|
2000
|
|
|
Hala ere, zenbaitetan hirugarren pertsonara joko du narratzaileak, pertsonaia nagusiarekin hertsiki loturik ez dauden zenbait pasarteren berri ematean. Hortaz, paralepsi
|
bat
dagoela dakusagu: izan ere, narratzaile autodiegetikoa dena une batean narratzaile estradiegetikoaren lekua betetzen saiatzen baita.
|
|
2001
|
|
|
Aitortza dela diogu, jakina denez, aitortza egon dadin beharrezkoa baita lehenago delitu edo arau hauste
|
bat
egotea, eta kasu honetan, Bibliaren agindurik oinarrizkoenak dira hausten direnak: " ez duzu inor hilko; ez duzu adulteriorik egingo".
|
|
|
Bere bihotz barruan betirako kondenatu
|
bat
dago" (GP, 103)
|
|
|
Apika, azpian dagoena, zera baino ez da Lewis Carroll en ipuin ezaguna: Alice ispiluan barrena, zeren hemen agertzen baita argi islan beste bizitza berri
|
bat
dagoela.
|
|
|
Azken batean, honelako egiturak analogia baino ez dira. XIX. mendearen hasieran Ingalaterran eta Alemanian bai filosofian, eta honen eraginez baita ere literaturan, behin eta berriro agertzen zen gai
|
bat
dago: banaketa eta bilketarena.
|
|
2002
|
|
|
Denbora anakronia etengabeak, ikuspuntuen txandakatzea, bildumari edo kazetari baten presentzia edo sufritzen duen emakumezko protagonista
|
bat
egotea... horiek guztiek ekarri dute kritikariek García Márquezen Crónica de una muerte anunciada eleberria hartzea testu honen intertestu hurbileneko. Lan horretaz gain, teknika sorta bat nabarmendu nahi genuke, testua polizi narrazioetara hurbiltzen duena, hala nola suspensearen dosifikazioa, pertsonaien adierazpenak txandakatzea edo adierazpen horiek transkribatzeko modua.
|
|
|
Euskal liburugintzak irakaskuntzaren zirkuituarekin duen mendekotasuna kontuan hartuta, uste dugu 14 eta 18 urteko ikasleen artean egin genituen 2.700 inkesten emaitzek kanon literarioa bermatzen duen irakaskuntza sistemaren berri ere ematen digula. Alegia, irakurketa gehienen oinarrian eskolak agindutako liburu
|
bat
bazegoen, bertan agertzen diren egileen zerrendak eskolak agindutako liburuen egileez osatua behar luke izan, hau da, eskolak irakaskuntza programen bidez kanonizatutako liburuen egileez. Hau guztia kontuan hartuta, adierazgarria da 1994ko emaitzetan gaztelaniazko egileek zuten garrantzia.
|
|
|
Gara egunkariak argitara eman zuen zerrendan, kasu, XX. mendeko euskal/ erdal liburu onenak omen direnak aipatzen ziren. Aukeraketa bera eztabaidagarri izan daitekeela onartuz ere, gauza
|
bat
zegoen argi aipatutako zerrendan: narratibazko lanen gailentasuna fikziozko euskal lanen artean (liburuen% 70 zen narratibazkoa).
|
|
|
Bat gatoz M. Butorrekin" errealitate bakoitzari narrazio mota
|
bat
dagokiola" dioenean (ik. Sobre literatura), eta horregatik uste dugu eleberri bakoitzak egitate nobeleskoa ulertzeko era berri bat, poetika berri bat daramala bere baitan.
|
|
|
Baietz ba, erran zidan gelari mutil gazte batek. Mai batean zaldun
|
bat
zegoala bañan, maiaren beste aldean, leku zegoala iñor gabe.
|
|
|
Nirea. Aurrean, mai tipiñoa baitzan zalduntto
|
bat
zegoan. Musuz urbil, bigote txiki mee, gizenez urri.
|
|
2003
|
|
|
Han etziran sartzen eguzkiaren dizdira bizi biziak, bere begientzat biziegiak eta ia mingarriak, baina leiho handi handi
|
bat
zegoan eta orain nahiko ondo ikusten zituan ohiturazko gauzak.
|
|
|
Iziartxuren etxetik hogei bat metro gorago, Jaime Ostos kalean bertan bainan beste aldean, cafeteria
|
bat
zegoan, oso toki onean Fernando ta Inasiren etxeko atartea ikusteko. Han leiho ondoko mahai bat hartu eta garagardo caña bat eskatu zuan.
|
|
|
Gexozainak atea isten zuala sartu zan gelan. Bere adiskidea eta gexozaina, beste gizon bi eta moja
|
bat
zauden han, danak zuriz jantzita.
