|
2000
|
|
|
Gero eta zailagoa da horrelako tradizioa duen funtzionamenduari jarraipena ematea. Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare
|
bat
ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta ikus entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen.
|
|
|
Tankera hartu diozue noski, poetak bihotzetik egiten duela negar, hor hartzen baitu min. Oinazea ez da beti malkotan neurtzen, beraz, baina onartuko didazue noski bihotzaren malkoa ez dela posible lehenago malko fisiko
|
bat
ez baldin badago; alegia, analogiaz baliatzen dela sortzailea. Bihotzak begiaren ordezkoa egiten du askotan, baina begiek bideratzen dute sentimendua, ikusiz edo ikusia izanez, horregatik titulatzen da poesia liburu eder batBi otzb egi etan.
|
|
|
Halere, Internet ez da dena. Mota guztietako liburutegietako arduradunek beste eginkizun garrantzitsu
|
bat
ez bailukete ahaztu: liburutegia beraien bezeroen topaleku atsegina eta kultur ekintza ezberdinak bultzatzen dituen erdigunea bihurtzea hain zuzen.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, mundua aldatu egingo dela dioten tesiekin erabat bat nator, bai enuntziatuarekin behintzat. Gertakari historiko hainbatek izaten du bertute hori, mundua aldatzearena, batzuetan urteak behar izaten dira aldaketa horietaz jabetzeko (Daviden tenplua suntsiaraztea erromatarrentzat gerra ekintza ziztrin
|
bat
ez zen izango beharbada, juduen matxinada zapaltzeko ekintzatxo bat, baina oraindik ere ematen du zeresana), eta irailaren 11n garai berri bat zabaldu dela uste dut nik ere. Beste kontu bat izango da zertan gelditzen den garai berria eta nora eramango gaituen, baina etorkizuna izarretan irakurtzea lortzen dutenen esku bakarrik dago hori jakitea, zientzia maite dugunok izarretan astronomiaren ikerketaobjektua ikusten baitugu, hainbeste jakintsu arabiar eta mundu osokoen jakin minak bultzaturik, eta, tarteka, poesia izpiren bat edo beste.
|
|
|
Edo hobe genukeen horrelako erakusketak Industria sailaren esku uztea. Izan ere, erakusketa
|
bat
ez da berez artea, artelan guztiak erakusketa batean erakuts ez daitezkeen bezalaxe. Baina udara udara da beti, arinagoa, friboloagoa, eta udazkenaren zain geldituko gara.
|
|
|
Euskarak komunikaziorako tresna baliagarria izan behar du. Herritar batek hizkuntza
|
bat
ez mantentzea eta hurrengo belaunaldiari ez uztea aukeratzeko arrazoiak izateak, ez du zerikusirik berak hizkuntza horrekiko duen gutxiespenarekin, baizik eta sentimendu pragmatiko batekin, zeinak hizkuntza honen gaitasuna eta erabilera, nagusitzat hartzen den beste hizkuntza baten erabilerarekin konparatzen duen.
|
|
|
Beste" txiringito" berri
|
bat
ez da sortu behar. Egungo OINARRIAK plataformaren inguruan joan daiteke, baina planteamendu zabalago batekin eta kontsentsu handiarekin," txip" batzuk aldatuz komunitate erdalduna gureganatzeko eta estrategia egokiak erabiliz.
|
|
2002
|
|
|
PP eta PSE EErekin batera ezezkoa emanez gero, proposamena ez da Gasteizko Ganberatik, ate nagusitik bederen, aterako; eta, horrela, gure" etxeko adiskideei esker" Madrilgo etsaiek buruko min ederra kenduko dute gainetik, euskaldunok geure artean autogobernu handiagoa eskatzeko ere
|
bat
ez gatozela argudiatuz. Geroak esango.
|
|
|
Ni neu ez nator
|
bat
ez produkzioa ezta argitaletxeen politika merkatuari begira soilik (edo bereziki) antolatzearekin, baina badakit zer nolako buruhausteak izaten dituzten urtero irakasleek, batez ere ikasturtea hasiberria den garai honetan, ikasleei irakurraraziko dizkieten liburuak aukeratzeko unean. Gustukoak izan behar dituzte, kalitatezkoak, gaurkotasunaren erakusgarri eta, ahalik, idazle errekonozituenen lanak jaso.
|
|
|
Noraino begiratu ikasleen gustuari edo, ostera, noraino estutu haien nahia. Onuragarria edo kaltegarria den inposatzea, norberaren ustez ezinbestez irakurri behar diren liburuak ikasleen nahiekin
|
bat
ez datozenean.
|
|
|
Horrek esan nahi du ikerketa taldeak hasieratik antolatu liratekeela eta hori izan daiteke benetako arazoa. Talde
|
bat
ez da bat batean sortzen eta bi aukera desberdin har daitezke: talde gazteak antolatu eta epe luzera jo ala ikerlari seniorrak beste unibertsitatetatik ekarri taldeak epe laburrean lanean aritzeko.
|
|
|
Hemen hizpide dugun gaiari begira, hauxe dugu azpimarragarria: Joan Mari Irigoienek, hau da, goi mailako idazle batek estilo ulerkor eta aberatsaren premia sentitu zuen, gaur egun erabili ohi den estiloarekin guztiz
|
bat
ez zetorrelako.
|
|
2003
|
|
|
Ez nuke esango —azkeneko momentuan erabakirik, turismora etorri baita, etorri, baina— Euskal Herrira etortzera deliberatzeko arrazoietako
|
bat
ez dela izan, bidai literaturarekin nahasian ariketa historiko politikoak jarraitzeko aukera. Bukatu berria da Lehen Karlistada.
