|
2000
|
|
|
Azken hilabetean argi ikusi zuen urdanga bat zela, hitz gogorregia ez erabiltzeagatik, eta orain ez zuen beste modu batean pentsatuko. Gainera, Txemak onar zezakeen (kostata, minduta edo nahi den bezala, baina onar zezakeen) Eiderrek ez maitatzea, baina amorru berri
|
bat
piztu zitzaion konturatzean lagun bezala ere ezin izan ziola bere arazoen berri eman. Dena azaltzeko adorea hartu (moduren batean edo bestean amaitu zen euren harremana, lehenago edo beranduago), egindakoa onartu eta mesedez laguntza eskatu.
|
|
|
Eta, osabak latinezko hitz haiek erranez gero, armairu baten gainerat hurbildu zen, non baitzituen harri biribil batzuk, berak errekan bilduak, eta biribilena hautatu eta mahai gainean utzi zuen, mapamundiaren ondoan. Gero, kandela
|
bat
piztu, eta hura ere mahai gainean paratu zuen, segidan leihoen estaltzeko, oihal beltz batzuk errezeltzat harturik.
|
|
|
" Datorren hilean noak, Joanikot!" Eta, hatsa bereganatzen zuela, esplikazioneak eman zizkidaan: " Badakik ezen gure etxean, zorionez, aitak manatu, bai, baina amak deliberatzen duela, eta ama beti izan diat alde, eskuko marketan eta taro teko kartetan izar
|
bat
pizten ikusi zuenetik Italiako zeruan..." Eta Pedroren hitzak eta Pedroren erabakia haize bildu bat bezala sartu zitzaizkidaan, ustekabean, bihotzean, halako tailuz, non zainetako su tipia su handi bihurtu, eta suak arras hartu baininduen. Eta hegaldatu egin nahi nian, bai, zinez hegaldatu nahi nian nik ere, mementu hartan, berdin zitzaidaan jada norat.
|
|
|
Eta anaiaren bertze hitz haiek bertze su
|
bat
piztu zidaten. Eta, nola suak ez duen sua iraungitzen, baina bizkortzen eta biziagotzen, hala sentitu nintzen, ondorez, bi aldiz suturik.
|
|
|
Izan ere, gertatua gertatu ondoren, osaba Joanikotekin egon nahi nuen, laguntza eske... zeren, neure buruari erraiten nion arren ezen lasai egon behar nuela, ez bainengoen lasai... kontzientzian har
|
bat
piztu balitzait bezala, horzkaka eta ausikika ari zitzaidana eta erraiten zidana ezen neure burua engainatzen ari nintzela, zeren estali nahi bainuen anaiaren aurkako mendekua eginbehar eta obligazino moral iduriko baten desenkusarekin... Eta, neure engainamenduaren baliatzeko, behar nuen, guztiz ere, osabaren hitza, hitz hark erran ziezadan ezen zuzen jokatu nuela; eta behar nuen haren boza, harraren mututzeko eta isilarazteko; eta behar nuen, finean, haren aprobazionea, eta, beraz, haren iritzia ene aldekoa izaitea, edo, aldekoa ez bazen ere, nik neure alde ipintzea eta makurraraztea, nola pisuak balantza.
|
|
|
Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala: " Ordea, Indiak urrunegi daude ni harat joaiteko... eta hura ez da eneganat etorriko nehork erraiten ez badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi
|
bat
piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean.
|
|
|
Eta kanoi hura buru buruan sartu zitzaion eta, nola aita baitzen, izaitez, aseezina, hala gogoratu zitzaion ez ote zen luzeegia kanoien tratuan sinaturikako lau urteko epe hura, zeren ehungarrenaren ondotik baitzetorren ehundabatgarrena... harik eta berant baino lehen argi
|
bat
piztu zitzaion arte, aterabidean jarri zuena: Patientia vincit omnia, baina gure aita ez zen pazientzia handiko gizona, eta, handik astebete eskasera, errege egunean, erran zuen:
|
|
|
ohartun nintzen zerbait gorde behar banu bezala jokatzen ari nintzela, ondikotz, deus gordetzekorik ez nuelarik. Zigarro
|
bat
piztu nuen.