|
|
|
Etxeberria oraindaino burtza zuria jantzi gabe zegoan, txamarra ta atorra erantzita; besoak, hasi eskuetatik eta ukondoetaraino apar zuri zuriz estalduak, horman kontrako garbiontzi iturridun baten aurrean, esku eta besoetako larrua zepillo ta jaboiaz igurtzitzen. Ondoan beste garbiontzi berdin
|
bat
zegoan eta
|
|
|
Han, mahai batean etzanda, gizon makal ta argal
|
bat
zegoan, begiak zabal zabalik, bildur izugarriarekin, bildusik, dana agerian, eta gorputzeko ile guztiak kenduta.
|
|
|
Hara: Behin Parisko Medizineko Fakultade ospetsuan, Urli izeneko ikasle kokolo ta alper
|
bat
zegoan. Urte asko klasetara joanaz igaro arren, ezin zituan azterketak pasatu.
|
|
|
Beste gizon
|
bat
dago, itaundu zion sututa.
|
|
|
Eguzkiak, aurreko etxeetan, oraindik goiko azkeneko egoitzetan jotzen du. Behean, aurreko etxeko atartean, neska
|
bat
dago senargeiarekin hizketan. Beribil asko karrikan (gaur orduan baino askoz gehiago), danak eskumatik ezkerrera.
|
|
|
Etxe zahar batean sartu dira. Atean polizi
|
bat
dago eta atarte barruan beste bi.
|
|
|
Ez dot nik izakera horren eraginik ukatuko sari zaletasun horretan; baina, danen ganetik, beste errazoe sakonago
|
bat
dagoala uste dot: Zaratek, Unibersidade honetan, irakasleei entzundakotik eta liburuetan irakurritakotik, asko be asko ikasi eban.
|
|
|
Gure gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben euskerea baino beste berbetarik erabilten. Sekula santan ez neutsen gure gurasoei alkarri erderaz berba egiten entzun; inoizkoren baten egitekotan be, euren aurrean erdaldunen
|
bat
egoanean izango zan, erdaldunak be ulertu egien.
|
|
|
Jesusen kurutzearen ondoan, gure negar eta nahigabeen ondoan, emakume bat, Ama
|
bat
dago beti: Jesusen Ama, geure Ama; errukizko ama, martirien erreginea, Ama Doloreetakoa; Jesusegaz batera, gure bizitza, gozotasun eta itxaropena.
|
|
|
Ia bakarrik zeuden irakasleen jantokian, beste guztiak joanak baitziren, baina mahaiaren beste puntan andereño
|
bat
zegoen. Gaztea zen eta handik ikusita esan zitekeen polita zela.
|
|
|
Antxintxika egiten saiatu zen, ezkerretara, baina hemen beste ispilu bat agertu zitzaion, bestea bezain distiratsua. Beste alderantz ahalegindu zen, baina alperrik, hortik ere beste ispilutzar
|
bat
zegoen. Atzerantz saiatu zen, eta emaitza bera.
|
|
|
Patxik, hasieran txarto ezkutaturiko larritasun batez, sinesmen osoz azkenean, ezer ez zekiela errepikatuko zion: mutilen
|
bat
zegoela Ainhizeren bizitzan, ostiralean taberna baten horditurik zegoela haiei entzun zienez, baina izenik ez beste daturik ez zekiela, eta aurretik komeria gehiago egin bazuen, haren arreta bereganatzearren izan zela. Egia esan, Joxek berriro galdetzen bazion, ez zen izango azkenean datu zehatzagoak lortzeko usteaz, bere burua masokismo berezko eta seneko batez oinazean murgilduagotzeko baizik.
|
|
|
Tamala zen hodeiertzean lanbro apur
|
bat
egotea, hola Iparraldeko lehenengo zantzuak ere ezin igar zitzakeen. Gipuzkoa aldeko mendi batzuen irudi ezabatua bai, ordea.
|
|
2004
|
|
|
" Ekidazuko sorgin koban, aker
|
bat
dago erdian.
|
|
|
Gizon
|
bat
dago arkupetan, geldi geldi ta haserre itxuraz, gabardina zurizka baten barruan. Txakur urdin nabar haundi itsusi bat ageri da haren ondoan bere mihin luze ta hortz luze ta zorrotzak gorabeheraka dituelarik.
|
|
|
San Migelen irudi koloretsu
|
bat
dago aurreko paretan, San Migel goiaingerua baita Ekidazuko zaindaria.
|
|
2005
|
|
|
Zabaltzeaz batera lurrera jausi ziran supermerkatuetako hainbat alperrikako eskaintza iragarki koloretsu, lurretik altzetea be merezidu ez ebenak. Barruan, zabaldu barik be, aldez aurretiko informazino jakina ekarren bankuko karta pare
|
bat
egozan. Barruratxoago oraindino, eskutitz bat, benetako eskutitza, eufemismorik bakoa, idazmakina eta ordenadore sasoiotan, eskuz idatzitakoa.
|
|
|
Bata, protagonista nagusia den gizakia, eta bestea, denboraren haria. Hurrenkera jakin
|
bat
egon ez arren, denboraren haria gertaera bik zedarritzen dute, bidaia edo ibilbidearen ideia dakartena. Horrela, bildumaren hasieran dugun" Pizti egilea" narrazioak gizakiaren jatorri eta hastapena ezartzen du.
