|
2000
|
|
|
Erdi Aroko azokak eta jarraian autopistak eta hotelak aipatzen dira narrazio berean. Merlin magoak tesi
|
bat
du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu, baina horregatik beragatik pertsonaien askatasuna mugatua da, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Beharbada Narrazioak liburu honexen izenburua da Sarrionandiaren liburuen izenburuen artean sinpleena, beste guztiak interpretazioa behar duten sintagmak izan dira edo azalpena eskatzen duten hitz multzoak, baina kasu honetan, agian, sinpletasunak omenaldi
|
bat
du barnean. Agian Jorge Luis Borgesen ipuinen bilduma baten Narraciones (Cátedra 1980) edizioaren izen bera darama Joseba Sarrionandiaren Narrazioak liburu honek.
|
|
|
Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema batean dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama baten itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos" horietako
|
bat
du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena doa bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
|
Deiturak berak argi erakusten duen bezala, oinarrian maitasunezko istorio
|
bat
duen eleberriari deritzaio honela.
|
|
|
honetan, bere emaztea, Laura, asteburuan kurtsilo bat egitera joan dela-eta bakarrik geratzen den senar baten istorioa kontatzen zaigu. Senarra, Markos, bakarrik geratzean, rock musika talde
|
bat
duen bere anaiarekin Vigora kontzertu bat entzutera joatea erabakitzen du. Lauraren irteerak eta giro aldaketak kolokan jarriko dute pertsonaiaren mundu osoa.
|
|
|
Izan ere, I. Mundu Gerrako lubakietako egoera irudikatzen zaigu. Honela, Frantziaren armadara gerratean parte hartzera joan behar izan zuten euskaldunetariko
|
bat
dugu eleberri honen protagonista: Jean Etxegoien.
|
|
|
Hala ere, hiru leku hauek erlazionaturik daude, eta ez gerragatik soilik, baita hirurek pertsonaia komun
|
bat
dutelako ere. Honela, Fidel, protagonista izateaz gain hiru istorioak elkartuko dituen pertsonaia ere izango da.
|
|
|
Apaiz desmitifikatzailea, protestanteen baitan ematen den jarreratik hurbil," fedea galtzeraino heltzen da. Motza den gazte
|
bat
du itxaropen bakarra, Ladix protagonista. Ume sotil hori baliatuz agian berrekar daiteke lehengo posiziotara, eta hala lortzen du" Mujikaren ustez.
|
|
|
Mailuix Legorburuk bere lehen eleberri honetan nekazaritza giroan kokaturiko istorio
|
bat
du kontagai. Honela laburbildu zuen argumentua Jon Casenavek Maiatz aldizkariko iruzkin batean:
|
|
2001
|
|
|
Bere diskurtsoa zalantzan jartzen duen nobela modernoan, espazioaren deuseztapena, hau da, espaziorik eza dagoela esan behar. Gure kasuan, protagonista dagoen gela, horma akoltxatudun gela hori, kanpora burdinazko barrote gurutzatuak dituen leiho
|
bat
duen gela, simulakroaren, irrealtasunaren espazio bihurtzen da sapaiko ispiluan islaturik geratzean. Erreferenteak bere burua islatzen duenean ezeztaturik geratzen da.
|
|
|
Saizarbitoriaren azkena, nobela sakona, interesgarria eta irakurketaren plazer barthiarra ahalbidetzen dutenetakoa da. Egia esatekotan, nobela honek hasieratik bertatik literatur lan handiei egozten zaien tasun garrantzitsuenetako
|
bat
du: irakurketa agortezinen sortzaile bilaka daiteke, testuak berak, zeinu literario den neurrian, duen aberastasun eta trinkotasunagatik.
|
|
|
Bere aurreko nobeletetako pertsonaiekin konparatuz, Hamaika pauso ko pertsonaia askok badute berezitasun nabarmen bat: izen eta abizenekin aurkezten zaizkigun pertsonaia hauek" erreferente"
|
bat
dutela errealitatean. Teknika eta artifizio literarioen berezkotasuna onartuz ere, irakurlea asaldaturik gera daiteke euskal kultura munduan hain ezagunak diren zenbait izen nobela honetako protagonista bihurturik ikusten dituenean.
