|
2008
|
|
|
(/) baakit askotan/ galderekin hastia zuzenean ez dela izaten erraza orduan ba/ nik eh aurrena// baaa 10 minutuz eo gutxia goz ba gauza txiki bat// esango dizuet gauza txiki
|
bat
kontatuko dizuet// eta// gauza txiki hori kontatuta geo ba ikusiko deu aterako det halako ondoriyo bat halako moraleja txiki bat aterako det/ eta handikan aurrea ba pixka bat zuei utziko dizuet hitza ezta? /// esango nuke
|
|
|
Diskurtso jakin baten helburua ipuin
|
bat
kontatzea izateak, ez du esan gura ipuinari hertsiki dagozkion elementu eta sekuentziak besterik aurkituko ez dugunik. Are gehiago, ondoren aztertuko ditugun sarrera aurkezpen, garapen eta amaiera agurra faseetan izaera ezberdinetako errekurtsoak erregulartasunez erabiltzen direla ikusita, esan genezake, diskurtso mota honen kategoriatzat har genitzazkeela, ezaugarri eta funtzio bereziak dituztelarik.
|
|
|
Entzuleen erreakzioak eta sentimenduak landu, bere entzumena gidatu eta antzekoak egiten dira. Hona, esaterako, institutoko ikasleei begira bilatutako identifika zioaren adibide
|
bat
konta saioaren barruan:
|
|
|
Beste batzutan, entzulearen errolaren tratamenduan gehiago sakontzen da: entzundako ipuinen
|
bat
kontatzera animatzen da entzulea, gogoratzen zaizkio une batzuk, eta abar. Agurtu eta eskerrak ere ematen zaizkie entzuleei bukaeran, edo oporraldi onak igarotzea desiatu, garaiaren arabera.
|
|
|
aitorpen moduan jo da: bere bizitzako pasarte
|
bat
kontatuko luke, nola Jaun Erregek Bearnora deitu zuen eta justiziarik egin ez zuen epai baten ondotik espetxeratua izan zen.
|
|
|
Azkueren interesa jada bere 1888ko Grankantonarrantsaleak legendan aurkitzen da. Legendak itsasoan jazotako istorio sobrenatural
|
bat
kontatzen du. Esan liteke gisa bereko istorio fantastikoak, misteriosoak eta naturaz gaindikoak, oso ohikoak zirela literatura erromantikoan.
|
|
|
Propioki debozioa izan ez arren, San Anbrosio Milangoarenganako joera ere bazuen Azkuek, berritan behintzat (eta urte tarte oso zabalean) dokumentatu baitut haren inguruko anekdota
|
bat
kontatzen: Milango apezpikua hil
|
|
2012
|
|
|
hamar bidaiari Sarranceko abadia batean elkartzen dira, eta ekaitz baten ondorioz handik atera ezinikgelditzen dira. Denbora pasatzeko, bidaiari bakoitzak ipuin
|
bat
kontatzen du egunero, hamar egunetan zehar, guztira ehun ipuin osatu arte. Hori zen behintzat Margarita Nafarroakoaren asmoa, baina heriotzak lana bukatu aurretik eraman zuenez, 72 ipuin baizik ezin izan zituen idatzi, eta horregatik deitu izan zaio gerora lan horri Heptameron, zazpi egunetako ipuinak biltzen dituelako.
|
|
|
Eta euskaldün kasetalari zonbaitek ez eni haboro galta« aurtenko pastoralak zer dü berririk? » Berritzapenik handiena dü istoria berri
|
bat
kontatzen düala, eta kito! Errügbiko legeak, konparazione, partida batetik besteala kanbiatzen ote dira?
|
|
|
üsüenean honkia nausitzen da heben azkenean, gora-behera handi elibaten ondotik, zelüko indarren lagüngoari esker. Aldikal berri da pastorala, aldikal istoria berri
|
bat
kontatzen düalako. Hori da beharrena:
|
|
|
Ikuslea hartzen beitü gogozkari eta zentzüdün, eskentzen deion trajeria bere gogoan berak bilba dezan nahi dü. Zeren eta ez deion gaüza bat iragan den bezala berriz agertzen, bena bai trageria bat, historia bat, bizitze
|
bat
kontatzen. Arren ez dü zoinahi apaindürarik erakusten non zer iragaiten den.
|
|
2013
|
|
|
Eta hori, gerla hasi eta laster. Jean Saint Pierrek gerla hastapenari buruzko anekdota
|
bat
kontatu zuen, gerla hasi eta urte bat geroago. 1914ko abuztuan, Charleroiko porrotetik landa, Frantziako armadak Belgikatik gibelera egin zuen, ia Pariseraino.
|
|
|
Ondorioz, alemanak ez zirela gehiago gauaz beren zuloetatik ateratzen eta frantsesak aise zebiltzala gauzako barrandatze lanetan idatzi zuen, anekdota
|
bat
kontatuz, non sarjentu bat zaintza lanetara joan zela, baina soldaduak ez zirela biziki ausart. Azkenean, harekin joan ziren bi soldadu euskaldunak zirela esplikatu zuen Saint Pierrek.