|
|
|
Poltsan arakaturik, tabakoa atera eta, eskaini gabe, zigarro
|
bat
piztu zuen. Inoiz ez dut maite izan ene andrearen gustuko marka, gorri eta apur bat mentolatua.
|
|
|
Hurrengo lerroaldeari ekiteko kemen osagarria behar eta bertze zigarro
|
bat
piztu nuen. Borzgarrena edo seigarrena erredakziora itzuli eta mahaira jarrita nengoenez geroztik, kontua galdua nuen.
|
|
|
Bi egun lehenago Ttipiren bulegokoak nola hartu zituen kontuan hartuta, goganbehartuta nengoen, berriak entzunda, orduan bezain sinesgaitz agertuko ez ote zen Potzolo. Zigarro
|
bat
piztu eta aitzineko egunean Zabalguneko merkatu inguruan egindako nire azken azterraldiak berritu nizkion, Josefinarekiko solasaldi laburrak emandakoa gehituta. Kamionetarena hondarreko utzi nuen:
|
|
|
Hiriko enpresari ohikoa, lerdoa edo gaizki plazatua izan ezean, agintarien itzalpean biren jabe oheratu eta hogei dauzkatela atzarri diren horietarik. Ozta ozta ihardetsi zion nire agurrari eta nik, mendekuz, zigarro
|
bat
piztu nuen, erretzaile ohia izan eta keak traba eginen zion esperantzan. Morroi izerditsua Ttipirenera zer nolako aferak ekar zezakeen imajinatzen jostatu nintzen, nikotinak neure buru hanpatuari ausiki egiten zion bizkitartean.
|
|
|
Neure patrikaren goiti beheitiez ere axolagabe izanik —horra Kristinaren bertze arrangura bat—, are axolagabeagoa gertatu naiz beti esparru handiagoko diru aferetarako. Aldizkaria bere lekura itzuli eta gainerakoak haren jendaki zirela frogatu ondotik bertze zigarro
|
bat
piztu nuen. Eguneko laugarrena.
|
|
|
Leihotik, ikusmira auzo etxeek mukurutzen zuten; porlanezko bloketzarrak eguerdiko eguzki begitara zimeltzen. Bortz minutu pasatzen utzi nuen zigarro
|
bat
piztu aitzin. Gelan hautsontzi bakarra zen, aspaldi honetako moda ergelari jarraikiz ezkontzetan banatzen diren horietarik:
|
|
|
Zigarro
|
bat
piztu nuen eta tabakoa mahai gainean utzi. Ximurraren ihardukitzea espero nuen, baina ez zen horrelakorik etorri.
|
|
|
Atariko eskailerak jautsi eta espaloian gelditu nintzen, bekoz beko ateari. Zigarro
|
bat
piztu nuen. Erdia baino gehiago errea neukala hasi ziren ateratzen elizkizuneko gainerako partaideak.
|
|
|
Ez nuen horren gezur biribila ezeztatzeko lanik hartu. Sofa luzean ahalik eta erosoen egokitu eta gure arteko mahai gainetik kaskarrena iduritu zitzaidan hautsontzia hurbildu nuen, zigarro
|
bat
piztu aitzin. Ene parean, Potzoloren itxura dutxatu berria berrikuntza zen niretako.
|
|
|
Denbora puska batean Potzoloren aho betea bilakatu zen nire ikusmira. Bertze zigarro
|
bat
piztu nuen hark azpila galletaz husten zuen bitartean.
|
|
|
Arropa multzoa urkaberatua, Edurne harraskako katilu eta plater bakanak garbitzen hasia zen. Hark aholkatu bezala, aulki batean jarri nintzen, bertze zigarro
|
bat
piztuta.
|
|
|
behar baino hogei minutu lehenago. Hotzak kizkurtua, zigarro
|
bat
piztu eta tipi tapa abiatu nintzen sarrera nagusira.
|
|
|
Ikuskizunaren galera barkagarri egiten zuen beso horiexetara tinkaturiko kokots punttadunaren nahiz goraxeagoko begi berdeen hurbiltasunak. Galdera erantzun gabe, zigarro
|
bat
piztu nuen. Nire egoeran, urdail birikei dinamita jaurtitzea adina zen, baina eskuak lanpetzeko manera ere bai.
