|
2008
|
|
|
Esate baterako, herri, eskualde eta nazio esparruen hedabideek hurrenez hurren herriko hizkera, eskualdeko euskalkia eta Euskara Batua erabili luketela aldarrikatu du Zuazok (2000). Edonola, aldaera geografikoaren hautapena komunikazioaren xedeekin ere lot daiteke eta ikuspegi honetatik, kode bat baino gehiago menderatzen duen hiztunak aukera gehiago ditu komunikazio egoeretara moldatzeko3 Adibide bat ematearren, bi kode edo gehiago dituen hiztunak eremu nazionaleko hedabidea den telebistan edo irratian
|
batean
dagoelarik, aukeran izango du bere euskalkiaz hitz eginez, bere izaera eta jatorriaren berri emateko, edota bere hizkera bereko jendearekiko hurbiltasuna adierazteko, edota beste hizkera batzuk dituzten hiztunekiko distantzia agerian uzteko eta beraz, berbaldian nabariki inplikatzeko, edo euskara batua erabiliz, berbaldi autonomoagoa egiteko.
|
|
|
Gertaera honek, Azkuerentzat izan zuen esangura pertsonaletik haratago, euskal merkatua bezalako eremu txiki
|
batean
zeuden arazoak erakusten ditu. Hiru arazo nagusi aipa daitezke.
|
|
|
1918 urtearen amaieratik 1919ko uda akaberaraino Akademiaren eraketa prozesua itxarote aldi
|
batean
egon zen: araudiaren arabera Akademia euskal Diputazioen babespean sortu behar zenez, lau probintziotako korporazioek araudia aztertu eta ofizialki onartu arte ezin urrats berririk egin.
|
|
|
Euskara ez dago, zorionez, sasoi
|
batean
zegoen egoera zailean. Izan ere, euskararen batasunak nola baita haren inguruabarrean egituratu den status plangintzak azken hogeita bost urtean euskararen indarberritzea ahalbidetu baitute, euskaraz jarduten duen hiztun elkarteak inoiz izan gabeko hiztun kopururik altuena eta erabilera eremurik zabalena izatea posible eginez.
|
|
|
Demagun irakasleak ataza bat jarri duela gelan, talde txikitan burutzeko eta gero azalpenak emateko jendaurrean; ikasleek ataza edo arazo horri irtenbide bat emateko euren artean nahitaez hitz egin, eztabaidatu edo ados jarri dute; geroxeago ahoz bateratu diren iritzi horiek paperera eraman dituzte, eta azkenik, jendaurrean, gainerako ikaskideen eta irakaslearen aurrean azaldu dute lan taldean erabaki dutena. Taldean burutu beharreko lan hori, hizkera eredu ez formal batean egitea da zentzuzkoena, geroxeago paperean jartzean kodez aldatuko dira eta, azkenik, euren erabakiak aurkezteko garaian, berriz, hizkera eredu formal bat erabili beharreko egoera
|
batean
geundeke, izan ere, ahoz esateko prestatutako testu idatzia da, kode mistokoa hain zuzen.
|
|
2009
|
|
|
Gure. Ttunkurrunku? halakoekin alderatzen badugu, onomatopeiak eta hitz ezagun bat behintzat identifikatzen ditugu; hurrengo pauso
|
batean
gaude inondik ere, baina hari bereko kantuez ari gara, zeren ezaugarri nagusia emo zio edo sentipen baten adierazpena baita, eta egoera hipnotiko bat sortzea. Lirikarik antzinakoenaren jatorria ikusten du Bowrak halako piezetan, hots, poesiaren jatorria.
|
|
2010
|
|
|
Askotan industrialariak baino hiruetan gehiago. Ikasleen kopurua erdigune
|
batean
dago laborarien eta industrialarien artean.
|
|
|
Eta hori da. Eta guk ez dugu pentsatzen inolaz ere, eta baten batek entzun nahi badu, entzun dezan?, ez dugu pentsatzen beste momentu batean, beste oreka politiko
|
batean
egongo bagina aldatuko genituzkeela. Guk hitza mantendu egiten dugu?.
|
|
|
Beraz, ikastola eredua aldarrikatzen denean, berezko eredua aldarrikatzen da, hirugarren gune
|
batean
dagoen eredu eta lan moldea.
|
|
2012
|
|
|
Hausnarketa horiek, gainera, isla argia dute Sarrionandiaren lanetan: beste autore batzuen testuetan oinarritutako bariazio, imitazio eta berridazketak, esaterako, itzulpenaren eta sorkuntzaren arteko hirugarren espazio
|
batean
leudeke: guztiz originalak izan gabe (beste testu batean baitute jatorria), ez dira itzulpenaren definizio hertsiaren arabera sailkatzekoak ere (itzultzailearen esku hartzea hainbesterainokoa da, non obra berritzat jo behar baitira).
