|
2002
|
|
|
Horregatik uste dugu I. Bordaren azken eleberri hauek gehiago hurbiltzen direla nobela beltzaren generora, krimen bat askatzearekin batera euskal gizartearen gatazka nagusien argazkia ere egin nahi baita (bertako egoera politikoa, euskara, intsumisioa, industrializazioa...). Lehenago ere aipatu dugun legez, autore honen nobelen ezaugarrietako
|
bat
pertsonaia nagusia, detektibea, emakumezkoa izatea da. Amaia Ezpeldoi dugu, detektibe argi eta nahiko atipikoa, ikertzaile" gogorraren" estereotipoari jarraitzen ez diona:
|
|
2004
|
|
|
Ana Martinez, Soledad Carril, Pako Revueltas eta Juanjo Otero arduratu dira antzezlaneko personaiak gorpuzteaz, konpainiak ohiko duen eran, keinu antzerkiaren bidez. Konpainiaren ohiko kolaboratzaileak diren lau aktore horiek makina
|
bat
pertsonaia antzezten dituzte.
|
|
2006
|
|
|
Pertsonaia bat gehiago da. Ziega
|
bat
pertsonaia batgehiago besterik ez da. Argiak eta itzalek zebratua, ohe horrek ezin du luzaro hutsikegon.
|
|
|
Eta pantailaren barrutik dakusazun zeure zinemaaretoko eserleku izana hutsik dago orain, eta barre egiten du, Aulkia ere pertsonaiabat gehiago delako. Aulki
|
bat
pertsonaia bat gehiago besterik ez da. Eta ez galdetuzergatik.
|
|
|
pertsonaia periferikoa dela, marjinatua alegia, gaztea, txikitan ama hila, aita mozkorra, nerabezaroan herriko gazteek bortxatua. Beraz, koadro oso
|
bat
pertsonaia ezin marjinatuagoa izateko eta gizaki hautsiarekin topo egiteko. Halere, Rosaren antzera, Billiek bizitzari aurre egiten dio, berriz ere desubjektibizazioaz nahiz bersubjektibizazioaz hitz egin genuke.
|
|
|
emakumezko eta gizonezkoen arteko urruntasuna, bizitzeko eta sentitzeko era ezberdinak, hitz batean, ezin ulertua. Eta hori ere bada beste berrikuntza
|
bat
pertsonaia femenino horrek euskal literaturara ekarri duena.
|
|
2008
|
|
|
Sarasketak adina eta makaltasuna aipatu ditu arrazoi nagusien artean, baina kasurik okerrenean ere 12 urte eta erdiko aldea baino ez zegoen batzuen eta besteen artean. Eta kasurik okerrenean diogu, 1861eko errolda eta 1873ko boluntarioen zerrenda ez datozelako
|
bat
pertsonaia gehienen adina jasotzeko orduan: 1873koa 1861ekoan baino 12 urte zaharragoak izan beharrean, gehienetan tartea zabalagoa delako (Jose Maria Unzuetak 35 urte 1861ean eta 52 1873an) eta batzuetan laburragoa (Ciriaco Sarasketak 30 urte 1861ean eta 36 1873an).
|
|
2010
|
|
|
Istorioa gauza askotan apala da, klasikoa, baina arlo batzuk bereziki zaindu ditugu, eta ahalik eta urrunen joan gara: aktoreen lana batetik, ikusten genuelako batik
|
bat
pertsonaien istorio bat dela eta aktore egokiak aurkitzen ez bagenituen pelikulak behera egingo zuela. Aktore aproposenak bilatzen behar adina lan eta denbora hartu genuen, ez baitzen hain erraza, kontuan hartuta behar genituela 70 urte ingurukoak, euskaraz ongi dakitenak eta paper hauek egiteko prest daudenak.
|
|
|
Izen handiko makina
|
bat
pertsonaia jaio dira Getarian. Horietan artean bi dira nabarmentzekoak:
|
|
2011
|
|
|
Hemen ere laburrera eta esentziara jo dut». Lana taularatzea gustatuko litzaioke Linazasorori, baina badaki zaila izango dela, besteak beste 20
|
bat
pertsonaia inguru liratekeelako: «Halere, 20 izan beharrean zazpi ere izan zitezkeen pertsonaiak, azken finean politikariek, izan bateko edo besteko, antzeko gauzak esaten dituzte eta etengabean».Liburuak 110 orri dauzka, azala Bruno Hidalgok egina da eta Elkarrek Ateko Banda sailean argitaratu du.