|
|
|
So beltzean, zigarro
|
bat
piztu nuen. Pipatzeko gogoa izateaz gain, banekien traba eginen ziola.
|
|
|
—Osaba Josuk hiretako goraintziak eman zizkidak —gezurra erran nuen bertze zigarro
|
bat
piztu behar ez izateko.
|
|
|
Kankarro bat bete ginebra edateko gogoa ernatzen ari zitzaidan. Horren ordez, zigarro
|
bat
piztu nuen.
|
|
|
Zigarro
|
bat
piztu eta osorik pipatu arte pauso bat ere ez nuen egin, ez alde batera ez bertzera. Nire mugimendu bakarra, Potzolok arratsalde hasieran emandako paperak jakako poltsikoan zirauela frogatzeko izan zen.
|
|
|
Tabako berreskuratutik zigarro
|
bat
piztu nuen, neure irrika bizia agerian ez jartzeko ahaleginetan. Gero, kartera hartu eta barneko sosa zenbatu nuen modu nabarmenean.
|
|
|
Zigarro
|
bat
piztu nuen itxoinaldia arintzearren. Erdia ere erre gaberik, Kristina berriz ere interfonoaren bertzaldetik.
|
|
|
—Hasiera baizik ez duk. Bertze inork ez dik honen berri emanen —deklaratu nuen, zigarro
|
bat
piztearekin.
|
|
|
—Hik errana eta nik atzo argitaratua," polizi iturriei" egotziz —zigarro
|
bat
piztua nuen eta handik xurga xurga ari nintzen, mundua ezin erre eta hura erre behar.
|
|
|
Izugarriko ahaleginean iduri, irribarre erdi
|
bat
piztu zitzaion nonbaitetik.
|
|
|
—Rosario non zen galdegin eta harat bidali nuen —seinalatu zuen aparkalekuko beheko oinetara joateko arrapala— Berehala damutu nintzen, ustez eta liskarren
|
bat
piztuko zela atsoarekin. Baina oker nengoen.
|
|
|
Zigarro
|
bat
pizteak eta garagardo hurrupada batek lagundu ninduten toki horretan azkena izan gineneko liburuak akordura ekartzera. Ugaldean agertutako atsoaren haritik, satanismoaz eskolatu nahirik erosi nituen, baina, sekta nekrofiloez jakingarriren bat ikasteko ez ezik, deus guti erabilirik nituen, erreportajeak apaindu beharrez hainbat irudi ebasteko izan ez bazen.
|
|
2001
|
|
|
Axkueren etxe aurrera atxilotua eta espetxeratua izan gabe iritsi denean, hala ere, pixka bat lasaitu da Tasio. Itxaropenerako argi txiki
|
bat
piztu zaio. Seguruena Armendarizen amak, eroetxera eramana izan aurretik, ez du kargurik aurkeztu, pentsatu nahi izan du, eta ertzainek ez dute ezer nire aurka.
|
|
|
Baina hobe horretan ez pentsatzea. Eta hasperen luze batez, beste zigarro
|
bat
piztu du. Hirugarrena denbora gutxian.
|
|
|
Arrillagak beste zigarro
|
bat
piztu du bitartean. Eskuak poltsikoetan sartu ditu.
|
|
|
‘Ilunetan afaldu dugu, edo argi indarra itzuli arte itxaron, ’ diot, frijitzen ari naizen arrautza ikusteko pospolo
|
bat
pizturik.
|
|
|
Imanolek malboro zigarro
|
bat
piztu eta eman dio Jairori. ‘Orain, aipatu hamabost hiri izen, ’ esan dit Imanolek:
|
|
|
Bunker barruan zerbeza eta gaseosa botila hutsak zeuden. Han topatu genuen kandela zati
|
bat
piztu eta lauron erdian jarri genuen.
|
|
2002
|
|
|
Egia esan behar bada, gaiztoa zen erregea, oso gaiztoa, eta ez zituen batere maite bi arrotzak, eta haienganako asmo zitalak zituen. Aspalditik, Pertseo mutikotzen hasi zenetik, ari zitzaien Polidektes zitalkerietan, eta haren buruan ideia maltzur
|
bat
piztu zen: gaztetxoa laster baino lehen eginkizun arriskutsu batera bidaltzea.
