|
2000
|
|
|
Elaberri labur hortan, mende hunen hastapenean gertatu istorio arrado
|
bat
kondatzen digu idazle berri horrek, Artola familia ezagutarazten ere, eta bereziki Iñaki etxeko semea. Hunen haur denbora erakusten dauku eta bide batez, laborarien bizi moldeari buruz ainitz xehetasun emaiten, hots, baserriko lanak, plazerrak eta ez beharrak.
|
|
|
Liburu honetan antzematen da euskal literatura gazte hizkeran zein bizitzari hurbiltzen ari dela gero eta gehiago, eta horrek gure literaturari onurak baino ez dizkio ekarriko, izan ere, gazteengan literatura erakargarria izan dadin beharreko baldintzetako
|
bat
kontatzen diren istorioak gertukoak izatea da, fantastikotasuna martxan jarriz. (Gara II)
|
|
|
Egile honek ere kanpo fokalizazioa darabil gertaeren berri emateko. Izan ere, mota honetako eleberrietan batik
|
bat
kontatzen den istorioa da garrantzia duena, ekintzak ez pertsonaien barne egoera. Gainera, gertaerak ez dizkigu jarraipen kronologiko zehatz baten arabera kontatzen:
|
|
|
Edorta Jimenezen eleberri honetan intrigazko istorio
|
bat
kontatzen bazaigu ere, une historiko jakin bati etengabeko erreferentzia egiteagatik eleberri historikoen artean kokatzea erabaki dugu. Izan ere, XVI. mendean kokaturiko thriller historikotzat hartua izan da.
|
|
|
Bestalde, nahiz eta denbora tarte jakin
|
bat
kontatzen zaigun, diakronia puskatzen du, linealtasun eza nagusituz. Honela, herri batetik bestera salto egingo du atal batetik bestera, baina, denboraren jarraipenari begiratu gabe:
|
|
|
Unai Iturriagak Bilbon kokaturiko istorio
|
bat
kontatzen digu bere lehen eleberrian. Izan ere, egileak aitortu zuen moduan," istorio urbanoa kontatzen dut eta Euskal Herriko hiri bat aukeratzerakoan ez nuen zalantzarik izan." (Argia 1716) Egileak eleberria hitz hauekin deskribatu zuen:
|
|
2001
|
|
|
Baina, oraingoan ere, R. Saizarbitoriaren helbururik behinena ez da historia
|
bat
kontatzea soilik izan, bere nobelagintzan ezaguna zaigun estrategia narratiboaz baliatuz (ik. Hamaika pauso), hasieratik bertatik irakurleok jakitun baikara bertan kontatzen den istorioaren amaieraz.
|
|
2002
|
|
|
Batetik, J. A. Arrietaren Abuztuaren 15eko bazkalondoa; A. Urretabizkaiaren Zergatik, Panpox, bestetik. Ondoren adieraziko dugunez, bi eleberriak dira aipagarriak konta teknika modernoen erabileragatik, baina horretaz gain, bietan istorio
|
bat
kontatzen zaigu, dela bazkalondo batean oroitzen diren bizitza pasarteek osatzen dutena, dela ama abandonatu baten egunerokotasun hitsa iradokitzen diguna. Orduz geroztik, euskal eleberriaren ibilbidea izugarri aberastuz joan da, tipologia askotarikoen eskaintza ugaritu delarik.
|
|
|
Baina nobela honek bere protagonista istorio
|
bat
kontatzen nola saiatzen den adierazten duela esatea nobelak diskurtsoari dagokionez agertzen duen konplexutasun narratiboa ahaztea litzateke. Hari egitura horren guztiaren gainetik, narratzaile estradiegetiko bat aurkezten digu nobelak, nobelaren garapena kontrolatzeaz gain iritzia eman eta are gertakariak aurreratu ere egiten dituena irakurleari etengabe keinuak eginez.
|
|
|
Mikel Antzak Miranderen Haur besoetakoa eleberriaren egokitze sozial eta ez hain aristokratikotzat jo zuen Bai... baina ez (1986). Bertan, gizarte arauen mugak gainditzen dituen amodiozko istorio
|
bat
kontatzen zaigu. Eleberria Franz protagonistari dagokion planoarekin hasten da, eta, hirugarren pertsona" voyeur" batean, pertsonaia honen bizitza eta izakera hitsa deskribatzen zaizkigu orainaldian.
