bere ñabardura eskaintzen du esaten digunean gizakia hipermetropia psikiko antzeko
|
batek
jota dagoela. Hau da," argiago ezagutzen dituela kanpoaldeko munduan dauden gauzak bere barneko bizipenak baino".
|
|
|
Eta bestela ere, nor zegoen hegazkinen bonbaren
|
batek
jo eta seko uztearen arriskutik libre?
|
|
2004
|
|
|
Euskaraz, noski, baina baita erdera guztietan ere, berdin. Minbizi
|
batek
jota dago literatura, eta guk, petrikilo gizajook, aspirinaz, kataplasmaz, limoi uraz eta sendabelarrez sendatu nahi dugu. Ahalegin heroikoa eta xamurtasun eragingarria, eta horregatik beragatik negargarria.
|
|
|
Horixe da hitza eta horixe bera dugu gaitza. Hedabide" orobaliodun" en erresuma ero bezain mundialean gaude galduta, gero eta sentsazio beltzago
|
batek
jota. Aitortu behar dut, zinez, nazka eragiten didala informazioaren gaineko manipulazioak.
|
|
|
Negua hotza izan baldin bada eta tenperaturak loraldian altuak izan badira, loraldi prozesua laburra izango da. Beroaldiren
|
batek
jo baldin badu lurra edota eurite handiren bat bota badu, horrek ere zerikusia izango du loreak sortzen ari diren garai horretan.
|
|
|
Ikertzaile eta nazioarteko erakunde sanitarioetako adituen galdera jada ez da ea munduan gripe pandemia bat egongo den ala ez, noiz gertatuko den baizik. Mundu osoan zehar lanean diharduten birologoak etsi etsita daude gripe pandemia ikaragarri
|
batek
joko gaituela, eta berandu baino lehen, gainera.
|
|
|
Gaixotasunen
|
batek
jota egongo da.
|
|
|
Munduko leku guztiak genitian korrituta. Orduan zer bururatuko eta Miguelek esan zidaan periodikoa erosi behar genuela, eta nik pentsatu nian sirokoren
|
batek
jo zuela Miguel eta aldrebestu zela betiko. Eta esan nioan:
|
|
|
Wittgenstein Irlandako eliza batean galduta zebilen. Beheraldi
|
batek
jotzen du noizean behin eta dena du gorroto. Bere burua batik bat –Russellek barre egin zuen– Nahiko bitxia da:
|
|
|
" Zein film ikusten ari izan nintzen ez baldin banekien ere" esanen zion Marcki," betiko iltzatu zitzaizkidan ninietan". Are gehiago, batzuetan bat bateko sukar ilaun
|
batek
jota, British Film Institute ra joan eta filmak arakatzen aritzen zen irudi haien bila. Zuri beltzean, gizon bat ailegatzen da maleta beltz batekin herri batera; gizonak, herrian sartu ahala, jendea etxeetan nola ezkutatzen den nabaritzen du; hasieran uste du hargatik dela, baina, hobeki erreparatu ondoren, maletarengatik dela ohartzen da; maleta lurrean utzi eta itzulika hasiko da; kuzkurtu eta maleta irekitzera doanean, atzera egiten du izuturik, eta horrela behin eta berriz.
|
|
|
Horrelakoetan zuen ments. Norbait galtzea hori baino ez zela iritzi zion bere buruak; alegia, normal bizi eta halako une batean ziztada bortitz
|
batek
jorik, ezinegonean trapu zahar bat bezala abaildurik, unaturik eta gauza ez zarela gelditzea. Carlos gaixo izan zen bitartean Marckek hil ondorenerako ariketak egin zituen, buruz baldin bazen ere.
|
|
|
Gizon nabaritu zuen gorputza eta epeltasun kilikagarri batek zeharkatu zuen zilarrezko kate lauburutik bizkarrezur muturreraino. Halako batean zigor
|
batek
jota bezala kendu zuen besoa Bazterren lepotik. Bat batean kartzela bezain itogarria bihurtu zitzaion auto barne ketua.
|
|
|
Bere atzean hots batzuk aditu zituen, emakume batek barrura egiteko aprobetxatu nahi izan zuen abagunea, tirabira bat izan zuen hesia ixten ari zen poliziarekin. Elur bola
|
batek
jo zuen aldameneko kristala. Garita ondoan geratu zuen kamioia.
|
|
2005
|
|
|
Kanpaijoleak desagertuz joan dira, eta gaur egun hamarren bat izango dira Bizkaia osoan. Bakanen
|
batek
jo egiten du oraindik; beste batzuk, Iurretakoak bezala, kanpaijole ohiak dira honezkero.