|
|
|
Bat batean argia egin zen iluntasunean. Imanoli ezusteko bonbillatxo
|
bat
piztu zitzaion buruan. Oraindik ere dena salba zezakeela ohartu zen.
|
|
|
Osasun beteko neska ederra baitzen Ane, eta Sara, aldiz, emakume eder hautsi bat. Eta haren hauskortasunak erakartzen ninduen haren edertasunak bezainbat, maitasunarekin batera erruki sentimendu
|
bat
piztu balitzait bezala, maitasuna are garbiagoa eta egiazkoagoa egiten zuena, sentimendu berri guztiz berezi bihurtu arteraino. Hasteko, ezin nuen Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa irakurri.
|
|
|
Liburua itxi, eta gaumahaiaren gainean utzi nuen. Erretzen ari nintzen zigarroa bukatu, eta beste
|
bat
piztu nuen. Beste bat, eta beste bat.
|
|
|
Horregatik sentitzen nintzen maiteminduta. Eta maiteminak, bat batean, bizigogo handi
|
bat
piztu zidan, azken urteetan izan ez nuena. Eta bizigogo hura kutsatu behar nion Sarari, zeren, neure lana medikuntza zenez gero, Sara izan baitzitekeen ene artelana, guztiz osatzen banuen, errehabilitazio programako lagun psikiatraren laguntzarekin, jakina.
|
|
|
Alferrik. Berriro eseri nintzen ohean, oheburuaren kontra, beste zigarro
|
bat
pizteko. Harik eta neure buruari esan nion arte:
|
|
|
Baina, eskubiderik ez zegoen arren, isilik gelditu behar izan zuen, eta horrek bere onetik ateratzen zuen. Esan nahi baita Arantxa ez zegoela, ez, etsitzeko, zeren, doña Remediosek María Aránzzzazzzu deitzen zion bakoitzean, halako ezinegona eta halako asaldura
|
bat
pizten zitzaizkiola nabaritzen baitzuen, bere baitaren baitan. Ezin ohitu inola ere izen hartara!
|
|
|
Gero, hirurok etxean sartu, eta izeba errosarioa errezatzen hasi zen. Eta etxean genuen Ama Birjina txit garbiaren irudiari kandelatxo
|
bat
piztu zion.
|
|
2003
|
|
|
Oñati? herri izen horrek berak, gar
|
bat
pizten du, euskaldun zerbait dakiten guzien baitan.
|
|
|
1945ean, 51 estatuk Nazio Batuen erakundea sortu zutelarik, tiraniak sortzen dituen ilunpeen artetik, argi
|
bat
piztu zuten egiazki, Askatasunaren, Bakearen eta Elkartasunaren bidea argi dezakeen argia?
|
|
|
Bikote bizimoduaren alderdirik gogorrena ez da gauez berandu etxeratzen zarelarik azalpenak eman beharra, bakoitzaren mania txikiak konpartitzea baizik. Niri gauez argi txikiren
|
bat
piztuta lo egitea gustatzen zitzaidan, Monikari ilunpean. Niri gelako pertsianak ireki samarrik uztea eta Monikari erabat itxirik.
|
|
|
Gertaera hura ospatzeko, puru
|
bat
piztera mugatu zen don Justiniano, aitaren antzera antxume bat jatea arriskugarria zela iritzirik edo...
|
|
|
Gerta litekeena da... eta gertatuko dena, ausaz, hemen ez baikara jada ezertaz harritzen. Gero, noski, beste puru
|
bat
piztuko du don Justinianok.
|
|
|
Isiltasuna eta iluntasuna. Derrepentean foku fuksia
|
bat
piztu zen berriz. Eta Ava erdi erdian agertu zen.
|
|
|
Horietako batean gizon bat, ohean etzanda. Zigarro
|
bat
piztu du. Nikotina zurrupatu du, kea ostikoz bezala bota.
|
|
|
Avak mantarekin estali zuen. Smokek beste zigarro
|
bat
piztu zuen. Hirugarrena.