|
|
|
Pertsonaia bat gehiago da. Ziega
|
bat
pertsonaia bat gehiago besterik ez da. Argiak eta itzalek zebratua, ohe horrek ezin du luzaro hutsik egon.
|
|
|
Eta pantailaren barrutik dakusazun zeure zinema aretoko eserleku izana hutsik dago orain, eta barre egiten du, Aulkia ere pertsonaia bat gehiago delako. Aulki
|
bat
pertsonaia bat gehiago besterik ez da. Eta ez galdetu zergatik.
|
|
|
–Ederki zirikatuko zaitut, alajaina! Kontatuko dizut pasadizo bat, baina hiru
|
bat
pertsonaia dituena, eta bakoitza ni esanez agertuko da, eta ea asmatzen duzun zein den zein, eta nor zertaz ari den??
|
|
|
batetik, konfiantzazko talde teknikoaz inguratu gara, dena ahalik eta ondoen atera zedin. Bestetik, aktoreen lana funtsezkoa izan da, ikusten genuelako batik
|
bat
pertsonaien istorio bat zela eta aktore egokiak aurkitzen ez bagenituen pelikulak behera egingo zuela. Lan asko egin genuen aktore aproposak topatzen, 70 urte ingurukoak, euskaraz ongi dakitenak eta paper hauek egiteko prest?.
|
|
|
Zuri beltzean marraztu zuen arren, beraz, Prattek asmatu zuen arimaren tonuen aniztasuna islatzen. Itsaso gaziaren baladaren gako nagusietako
|
bat
pertsonaiak baitira: estereotipotik haratago doazelako, pertsonaiak direlako eta ez txotxongiloak.
|
|
|
Azkenekoa da, beharbada, ezagunena gure artean baina, atsotitzak dioen moduan," kutxa zaharrak liburu bikainez beteta egon omen dira beti", tamalez. Ehun atal ditu nobelak, bi mila orrialdetik gora, laurehun
|
bat
pertsonaia, baina pasarte bakarrean bilduta dago iruzkin honen arrazoia.
|
|
2012
|
|
|
Gaur estreinatuko dute, Mungiako Olalde aretoan, Bizkaian, eta asteburuan Bilboko Pabiloi 6an emango dute. Marifeli Etxeandia, Ainhoa Alberdi, Maria Alonso, Iurgi Etxebarria eta Josu Camara aktoreek hamabost
|
bat
pertsonaia antzeztuko dituzte sortutako bi mundu paralelotan. Josu Camarak azaldu duenez, batetik, oiloak agertzen dira eta, bestetik, gizakiak modu karikaturizatuan:
|
|
|
Musikala gustuko du eta gehienetan dantzatzea tokatzen zaio. Euskal Herrian eta euskaraz lan egiteagatik pribilegiatutzat du bere burua.Glu Glu Produccionesek ekoitzitako Ahatetxo Itsusian sei
|
bat
pertsonaia egiten ditu Ugaitzek. Horiek guztiak animaliak dira eta ideiak hartzeko dokumentalak eta marrazki bizidunak ikusten dituela esan digu.
|
|
|
Nobela bat kokapenik gabe, edo denboraren inolako erreferentziarik gabe. Nobela
|
bat
pertsonaiarik gabea, irudirik gabea, sentsaziorik gabea. Nobela kaiola bat, irakurleak bertan preso hartzeko.
|
|
2013
|
|
|
Suziri propultsatzaileen jantziarekin erabiltzen denaren antzeko egitura batekin ere jar daiteke. 10 Haur ospetsuak egun batez Haurra pertsonaia ezagun batetik mozorrotzeko, haren ezaugarri deigarrienak nabarmendu behar dira Beste aukera
|
bat
pertsonaia famatuez mozorrotzea da. Horretarako, trikimailuen trikimailu bera erabili behar da:
|
|
|
Ostiral honetan, abenduak 13, Barco Pirata eta PTC konpainiek Sergio Peris Menchetaren “Tempestad” aurkeztuko dute, Willian Shakespearen lanean oinarritua. Bost aktorek eta hiru musikarik hogeiren
|
bat
pertsonaia interpretatzen dituzte, fikzio batean kokatzen dira, batzuetan errealitatea dirudiena baina laster maiuskulaz idatzitako “bizitzaz” hitz egiten duen ipuin bihurtzen dena. Ikuskizun bisuala, soinuduna eta baita usainduna ere, zinematografikoa, aukera jolasgarria eta barregarria, sormen handikoa, pertsonaien arteko katarsi handikoa, hondoratze batean bezala dena mugitzen den bidaia, non ikusleek sentsazioen ekaitza sentitzen duten.