|
|
|
Ez zen behin ere akomeatu bere kalonjeekin. Egun batez, kalonje
|
batek
jo zuen, ondorioz apezpikuak eskumikatzen zuela. Azkenaren buruan lekuak hustu behar izan zituen hemendik gure de Montaignek.
|
|
|
Ez ote da hori bera entzuten heriotze lazgarri batek edo zorigaitz handi batek norbait jotzen duelarik? " Zer egin diot bada Jainkoari horrelako
|
batek
joa izateko?"" Jainkorik balitz ez litake horrelakorik gerta." Blasfemioa zaiote hori zenbaiti. Bainan hitz horien erratea bera ez ote liteke Jainkoan sinesten dugula aitortzeko molde bat?
|
|
|
Ametsek bero ez, erretzen ere sentitu ditu masailak, sukar antzeko
|
batek
jota.
|
|
|
Nola ez bada? Kixmi atake
|
batek
joa zegoen eta amarekin egon nahi zuen une gogor horretan; logikoa zen, baina zergatik ez zidan esan?! Azkeneko unean erabakiko zuen?
|
|
|
Aitak, hain barea eta onbera izaki, nahikoa ondo eutsi zion animuari; tiroka hasten zirenean, metro batzuk gorago botatzen zuen. Ziur zegoen ez zuela inor hil, bala galduren
|
batek
jota ez bazen. Aurrez aurre zeuzkaten lubakietan mugitzen ziren itzal urrun haien artean, anaia zaharraren aurpegia ikusi uste zuen etengabe, hura ere izuturik, bera bezala.
|
|
|
Ez dakit non hazten diren horrelako piztiak. Burua apaltzen nian ez ikusteko, baina paraxutista
|
batek
jo eta bulkatzen ninduen: " Atxik itzak begiak zabalik mutxiko!".
|
|
|
Lakoizketa erua, esaten ei zioten. Batez ere, oraindik gazte zela, hemiplegia
|
batek
jo eta erdi elbarri eta ia hitz egin ezinda geratu zenetik. Ikustekoa izango zen, herrenka eta inori begietara behatu gabe, Quasimodo oker baten moduan, mendian gora eta behera ikustea bere sotana zaharrarekin, beti belar berri baten desioan.
|
|
|
Zurbil eta aurpegi osoa handituta. Baztanga izugarri
|
batek
jota balego bezala. Baina, batez ere, mutu aurkitu du, harriak bezain mutu, entomologoa.
|
|
|
Lolo, Garazi eta hiruroi ziren eta ezbehar saminenak zetozkigun burura: SS matrikuladun auto beltz
|
batek
jo ote zuen; Sopelako itsas labarretan amildu ote zen; lehergailu bat –artean ez genekien berba hura– zartatu ote zitzaion; zauria zoldu ote zitzaion; zerrategi batean atera ote zen odola burrustan; baserritar zoro baten aizkora paristarra ezagutu ote zuen; edo portuko garabietako kontrapisuak kolpatu ote zuen.
|
|
|
Bazen gure aldagelan horrela jalgitzen zenik dutxatik, baina gorputz hark bertzelako dirdira zeukan, biribiltasun heketan ez zegoen pikor aztarrenik: estatua biluzi bat aldagelaren erdian, txatarra xafla
|
batek
jo zuen zorrotzez haragi hartan eta ez zuen maketsik egin ahal izan.
|
|
2006
|
|
|
Bezperan hiriburuko liburu denda batera jo zuen eta Avelino Hernandezen liburu bat zuela atera zen handik. Egile soriar horrek jarri zuen inguru hartako herri hustuen arrastoan, eta Julio Llamazaresek, hori baitzen idazle gazte haren izena, bezpera eta biharamuna herri haietan barrena eman zituen, aspaldiko zirrara
|
batek
jota; izan ere, guztietan ikusten zuen urtegi batek estali zion jaioterriaren itzala. Egun haietan iritsi zitzaion gure herrian irakurle eta idazle askok hain maitea duen La lluvia amarilla ren (Euri horia) lehen taupada.
|
|
|
«Bertako ingurugiro fiskalak biak hala biak ixtea eskatu du. Baten inguruan 45 lagun hil dira minbiziak edo bihotzeko gaitzen
|
batek
jota; bestearen inguruan, 13».
|
|
|
Batetik, negoziazioak zerikusi handia izango du bizitzan zehar izandako prestakuntzarekin, eta gaur egun prestakuntza eskasa izaten da hori. Onarpena berriz, ez dute denek lortzen, gaitz terminal
|
batek
jotakoen artean batik bat. Izan ere, medikuntzaren aurrerapenak hilezkor bihurtu gaituen sentsazioa ere badugu batzuetan, gure mintzakide zenbaitek oharrarazten dutenez.