|
|
|
Bidaia liburuaren bigarren ezaugarrira igaroz gero, testuaren eraketan pausatuko gara. Bidaztiak arazo
|
bat
du, komunikazio arazoa hain zuzen ere; nola adierazi hitzetan bere begietara etengabe abailtzen diren bizikunen errekastoak, nola zuzendu nahaspilean eta denak batera agertzen zaizkion sentsazio, usain, kolore multzoak. Bidaztiak forma asko ditu bere luman ezkutuak hitzez deskribatzeko bere bizikizun berria (puntilismoa, espresionismoa), baina gehien erabiltzen duena pilaketa dugu:
|
|
|
Bidaia idazten duena beti norbaiti zuzentzen zaio, entzule
|
bat
du bere kontakizunaren entzuteko, beti du norbait adi. Bidaiariak beti maite du Sorterrira itzultzea eta han, entzule aditsuz inguratua, bere leienden kontaketan hartzen du plazerra, Zumthor ek deskribatzen duen irudia osatu arte:
|
|
2002
|
|
|
86 orrialdea arte ez dugu ikasten protagonistaren izena, eta haren deskribapena ezaugarri xume baina esanguratsuez egiten da: 37 urte ditu, txikia da eta distira ilun
|
bat
du begietan. Bizitzak inposatutako estandarretatik at jardun ondoren (senarra ez duen gizon batekin bizi izan da, haurrik ez izatea erabaki, dibortziatu, erakunde armatu batean sartu eta, azkenean, erakundea utzi zuen, birgizarteratzeko), zirkunstantzia horiek eraman duten bakardade amaigabea partekatzen du bere bidaideekin (bi moja eta emakume minbizidun bat).
|
|
|
Lan honekin, autoreak urrats garrantzitsua egin zuen bere esperimentazio narratiboan, eta euskal narratiban gutxitan ikusten diren erregistro eta ñabardura ugari lortu zuen. Kritikaren harrera, nola euskal eremuan hala espainierazkoan, ona izan da, eta gaur egun autorearen eleberri goretsienetako
|
bat
dugu. Otto Pette baronetaren atean ezezagun baten agerpen harrigarriaz hasten da eleberria.
|
|
|
Haria ezin harrigarriagoa da: Jon Kapagorri Iparraldeko diputatu hautetsiak ideia
|
bat
du inguruko ekonomia aurrera bultzatzeko... Ama Birjinaren agerpen bat itxuratu eta basilika eraikitzea, erromesaldi zentro bilaka dadin.
|
|
|
Arrainak ura baino eleberrian amodiozko istorio
|
bat
dugu, berriro ere, kontagai. Baina oraingo honetan askozaz ere ahulagoa da euskal egoera politiko itogarriak istorioan duen garrantzi eta pisua.
|
|
|
Aingeru Epaltza (1960) egungo panoramako idazle interesgarrienetako
|
bat
dugu. Kazetaritzan lizentziaduna da, eta zenbait egunkaritan (Deia, Navarra Hoy...) lana egina den arren, Nafarroako Gobernuko itzultzailea da egun. Antzerkian, poesian eta erreportaje etnografikoaren munduan aritu izan bada ere, narratibaren alorreko lana da nabarmentzekoa, nola helduentzako literaturan, hala haur eta gazteentzakoan.
|
|
|
Eleberri luzea da, ia bostehun orrialdekoa, aurrekoa baino askoz konplexuagoa, eta narratzeko ekintzari buruzko gogoeta planteatzen du. Horregatik esan genezake metanobela
|
bat
dugula aurrean, hots, kontatzea bera kontatzen duen eleberria, birtuosismo estilistiko handiz kontatu ere.
|
|
|
Ezin diteke. Tipitasunaren zathi
|
bat
duela gauzetarik batek bere baithan, egin dezagun. Tipia, berenez, zathi hori baino andiago da, hau haren atal bat bertzerik ezpaita.
|
|
|
Garai haretan ondasunen berriketak izaten zituen. Itsasoz haraindi bizi ziren osaba izebak gabeak gerta, eta haien etorreran senideok beti etortekotan ziren, ilobak, batez ere emakumeak Asunek aizpa
|
bat
zuen eta lehengusine bat besterik ez, osaba izeben ondare jabe bihurtuko omen.
|
|
|
Par. Bata, izatearen muinkide den aldi bat, eta hartaz iaregiten den bertze aldi bat, aldi biok ba othe dira? Bertzenaz, hunela gerthatu ezik, ¿ nolatan diteke gauza
|
bat
ukhan eta ez ukhaitea, hartzen eta uzten atertzeke ihardu ezik?
|
|
|
Mundu ontan, beste askoren artean onelaxen asten bait ziran guretarren mintzairako zenbait ipuin adiskide on
|
bat
dut, ni baiño gazteago dana, ain zuzen.
|
|
|
Bai, laztana. Bezuna gure kolkoan izaten dugu belar txarretako
|
bat
duzu. Mingostasuna sortzen du lehenbizi, geroago samina.