|
|
|
Egileen prestutasunak nolabaiteko bermea ematen dio lanari, eta esaten den gauza asko ezaguna izan arren, interesgarria da diagnostikoaren ondorengo proposamen zehatzen zerrenda ikustea. Egileen iritziarekin ehuneko ehunean
|
bat
ez gatozen arren (batez ere, aurkezpeneko hainbat baloraziorekin), oro har bat etor gintezke praktikan jarri beharreko neurriekin.
|
|
|
" Erdal dunen diskriminazioa", hori argudioa errefo rmarako. " Hizkuntza
|
bat
ez dakienak ez du aukera gutxiago izango administrazio publikoan sartzeko" esan zuen Sanzek. Hau da, jakitea baino, hobe ez jakitea.
|
|
2004
|
|
|
lumero uno, esaten duguna. Antza denez, euskal literaturan, norbere liburua edo norbere argitaletxekoren
|
bat
ez bada, onik aurkitzen ez dakiten idazleak izan daitezke punta puntako bakarrak, alegia, erdal literaturak bakarrik ase ditzaketenak. Hori bai, beti euskal literaturan falta denaz, egiten ez denaz beste inor baino ozenkiago mintzatzeko prest.
|
|
|
Jarrai taldearen inguruko izenak dagoeneko elkarrizketan zehar emanak daude. Baina beste batzuk aipatze aldera, hirukote bitxi
|
bat
ez nuke aipatu gabe utzi nahi: Koldo Mitxelena, Joxe Migel Zumalabe (aita) eta Karlos Santamaria.
|
|
|
Sari asko jasotzen zituen eta legezkoa zen bere antzerkiak ere editatzea, gure desberdintasun guztien gainetik. Bera oso irekia zen, eta askotan edukietan
|
bat
ez etorri arren, euskara eta aberria ziren beretzako ere garrantzizkoenak.
|
|
|
Milenarismoa aipatuz, urte eskukada
|
bat
ez da gauza handia, baina datak aurrera doaz eta oraindik ez dugu osotasunean ikusi orain hiru urte abiatu zen KulturarenEuskal Planaren egitasmoa, urte tarteari begira egina. Datorren uztailean onartuko ei du Eusko Jaurlaritzak.
|
|
|
Izan ere, honakoagatik betetzen du euskarak telebista lokalen programazioetan hain tarte murritza: iragarle gehienek ez dute euskaraz hitz egiten eta nahiago dutebe ren publizitatea gaztelaniazko edukiei atxikita joatea; eta Arabaren kasuan, gainera, ehuneko txiki
|
bat
ezik, ikus entzule gehienak gaztelaniadunak dira, eta beraz gaztelaniazko edukiak eskatzen dituzte. Canal Gasteizen saiatzen gara euskaldunen eskariari erantzuten, baina, egia esan, programazioaren %80 gaztelaniaz emititzen da merkatuak hala eskatzen duelako.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, azken bolada honetan aipatu den laugarren hizkuntza ere ikastearen diskurtsoa bultzatu nahi bada, norbaitek serioski aztertu du gaurko eskola eredukocu rriculuma eta haurren gaitasunak uztargarriak diren bere horretan. Nolanahi ere, gauza
|
bat
ez dago onartzerik: hainbeste urte ereduak aztertu eta gainditu behar direla esaten ibili ondoren, gauzak berbideratzeko ardura etorri, zerbait aldatu eta beste urte mordoska batez itxaron behar izatea emaitzak lehengoak edo okerragoak direla jakiteko.
|
|
|
Baina hirutik
|
bat
ez.
|
|
|
6 Philosophy and Social Hope liburuan modupragmatis tan Rortyk esan bezala, berak ez du" uste gauzak berez diren bezalako modu bat dagoenik", eta nahiago du" itxurazkoa errealitatea desberdintasuna mundua eta gu modu erabilgarrietan eta ez hain erabilgarrietan deskribatzen dituzten irudien arteko desberdintasunaz ordezkatu" (27 or.)." Ez dago egiarik", berresaten du Truth and Pro gress idazkian (1 or.), zeren berak" Nietzsche eta Jamesengandik, beste askoren artean, itxurazkoa errealitatea desberdintasunaz susmoak izaten" ikasi du. " Guk (pragmatistok) gertatzen ari denari buruz mintzatzeko modu ugari dagoela uste dugu, eta horietatik
|
bat
ez dago gauzak berez diren bezalako modutik gertuago beste bat baino. Ez dakigu ‘berbaitan’ek zer esan nahi duen ‘errealitatea bera berbaitan den bezalakoa’ adierazpenean".
|
|
|
Gasteizko gobernuari aurkeztu. Horrela gobernuak beste zerbait proposatuko du, eta domeinu
|
bat
ez, bi ukango ditugu euskaldunok Interneten. Polita ezta?
|
|
|
Urteko produkzioan sekulako pisua du liburu mota honek, sekulakoa benetan: %41 Kontuan eduki behar da, halaere, ekoizpen honen zati
|
handi
bat ez dela lantalde sortzaileen ekimena baizik eta ekintza editoriala; hots, berrargitalpenetik elikatzen da sail hau hein handi batean. Irakaskuntzako liburuetan %44 berrargitalpena da, 350 bat titulu.
|
|
2006
|
|
|
Aldizkari
|
bat
ez da jaiotzen denbora luze edo laburrean irauteko helmugarekin, eta bai premia konkreturen bati erantzuteko borondateagaz. Jakin, Lizardiren deiari jarraiki, euskara" kultur yoera ta kultur ats guzi guzietan murgil" arazteko xedearekin sortu zen.