|
|
2004
|
|
|
Ginok zigarro
|
bat
piztu zuen. Lehenengo ke ufada sabairaino heldu zen.
|
|
|
Eta ez dakit zer gertatu zitzaidan, ez nuen orduan barrerik egin, besteen barre algarak entzuten banituen ere. Eta, buruan itaun
|
bat
pizten zitzaidala, ezin serioago galdetu nion:
|
|
|
–Zaude, eta entzun iezadazu bukaera arte, zurekin egingo dudan azkeneko gauza hauxe izango bada ere. ..... hala geunden, bada, R. jauna eta biok mahaian aurrez aurre, baina nik, halako batean, neure barne borroka zail hartan, ezin eutsi izan diot eta, Nobel saridunaren eskuaren gainean neurea ipintzen nuela... orduan, orduan zera... eskua hantxe ipini bezain laster, haren adimenak eta buruargitasunak kutsatuta, edo gorputzetik gorputzera zabaldutako korronte magnetiko batek eraginda, argi distiratsu
|
bat
piztu zait buruan, sententzia baten forma hartu duena: " Leialtasuna ez da fideltasuna".
|
|
2005
|
|
|
–Terrorista zure aita, Pepelu Pepetegi, Errepublikaren gobernu legitimoaren aurka altxatu zelako armak eskuan, eta terrorista zu, zure partiduaren politika neoliberalak inoiz baino jende gehiago hiltzen duelako, gerra
|
bat
piztuz hemen eta beste bat han, zuen dirutxoen eta zuen interesen arabera! Eta zu ere berdin, sor Purísima:
|
|
|
Horregatik, Ines jaio zenean, kezkatuta egon zen, nora ezean, ez zekielako nola hezi behar zuen bere biloba hura, Teresarekin izan zuen porrotaren ondoren? eta ibili ere, halaxe ibili zen urte batzuetan, egiten ari zenaz batere ziur ez zegoela, egun batean argi
|
bat
piztu zitzaion arte.
|
|
|
Hantxe zeuden, bada, Teresari argi gorri
|
bat
piztu zitzaionean burmuinetan:
|
|
|
Ametsek gela erdiko mahaia bazter batera mugituta eta futoia prest topatu ditu, argi nagusia itzalita eta oheburuko lanparatxo
|
bat
piztuta. Madokak intsentsua ere piztu du, gela osoa lurrin gozoan bilduaz.
|
|
|
Zerbezari trago bat egin nion, begiak berarengandik aldendu gabe. Emakumeak ere, noizbehinka begiratzen zidala, beste zigarro
|
bat
piztu eta bere zerbezari trago luze bat jo zion. Ondoren hitz egin zuen berriro.
|
|
|
Rosak jostorratza sartu zuen atzamar batean. Odol zirkulu
|
bat
piztu zitzaion atzamarrean. Mihiaz garbitu zuen.
|
|
|
Inguruko jendea, neskak zein mutilak, liskar bila zebilen maiz. Ausartzat zuten bere burua ikasgelan sute
|
bat
pizten bazuten edo ikastetxeko komunetan larrutan ibiltzeagatik; beti zeuden prest edozer egiteko, beldurrik gabe; niretzat uzten zuten zuhurraren papera. Gazteok behar beharrezkoa ote genuen nabarmentzea, pelikuletan bezala?
|
|
|
Tarte miresgarri hark aurreko garai luze grisa baztertu eta denbora berri
|
bat
piztu zidan, lehenbiziko aldiz nire bizitzan, berezko argi bat, beste une, ordu eta egun asko distirarazten zituena, pasatakoak zein etortzekoak. Ez nuen urte asko igaro arte itxaron behar:
|
|
|
Esertokian egokitu zen. Zigarro
|
bat
piztu nahian zebilen. Baina, nekea zela, aitzurra zela, lurrera jausi zitzaion.