|
|
2003
|
|
|
Euskarazko narrazio nagusi guztietan erreferentzia gune
|
bat
dugu, Arrigorrieta. Hala gertatzen da Kurl, EusM, Akats obretan.
|
|
|
Azken aldietan ere, LibNeg saio bildumaren ondoren ere idatzi zituen gogoeta eta gramatika ohar laburrak. Lan sakabanatu honen adigarritzat,
|
bat
dut gogoan berariaz, Deia egunkarian (III) argitaratu zuena, zeinetan maiz ohi zerabilen gaiaz gogoeta ziharduen: " No polucionemos el euskara".
|
|
|
Obra didaktiko
|
bat
dugu oinarrian, baina batasun literariorako eredu izan gurakoa, aldi berean. Mogelek Peru Abarka edota Azkuek Ardi galdua idatzi izan zituzten espiritu antzekoaz ondua da sakonean.
|
|
|
" Belarri biotzetan samur, goxo eta gogor iosi ta itsatsi oi diran olerki errex, arin eta bigunak. Orainaldi ontan bizkaieraz nabarmentzen diran olerkari gorengoen artean gorengoetariko
|
bat
dugu Arantzibia, nonbait: dana neurri, dendu ta musika".
|
|
|
Kanpotik, ohe ertzetik, beste begi pare
|
bat
zituen begira, ohiko hoztasuna zertxobait urratzen zutenak. Baina begirada honetan ere ez dago minutuak neurtzerik.
|
|
|
Kaixo... Musikaren bolumena eta kaña ez datoz
|
bat
zuen itxureagaz. Zer dozue ba?
|
|
2004
|
|
|
Hara bestela nobela oso aurreratua, XII. kapitulu hasieran, iratxo idazleak, zelan azaleratzen dituen bere kezkak: " Ba, hemen nebilek nobela edo ipui luze hau idazten"(...)" Baina, egia esan, mozorrodun nobela
|
bat
duk hau, logikagabetasunaren logikaz sortua eta idatzia"(...)" Mozorroak, irudiak, sinboloak irakurtzen dakienarentzat, mozorroen barruan nor edo zer dagoen ikusten ahalegintzen denarentzat, ulerterreza izango dela uste diat". Osagai tartekatu eta justifikazio handi gabeko hauengatik, nobelaren azken kapituluan, ijitoen pasartean sarturiko hausnarketa baten ostean, honela zuritzen du bere burua:
|
|
|
Izerdi patsetan dago, sasi artean, biloizik, eztulka, usinga, arnasoska... Haur jaioparri
|
bat
du bere besartean. Zazpiki bat dirudi.
|
|
|
Herio ere dantzan ari da Olazaharko etxe aurrean. Erregekoroi
|
bat
du buruan, liburu bat eskuan, eta" Ukabilkarien dantza" egiten ari da, burrukarako prestamenak egiten.
|
|
|
Herri bihotz ingurua, txalet eta apartamentu ederrez loretuta dago. Harrizkoak dira txaletik gehienak, baserri itxurakoak, oso politak; eskudo harro
|
bat
dute beren kopetaren erdian; harri dotore horietan, uste haundiz gordetzen dute gezalatarrek asaben izen ta gomuta.
|
|
|
Familiarik ez dute izan; baina neskato
|
bat
dute, hirikoa.
|
|
|
" Presondegi ilun batean dago. Txifa txakur mordo
|
bat
du bere ondoan. Leiho txiki txiki txikitxo batetik bakarrik sartzen da argia bera dagoen toki itzaltsu, zikin, ta goibel hartara.
|
|
|
Badakizu: minutu
|
bat
duzu. Nahi duzunean, hasi esaten dio zuzentzaileak arabarrari.
|
|
|
Gizonezkoa da sasi apaiza, gizonezko bizartsu bat. Eskuak zabalik ditu, eta suge baten antzeko soka zati
|
bat
du dingilizka ezkerreko esku muturretik. Liburu zahar bat irakurtzen ari da.
|
|
|
Deitura biren bidez asmatutako ta atondutako izen
|
bat
duk hori, taberna honen jabeen deiturekin. Arrizabalaga Kepa ta Uriarte Iñaki dituk jabe bi horiek.
|
|
|
Molde zaharrekoak dira baina, txakurrak ere batzarrean dagoz Don Julian medikuaren etxe inguruan, txakur eme
|
bat
du harek eta.
|
|
|
Ez. Baina, egia esan, mozorrodun nobela
|
bat
duk hau, logikagabetasunaren logikaz sortua ta idatzia.
