|
2002
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) haurren lan esplotazioari buruzko azterketa oso bat argitaratu zuen atzo Bruselan. Azterketa horren arabera, gaur egun, gaitz horren aurkako aurrerapenak izan arren, 5 eta 17 urte bitarteko 246 milioi haur —sei haurretik
|
bat
planeta osoan— ustiapeneko lan erregimenen mende daude. Ehun eta hirurogeita hemeretzi milioi haur horiek, hau da, planetako zortzitik batek, “haurren lan egiteko modu okerrenetako” bat dute, eta horrek beren osasun fisikoa ez ezik, buru osasuna eta morala ere arriskuan jartzen ditu.
|
|
2005
|
|
|
Estatu Batuetako astronomo batek atzo jakinarazi zuen Pluton baino hamar
|
bat
planeta izan zitekeela, Eguzki Sistemako eskualde urrunenetan orbitatzen. Kaliforniako Teknologia Institutu ezaguneko Mike Brown irakaslearen aurkikuntza berresten bada, 1930ean Pluton aurkitu zuenetik planeta berri bat identifikatzen den lehen aldia izango litzateke.
|
|
2008
|
|
|
Irakurketa kontserbadorearen egokitasuna, hain zuzen ere, bizitza estilo
|
bat
planeta osora hedatzeak erakusten digu. Jo dezagun kapitalismo liberalerako historiaren martxan finantza krisia abagunekoa edota apartekoa dela.
|
|
|
Rifkinek Hernanin bere hitzaldia eman zuen egun berean, Fenix zunda Martera ailegatu zen. Beste pauso bat Marteren esplorazioan eta, espero dezagun, beste urrats
|
bat
planeta gorriaren oraina eta iragana ezagutzeko bidean. Ohitzen ari gara Marteko paisaia elkorraren irudi ederrekin (www.nasa. gov/ mission_ pages/phoenix/main/index.html).
|
|
2011
|
|
|
Kontuak badu mamirik: errekurtso naturalak agortezinak balira ere, dozena
|
bat
planeta bagenitu ere euskal herritar bakoitzarentzat, hiperkontsumismoaren gizartea berdin izango litzateke bizileku hotz. Are, berdin izango litzateke sufrimendu sortzailea, zentzu ezaren paradigma, nitasunaren xurgatzaile eta ustiatzailea.
|
|
2013
|
|
|
Marte eta Jupiter planeten artean ugariak dira, eta asteroide gerrikoa deritzona osatzen dute. Asteroide
|
bat
planetaren batera asko inguratzen bada, talka egin dezake planeta horrekin, bien arteko grabitate indarrak eraginda. Horren adierazgarri dira hainbat planetatan ikusten diren kraterrak.
|
|
2015
|
|
|
Jagoleen begiradapean, nik kilkerrei begiratzen nien legez begiratuko didate-eta; nik ez diet kantatuko, ordea; areago, ez diet kasu putarik egingo. Etzan egingo naiz, lurrean, aratinik, inguruko hormatzarrek ezin estal dezaketen sabaira begira,, respiradero, tik kanpoko argitasuna ikusten duen txoriaren antzera, eta zeruko izarrak ikusiko ditut, leihotik zeharreko eguzki errainuetan dauden hauts izpiak ikusten ditudan moduan, dindilizka, eta izarretakoren
|
bat
planeta bat dela imajinatuko dut, eta galaxiaren batean harrapatuta dagoen arren aske dela, aske, libre; ni bezalaxe, porlanezko lur honetan etzanda, eskuak kokotepean, respiradero honetan birikak betetzen, begiak mundu honen mugetatik harago, gogoa han goian, neu naiz ni, neu libre.
|
|
|
Helburuen arteko koherentzia eza. 8 helburua, «hazkunde ekonomiko jarraitua» bilatzen duena, ez dator
|
bat
planeta multzoko helburuen lorpenarekin: 12 (kontsumo eta ekoizpen jarraibideak); 13 (klima aldaketari aurre egiteko premiazko neurriak); 14 (ozeanoak, itsasoak eta itsasoko baliabideak modu iraunkorrean erabiltzea); 15 (lur ekosistemak babestea eta biodibertsitate galera gelditzea).
|
|
2016
|
|
|
Kazetariek, irudi horietatik salbu, elkarrizketetarik ez zuten lortu haien arteko batek bidaian parte hartzea ere. Azken momentua arte, prentsa, irrati eta telebista munduak bere ordezkari
|
bat
planeta berrira igortzera entseatu zen, baina debaldetan, kontrol bakarra zientzialariena izango zela erabaki baitzuten eta bertako populuak espedizio horren berri haien bitartez baizik ez zuela jasoko. Horrek manipulazioari bidea irekitzen ziola denek bazekiten eta interesatzen zitzaiena bai ik ez zutela erakutsiko ere.
|
|
|
4ra, egon zaitez lasai. Gauza
|
bat
planeta zaintzea da, gauzak birziklatzea, ahalik eta hondakin gutxien sortzea. Baina beste bat etxean aurkitzen duzun zabor guztiarekin jogurtak egitea da.
|
|
2018
|
|
|
Ruski
|
bat
planeta orbitatzeko.
|
|
2020
|
|
|
Hainbat eredu teorikoren arabera, biraketa bat ikusi litzateke planeta bat sortzen ari den gunean: bi espiralen lotura gune moduko bat ikusten da, non espiral
|
bat
planetaren orbitaren barrurantz kiribiltzen ari den eta bestea kanporantz. Orain arte, ezin izan dute disko gazte horien irudi nahikoa argi eta sakonik hartu, baina Atakamako VLT teleskopioaren SPHEREren irudi sistema erabilita, kontraste handiko irudiak egin dituzte infragorritik gertu, argi polarizatua eta polarizatu gabea erabiliz.
|
|
2023
|
|
|
Ian Hacking filosofoak hori ulertzeko lagungarri izan dakigukeen zerbait azaldu zuen aspaldi. Zuhaitz edo astro motak (adibidez) sailkatzen ditugunean eta, demagun, zeruko gorputz
|
bat
planeta dela esaten dugunean, objektu sailkatuari berdin zaio. Sailkapena ondo edo txarto egina egon daiteke (agian ez da planeta bat, satelitea baizik, eta erratu gara izendatzean), baina horrek ez du eraginik sailkatutako objektuan, eta bere kasa jarraituko du biraka.
|