|
|
|
1994an, auto istripu batek gurpildun aulkira eraman zuen Aroz, orno muineko lesio
|
batek
jota. " 1995ean, behin osatuta, nahi adina denbora neukan niretzat, eta zerbait egitea erabaki nuen", kontatzen du.
|
|
|
Tomen boz gozoak segitzen zuen, baina belarriak tapatzeko nahia nuen. Bat batean ideia
|
batek
jo ninduen: Nanyren bozak Tomengandik urruntzea gomendatzen zidan; baina norena izango zen orduan harengana pusatzen ninduena?
|
|
|
Maleruski, haienak anitz ziren eta gureak gutixko. Buruz burukoetara etorri gabe, arkabuzkada
|
batek
jo zuen aitatxiren saihetsa. Ez zen guztiz zoritxarreko gertatu.
|
|
|
Horrek are gehiago nahasi ninduen. Bat bateko logale gaitz
|
batek
jota, dorreko ganberara abiatu nintzen. Eskaileretan, aitatxiren ahotsa etorri zitzaidan salatik.
|
|
|
Horren ondotik, intxaur olio epela isuri zuen nire zaurien gainera. Orain, halako ahulezia ezti
|
batek
joa nengoen Agaramonteko kondearen aitzinean.
|
|
|
Ez, ordea, senar emazte xaharrek. Elkarri so egin eta burua makurtu zuten, oroitzapen gaizto
|
batek
joak iduri. Estefaniaren ahotik hitz bakarra atera zen, indarge:
|
|
|
Aniak taldearen historia ezagutuko balu, aldaketa hori Ben Watten bizitzak jasan zuenarekin lotuko luke, ziurrenik. 1992an, hiltzeko zorian izan zen Watt, hesteak desegiten zizkion gaixotasun misteriotsu
|
batek
jota; froga eta ebakuntza askoren ondoren, oso eritasun bitxia zuela komunikatu zioten medikuek, Churg Straussen sindromea delakoa, iraganean asma izan duten jende oso gutxirengan agertzen omen dena: sistema immunologikoaren antigorputzak, dena delakoagatik, modu izugarri bortitzean hasten dira gorputzaren beraren ehunei eraso egiten eta dena suntsitzen.
|
|
|
Bat batean iluntzen hasi zuen, negu gordineko arrats behera bat balitz baino azkarrago eta trinkoago. Beste trumoi zartada
|
batek
jo zuen. Brastako batean, sekulako ekaitza lehertu zen goiak eta beheak dardararaziz.
|
|
|
Itsasoan hil zen. Gaitzen
|
batek
jota edo. Hala kontatu izan digute etxean.
|
|
2007
|
|
|
Hala balitz, ongi kudeatu beharreko euforia batek hartuko gintuzke. Nafarroako euskaldunak depresio moduko
|
batek
jota luze izan baikara, eszeptizismo etsira eramaten gintuena. UPNko gobernua betierekoa, atzeraezina, zela pentsatu dugu, pentsarazi digute hamaika urteotan.
|
|
|
Sarak alargundu berria den Carmen amaren historia laburbildu dio Anari. Oinaze handiak eragiten dizkion gaitz
|
batek
joa, seme epileptikoaren pilulen gaindosia hartu zuen bezperan, etsialdi batean. " Anaiarenak beharrean bereak hartu izan balitu, dosi horrekin hila egongo litzateke orain".
|
|
|
Behien gaitza kristauetara pasa ote zitekeen laster hasi zen eztabaidatzen. 1995ean 19 urteko Stephen Churchill gaztea hil zen Creutzfeldt Jakob Gaixotasunaren aldagai berri
|
batek
jota, eta urte horretan beste hiru kasu gehiago ere azalduko ziren. 1996an Londresko Gobernuak bildutako adituen batzorde batek erabaki zuen behi eroen gaitza eta pertsonak hiltzen dituen CJG beldurgarria gauza bera direla eta behien haragi hezurduna edo barrukiak jateagatik kutsa litezkeela gizakiak.
|
|
|
Egoera politikoaren eta ekonomikoaren txartzearekin batera, familiak lehenengo atsekabeak jasan zituen. Izan ere, 1971n Uruguaiko erregimen demokratikoa sekulako krisialdi
|
batek
jota zegoen, eta artean, Tupamaro talde ezkertiar iraultzailearen ekintzak ere gero eta ausartagoak ziren. Horrela bada, militarrek estatu kolpea jo zuten, eta horren ondorioz, ezarri berria zen diktadurapean, oposizioko talde guztien, eta batez ere gerrari tupamaroen kontra, errepresio izugarria antolatu zen.