|
|
|
Ba, behin batean, baserritar batek baso bana txakolin eman ziean hiru dastatzaile famaturi. " Burdina sunda pixka
|
bat
du txalokin honek; burdina zatiren bat izango du barruan upa honek", esan zian batek, tragu bat egin ondoren. " Ez, paper sunda du; paperen bat izango du", esan zian beste batek.
|
|
2005
|
|
|
Berriz, adinean gora eginda eta adinak dakartzan ardurak lepoan hartuta, larunbata da parrandari eusteko egun bakarra. Beraz, oro har, jende prototipo jakin
|
bat
genuke, parrandazalea, adinak eta bizimoduak agintzen duten sasoi ezberdinetan. Sasoiok, trilogiak adierazten duenez, katean, erreskan, joango lirateke.
|
|
|
Atoiuntzia, Manhattan eta Laudanoa eta sutautsa dira Edorta Jimenezek hamarkada honetan eman zituen hiru ipuin bildumak. Laugarren
|
bat
badu, hemen jorratuko ez duguna Urdaibai inguruko ipuin eta kondairekin osotua, Urdaibaiko ipuin eta kondairak (Zubia, 1996).
|
|
|
Gurasoek jostailu denda
|
bat
zuten, ta han egoten zen Aingeru ere haiei laguntzen. Baina abiadore izan nahi zuen, abiadore.
|
|
|
Elkartasuna eta amodioa familia bereko anai arrebak dira. Bizi pribatuaren aldetik eskas
|
bat
badutela han. Hain segur, bainan bizi pribatuak baino zorion gehiago ekartzen dio gizonari elkartasunak.
|
|
|
Baina salmoak aipatu jainko aizuna iduriak gara: " Begiak ba eta ez ikusten." (Sal 115,5) Mundu guzian famatuenak izan diren kantari taldeetarik
|
bat
dugu Beattles taldea. Talde horretakoa zen George Harrison.
|
|
|
Futbola hegoaldekoa da baina Iparraldeko futbolari
|
bat
dut gogoan: Christian Saramagna.
|
|
|
delako irratilari jakintsunarentzat, bai, normaz kanpokoa da, a normala. Ez da dudarik bitzi aire
|
bat
baduela. Ez bada elbarritua!
|
|
|
Madrilen, sozial ministeritzan130 emazteen saileko arduradunak, argitaletxe
|
bat
badu," El Cobre Edicional". Plazaratu duen azken liburua:
|
|
|
Amodioak ere baditu bere gorabeherak. Baina nork ez daki ortzi eta ximisten ondotik heldu dela denbora ederra, pazientzia labur
|
bat
baduenarentzat.
|
|
|
Ezkontza Moonek berak eginik eta sekta horretan sarturik mundu osoan ezaguna izan den Miligo afrikarra. Ingalaterran, emazte batekin bizi zelako, apezgoa utzi zuen beste
|
bat
duela zenbait urte. Nihaurek badakit zazpigarren bat, Erromara bildua baitute bere herrian poligama zelakotz.
|
|
|
VII. mendean, herrietako apezek bazuten ohakide bat. Zortzigarrenean San Bonifaziok apezgotik bota zituen emazte
|
bat
bazutenak. Hamaikagarrenean Leon IX.a Burulehenak gauza bera egin behar izan zuen egundainokotan.
|
|
|
Hamaikagarrenean Leon IX.a Burulehenak gauza bera egin behar izan zuen egundainokotan. XV. mendean Bale hiriko kontzilioak erabakiak hartu zituen aldi bat gehiago emazte
|
bat
zuten apezen kontra.
|
|
2007
|
|
|
ortzi, ortzegun/ ostegun(" zeruaren egun"), eguen(" argiaren egun") horren aztarrenak lirateke. Era berean, oinaztarria, zerutik bialdutako harriaren indoeuropar mitoa gogoratzen duen hitza dugu; zerua edo zerutikako eguraldi fenomenoa gogoratzen digun beste berba
|
bat
dugu, osti zaparrada Azkoitia aldean entzuten dena, eurite bortitza adierazteko.
|
|
2008
|
|
|
Munduko literatura guztietan daude astero gutxien gutxienik liburu bat prentsan kritikatzen duten kritikariak, izen
|
bat
dutenak, urteak daramatzate horretan, guru dira batzuk, gorrotagarri eta liburu birrintzaile beste batzuk, nork bere estiloa dauka, baina literatur zaleentzat ezagunak dira, badakite nor den Ignacio Echevarria Espainian... Irakurleek iparrorratz bezala erabiltzen dituzte, fidatzen dira haietako zenbaitek esandako iruzkinez...