|
|
|
Agur, Euzkadi (Susa, 2000) dugu Juan Luis Zabalaren azken eleberria. Hasieratik harritzen gaituen istorio
|
bat
kontatzen da bertan: demagun 1997ko ekainean gaudela eta bat batean Estepan Urkiaga," Lauaxeta", fusilatu zutenetik 60 urte paseak direnean, berpiztu egiten dela bizion mundura itzuliz.
|
|
|
Bertan, eleberrigintza klasikoaren helburu funtsezkoenetakoa egiten du bere egileak: istorio
|
bat
kontatzearena. Eta istorio hori hurrenkera kronologikoa errespetatuz edo irakurleari etengabeko ohar eta iruzkin metanarratiboak eskainiz kontatzen da.
|
|
|
Horretarako, asperdura hori iradokitzeko, genero beltza eta absurdoa uztartu zituen liburu honetako ipuinetan. Pinta, Niña eta Santamaria itsasontzietan gertaturiko hilketa makabro
|
bat
kontatuz, Robinson Crusoeren" egia" narratuz... liburuko ipuinek harritu eta aztoratu egiten gaituzte. Futbolari baten azken agindu asaldagarriak betetzen dituen iloba, Capoteren liburu famatuaren ildotik telefonoak ehizatzen dituen pertsonaia zoroa, errusiar erruletan diharduten lagun nolotilzaleak, su itzalgailu bildumaria... horiek dira Telefono kaiolatua liburuko izaki bitxiak.
|
|
|
Lan honetan birritan aipatu ditugu merkatuak agintzen duen garaiotan generozko eleberrigintzak izan duen igoera eta garrantzia. Polizi, umore, amodio edo zientzia fikziozko eleberrietan, irakurlea entretenitu egin nahi da, istorio
|
bat
kontatuz, haren ardura eta atentzioa bereganatu. Uste dut beharrezkoa litzakeela gurean eleberrigintza mota horiek azken hamarkadetan izan duten igoera aztertzea eta irakurleen artean izan duten harrera onaren berri ere ematea.
|
|
|
Talde honetan sartuko genituzke, besteren artean, Joxemari Iturralderen Nafarroako artizarra, Edorta Jimenezen Azken fusila (1993) eta Baleen berbaroa (1997), Andolin Eguzkitzaren Herioaren itzalpeetan (Elkar, 1999), Andoni Egañaren Pausoa noiz luzatu (Alberdania, 1999), Xabier Montoiaren Hezur gabeko hilak (Susa, 1999) edo Inazio Mujika Iraolaren Gerezi denbora (Alberdania, 1999). Azken honetan, esaterako, Gerezi denbora eleberri laburrean, Alberto Onandiaren oroitzapenliburua abiapuntutzat hartuta, gertakari harrigarri
|
bat
kontatu du, maisutasunez, I. Mujika Iraolak: anarkista talde batek artzapezpiku bat askatzeko egiten duen bidaiarena.
|
|
2008
|
|
|
5. " Ekarpen literariorik egiten ez duena, besterik gabe modako istorio
|
bat
kontatzen du".
|
|
|
" Kontsumoko literaturaren definizio saio bat egitera, inolako galerarik gabe telebista edo zinemara eraman litekeen literatura dela esango nuke. Bestela esanda, ekarpen literariorik egiten ez duena, besterik gabe modako istorio
|
bat
kontatzen du (benetan gertatua bada, hobe) ikus entzunezkoek egingo luketen bezala".
|
|
2009
|
|
|
Kategoria ezberdinetako hiletak zelakoak ziren azaltzeko, pasadizo
|
bat
kontatu zigun lekuko batek. Aberatsak hiltzen zirenean, dotorezia handiz eroaten ei zen segizioa eta hileta, eta abadeak esaten ei zuen:
|
|
|
Lekuko batzuek ipuin modura kontatzen dute. Beste batzuek, ostera, 1955 urte inguruan jazotako kasu
|
bat
kontatu digute, baita egoera deskribatu ere. Gertakaria eta ipuineko istorioa antzekoak dira, baina ez bera.
|
|
|
Gertu egon, badaezpadan be, beste egunen baterako... Gaur pizti honeri buruz ipuintxu
|
bat
kontauko deutsuet, zuek eskatu ez arren atsegin atsegin dozuena badakit eta. Ezta, ala?
|
|
|
Prakazahar, bazkaririk nahi badok, ipuintxu
|
bat
kontau deuskuk lehenengo, gero!