|
|
2014
|
|
|
Hautatutako inguruen espiritua komunikatzeko trebetasun nabaria. Deskripzioen exajeraziorako joera (inoiz erabat kenduko ez zitzaiona), eta halako ahultasun
|
bat
pertsonaien karakterizazioan. Hasiera hasieratik agertutako kezkak:
|
|
|
Mezua ez dute argi uzten, zerbait daukate ez garbi, ez zintzo, ez leun. Anbiguitate
|
bat
pertsonaien tratamenduan, biziak laparrek gaina hartzen balie bezala enbor eroriaren abarrei. Hots ulertua dugu, Iparraldeko antzerkiaren jatorria ez da bat.
|
|
2015
|
|
|
Paper bat jokatzen ari den aktorea? Artista
|
bat
pertsonaia baten antzezpenean. Artista beste pertsona batez mozorrotua?
|
|
|
Akaso ez zaie denei gertatu baina niri bai behintzat: ardatza erabat galdu ez arren, deserosotasun
|
bat
pertsonaia publikoaren eraikuntzarekiko, jendaurrekoa ere baden jardun bat jorratzeari uko egin nahi izan gabe, bere alde onak eskertzeari utzi gabe. Gure mikroklima honek apropos betetzen ditu aparraldi apur bat buiatuegi bat sortzeko baldintzak, eta hori kudeatzen ez zidan inork erakutsi.
|
|
|
Zenbat pertsonaia ez ote zituen irudikatu berak ere bere gisara! Zenbat bider ez ote zen ernegatu, idazleren
|
bat
pertsonaiak deskribatzen behar baino gehiago luzatu zela eta!
|
|
2016
|
|
|
Euskararen mundua, berriz, itxia eta isilpekoa zen, politikoki eta sozialki indarge. Beraz, errepresentazio errealista bat erabiliz gero, gerraondoko euskal nobela
|
bat
pertsonaiaren barne gogoetara mugatuta egongo zen. Hala ere, oso modu bitxian, detektibe nobela klasikoaren eskemak erabilita, paradigma hori iraultzen da eta euskarak hizkuntza moderno, hiritar eta zientifikoaren lekua hartzen du Loidiren eleberrian.
|
|
|
Ander Lipus aktore markinarra" Francoren bilobari gutuna" antzezlanagaz Leioan izango da, datorren asteko barikuan, azaroak 18; bezperan Bilbon taularatu ostean. Frankismoak Euskal Herrian utzitako zauriari ez ohiko begiradagaz erreparatuko diote Leioako Artedramak, Le Petit Théâtre de Pain konpainiak eta Dejabu Papin Laborategiak, zazpi aktorek hezurmamituko dituzten 50
|
bat
pertsonaiaren bidez. Aukera galduz gero, ikusteko beste aukera bat egongo da, abenduaren 9an, Sopelan.
|
|
2017
|
|
|
Paper bat jokatzen ari den aktorea? Artista
|
bat
pertsonaia baten antzezpenean. Artista beste pertsona batez mozorrotua?
|
|
|
Deskribatu edo azaldu gertaera
|
bat
pertsonaia historiko baten ikuspegitik, betiere pertsonaiaren garaiko ezaugarriak kontuan izanda.
|
|
2018
|
|
|
Apez konjuratzaileak eta deabru ekaitzegileak osatu bikotea, beti anaiena ez bada ere, toki anitzetan atzematen da, eta apezari Atsular deitzen diote Sara aldean (ikus" Ekaitzegileak" kapitulua): Gero ren idazlearen izena eman diote konjuratzaileari, prozedura aski arrunta erabiliz, hau da, tema mitiko
|
bat
pertsonaia historiko bati eratxikiz eta harengan berraragitzen. Iruñerrian Atarrabiori jantzi zioten mitoa, hura ere pertsonaia historikoa, XIV. mendeko frantziskotar jakintsua.