|
|
|
Beraz, mailaketa bakoitza eragiten duten faktoreak bereiztu egin dituzte adituek, eta horrez gain, beste ezberdintasun batzuk ere zehaztu dituzte bi mailaketon artean. Erdigune literario bakoitzak irakurle mota
|
bat
du: hierarkia komertzialeko erdigunearen irakurlea eskolarekin dago lotuta, eta beraz, ikasleekin.
|
|
2009
|
|
|
Antzerki mota honen zuzendaria, errejenta, taula gainean dago, orkestraren azpian eserita, aurrean mahaitxo
|
bat
duela. Nork parte hartu behar duen berak erakusten du ikur urdina edo gorria.
|
|
|
Hasteko, emazteak galde egiten dio Pello senarrari ea ohera joan daitekeen, logura dela eta. Pello senarrak erantzuten dio esanez, ohera baino lehen zeregin
|
bat
duela egiteko. Zeregin hori bete ondoren atzera egiten dio emazteak galdera bera, eta senarrak berriro erantzun, beste zeregin bat ipiniz.
|
|
|
Sailkatzerakoan olgeta mota bi bereiz genitzake: lasterketa olgetaren oinarria dutenak eta, olgetaren helburua beste bat izanda, lasterketa ezaugarrietako
|
bat
dutenak. Edozelan ere, lasterketa olgetaren osagarririk behinena denean ere, sarritan norgehiagoka kutsua galdu eta denbora pasarako jolas bihurtuko dira.
|
|
|
Seindun zegoen andreak, bere haurdunaldian, azkenengo egunera arte ekiten zion bere betiko zereginetan. Ama izateko zegoenak bere gurariei neurria hartu behar ziela uste zuten, zeren, jadetsi ezineko kapritxo edo gutiziaren
|
bat
bazuen, seinak horren zeinua gorputzean grabatuta zeukala jaioko zela pentsatzen baitzuten.
|
|
2011
|
|
|
Ohikoena kazeta berean liburu beraren kritika behin baino ez agertzea da. Halatan ere, salbuespen
|
bat
dugu Piknika izotzetan (Alberdania, 2009) lanaren kasuan; Bixente Serrano Izko kritikariak 2009ko abenduaren 20an Berrian idatzitako kritikan halaxe dio: " Gazte Literatura bezala komentatu zuen egunkari honetan joan den igandean Imanol Mercerok, baina bere itxurazko lainotasun literarioaren azpian zama handia darama narrazio honek, helduentzako are produktu biziki interesgarriagoa delarik".
|
|
|
Translation studies direlakoen barnean ditugu itzulpenaren teoria, itzulpenaren produkzioa eta produktuak. Itzulpena ematen den markoan, eragina duten aktibitate guztiak izan daitezke ikerketa gai; eta ikergai horietako
|
bat
dugu kritika. Kritika egiten delarik, aztertzekoa da, noski, garaiak itzulpenean izandako eragina, itzulmoldeak aldatu egiten baitira denborarekin.
|
|
2013
|
|
|
Nola liteke? Badirudi, horrelako egoeretan, pertsonen hizkuntza gaitasunak ertz
|
bat
duela eta ertz horren ondoren amildegia dagoela eta, amildegiaren ondoren, derrigorrez, isiltasuna.
|
|
2015
|
|
|
Izenburuak, jakina, urtebete lehenago argitaratu zuen Etiopiako Eguneroko bizitza poema luzea gogorarazten digu, urte batzuen buruan Ordorikak musikatuko zuena Berandu dabiltza abestia sortzeko. Eguneroko bizitza zeruko lorean lehen pertsonan idatzia da eta pertsonaia loti eta alfer
|
bat
du narratzaile. Tonu ironiko eta burlatian idatzia, amonak eginahalak egin behar ditu biloba ohetik jaiki dadin, eta azkenean halaxe lortzen du.
|
|
|
Joanes Urkixoz ere antzera esan liteke; gerora batez ere gidoigile moduan egin bada ere ezagun, garai hartakoak ditu bere lehen testu publikatuak, aldizkarietan argitaratuak oro. Horietako
|
bat
dugu, bada, Prakako Oinetako diztiratsu batzuetarako gauetik itzulita gau honetan etorri dira. Oso testu berezia da berau, ipuintzat jo daitekeena baina kazetaritza kronika moldean idatzia dagoena zati handienean zenbait poemaz tartekaturik.
|
|
|
" ez nuke nahi hor nonbait guardasola ahanztea". Xetienbre Neroren beste testua ipuin
|
bat
dugu, Xomor bazka. Mendi aldeko ibilaldi bitxi samar bat deskribatzen da lehenengo pertsonan, meditazio leku batean amaitzen dena.