|
|
2013
|
|
|
Bayonako errechimendua trantchetarat abian zen; orenaren goait. Durquet baztidar apheza, bere gizonekin choko
|
batean
zagon. Egon eta egon, orena ez heldu.
|
|
|
Gerla irabazteko ere otoitz egiteko eskatu zien euskaldunei. Batean, Saint Pierrek iragarri zuen lasaitasun une
|
batean
zeudela, baina ez luzazko, euskaldun batzuk gudu gogorrak ukanen zituztelako. Saint Pierrek ez zuen dudarik alemanek galduko zituztela borroka horiek, baina hala ere irakurleei otoitz egiteko eskatu zien.
|
|
|
XVIII. mendetik zetorren kontzeptu bat zen zibilizazioarena. Zibilizatuak ziren gorteko jendeak (eta gerora burgesak, elitea eta abar), eta herri xehea, «barbaroena», oraino zibilizatze prozesu
|
batean
zegoen; zenbat eta gehiago hiritartu, herriaren zibilizatze prozesua orduan eta aitzinatuagoa zen. Fritz Peter Kirsch ekEliasen bide beretik jarraitu du eta kultura zibilizatuak, mendez mende, «barbaroaren» baztertzeko lan handia egin zuela azpimarratu.
|
|
|
Oraingo lerro hauetan xehetasun haiek ez ditugu aipatuko, baizik eta ikuspegi orokorretik begiratuz, lubakiek zer ondorio izan zuten. Funtsean, Manex Hiriart Urrutirenartikulu
|
batean
zegoen lubakiei buruzko irakurketa estrategikoa. Posizio gerla hasi eta zenbait hilabeteren buruan argitaratu zuen artikuluak gogoeta interesgarri franko eskaini zuen; batetik, lubakien alde txarra onarturik ere, oro har zergatik baikorrak izan ziren esplikatu zuelako, eta, bestetik, mugimendu gerla denboran frantsesen ahulezia zein izan zen aitortu zuelako.
|
|
|
Beste batzuetan borroka guti izan zela aipatu zuen, edo entzun zituzten kanoikadak ziren lekutik aski urrun zirela, hala nola Soissonsetik harago1129 Baina lasaitasun giro horretan, batzuetan alemanei granada batzuk botatzen zizkietela argitu zuen. Artikulu batean eman xehetasunen arabera, euskaldunak gain
|
batean
zeuden, eta alemanak beherago, eta zenbait lehergailu botatzen omen zizkieten. Bonben presentzia beste alde batetik aipatu zuen, hala nola, aldi horretan, berek jasateko ordez, berek jasanarazten zituzten.
|
|
|
Baina Saint Pierre ez zen mintzo beste egunetako egoera txarrez. Zerritegi
|
batean
egotea bezalako egoera ez hain ohoragarri bat baikortzeko trebezia hori azpimarratzekoa da. Hitz baikorrez kontatzen zuen, berez, baikorretik gauza handirik ez zuen egoera.
|
|
2014
|
|
|
dantek Virgiliorekin daukan enkontrua bezalakoa da Maldan> be > herako Hariztiak Lizardiarekin, iratze Ederrarekin, Lora mendiare kin egiten duena, eta, Aurelia Arkotxak apuntatzen duen bezala, danteren selva> oscura> bezalako giro
|
batean
dago Hariztia ere bere ibilbidearen hasieran:
|
|
2021
|
|
|
Gorrotxategik (1984a: 229) Asca ko (Asque) galdutako aldare
|
batean
zegokeen (eta Oihenartek aipatzen duen) labvsivs izena biltzen du Akitaniako onomastika indigenari buruzko liburuan.
|
|
|
Epigrafea eskuineko azpiko aldea puskatuta (eta galduta) duen kareharrizko lauza laukizuzen baten zati
|
batean
dago (16 cm x 19 cm), lau lerrotan grabatua, letrakera traketsarekin. Almagro Basch en (1984:
|
|
|
Irratia eta telebista aipatu ditugunez, esan horietan ere antzera
|
batean
dagoela kontua: nazio osorako euskara hutsezko hedabideak oso oso gutxi dira eta euren ikus entzuleria ez da handia; ezin ahantzi, hala ere, euskaraz diharduten kate lokalak ugaltzen ari direla (erdaraz dihardutenak ere bai, bidenabar esanda) (Zuberogoitia).
|
|
|
Aski arrunta da esamolde hau: Berak, Jean Magüek eta hirurok erabaki genuen autoak ahal zuen bezain urruti joatea (Alonso); Ozeano Bareko uharteen historia, niretzat, hiru indonesiar adiskidek eta laurok indonesiar Ginea Berriko Jayapura hiriburuko denda batean sartu ginenean izan genuen gertakari
|
batean
dago laburbilduta (Sagarna); Coco eta biak kanpamentura heldu ginenerako, gorila habitataren kopia txiki txiki bat zen gela (Navarro).