|
|
|
Desberdintasuna gainditu nahi duen hezkuntzak ez du bide eman behar bi hizkuntza ofizialetako
|
bat
ez ezagutzeko. Euskal gizartean integratu nahi dutenentzat, bi hizkuntzak ikastea eskubide izateaz gainera beharrezkoa ere bada, gizarteko kide izateko eta hala sentitzeko, eta gizartean nahiz lan munduan integratzeko aukerak gehitzeko.
|
|
|
• Euskarak integratua sentitzen laguntzen ahal die. Hizkuntza kultura integrazio elementua da (identitate eta alde afektiboarekin loturik). Guraso gehienek seme alabak euskalduntzeko hautua egiteak hau adierazten du: jendarteak euskara partekatutako eremuan jartzeko borondatea. Joera orokorrarekin
|
bat
ez egitea —etorkinen seme alabek euskara ez ikastea— kohesio sozialari begira talka elementua bihurtuko da.
|
|
2007
|
|
|
Literatura sail
|
bat
ez ote litzaken ongi etorriko, galdetzen ere duzu. Bai, orrelako zerbait egiñik, Yakin’ek suskritore geiago egin litzazke; baiña bear bada zerbait galduko luke.
|
|
|
Urkixo Mintegian euskal eskola ere ematen dik, ta baita ‘Peritaje Mercantil’ekoei (ala dala uste diat) Akademiren batean beste zerbait. Galdetu nizkioanak politiki erantzun zizkidean, dan danetan
|
bat
ez banator ere. Benetan, noizbait ikasi dik mutillak.
|
|
|
historia zuen asmo eta helburu espezifiko baten erasotzen zion hor ere Segurako Kixote txikiak. ...edo onbidezkoan, per se genero lotuagoak ahozko mintzairari; edo ipuinak eta, herri literatura xume eta poesia modu askotan (non ere garbitasunak ez baitu nahi eta nahi ez problema handirik sortzen); b) literatura jasoagoan, baina mundu rural tradizionalean kokatuan, D. Agirreren eleberri kostunbristetan adibidez, konfliktoa egon baitaiteke egon hor, arrunt literatura ororen printzipiozko problema
|
bat
ez ezik, infidelitate bat adieraz dezakeelako obraren izaera kostunbristari (ala ez); edo, c) gaurko biziera modernoa ispilatu gura duen literaturan, K. Mitxelenak galdatu eta Txillardegik praktikatu (aski garbizale!) egiten ari ziren bezala. Mitxelena edo Txillardegiren mordoiloaren defentsak lehen lehenik" kalekoa" nahi zuten literaturari begiratzen zion:
|
|
|
Euskaldunok, zenbait gauzetan, alako atzera gure
|
bat
ez ote dugun pentsatzen dut askotan. Gere buruak nun gordeko gabiltz[...], kanpoko munduaren bildur gera.
|
|
|
Berrogeita hamar urte geroago, zaila da gogoetarekin
|
bat
ez etortzea. Baina aldi berean, zaila da, Hungariatik kanpo behintzat, gertaera haien nondik norakoa gogoan duen ez espezialistarik aurkitzea eta, bide batez, Matias Rakosi, Imre Nagy, Erno Gero, Janos Kadar eta gainerakoen izenak gogoratzen dituen europarrekin topo egitea.
|
|
|
Diglosia hizkuntzen estatusari lotuta dagoen gizarte arazoa izaten da. Askotan legeak sortzen ditu estatusari lotutako arazo horiek, legeak gizartearen praktikarekin
|
bat
ez datorren prestigio bat ezartzen duelako. Hortaz, gizartean euskara jakiteko nahia bultzatu behar da, euskararen beharra, euskarari lotuta dauden hainbat aurreiritzi apurtu behar dira:
|
|
|
Zenbat? Metro
|
bat
ez oraindik.
|
|
|
Euskaldunon estrategia adostu
|
bat
ez dut oraindik sumatzen Interneteko kontuan. Ideiak egon badaude, norabidea marrazteko arkatzik ez da falta... baina komunean jarri eta komunitatea sendotzea falta delakoan nago.
|
|
|
Instituzioen prestakuntza eta baliabide falta ekologista biek aipatzen diguten krisiaren irakaspena dugu. Administrazioaren gabeziari buruz, adibide adierazle moduan, Estatu espainiarrak 8.000 kilometroko kosta izanik kutsaduraren aurkako itsas ontzi bakar
|
bat
ez izatea aipatu digute, eta beti beste herrialdeei laguntza eskatu behar izatea kritikatzen dute. Instituzioei buruz, oro har, ekologisten ustez hauxe ikasi zen:
|
|
|
Artetak terrorismoaren konplizeen eta konplizitateen soka luzea planteatzen du (Lizarra Garazi akordioa, Ibarretxe plana, Alderdien Legeari errekurtsoa, pentsamendu politiko
|
bat
ez legalizatzearen aurkako jarrera, Batasunari Legebiltzarrean eman zitzaion babesa...). Terroristen konplizea, konplizearen konplizea... ekintzen konplizea, omisiozko konplizea, helburuetan konplizea...
|
|
|
Zergatik? Nire ustez badaude egon hainbat arrazoi nazioen jatorriari buruzko horrelako teoria
|
bat
ez onartzeko. Hasteko, kontrako ebidentzia enpirikoa.