|
|
2013
|
|
|
Ipoi txiki
|
bat
kontatuko det gaba eguna aututa, baju bajutik astera nua enago oso altu ta; daukadalako nere laguna kanpo santuan sartuta, etzat biyotza kontsolatutzen pentsamentu au artuta; negar malkuak saltatzen zaizkit despeira akordatuta...
|
|
2015
|
|
|
Euskal abertzale jatorrei buruzko pasadizo burlati
|
bat
kontatu ostean, Joxean Artze egurtzeko baliatzen zuten" Kazetatxoak" ataleko azkeneko zatia. Ez zen lehen aldia, ikusi dugunez, Bragan ordurako astinalditxo bat emana zioten eta.
|
|
|
Ciorani irakurri nion aspaldi nola hizkuntza supererabilietan edozer gauza prosa bihurtzen den, eta nola frantseseraz poemak egitea oso zaila gertatuko litzaiokeen. ...tasun zaporea(" qué pasa contigo, tio" esateko" zer pasatzen da zurekin, osaba" ipintzea heroitasun bat da) eta, hitz batetan laburtzeko hizketa oso pobrea izanik, edo hizkuntzara pasa gabeak hizketaren bariaketak, oso zaila da edozein historia kontatzea garantia minimo batzurekin (beste exenplu bat ene irakurle maiteak, ez al duzue probatu inoiz zein zaila den euskaraz txiste
|
bat
kontatzea?) Honek guztiak ez du esan nahi euskal linguista askori entzun diodan bezala, bere esperientzia pertsonala kontatu didatenean gazteleraz izkribatzea errazagoa zaionik euskal idazle bati ere. Horrek esan nahi duena zera da, planteamendu literario bereziak egin dituela euskaraz nobela hori egiten hasterakoan, eta Bilboko subauzunetaz testu errealista bat egiteari adibidez utzi egin diola euskarak edo txukerak aldaketa handi bat ematen ez duen bitartean.
|
|
|
Txerritegi batean ageri zaigu narratzailea, lokatz eta gorotz artean, eta kalaka geldiezinarekin batera kaka mokordoak botatzen dizkio solaskideari. Maitasun istorio
|
bat
kontatzen du narratzaileak, Fort Lamyko35 kafetegi batean gertaturikoa. Interesgarriena, ordea, ipuinaren egitura da.
|
|
2018
|
|
|
Solasaldia hasi zuteneko esan nahi eza, lotsa eta hitzak neurtzea ahaztuz, isildu ere ez zen egiten, lantzean gertaera
|
bat
kontatzen. Etengabeko hitz jarioan jardun zuen luzaroan, bere begi bistan edukiko balitu bezala, mutil gazteek egiten zituztenak bala bala garanduz.
|
|
2019
|
|
|
Nola hitz egin bestela inkomunikazioaz, zeloez, gudari buruz eta sufrimenduari buruz, edo beren bizitza eta ingurukoena hondatzen dutenen mundu ikuskeraz eta jokaera naturalizatuaz? Umorearen eta ironiaren funtzionalitate zabalaren atala osatzeko, aipatu nahi dugu batetik, Bioletarekin ligatzeko ere umorea darabilela, txiste
|
bat
kontatzen baitio (60) eta bereziki bitxia suertatu zaizkigula narratzaileak zenbaitetan egiten dituen konparazioak, nahiko umoretsuak izan daitezkeenak. Esate baterako:
|
|
|
Orokorrean jendeari, irakurleari, eleberri bat irakurtzeko orduan, edo filme bat ikusterakoan, gehien interesatzen zaiona istorio bera da, hots, eleberriak edo filmeak kontatzen duena, eta noski, istorioaren bukaera. Ondorioz, norbaiti eleberri edo filme
|
bat
kontatzen badiozu, honek berehala botako dizu: " Eh, ez pasa, ez kontatu bukaera!".
|
|
2021
|
|
|
Jenteagaz hartu emonerako aparteko doe bat euki dau eta beti ekarten eban etxera bateko eta besteko barri eta pasadizu ugari. Ezin dot atal hau amaitu, pasarte grazioso
|
bat
kontau barik, errealtasun natural naturalekoa, baserritar baten benetako filosofia eta pentsakerea adierazoten dauena. Igorren bizi ginala, telefonoz deitzen deutsa andra batek, esanez:
|