|
|
2019
|
|
|
Aurreko paragrafoko pertsonaiari izena, adina eta sexua zuk zeuk nahi duzun bezala irudika ditzazula proposatu gura dizut, irakurle. Horretarako aukeran duzu, literaturan ohi den legez, fikziozko pertsonaia bat sortzea nahiz errealitateko pertsona
|
bat
pertsonaia bihurtzea. Zure esku dago, beraz, kakotxen arteko esaldiak nori egozten dizkiozun.
|
|
2020
|
|
|
Ni neu harritu nauen tonu seguru batekin esan diot egokiera aparta dela Gilles de Rais bezalako figura anker
|
bat
pertsonaien zerrendan sartzeko. Ahoa bete hortz eta nola erreakzionatu ez nekiela utzi nau, biraoka hasi baita orain bost bat mendeko mariskalaren izena entzun orduko:
|
|
|
Azken batean, espazio guztiek hartzen dute esanahi
|
bat
pertsonaientzat: Teresak herriko plazan haurra zela txurreroa pixa egiten zelatatzen zuen bezala ikusten du herria nola konkistatu zuten gerra garaian.
|
|
2021
|
|
|
Eguerdirako, atarian eta etxearen aurreko plazan, soldadu, apez, fraide eta noble batzuk elkartu ziren. Haran haietako lagunak, agindupekoak, baita arerioak ere, noble, fraide eta apezak gehienak, berrogei
|
bat
pertsonaia azaldu ziren han. Dorretxearen patioa, zerbitzu desberdinetarako zazpi bat eraikinek inguratzen zuten babesa funtzioa betez.
|
|
|
Pertsonaia ume bat da, eta beti izango da umea. Ni oso koadratua naiz, eta baneukan kezka
|
bat
pertsonaiaren denborarekin, eta banindoan beti kronologikoki aurrera; Danik esan zidan arte: «Baina zu tontoa zara?
|
|
2022
|
|
|
Aste Santuan erabiltzen dituzten arropak, tresnak eta elementuak erakusten dituzte, besteak beste. Laurehun lagunek baino gehiagok hartzen dute parte antzezpenean, baina erakusketan 30
|
bat
pertsonaiaren arropak daude ikusgai: Pilatorenak, hamabi apostoluenak, erromatarrenak...
|
|
|
Eleberri zorabiagarria da, bere on eta gaitz. Kontakizunak arrapaladan egiten du aurrera; haatik, xehetasunetan laketzea maite du Epaltzak, batik
|
bat
pertsonaien izaeraren arrastoa ematen duten eszena girotze biziekin eta baita elkarrizketa zoliekin ere. Edu Saraguetari Iruñeko komunitate islamiarra ikertzeko mandatua eman diote NTV telebistatik.
|
|
|
Zehaztasun historikoaren auziaz gain, historia idazleak badu kinka
|
bat
pertsonaia horiek identifikatzeko orduan goitizenek irakurle ez adituari eskain diezaioketen erosotasunaren gainean, izenen irakurketan ez galtzea errazten duten neurrian. Ez doa oharkabean arriskua dela karakterizazio horrek irakurlearen begia baldintzatzea, ez baita berdina izenari itsatsia Gaiztoa eta Zintzoa goitizena eramatea.
|
|
2023
|
|
|
Heptamerona obran hamar
|
bat
pertsonaia daude, erreginaren ingurukoak denak, eta haien izaera agertzen da. Margaritak bere bizia laburtu zuen narrazio ho rietan eta pertsonaia bakoitzari bere begirada islatzen dio.
|
|
|
Gozatu egin dut hori irudikatzen: planteatzen plano
|
bat
pertsonaia batentzat, gero beste pertsonaia batena bilakatzeko. Koreografiak asko pentsatu behar izan ditugu.
|
|
|
Eta halako batean, emaztea hil egingo da. Heriotza hori iritsi bitartean, lehen pasarteetan pelikulak eragiten du interes apur
|
bat
pertsonaiei buruz. Patxada handiz, baina behintzat badu hari txiki bat jarraitzeko bikote horren ibileretan.
|
|
|
Adibidez, pertsonaiak inbidia sentitzen du, eta guk gure bizitzan antzerako egoerak bizi izan ditugunez, esperientzia hori bizitzea zer den badakigunez, bada moldatu egiten dugu. Gure esperientziatik pasatu den emozio edota bizipen
|
bat
pertsonaiaren dimentsiora pasatzen dugu, analogia bat eginez, moldaketa bat.
|