|
|
|
Seinaleek dinoe ez hurreratzeko. Izotz zatiak jausten dira uretara eta zati txikiren
|
batek
jo ezkero, hil zaitekez. Azken 20 urteotan 32 persona hil dira.
|
|
|
Gainera, azken urteotan, neuroendekapenezko gaixotasunen
|
batek
jota, adibidez esklerosi anizkoitzak jota, hil diren pertsona batzuen garunen laginak aztertzeko aukera izan dute. Nahiz eta amaierako puntua izan, gaixotasun horiek aztarna uzten dute lagin horietan.
|
|
|
Inork gutxik pentsatuko du ospitalera sendatzera joan, eta han, infekzioren
|
batek
jota, gaixotu daitekeenik. Baina zenbaitetan gertatzen dira horrelakoak, eta garrantzitsua da jabetzea infekzio horiek gutxitu behar direla.
|
|
|
Musika egin zen azkenik. Biolin mehe
|
batek
jotako musika zirudien.
|
|
|
–Tximista
|
batek
joko ahal zaituzte, mamelukoak!
|
|
|
Sortu ninduten herrian geratu zitzaizkidan lehengusuak ezbeharrez hil zirela adierazi zidan Titok. Tximista erraldoi
|
batek
jo omen zuen haien autoa, baserrira zihoazenean, eta hauts huts bihurtu omen ziren. Hautsontzi batean lurperatu zituzten, hiletako diruak aurreratzearren.
|
|
|
Kosta egin zitzaidan baretzea. Lehengusuak ikusten nituen hautsontzi batean, nik deitutako tximista erraldoi
|
batek
jota. Ezagutzen nituen arren, ez zitzaizkidan haien aurpegiak gogora etortzen, ez nituen buruan nerabilzkien beste aurpegietatik bereizten.
|
|
|
Ez nuen erantzunik. Negar hotsa entzun genuen; biolin katarroso
|
batek
jotako musika zirudien. Tximista baten argia ikusi genuen, bat batean, eta trumoia entzun genuen gero.
|
|
|
Negar mina zen, negar fina, negar zirina. Biolin mehe
|
batek
jotako musika zirudien. Ana Isabel zelakoan nengoen, gosea izango zuela eta biberoia prestatu behar niola.
|
|
|
Gero, harrera gelan, zor genuena ordaintzera joan ginenean, datu hori berretsi ziguten. Enbolia
|
batek
jo zuen Marguerite gaixoa. Hori argi omen zegoen.
|
|
|
Alde horretatik, psikologia esperimentalak bere ñabardura egiten du esatendigunean gizakia hipermetropia psikiko antzeko
|
batek
jota dagoela. Hau da, argiago ezagutzen dituela kanpoaldeko munduan dauden gauzak bere barnekobizipenak baino.
|
|
|
Urte batzuk berantago, 1993an beste neurri batzuk onetsi ziren euskal ekonomia krisialdi gogor
|
batek
jota zegoelako. Neurri horiek beste abantaila batzuen artean, ahalbidetzen zioten sozietate berri bati lehenengo hamar urtetan sozietateen gaineko zergarik ez ordaintzea.
|
|
|
Baina hitz egiten ari naizen artean sutara hurbiltzen dut argizaria. Bere zaporearen arrastoa galtzen da, usaina joaten zaio, bere kolorea aldatzen da, irudia desegiten da, bere tamaina handiagotzen da, urtu egiten da, berotu, ezin da ia ukitu, eta baten
|
batek
jotzen badu ez du hotsik aterako. Argizari berak irauten al du aldaketa honen ostetik?
|
|
|
Arrisku handietan gabiltza itsastarrok, bada ez dago egunik ontziren bat hondora ez doanik, alemaniarrek ipiniriko mina
|
batek
jota. (85 or.)
|
|
|
Kalejira eginen dugu, denentzat gosaria izanen da eta gosaldu ondotik, ordubiak aldera, Elizondoko plazan bilduko gara. Han Kataluniako talde
|
batek
joko ditu zenbait kanta eta hortik bazkaltzera joanen gara. Bazkal ondotik zozketa eginen da, gero oroigarriak banatuko dira eta dantzaldia eginen da plazan Trikizio taldearekin.
|
|
|
–Arnaste krisi handi
|
batek
jota dago. Ez dakigu aterako den.
|
|
|
Eguraldi txarra zutela ta, gure pelotalekuan izan dituzte beren jolasak. Bilbao’ko txistulari
|
batek
jo, ta dantza egin. Azkenean, aurten Azpeiti’tik Zumaia’ra izan duten" marcha regulada" n garaille irten ziraneri kopa bana eman zizkieten.
|