|
|
2006
|
|
|
Konferentzia honen aurretik –1886ko apirilaren 9an–, beste konferentzia bat, edo hobeto, 87koaren lehen partea, emana zuen" Orígenes de la raza vasca" izenburuarekin, polemika bizi
|
bat
piztu zuena, non ere interbenitu baitute I. Olea, Unamuno, Campión-ek eta, azkenik 1888an oraindik Sabin Arana gazteak. " Orígenes de la raza vasca" horren testurik ez da gorde, baina J. A. Ereño Altuna-ren ikerlan bikain bikainari eskerrak, haren eduki seguruenekoa lau puntuok osatu dute:
|
|
|
Zigarro
|
bat
piztera zihoan baina, bertan erre ezin dela konturatuta, berriz sartu du paketea poltsan. Ez du erretzaileen txokoaren bila hasteko gogorik, hain izaten dituzte ezkutuan.
|
|
|
baten laguntzaz, polizia ohiak gela bitxiaren zoko mokoak aztertu zituen, noizbehinka harridurazko hotsak botaz. Gero, gasezko kriseilu
|
bat
piztuta, egunkari ebakinak irakurri zituen. Anek gaztelaniazko artikulu eta eskelak itzuli zizkion.
|
|
|
Lehenbiziko aldia zen kontu haiek inorekin partekatzen zituena, eta apur bat harritu zen hasieran, azken batean ezezaguna zen gizon hari hain barne barneko kezkak kontatzeaz. Hala ere, hitz egin ahala ohartu zen amorrurik gabe eta ia tristeziarik gabe mintzatzen zela, eta horrek halako itxaropen
|
bat
piztu zion bihotzean. Amaitu zuenean, polizia ohiak hazka egin zion bizar latzari.
|
|
|
Tarte baten ondoren, aski informaziorik ez izan arren hurrengo pausoa zein zen behintzat ulertu zuen eta lehenago niri bururatu ez zitzaidana egin zuen: jaiki, eta beti eskura izaten genituen poxpoloekin kandela
|
bat
piztu zuen (eta eskerrak ezeria haren erdian poxpoloak behinik sobran genituen).
|
|
|
Bestetik, berriz, ez zitzaidan iruditzen inoren kapritxoz eta kutixiaz neure lo egiteko modua aldatu behar nuenik. Eta, azkenik, ezin ukatuko dut tabernariaren zaratek eta kantarien gurgurrek, amorrazioarekin batean, halako jakin min parte txarreko
|
bat
pizten zidatela, morboa esan ohi zaiona.
|
|
|
edonork ireki dezake nahi duen tokian bere negozioa, hartarako talentua eta dirua edukiz gero, eta gure herriak beti izan du fama izugarria gau-giro eta martxa kontu horietan. Hala ere, susmoren
|
bat
piztu behar zigun, nahiz eta hasieran guk ezer susmatu ez.
|
|
|
Bat batean, argi
|
bat
piztu zitzaidan buru barnean. Nola ez nintzen lehenago ohartu!
|
|
2007
|
|
|
esan nahiko nukeen, baina kursi samarra iruditu zitzaidan eta ez nuen esan. Horren ordez, tabako paketea atera eta zigarro
|
bat
piztu nuen, eskuz esku pasatuz hiruren artean erre genuena.
|
|
|
Horrela bizi bagina beti, pentsatu nuen nik, isilka eta neure artean, 2000 urrun hark nostalgiazko sentipen
|
bat
pizten baitzidan, oraindik galdu ez nuenaren aldez aurreko oroimin antzeko bat biziko banu bezala.
|
|
|
Kandela
|
bat
piztu jesusen jainkoari
|
|
|
Amandak ordenagailua itzali eta zigarro
|
bat
piztu zuen. Väastra Torggatan eko 8.ean elur malutak leihoetan pilatzen ari ziren emeki emeki, eta Amandak hipnotizaturik bezala jarraitzen zuen haien hegaldi biguna.
|
|
2008
|
|
|
halako analisirik, baina ez zekizkièn indar haien mende behar zuen; are gehiago, nabaritu ere, nabaritu zituen kontzientzian, ausaz, mugimendu batzuk, forma zehatzik ez zutenak, bai, baina, zer definiezin? batek bezala inguratzen zutenak, bere baitan gaztelaniaren aurkako erresistentzia inkontziente
|
bat
piztuz, horregatik ez zien kasurik egiten, agian, Nazario, Ismael eta Honoratori, hiru anaiek, gaztelania ikasteko, etxean, sutondoan, atarian, nonahi??