|
|
|
Eta ez zituzten gutxi harrapatzen. Jean Saint Pierrek beste gisako anekdota
|
bat
kontatu zuen behin, nola arratoi batek soldadu bat lotarik trabatu eta soldaduak uste izan zuela alemanak lubakira heldu zirela. Ondorioz denak tiroka hasi omen ziren, baina alemanik ez ageri.
|
|
|
Herri haren deskribapena eskaini zuen, bereziki hango laborantzarena. Gero berriz Verdunera itzuliko zirela zehaztu zuen, baina laborantzaren deskribapen hark gerlarekin deusik ez zuela ikustekorik kontuan hartuz, halako giro
|
bat
kontatuz, lasaitasunean zegoela transmititu zuen, gudu leku gordinenetan izan balitz, ez zuelako halakorik egiteko paradarik izanen, lekuak suntsituak zirelako edo besterik izanen zuelako kontatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, esaterako,. Bereterretxen kantorea, k XV. mendearen lehenengo erdiko gertaera
|
bat
kontatzen du. Baina testua, heldu zaigun kantaren bertsio idatzia, XIX. mendekoa da.
|
|
2016
|
|
|
Larzabalen historia
|
bat
kontatzen zuen, sinesgaitza gertakarien aldetik, baina oihartzuna ukan zukeena publikoarentzat. Deia, publikoari dei egiten dio.
|
|
|
Lehenik euskaraz ziren, hizkuntzak hurbiltasuna sortzen zuen. Historia
|
bat
kontatzen zen antzerki bakoitzean, historia bat non keinu, erreferentzia guziak ezagunak ziren, etxeko pertsonaiak izaten ahal ziren, auzokoak. Gainera, aktoreak ezagunak ziren, plazera zen ezagun bat aktore lanetan.
|
|
|
Ibilbide zuzena izan zuen, abertzaletasunari denbora eta indar handia eman zion, baina literaturari ere, taularatzeko arteari ere, teorizatzeko denborarik hartu gabe, dialektika sakondu gabe, solaskideek ulertua izatea baitzen garrantzitsua. Ipuin bat, historia
|
bat
kontatzen zuen, horretarako pertsonaiak biziarazten zituen, pertsonaien hitzek eta diskurtsoek oihartzuna zuten aditzaile eta ikusleriaren baitan. Autore batzuek diote ipuinetako pertsonaiek ez dutela sakontasunik ez dutelako gogoetarik, ekintzen bitartez bizi direla bakarrik.
|
|
|
Larzabalen antzerkietako pertsonaiek sakontasuna badute, introspekzioa ere erakusten dute, gogoeta sakonak eskaintzen dituzte. Larzabalek historia
|
bat
kontatzen zuen, barne gogoeta eskatuz, aldarrikatuz, ekintza aberastuz. Tradizioan, ahozkotasunaren indarra ezaguna dugu euskal kulturan, horretatik uler daiteke antzerki horietan sentitzen den erakargarritasuna eta sakontasuna.
|
|
2019
|
|
|
»Villasantek euskara batuaren aldeko jarrera izatea eta euskaltzainburu kargua onartzea erabakigarria gertatu zen Euskaltzaindiak, aurkako giroari aurre eginez, euskara batuaren aldeko lanean tinko jarrai zezan. Pruden Gartziak, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitza nagusiko Azkue liburutegiaren zuzendariak, Villasantek izan zuen garrantzia ondo ilustratzen duen pasadizo
|
bat
kontatu zuen, ez oso aspaldi, Jakin aldizkarian, berari Jose Luis Lizundiak kontatua (Gartzia, 2018).
|
|
2023
|
|
|
Brantômek dio, Ducassen arabera, Henrikek gaizki tratatzen zuela erregina, eta ez zela urrunago joan Frantziako erregeak berak agindu ziolako bere andrearen maila, bere arreba oho ratzea. Etxeko giroarekin jarraituz, anekdota
|
bat
kontatzen du, egun batez Erreformako ministro bat Margaritaren gelan zegoela jakin zuela Henrikek, eta haserre gorrian joan zen gelaraino, baina Margaritak denbora izan zuen ministroa ezkutatzeko. Henrikek bere haserrea erreginaren gainean erorarazi zuen eta zartako eman omen zion erranez:
|
|
|
Testu horiek Nafarroako erreginaren gogoeten zati
|
bat
kontatzen digute, hala nola garai horietan komunikatzeko eta garaiko kezkak aipatzeko zeuden bideak.
|
|
|
Lehenengoan, erabiltzen dugun hizkuntza konkretua da eta objektua edo erreferentea aurrean izan behar dugu ulergarria egiteko. Adibidez, ipuin
|
bat
kontatzen dugunean pertsonaiak eta erabiltzen diren objektuak aurrean izango ditugu, eta, ekintzak ulergarri egiteko, keinuez eta dramatizazioaz baliatuko gara. Bigarren fasean, hizkuntza konkretua da, baina erreferentea ez da beharrezkoa.
|