|
|
|
aldizkariren bati lehenago inskripzioa ukatu edo ezabatu egin badio Administrazioak, ba ote dagoen berriro inskribatzerik lehen ukatu zaion enpresa beraren izenean24 Bertan kontsiderazio negatibo askotxo dago Jakinen eskabideari buruz, zerbitzu juridikoen" epaia" aldez aurretik gidatu nahian edo; nabarmena da bereziki testuan adierazten duen hau: Ministerioak enpresa edo aldizkariren
|
bat
ez inskribatzearen azpian horiek zigortzeko espiritua —" espritu de sancion" — egon daitekeela; gainera horrelakoen inskripzioa ukatzea edo ezabatzea betiko ez izatera, erabaki administratiboa bera alferrikakoa eta hutsala izango litzatekeelako hipotesia eskaintzen die zerbitzu juridikoei.
|
|
|
Kultura gure sozietatea bezala gero eta kontrolatuagoa da, kultura finantzatu
|
bat
ez da beti kultura modu hoberena. Libre izatea ez da txikia, guk nahi dugu independiente izaten jarraitu; nahiz eskatzen dugun diru laguntza txiki bat, ez dugu denbora higatzen kolektibitate publikoei dirua galdatzen.
|
|
2008
|
|
|
Euskal Herrian, Iparraldean, Nafarroan edo EAEn bizi diren pertsonek euskaraz jakin luketela eta erabili luketela legez onartuko balitz, antzeko zerbait litzateke: alferrikako ahalegin
|
bat
ez ezik, hizkuntz ekologiaren ikuspegitik astakeria bat.
|
|
|
etorkinen erabateko integrazioa izateko, Euskal Herriko bi hizkuntzak jakin eta erabili behar dira. Horren arabera, bietako
|
bat
ez dakienak (eta argi dago euskara izango dela gehienetan jakingo ez dena), harrera gizartearen aberastasun kulturalaren zati funtsezko batean ez du sarbiderik izango.
|
|
|
Horrelako informazioa egitura gainlinguistikoetatik, batez ere politikaren eremutik, etor lekioke. Faktore hau garrantzitsua da, zeren euskara eta immigrazioaren ekologiak
|
bat
ez datozenean ukipenak gertaezinak dira eta hizkuntz inkorporazioa objektiboki zaildua geratzen da.
|
|
|
gehiengo/ gutxiengo erlazioa ez da zentzu kuantitatiboan ulertu behar, botere erlazio gisa baizik (ikus, argudio horretarako, Juteau 2005). Beraz, talde
|
bat
ez da berez gutxiengo, baizik eta gehiengoaren talde dominatzaile batek bihurtu du gutxiengo.
|
|
|
Irakurle arruntekin (lan kontuengatik irakurketa aldizkakotasun jakin
|
bat
ez dutenekin), ordea, alderantziz gertatzen da: Durangora joaten dira liburuen bila, eta gainontzeko urte osoan liburuak ibiltzen dira irakurle bila:
|
|
|
Ahulezia: ikas gaitasunen, maila eta ondorioen inguruko definizio egoki
|
bat
ez bateratu eta erabiltzea.
|
|
|
Nekez gailendu daitezke desitxuratze horiek, batik bat, komunikabide azkarren bitartez iristen direnean, nahiz eta iturri berberetan itxuratzearen aldeko eragileen informazioa ere zabaltzen den. Itxuratze desitxuratze jarrera horiek, prozesuaren indarren edo ahuleziekin, noski,
|
bat
ez etortzea ekartzen dute.
|
|
|
Beste hipotesi bat botako dut: pentsaeraren maila eta ekintza maila
|
bat
ez dira etorriko, baldin eta emozionalki kontrajarriak badira. Pertsonen helburua ondo sentitzea bada, emozio positibo ahalik eta gehien edo behintzat stimuli ezkor ahalik eta gutxien jasotzea da3.
|
|
|
Jendeak erabakiko du bere botoekin zer egin eta nor nahi duen agintean; EAJk 30 urtez eutsi baldin badio botereari, horri esker izan da (beraren bertuteek edo kontrakoen akatsek izan duten zerikusi gehiago, axola ez zaigun auzia da eta objektiboki argitu ezin dena); beste 30 urte ere iraun lezake, orain arte bezala batarekin edo bestearekin aldian aldiko itunak eginez, horretarako abilezia ere erakutsia baitu (anbiguotasuna, pragmatismoa, botere gosea... bakoitzak aukera dezala nahi duen arrazoia, baina funtsean egoera blokeatu bateko erdigunea izaten asmatzea dagoela esango nuke nik). Eta hala ere, errepikatzen dut, noizean behin gelak egurastea komeni den bezala, oposizio aldi
|
bat
ez litzaioke txarto etorriko akaso Alderdiari, higieneagatik besterik ez bada.
|
|
|
Protagonistak, ezezagunak ez ezik, arrotzak zaizkie. Frankistenak, eta errepublikazaleenak, eta garaiko abertzaleenak, gaur egungo kezkekin
|
bat
ez datozen arrazoiak dira. Historiak ez, istorio errealak nahi dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Baina aski da bere idazlanak irakurtzea konturatzeko bere bizitzaren aldi luzeetan ez zuela lanik egin. Garbi dago XVI. mendean liburuak irakurtzera, maitasunezko poemak eta narrazioak idaztera, edota maitasuna ez zenean bere familiari buruzko kronika historikoak idaztera dedikatzen zen jaun
|
bat
ez zela eskulangilea. Lazarragak, itxura batera behintzat, egun osoa zeukan libre irakurtzeko, pentsatzeko eta idazteko.
|
|
|
Esperientzia egin izanaren poza dut, baina emaitza ona bilatzerako agortu egiten zaizkizu indarrak. Aurretik irizpide jakin
|
bat
ez baduzu, zureak egin du Interneten. Nabigatzen hasi baino lehen bide orri bat behar duzu.
|
|
|
Bada edizioaren munduan jabegoaren ulerkuntza horrekin
|
bat
ez datorrenik. Analogikoan bezala digitalean.