|
|
|
Izan ere, haren Narrazio guztiak() liburuan, Elkarrek 2011n kaleratu zuenean, horixe da ageri den lehen narrazioa. Chicagon kokatutako gangster istorio
|
bat
dugu. Luigi Anselmik zazpi urte zituela Italiatik Atlantikoaren bestaldera egin zuen familiarekin, eta luze gabe mafia italiarraren sareetan murgildu zen, Big Jim Colosimo gangsterraren gidaritzapean lehenik eta, hura hil zela, John Torriorenean ondoren.
|
|
|
POTT TROPIKALA honetan, ikusten duzuenez, materiale pilo bat sartu dugu, apika gehiegi. Baina horrek arrazoi
|
bat
du: inork ez daki hemen bihar edo etzi bizirik segituko duen, eta jakina, testamendua utzi nahi dugu.
|
|
|
Tradizioa textoinguru historiko
|
bat
dugu, hau da, texto kate bat zeinean texto bakoitzak aurrekoa itzultzen eta traizionatzen du, zeren, nahiz eta texto orijinalaren mamiari irauterazi nahi izan, ezin baitezake zerbait berri baten agerketa eragotz.
|
|
|
Sistemas. Ale metapoetiko
|
bat
dugu Gimferrerren poesian sarritan ageri den elementua bidenabar, hots, poesiaz beraz hitz egiten digun poema bat, poetika moduko bat proposatzen diguna: " La poesia es/ un sistema de espejos/ giraHoriek baino lehen beste" hautapen" batzuk irakur zitezkeen, azpiatal moduko batean bildurik" Bilboko lau poeta" izenburupean.
|
|
|
Iragan beltza utzi eta balizko etorkizun itxaropentsua lortu nahia irudikatzen du itsasoratuko den ontziak. Lurraren makurra eta itsaso zabalaren esperantza, literaturaren historian topiko
|
bat
duguna, eta presentzia handikoa Sarrionandiaren obran (Rodriguez, 2015). Testua, haatik, Iturralderena da, eta horrek aditzera ematen digu ze punturaino izan zuten Potteko kide aktiboenek hainbat elementu komun haien heziketa eta garapen literarioan.
|
|
|
Hirurek ere badute dezente ilunetik eta umore beltzetik. Lehena katastrofe nuklear baten ondorengo egoera apokaliptikoan kokatzen da, Plentzian; bigarrenak, protagonista zango motz eta konkordun
|
bat
du, haurtzaro aski latza pairaturikoa; azkenak, narratzailearen aita hil ondoren honen emaztearen larrimina kontatzen du, amaierako biraketa ezusteko batekin. Casenaveren ipuinek, bestetik, euskara molde ezberdin bat ekarri zuten Pottera, nafar lapurteraz idatziak baitziren gutxi asko.
|
|
|
Horrek gainera arazo gehigarri
|
bat
zuen, euskal tradizioa herri tradiziora mugatzea.
|
|
|
Egun, seguru asko, bestela idatziko zukeen Izagirrek Arestiren inguruan, egun Aresti jada herriaren poeta dela esan baitaiteke, Aresti lumazuritua nahieran eskaintzen zaigula. Baina hori beste kontu
|
bat
dugu, baiki.
|
|
|
Alekos poeta eta iraultzailea Georgios Papadopoulos diktadorea hiltzen saiatzeagatik egin zen ezagun. Zabaletak poema liburu
|
bat
zuen argitaratua, hilabete gutxi batzuk lehenago plazaratua, Bertsoaren ezpata. Oraindik ez zen autore ezaguna sei urte falta zirelako gerora arrakasta itzela izango zuen 110 Street eko geltokia argitara emateko.
|
|
|
Horregatik" euskaraz bai baina" baita telebistari dagokionez ere. Erdal telebista bat kopiatu eta euskaraz egitearekin ez litzateke nahikoa, beraz; telebista ez alienante
|
bat
zuten helburu, euskarazko telebista alienante bat ez litzatekeelako ez gizartearentzat eta ezta euskararentzat aurrerapauso.
|
|
|
Kritika arbitrarioa delako ere bai. Botereak, hemen, beste izen
|
bat
du, Euskadi Ofiziala deitzen da. Mafiak, baloraketa estupidoak, propaganda eta beste hortikan sortzen dira.