|
|
|
pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz beste gauza bat baizik? Are gehiago, markes jauna bizi izan zuèn lehen harriduraren ondotik edonork egiaztatuko baitzuen halako ezinegon
|
bat
piztu zitzaiola, desio eta irrits ezkutu baten isla izan zitekeena, haren begi elbarriak ere bi gar urduri ziren jada?: kontsula tropikoko hartan menderatu zuèn irrits bera, menturaz.
|
|
|
Lehendik ere ezagutzen zuen Nazariok bailaran eta probintzia osoan ezagun egin zèn trenbideko zubi bat, burdinazkoa, bigarren karlistaldian izandako hainbat erasori eutsi eta Nazariori berari ere halako harrotasun
|
bat
pizten ziona. Hura baino askoz gehiago zen, ordea, Eiffelgo dorrea, Mateoren esanetan:
|
|
|
Markesa anderea, marmolaren hotzak hartua zirudiena, aldatuz joan zen apurka, bere desioaz gain, gogoan behar zuen markesa andereak Reginak kontatu ziòn ametsa, Jainkoaren mezu bat ere izan zitekeena: bikotearen berradiskidetzea iragartzen zuèn mezua?, markes jaunaren begiei begira zituèn begietan izar
|
bat
piztu, eta marmola eta izotza zartatzen hasi ziren arte. Gero, marmolaren hondakinetan, irri bat loratu zen, emazteak jarraian ahoskatu zituèn hitzen sarrera gisa edo:
|
|
|
Mediku batek, ordea, irtenbideak bilatu behar ditu. Eta Gerardoren izena entzun zuenean, argi
|
bat
piztu zitzaion buruan don Gervasiori:
|
|
|
Besotik heldu dit, etzanarazi nau? nahastu zait burua, baina, hara zer diren gauzak, neure nahaste borrastean argi
|
bat
piztu eta halaxe esan diot Ama Birjinari buru bihotzez: –Ama Birjina txit garbia, lagundu!?.
|
|
|
Markesa andereak konfidente bat behar zuen, beraz, barrua husteko eta erraiak estutzen zizkiòn korapiloa nola edo hala askatzeko. Reginak hartaz ohartu behar zuen, markesaren hitzak entzun ahala irri hautemangaitz
|
bat
piztu zitzaion betartean?, baina deseroso sentitu behar zuen, aldi berean, irria piztu ahala itzali zitzaion bederen?: ez al zitzaion, bada, markesa anderea esaldi harekin babesa eskatzen ari?; nola, baina, egingo zuen berak jauzi bere eremutik markesa anderearen eremura?
|
|
|
une berezia izan zen, markesa andereak aurrerantzean nekez ahaztuko zuena, hain sentitu zen oso eta hain sentitu zen kementsu! , inkontzientean ahots
|
bat
piztu ote zitzaion une hartan, senarraren eta gizon guztien nagusitasun ustezkoaren aurkakoa, urteetan isildutako argudioari bere adierazpidea ematen ziona: –El Cid, Cortés, Pizarro?
|
|
|
ezaugarri eta ikur bereizgarria: hain sentitu zen artikuluak zioenarekin bat eginda, non gurari apetatsu
|
bat
piztu baitzion markes jaunari, gero eta gurariago egin zitzaiona, gero eta apetatsuago, beste pauso bat ematera bultzatu zuena: nik neuk ere erosi egin behar diat, bada, zer arraio!, baita berandu gabe erosi ere, bazuen markes jaunak, halaber, alde histrioniko bat, besteengandik erremediorik gabe bereiztera zeramana, eta hark ere izango zuen erabakian zer esanik?, hartarako udako oporretan egin behar zutèn bidaiaz baliatzen zela:
|
|
|
1935ean. Urte bat geroxeago gerra
|
bat
piztu zen, zeinean nafar anitz, zenbait, Esparzaren liburua irakurrita, akaso, berriz ere atera baitziren Espainia defendatzera, Nafarroaren ustezko ibilbide historikoari jarraiki.