|
|
2010
|
|
|
gizarte baten partaideei osasun laguntza eta osasun publiko maila beharrezkoa eskaini behar die, bizitza zikloa gaitasun fisiko eta mental duinarekin bizi dezaten ahalbidetuz; gizartearentzat eskuragarri du izan zuzentasunez bana dadin; eta laguntza publikoarekin, osasun helburu finitu eta egonkorrak edukiko ditu, eta, era berean, aurrerakuntza eta berrikuntza teknologikoen aspirazio mugatuak izango ditu. Medikuntza iraunkor horrek, beraz, erien artean osasun baliabideen eraketa eta banaketaren aldaketa
|
bat
ez ezik, medikuntzaren eta gizarte globalaren arteko dialogo batez soilik lortuko den oinarrizko aldaketa sakon bat bilatzen du medikuntzaren idealetan eta itxaropenetan.
|
|
|
Alegia, zientziaren balio publikoa ez ezik, uste da berehalakoaren iparrak ariketa zientifikoa ere desitxuratu egiten duela. Izan ere, pertzepzioa da ikerketaren kultura
|
bat
ez dagoela errotuta, diskurtso erretorikoaz haratago neurri politikoak atzetik dabiltzala, eta kostata onartzen direla hurbileko emaitzak aurreikusten ez dituzten ikerketak, bereziki, oinarrizko ikerketari dagozkionak. Eztabaida talde orokorretan halako baieztapenak egiten dira, adieraziz politika zientifikoak gaur egun ikerketen artean diskriminatu ohi duela, lehiakortasun ekonomikoak baldintzaturiko irizpide teknikoan oinarrituta.
|
|
|
Politika, horrela, ez da izan, inondik inora, interesgune nagusia burututako eztabaida taldeetan, baina politika gaiak ere agertzen dira, noski. Gatazka politikoari dagokionez, egungo egoera aztertzeko atzera jotzen da askotan, frankismoaren aurkako kontzientzia nabarituz, eta euren jaioterrietan Euskal Herriari buruz duten ikuspegiarekin
|
bat
ez datozela adierazten dute, nahiko modu orokorrean. Elkarrizketatuak ez daude batere ados Espainian Euskal Herriaz duten iritziarekin, eta horretan eragin handia dute komunikabideek, beraien ustez.
|
|
2011
|
|
|
Ez nuke esango. Leturia ori erdi ero bezala azaltzen zaigu[...] Baiña tesis ideologiko agiri
|
bat
ez baldin badu eleberri onek, impresio bat bai uzten duela, ao gozo berezi bat, ta ondo garratza, samiña, mingotxa[...] Bizitza ez ote dan xede gabeko zerbait, engañu bat, burla bat(" Leturia’ren egunkari ezkutua", Egan, 1957, 5).
|
|
|
Zuk ez dakizu oraindik, gezurra badirudi ere, izkuntza
|
bat
ez dela jeometria. Gañera, egia esan, ez dakizu jeometria egiten.
|
|
|
Nuklearrari irabazi zitzaion bataila txiki baten lekukoak dira, nahiz eta gerra, Fukushimak berriz argi utzi du, galdu egin zen. Aldi berean, isolatutako akzioak testuinguruan kokatzean sortzen den esanahi zabalagoaren erakusle ere badira, Lemoiz, planta nuklear
|
bat
ez ezik, Francok Euskal Herrian inposatu nahi zuen plan nuklear eta politikoaren adierazpidea baitzen orobat. Eta argazkietan agertzen direnek ondo zekiten Francoren garaietan ezer ez zela kasualitateko erabaki, eta elementu oro beste batzuekin lotu behar zela interpretatu ahal izateko.
|
|
|
Horrez gain, euskara ezagutzaren derrigortasun mailak errealitate soziolinguistikoaren arabera jartzeko irizpide murriztailea ez dator bat inkestetan herritarrek emandako iritziekin.10 Dena dela," denbora luzea d [el] a osasun zerbitzuak proportzio altuan euskaraz ere jaso ahal izatera iristeko" iragarri du sailburuordeak (236 or.). Hori zuritzeko herritarren hizkuntza eskubideak" ez direla absolutuak" argudiatu du, eta" hizkuntzagatik diskriminatuak ez izateko eskubidea" (303 or.) kontrajarri du. Testuinguru horretan, enplegu publikoa eskuratzeko hizkuntza ofizialetako
|
bat
ez jakitea zer eta eskubide bihurtzea erran nahi du horrek. Horregatik guztiagatik zaila da erretolika kutsurik ez atzematea Baztarrikak Espainiako Gobernuari aurpegiraturiko zenbait kexutan.
|
|
|
30 orrialdeko dokumentu hori irakurtzen duenak, baldin eta euskararen beharretatik epaitzen badu, nekez aurkituko du sobera dagoen ezer, eta zerbaitekin ez badago ados, argudiatu egin du
|
bat
ez etortze horren arrazoia.
|
|
2012
|
|
|
Afrikako iparraldean eta Ekialde Ertainean giza mugimenduek erregimen politikoak bertan behera botatzen dituzten bitartean, demokraziaren alde indarra eginez, Europa shock egoeran sartzen ari da. Noski, Magreben gertatzen ari dena baloratzea zaila da; demokraziaren alde baino sasi demokrazia erlijiosoen alde egiten ari da, urte
|
bat
ez da pasatu eta dagoeneko zentsura eta emakumeen eskubideen aurkako erasoak hasi dira. Baina tira, demokrazia ez al da herriaren nahia?