|
|
|
Garikoitz Zabala Tomas Goikoetxea Flanaganen izengoitia zen, ETA (pm) ko kide historikoa, besteak beste Hordago argitaletxea sortu eta Euskadi Siouxekin kolaboratu zuena. Nobela
|
bat
zuen argitaratua 1980an, La venganza de vivir. Bakarrizketa bizi bat zen Ez dakit badatozen edo eraman egin behar gaituzten, umore kutsukoa eta giro politiko militantean txertatua.
|
|
|
Zenbakiak sarrera gisako testu
|
bat
zuen, espainieraz idatzia. Horixe izan zen aldizkariko historian argitaratu zuten espainierazko artikulu bakarra.
|
|
|
Autonomiaren gaia estetikaren historiako gai potolo horietako
|
bat
dugu. Batez ere XIX. mendearen amaieran eta XX. mendean garatu zen debatea izan zen, eta honenbestez, esan dezakegu arte modernoarekin hertsiki loturik dagoen auzia dela.
|
|
|
Aldizkaria baino panfleto bat zen tankera aldetik, bi orrialdeko plegatu formatua baitzuen. Testu nagusi
|
bat
zuen, taldearen manifestutzat jo daitekeena, eta jende ugarik sinatua zen: Jokin Ansorena, Josetxo Lizartza, Maripi Solbes, Ramon Etxezarreta, Lourdes Oñederra, Ramon Saizarbitoria, Pello Lizarralde, Izaskun Egia, Jon Casenave, Juan Martin Alegria, Gotzon Egia, Bernardo Atxaga, Joxe Austin Arrieta, Joxean Muñoz, Koldo Izagirre, Joxan Elosegi, Periko Balerdi, Iñaki Bidegain, Juan Jose Lasa, Joseba Sarrionandia, Pitu, J.M. Lasagabaster eta Koldo Zufiria.
|
|
|
Izagirrek dioenez" Soldata batzuk galdu zituen hartan Bernardok" (Etxeberria, 2002, 89). Izan ere, Atxaga zen bien artean lan arautu
|
bat
zuen bakarra, esan bezala banku sukurtsal batean.
|
|
|
Bada beste testu bat fikziozkoa ez dena baina ezta analisi formakoa ere, eta han EUTGko Maritxu liburuzaina ageri zaigu. Baina testu guztietan muntazkoena unibertsitateari buruz amaiera aldeko
|
bat
dugu. Xarrari zuzendua da, gerora Gaztelupeko Hotsak zigiluaren arduraduna izango zen Jose Felix Azkarateri zuzendua alegia.
|
|
|
Izagirrek dioenez, eta anekdota gisa, Xarrak garai hartan ez omen zuen parekorik Alde Zaharrean barrikadak eraikitzen. Kontuak kontu, testu erauntsi modukoa da, jario etengabe bat, punturik gabeko paragrafo luzexka
|
bat
duena.
|
|
|
Poema hori, esan dezagun bidenabar, Ustelako hirugarren zenbakian argitaratuko da euskaraturik, Aresti jada hilik zela eta Saizarbitoria aldizkariaren arduradunetako
|
bat
dugula. Esan daiteke kontua, beraz, umore puntu batekin ere hartu zuela idazle donostiarrak.
|
|
2017
|
|
|
Azken hitzaren bila ko istorioa hiru argumentu hari nagusiko bilbea da.125 Lehenik, narratzaileak eta bere osaba literaturzaleak, azken honen Obabako etxean bilduta, hilero egin ohi duten irakurketa literarioaren saio
|
bat
dugu kontagai, zeinera, oraingo honetan, narratzaileak lagun mediku bat gonbidatu duen. Horrela, irakurketa saioan bertan zein bezperatik elkartuta narratzaileak eta bere lagun medikuak eginiko txango laburrean zehar aletuko diren ipuinen kontaketarako marko narratiboa eratzen da, Erdi Aroko literaturan zabaldu zen narrazio egitura berezia gogoraraziz.126 Bigarrenik, narratzailea obsesionaturik daukan fantasia itxurako misterioa eta berori argitzeko ahaleginak biltzen dituen argumentu haria dugu, Atxagak, esan bezala, aurrekoarekin bilbaturik eskaini diguna.
|
|
|
Oroz gain, modernitatearen diskurtsoek nahikeria intelektual
|
bat
dute bereizgarri, alegia, arlo sozialaren zimenduez jabetzeko asmoa, historiaren bukaeraren nozioari testuinguru arrazional bat ematekoa eta azken honen gainean giza burujabetze global baten proiektua oinarritzekoa. Berez, esentziei eta ageri ageriko identitateei buruzko diskurtsoak izan dira, nola edo hala gizartea garden gerta dakigukeelako mitoan oinarrituak.9
|
|
|
Joan gaitezen atzerantz. Aurreko hamarkadetan, landa-guneetako nekazaritza etxeek ezaugarri
|
bat
zuten: aski zuten bertan ekoizten zenarekin.