|
|
|
galdetzen dugu baldin eta testuinguruak ez badu aldez aurretik erakusten liburuez ari garela. Adibidez, liburu denda
|
batean
bagaude eta eskuaz seinalatzen badituzu liburuak ez daukagu zertan zein liburu, galdetu, zein?
|
|
|
Uste izan da hiruretan hedatuena, gaurko euskara estandarrean ere aurkituko duguna: Garrasi egin zuen, edo egin uste zuen, behinik behin (Jon Muñoz); Azpitituluan ikusi uste izan dut nik benetako titulua (Berria); Noiz edo noiz pentsatu izan dut gutako bakoitzak film
|
batean
egon uste duela (Rey). Modalitatea adierazteko Iparraldeko euskalkietan bakarrik erabili da tradizioan gogo izan, baina gaur euskara estandarrera ere hedatu da:
|
|
|
Korrelaziozko perpaus erlatiboa mendekoa izanik, izenordain korrelatu anaforikoa perpaus beregain
|
batean
egon daiteke. Gehienetan horrela gertatzen bada ere, ez da ezer ezinbestekorik horretan, eta erlatiboari bidea irekitzen dion perpausa bera ere (izenordain anaforikoa duena, hots) mendekoa izan daiteke.
|
|
|
Bilbao); Lege honek iraun zuen Espainian bortzehun urtez baino gehiagoz (Etxeberri Sarakoa). Bestelako jokabidea ez da, ordea, ezina; erreferentziazko zenbatzailea absolutiboa izan daiteke, gehiago/ gutxiago morfema beste kasu
|
batean
egonda ere: Zure liburu honetako artikulu bat baino gehiagotan belaunaldien borrokaz mintzatzen zara (Mitxelena); Bat baino gehiagoz ari da, beraz:
|
|
|
Zenbatzailearekin doanean, berriz, neurri bati beste bat eransten zaiola adieraz dezake: Pixka
|
batean
egon da oraindik ohean; Beste hamabost egun egingo ditut oraindik zuenean.
|
|
|
Hori, bai, testua, beronen aipamenak errazago egin daitezen amoreagatik, ataletan banatu dugu eta atal bakoitzari dagokion zenbakia orri bazterrean ezarri zaio (Villasante); Aro horretako gizonek zer egiten zuten? Jainkoak eta Jainkosak erruz asmatu, gure eginbideen sostenguak izan zitezen amoreagatik (Villasante); Kastelak besoa tinkatzen zion, isil zedin amoreagatik (Borda); Urrikalpen hura, ordea, oker ulertze
|
batean
zegoen oinarriturik: dolumin adierazpenak egiten zitzaizkidan, baina beti ere ahalik eta azkarren kontsola nendin amoreagatik (J.
|
|
|
Badira berezitasun sintaktikoak, batzuetan determinatzailea ezinbestekoa da (euria egin); beste batzuetan ezinezkoa(* loa egin); zenbaitetan determinatzaileak esanahia aldatzen du (gauza desberdinak dira lan egin eta lana egin); desberdintasun sintaktikoak (ez du lanik egin/* ez du hankarik egin); egin aditzaren eta izenaren arteko harreman semantikoak aski desberdinak dira, eta zenbait kasutan egin aditzak ez du" pisurik", galdua du esanahia: lan egin, irri egin, negar egin edo barre egin alde
|
batean
daude, baina hanka egin edo piper egin bezalakoak beste batean. Lehenbizikoak hurbil daude esanahitik, baina ez bigarrenak.
|
|
|
Halaber, partizipioa aditz izen bihurrarazten dugu huts adjektiboarekin: Frankfurteko jaunak etorriko ziren eta aita ikara
|
batean
zegoen bilera horretako emaitzetan pentsatu hutsarekin (J. Zabaleta); Nik ez nuen bide hartatik jarraitu nahi, ezen, izen hura entzun hutsarekin erraiak sutan jartzen zitzaizkidan (Igerabide); Baina ikusi hutsarekin, ukitu gabe, bereiziko ote lituzke esfera eta kuboa?
|
|
|
Hona adibide batzuk: Seguratu zen Enperadore berberak zirela (Lizarraga); Baina usaina, usaina, denak susmo
|
batean
egon, uste berberekoak izaki (Anabitarte); Eta Nikanorrek berberak hartu berri duen biziera narrats eta guztia beharrekoaz... (Erkiaga); Orduan begiak altxatu eta ez zuten ikusi nihor Jesus berbera baizen (Haraneder); Bere aita Asaren bide berberaz ibili zen, hartarik ez zen makurtu eta aitaren aitzinean zuzen zena egin zuen (Duvoisin); Jaunaren beldur sandua mendez mende iragaiten; Jaunaren egiazko jujamentuak berberak zuritzen (Artxu).
|