|
|
|
Gero eta gehiago entzuten da —kalean, ez jauregietako korridoreetan— Islandiako kasua edo, esanguratsuagoa dena, Argentinakoa. Corralito delakoaren garaian, egoera ekonomiko eta sozial erabat leherkorra zegoenean, Kirchnerren lehenengo gobernuak kanpo zorraren berregituratze bat egitea erabaki zuen, hau da, zorraren parte
|
bat
ez ordaindu eta bestea zordunekin negoziatzea, epe berriak eta prozedura diferenteak adosteko. Subiranotasun ekintza bat egitea deliberatu zuen gobernu hark, Nazioarteko Diru Funtsak eta Munduko Bankuko guruek esaten zutenaren kontra aritu eta merkatu direlako horiei planto egin, azken finean.
|
|
|
Aipatzen ari garen liburua bera (Autobiografz' a) gujarateraz idatzi zuen, 1925ean, eta gero itzuli zuten ingelesera. Orduan ere, ziur naiz, kritika bat baino gehiago jasoko zuen hizkuntza zabalago
|
bat
ez erabiltzeagatik, eta kritikarik latzenak, ziur aski, ez zizkioten egingo ingelesek, intelektual abertzaleek baizik: hori iradokitzen digu Gandhik berberak liburu horretan.
|
|
|
Lehenengo eta behin, formatu kalitateak albiste akastunak identifikatzen ditu: hornidurako hutsegiteak (seinalea eteten da, tinta orbanek albisteen irakurgarritasuna trabatzen dute...) edota aurkezpen akatsak (irudia eta ahotsa
|
bat
ez etortzea, diseinu arauak urratzea...).
|
|
|
Eta, inork gehitu du horrek begi bistan jartzen duela euskal kultura simulakro hutsa baino ez dela. Orain dena krisi, dena murrizketa, dena bizi irautea denean, ohartzen gara liburu
|
bat
ez irakurtzeko asmorik batere gabe hura erosteko prest dagoen jendea duen kultura batek duen zorteaz. Horrela esan du Ramon Saizarbitoriak, Martutene liburuaren karietara egindako elkarrizketa batean, irratian.
|
|
2013
|
|
|
Zubi lan hori egin ahal izateko eta suedieradunen komunitate txikitik haratagoko publikoa eskuratu ahal izateko, azpitituluen politika garatu du Yle Femek. Horren arabera, suedieraz dagoen gehiena finlandierara itzultzen da (haurrentzako programak, albistegiak eta goizeko programa
|
bat
ezik —orotara egunean ordu bi t’erdi—), eta suedieraz ez dagoen guztia azpititulatzen da hizkuntza horretara. Bide hori erabiliz, suedieradunen artean lortzen duen harrera onaz gain (hiztunen %70engana iristen dira astero), audientzia esanguratsua lortzen dute suedieraz gutxi edo ezer ez dakitenen artean ere.
|
|
|
Jakina, animaliek emozioak dituzte, bai eta adimen gaitasunak ere; baina, nire ustean, gaitasun horiek guztiek osatzen duten sareak ez du behar besteko konplexutasuna animalien kasuan, hain zuzen ere, moralak bere oinarrietan eskatzen duen konplexutasuna. Horrek ez du esan nahi animaliek tratu onik merezi ez dutenik edo animalienganako begirunea eta errespetua balio
|
bat
ez denik. Jakina, gai hori oso eztabaidagarria da, baina Prinzen eta nire arteko desadostasun nabarmenik ez dagoenez, jarrai dezagun aurrera.
|
|
|
Estatua ez daukazunean hori ere pisu handiko argudioa da. Estatu
|
bat
ez izateak ekartzen dituen ahultasunak. Estatua baldin badaukazu, inposatzen duzu eta kito.
|
|
|
Zuk esana da, gobernu hari buruz ari zarela, hutsune bat izan zela eskumen militarrak ez hartzea, gorputz militar
|
bat
ez sortzea eta Ertzaintzari izaera zibil hutsa ematea.
|
|
|
Alabaina, joan zaigun 2013 honetan ere hala gertatu da, Sohuta herriak oholtzaratu duen Rene Cassin trajeriaz gain, Mixel Etxekopar irabarnetarrak idatzitako Ederlezi pastorala ere ikusgai egon baita. Baten batek pentsatuko du, beharbada, Ederlezi ez zela" egiazko" pastoral bat, udan aspaldidanik eman ohi diren ikusgarri jendetsu horietarik
|
bat
ez baita izan eta, aktore kopuru gutxikoa izateaz gain, bi ordu baino laburragoa baitzen. Ikusmolde horietan guzietan okerrean izango da, baina.
|
|
2014
|
|
|
Hau da, estatugintza naziogintza binomio osagarri baina tentsiodunari, euskalgintza eta herrigintza eremuak gehitzen dizkio. Borroka gune bakar eta nagusi
|
bat
ez dagoelako, haren esanetan. Laurak modu autonomoan landu beharreko eremutzat ditu, baina elkarrekikotasunez jokatuz, eta bat bera besteen gainetik jarri gabe.
|
|
|
familia, eskola eta lanean, bereziki. Etapa horretan emakume askok galdetu zieten euren buruei kanporako parte hartze proiektu
|
bat
ez izateak gizabanako berekoi bat izatea suposa lezakeen. Berekoitasun sentsazio horrek motibatu izan du, emakume askoren esperientzian, euren parte hartze proiektua esplizituki adieraztea.
|
|
2015
|
|
|
Zer duda, euskal Estatuaren edozein ideia da kritikagarri. Euskadi burujabe
|
bat
ez litzateke askatasun, berdintasun eta haurridetasunaren parabisua izango. Hala ere, munduko kritikagarriena neuretzat ezein kritikarako ezein bide eman ez lezakeen ederraren ederrezko proposamen batean errefuxiatzea izango genuke.