|
|
2018
|
|
|
Urte gutxi barru mende bat beteko dute berak bultzatutako lehenengo argitalpen etnografikoek; horrez gainera, hamarkada batzuk joan dira Etniker egitasmoa sortu zuenetik, hegoaldean lau talde eta Iparraldeko hiru lurraldeak batzen dituen beste
|
bat
dituela. Taldeok osotzen dituzten kideek hogeita hamar urte daramatzate elkarlanean egitasmoa osatzen, Euskal Herriko Atlas Etnografikoa deritzona.
|
|
|
Batzuetan, ardatz nagusitzat ibaia zuen zur garraioari buruzko museoak edo erakusketaguneak sortu dira. Gertu adibide
|
bat
dugu, zehazki, Burgin (Erronkaribar), han baitago Almadiaren Museoa, eta urtero Almadiaren Eguna ospatzen da. Ospakizun neofolkloriko hori apirilean edo maiatzean izan ohi da (data ez da finkoa), eta 2005ean Turismo Interes Nazionaleko Festa izendatu zuten.
|
|
|
Orixeren hitzetan, Olentzerok begi gorriak ditu, Barojak deskribatzen duen bezala, baina beste ezaugarri interesgarri bat ere badu: urte batek adina begi gehi beste
|
bat
ditu. Alegiazko pertsonaia bat urtearen azken egunean, San Silbestre jaian, urteak adina begirekin agertzea gertaera bitxia da, gure esparru geografikoan nahiz kanpoan ageri dena.
|
|
|
Yasunari Kawabata, Yamano Oto stearte goizean esnatzean, ahoko sikua nabaritu zuen. Inguruetara begiratzean, bezperan utzi zuen champagne botila hutsa eta ipurditxo
|
bat
zuen kopa ikusi zituen. Egarriak itotzen zegoenez, barausi egin behar zuela erabaki zuen, izozkailu txikitik litroko ur botila hartuz.
|
|
|
Nola izan zitekeen hori jazotzea? Garbi zeukan moduren
|
bat
zuela komunikazio sare guztia kontrolaturik izateko. Ordenadoreak ukitu ere ez zituen egin nahi.
|
|
|
Gustura zegoen zorabiaturik. Ordura arte debekatuak zituen plazeren arteko
|
bat
zuen edatea. Gaizki ikusia zen etxe oneko emakume batek edaten jardutea.
|
|
|
Izara zuriz tapatu zuten burutik oinetara, oinetakoak agerian utziz, eta zuria gorriarekin nahastua zen. Korapilo mingarri
|
bat
zuen eztarrian, haurraren heriotzaren inguruko gomutak aurrera zihoazen neurrian handitzen zihoakiona. Edaria sendogarria, gogorgarria zen, eta edan egingo zuen, harik eta handitu arte.
|
|
|
Mutil horiek ez dute zerikusirik gizon arruntekin, beste gauzatxo
|
bat
dute, galantak baten izateaz aparte. Horiek sorrarazten diote andrezkoari eguzkira bertara joanda lako berotasuna, bat erretzen ipintzerainoko bero errea.
|
|
|
Horregatik, laguna lo gogorretik izartu, gauzak ondo pentsatu eta gero, gainean zeraman pena, tristura eta oinaze zama bakarrean eramatea ezinezkoa egiten zitzaiolako, biek elkar hartuta tupustean erabaki zuten, ezgaitasunen
|
bat
dutenek aldamenetik jagole bat eramaten duten gisara, berak ere aurrerantzean, ondotik ibiltzeko modukoa zelako, Divina Pastora izango zuela zaintzaile eta laguntzaile; handik aurrera, ezindu modura zegoelako, bere ondotiko aingeru jagole Divina Pastora izango zela.
|
|
|
Inoiz ez zitzaion emakume hura gustatu; alde batetik, gaizki egina zegoela pentsatzen zuen, neurriz txikiegia zela, gainera, hazten amaitu gabea, berna lodikote eta haragi bigun solteduna, eta bestetik, horrez gainera, irizten zitzaion zela bihotz gogorra eta mihingaina zuela zorrotz eta lehorra. Hala eta guztiz ere, uste zuen beste akats
|
bat
zuela, horien aldean txarragoa zena; jendea ondo engainatzen zekiela eta horretan eta ez beste ezertan zela jakituna. Berba onak eta labainak erabiltzen zekiela Augustoren aurrean, ezjakinarena egiten eta inor baino lagunago bere burua erakusten.
|