|
|
|
Miriamek zigarro
|
bat
piztu du eta, lehenengo xurgatua emandakoan, hitza hartu du berriz ere, ahotik kea jaurtitzeaz batera:
|
|
|
–Esan, ba, tartekatu du Lidiak, berak ere zigarro
|
bat
piztuaz. Miriamek bizi bizi ekin dio, segundo bat ere pasatzen utzi gabe:
|
|
|
Segi zeure istorioarekin, ekin dio Lidiak. Zigarro
|
bat
piztu du?. Barkatu, nahi al duzu?
|
|
|
Beste zigarro
|
bat
pizten erabilitako pospoloak hautsi zuen kale bakartiko isiltasuna. Lehen atxikiaren biriketarainoko bidea nabaritu zuen barruak berotzen.
|
|
|
Sarrailatxoa ire ki eta, bi hatzen artean bat hartuz, sudur parera eraman zuen aurrena, begiak itxita usaintzeko, eta belarri ondora gero, puntuan lehortutako tabakorriaren grakada fina sumatzeko. Egurrezko pospolo luze
|
bat
piztu zuen ondoren, eta puru luze mehearen muturrari su ematen hasi zitzaion, berotzeko, artean eskuan zuela. Muturra gorritzearekin batera ahora eraman eta tira egin zion, hiruzpalau sugarño ateraraziz, gehiegi ez berotzeko kon tu handiarekin.
|
|
|
–Dirudienez, ez da zaila izango, esan zuen jendarmeak, inspektorearen baieztapenaren bila?. Argiren
|
bat
piztua dugu.
|
|
|
Adierazpen horiek irakurri ahala halako sinesgaiztasun
|
bat
piztu zen nigan. Bai banekien, aspalditik jakin ere, Lehendakari zaharraren euskaltzaletasuna ez zela horrenbestekoa izan, han eta hemen irakurriak nituen gauzengatik.
|
|
|
Barbosari mespretxuzko begirada nabarmena bota eta urrundu egin zen haiengandik polizia ilegorria, zigarro
|
bat
pizten zuen bitartean.
|
|
|
–Nahikoa duzu soldata berriarekin cachaça merkea erosteko? , beste zigarro
|
bat
piztu eta makurtu egin zen, fadistari kea aurpegira botatzeko.
|
|
|
Bazuen zerabilen tonuan zerbait desatsegina, emakumeen kontrako mendeku nahi bat edo gorroto moduko bat adierazten zuena. Gizonen batzuk gauza izango zirela, pentsatu nuen, egoera horretan, zakila altxatzen ez zaielako, gerra
|
bat
piztu edo izurriteren bat eragiteko.
|
|
|
Gutako askok edertasun gehiago ikusten genuen lehergailu baten eztanda ondoko hondamendian, munduko zazpi miresgarrietan baino. Adinarekin, ordea, ohartu gara gizakiaren epika nagusia kaosa gainditzea izan dela eta zerbait handia gertatzen dela etxean argi
|
bat
piztu, kalean auto bat martxan jarri edo telefonoaren bestaldean adiskide baten ahotsa entzuten dugun bakoitzean. Adinarekin zibilizazioa, legea eta ordena maitatzen ikasi dugu, eta poesia gehiago atzematen dugu askotan makina xumeenaren erabilera orrian gizakiaren porrota kantatzen duten Byronen liburu guztietan baino?, esan omen zuen, esate baterako, eta arrazoiaren, legearen eta ordenaren gorazarreak egin omen zituen luzaz, garai bateko esapideak eta tonua baliatuz, adiskideen artean benetan edo bromatan ari ote zen zalantza handiak sortuz.
|
|
|
gauzak ez ziren ziruditena –Oscar Wildek zioen bezala, ez den munduan sartu berri ote zen, bada, markes jauna, eta ez zirèn gauzak ikusten hasia ote zen? –, kontsul jaunaren urteetako ezkontza ez baitzen berak –markes jaunak– pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz beste gauza bat baizik... Are gehiago, markes jauna bizi izan zuèn lehen harriduraren ondotik edonork egiaztatuko baitzuen halako ezinegon
|
bat
piztu zitzaiola, desio eta irrits ezkutu baten isla izan zitekeena –haren begi elbarriak ere bi gar urduri ziren jada–: kontsula tropikoko hartan menderatu zuèn irrits bera, menturaz.
|