|
|
|
Egunkariak lerro editorial
|
bat
ez zuen, baina estilo liburu bat bai, eta horrek ahalbidetzen dizu zelai
|
|
|
Aurrerapen ikaragarria izan horretan duin jokatzea zen. Egunkariak lerro editorial
|
bat
ez zuen, baina estilo liburu bat bai, eta horrek ahalbidetzen dizu zelai horretan duin jokatzea. Beste aurrerapen handi bat izan zen publizitatea lortzea.
|
|
|
Eta, beraz, demokratak izango dira Ajuria Eneko Ituna sinatzen dutenak eta beste guztiak, hor sartzen ez direnak, ez dira demokratak izango. Eta, noski, hori politikan aplikatzen da lehenik, baina berehala gizartera zuzen zuzenean sarrarazi nahi da; beraz, zuk egiten duzun planteamendua parlamentutik egiten baduzu, demokraziaren gunetik egiten duzu, eta hortik kanpo egiten den planteamendu oro ez demokraziatik egiten duzu, baldin eta itunaren espirituarekin, eta askotan letrarekin,
|
bat
ez bazatoz. Eta Egunkariari egiten zaizkion eragozpenak ere horiexek dira.
|
|
|
Diagnostikoan
|
bat
ez etortzeaz aparte, etorkizunean segitu beharreko lehentasunak (eta bigarrentasunak eta, seguruenik, azkentasunak) zehazten ere ez dira bat etorri artikuluaren jira-biran dantzan ibilitakoak. Etorkizuneko hariekin sokasaltoan estropezu ez egiteko proposatutako irtenbideak askotarikoak (eta, kasu batzuetan, kontrajarriak) dira.
|
|
|
Eskoletan, adibidez, eskatzen ari garen tresnaren kostua eta teknologiaren irekiera oso garrantzitsuak dira horretarako. Lehena, edozeinek gailua eskuratzeko, eta bigarrena, erabiltzen diren teknologiak muga
|
bat
ez izateko. Eskoletan teknologia berri bat txertatzeaz hitz egiten denean, tabletak, ordenagailu garestiak (Apple produktuak, adibidez) edo sinplifikatuak (Chromebook ak, adibidez) akats larria dira.
|
|
|
Modu gordinean agertu zuen Menendez Pidalek Aranak, euskalkien geografiarekin
|
bat
ez zetorren azpiestandar probintzialetarako alegiazko proposamenari helduta, 4 ezkutatu nahi zuen ondorio nagusia. Hots:
|
|
2016
|
|
|
Haurra bi identitateren jabe; eta bakar bat zinezkoa baleuka bederen! Edo faltsuetariko
|
bat
ez erasotzaile behinik behin... Baina deus ez gara, ez alde honetan ez eta bestean ere:
|
|
|
287). Plazaratu zuen komunikatuan, GALek adierazten zuen ETAk egindako atentatu bakoitzak berehalako erantzuna edukiko zuela eta biktima bakar
|
bat
ez zela erantzunik gabe egongo. Era berean, zioen frantses estatuak ETAko kideei aukera ematen ziela" inpunitate osoz" bere lurraldean egoteko.
|
|
|
Kultur politikek, ordea, ez dute egoera hori hobetzeko biderik abiatu, eta horrek egileak diru-laguntzen menpeko izatera eramaten ditu nahi da, erosoa eta lasaia. Horrek irudiarekin
|
bat
ez datozen eta lehen onartzen ziren bestelako kultur praktikak baztertzera darama, Kukutza eta Kortxoenearen kasuetan ikusi bezala. Kortxoenean, gainera, oso modu argian burutu zen itxiera Tabakalera ireki behar zen aste berean, osagarriak diren bi kultur aukera kontrajarri eta bateraezintzat aurkeztuz.
|
|
|
turismoari zuzendutako irudi homogeneoa sortu nahi da, aisiarekin lotutakoa, izaera kritikorik gabekoa eta kontestualizazio gehiegirik behar ez duena. Irudi horrekin
|
bat
ez datozen eta irabazi ekonomikoak ez dakartzaten publikoak baztertzen dira (okupak, kasu) eta autogestioa eta herri sareak zokoratzen dira. Identitatea, euskal identitatea geure kasuan, banalizatu eta komertzializatzen da:
|
|
2017
|
|
|
turismoari zuzendutako irudi homogeneoa sortu nahi da, aisiarekin lotutakoa, izaera kritikorik gabekoa eta kontestualizazio gehiegirik behar ez duena. Irudi horrekin
|
bat
ez datozen eta irabazi ekonomikoak ez dakartzaten publikoak baztertzen dira (okupak, kasu) eta autogestioa eta herri sareak zokoratzen dira. Identitatea, euskal identitatea geure kasuan, banalizatu eta komertzializatzen da[...].
|
|
|
Lerrootan, ekosistema kanpoko zera
|
bat
ez dela defendatu nahi dut, zeinak guri eragin bai baina guk hari eragiten ez diogun. Aldiz, aurrerago ere aipatutako ispilu jokoari izaera dialektiko eta dinamikoa aitortu nahiko nioke.
|
|
|
Zauri sendatu gabekoei eta horien ondorioei buruzkoa da. Intxaur
|
bat
ez ukitzeari buruzkoa. Gunther Anders eta Eichmanni buruzkoa.
|
|
|
" Ni naz euskalduna, Errenteriko alaba", dio Josebek euskaraz, bere identitatea eta nortasuna nabarmendu nahian, etxe horretan gaztelaniaz mintzatu behar dela entzun ondoren. Debeku horixe adierazi duen gizon edadetua agurtzerakoan, Josebek" ondo izan" bat botako dio euskaraz, bere jarrera garbi utziz, espainolezko solasaldiarekin
|
bat
ez datorren marka izanen balitz bezala. Otorduan bertze gizon adindun batek adieraziko dio Joseberi euskaldun guztiak terroristak direla, baita koldarrak ere, bonbak jaurti eta Frantziako aldera ospa egiten dutelako; eta gure emakume euskaldunak, amorruz beterik," jGracias!"(" Eskerrak!") ihardetsiko dio espainolez, ironia osoz.
|
|
|
ezkerrekoa, iraultzailea, nazioa euskalduntasunean oinarritzen zuena (arraza kontzeptua baztertzaile jotzen zuelako) eta helburu politiko sozialista argia zuena. Teorizazio bietan, jakina, politikoki ildo hegemonikoarekin
|
bat
ez zetozen proposamenak ere izan dira (nazionalismo liberalak eta, ondoren, EAE ANVren proposamena lehenengo aldian; eta EAJren itzal handiko joera bigarrenean), baina, edonola ere, teorizazio mailan bazterreko joera izaten jarraitu dute.
|
|
|
Antzematea da antz emateaberehalakotasun horren gakoa. Esaterako, bineta jakin
|
bat
ez da Baltasar Garzon epailearen argazki soila. Garzonen ‘antza’ hartzen diogu karikaturari, eta Garzon bera baino ‘garzonago’ begitantzen zaigu.
|
|
|
Iragana egunero (berr) eraikitzen ari gara, etorkizuna nahi bezala irudikatzeko. Eta etorkizunaren diseinuan
|
bat
ez, nekez egingo dugu bat iraganaren memorian. Talka horretan ohikoa da Kristin Rossek (2008), 68ko Maiatzaren oldarraldia gogoratuz, salatzen duen memoriaren despolitizazioaren estrategia.17 Azkenean, eduki politikoz hustutzea da iraganak ekar dezakeen irakaspen politikoa neutralizatzeko modurik eraginkorrena.
|
|
|
Berri txarrak: izen, ikur eta territorio
|
bat
ez duen herria gara. Alegia, estaturik ez duen herria gara eta burujabe egingo gaituen estatuturik ez da.
|
|
|
Hau da, izaera, sentiberatasun, zorionaren ideia desberdinen arteko auzi eta gatazka gisa. Indar politiko
|
bat
ez dela ezer nagusi den munduaz bestelako mundu bat eratzen ez badu; hau da, nagusi den eredu horretatik diferente diren ‘bizitzeko modu desiragarriak’ sortzen ez baditu.
|
|
|
Baina, adierazi dudan bezala, feminismo zuriak indar handiz erreproduzitzen du diskurtso hori, batzuetan modu sotilean eta inkontzienteki. Adibidez, feminismoaren ‘historia’ Ilustraziotik ondorioztatzen dela aspertu arte errepikatuz (Celia Amorosen gisako espainiar feministen ohiko teoriak); edo beren ‘hiru olatuekin’, Hegoaldeko aktibisten mugimendu teoriko eta praktikoekin horietako batzuek, gainera, patriarkatuaren aurkako erresistentziazko historia askoz ere zaharragoak dituzte gurea bainoinola ere
|
bat
ez datozenak.
|
|
|
Hor perbertsio bat egon daiteke: ikastetxe batean emaitza hobeak lortzen dira eta ‘saltzen’ diraeskolan geruza sozial oso
|
bat
ez dagoelako presente? (Eta orduan ez da komeni presente egotea).
|
|
|
Adibide bat jarriko dut. Gaur egun posible da umeak eskolan hamar urte pasatzea, Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntza osoa egitea, eta ipuin bakar
|
bat
ez topatzea non genero bereko bikote bat agertzen den. Esango nuke hori dela ume gehienen esperientzia gure gizartean.
|
|
2018
|
|
|
Badira urte batzuk Koldo Zuazok tokiko batuak kontzeptu arrazoizko eta soila bezain indartsua plazaratu zuela (Zuazo 2005, 237): alegia, ez dela estrategia txarra nork bere hizkeran oinarrituriko batua egitea, hasteko eta tokian tokiko komunikaziorako, baina baita gero ere, exotismo bila ibili gabe, non eta
|
bat
ez den estilista fina eta idazle aparta. Azken batean, gure neurriko batua:
|
|
|
Batuak emana digu euskaldun oso izateko tresna, baina norabide bakarreko elebitasunak, berriz, erdaldun oso eta eroso bilakatzen gaitu, euriak blaitzen gaituen bezain aise zintzo jokatzen ari garen geure buruarekin: ea ez ote diogun gehiegi eskatu eskolari, lagunarteko hizkera eta gazte argota sortzeko gai balitz bezala, esaterako, nahiz eta EiTB ez jarri horren zerbitzuan; ea ez ote dugun geure burua ezinago euskalduntzat jo, baina erdarak lehenetsita kultura idatziko esparruetarako, eta, okerragoa dena, gure ezak eta ezinak batuari egotzita, estandarra egitea lantegi kolektibo
|
bat
ez balitz bezala... Maileguan hartzeko modukoa da Joxe Austin Arrieta Ugartetxeak aspaldi, 1997ko apirilaren 4ko Euskaldunon Egunkaria n, plazaratu zuen irudi hau, gaur gaurkoa guztiz:
|
|
|
Paristik natorren artista
|
bat
ez naiz ni. Nire burua ez dut artistatzat; jaio eta hazi nintzen herriari garai batean Le petit Paris deitzen bazioten ere.
|