|
|
|
Esan dugun bezala, kronotropo zehaztugabea nagusia da Sarrionandiaren lanetan. Ipuin honetan ere espazioa zehaztugabea da" Hiriko bazter auzo baten bazterrean, etxalde arraildu bat da estazioa, zeinera gatazkarik gabe abailtzen den gaua, bere amets arriskutsuekin" eta erlojuak aurrera egiten ez duen mundu batean gaude" Kristala hautsirik eta orratzak geldirik dituen horma erloju
|
bat
badago, gainerako guziaren zaindari". Kronotropo zehaztugabe honetan, batez ere espazioari dagokionez, garrantzi handia hartzen dute bazterreko lekuek.
|
|
|
Ipuin guztiak ipuin sozialak direla esatea badugu ere, ez da hain erraza errealismoaren ikuspegi zorrotz batetik denak batera ikustea. Ipuinotan garapen
|
bat
dagoela esan genuke. Izan ere, lehenengo ipuinek, lehenengo hirurek, sinbologia handiagoa gordetzen dute eta sinbologia apurka apurka arinduz doa erabat errealistatzat har dezakegun azken ipuinean desagertu arte.
|
|
2007
|
|
|
CUn bertsoon beste bertsio
|
bat
dago.
|
|
|
CUn beste bertsio
|
bat
dago.
|
|
|
58 CU. Beste bertsio
|
bat
dago BKn.
|
|
|
145 BS. CUn ere beste bertsio
|
bat
dago baina ez osorik.
|
|
|
301 Neurri aldetik akatsen
|
bat
dago.
|
|
|
306 CU. Beste bertsio
|
bat
dago baina ez osorik BKn.
|
|
|
329 BS. Bertsoon beste bertsio
|
bat
dago CUn.
|
|
|
350 CU. Beste bertsio
|
bat
dago BKn.
|
|
|
158 BS. CUn beste bertsio
|
bat
dago.
|
|
|
Iretargiaren kobearen sarrerea handia da, sakona izan barik. Aurrean zelai txiki
|
bat
dago, eta bost bat mendi begien aurrez aurre. Horma zabal bat dirudie, bakotxak tontor bat dauela.
|
|
|
Museoan sarbidearen ondoan harrizko mahai
|
bat
dago, inguruan hamabi jesarlekugaz, eta horreen inguruan lau harri: iparra, hegoa, sortaldea eta sartaldea.
|
|
|
Pozik egon gara, eta hats antojugarri bategaz be disfrutau dogu. Antza, handik kilometro batera
|
bat
dago, hilda.
|
|
|
Goitik ikusi doguz hareatzan daben kolonian. Taldean ar nagusi
|
bat
dago, eta emeak ehun be izan leitekez. Danak estalten saiatzen da, gatx dauka, jakina; eta bazterrean dagozan arrak emeak estali guran ibilten dira.
|
|
|
Ushuaiatik paraje Parke Nazional
|
bat
dago. Hara joan gara gure bernai naturan ibilteko aukerea emoteko edo.
|
|
|
Ibilbidean laku ilun bat ikusi dogu, ura ia baltza dauka. Lakuaren inguruan eremu
|
bat
dago," turbera" izenekoa, bertan goroldio berezi bat hazten da, iluna dana, eta ur asko hartzen dauena. Ikusgarria.
|
|
|
Etxean bikote
|
bat
dago, artisauak: neskea Kanadakoa, eta mutila (ez dakigu nongoa).
|
|
|
Mendizale bigaz joan naz eta kostau jat. Ez nago horren ohituta, eta baten baino gehiagotan itxaron behar izan deuste. Helmugea ederra da, mendi
|
bat
dago, eta eskalatzaile bi ikusi doguz horman gora. Aurrez aurre lakutxu bat be badogu, handik sortzen da bide osoan entzun eta ikusi dogun errekea.
|
|
|
Logelan Sao Pauloko neska
|
bat
dago eta etsita esan deust arrotz sentiduten dala bere herrian, ingeles gitxi dakiala ta ezin dauela jente gehienagaz berbarik egin. Brasilen gagozan arren, bera atzerritar sentiduten da.
|
|
|
Norbera egiten hasten danean, barriz, konturatuten da zein gatxa dan, orekeari eustea be ez da bape erraza. Hasieran sei neska eta mutil
|
bat
egon gara, aurrera joan ahala joan egin dira, eta azkenean, neska bi baino ez gara lotu. Onena, baina, orduantxe hasi da:
|
|
|
Autobusean egun osoa emon eta gero, ibilteko gogoa daukagu. Kalean ez dago ia inor, hotelaren aurrean daukagun parkean fruta postu
|
bat
egon da, eta hantxe, gitarrearen eta gizon baten kantakerea entzun dogu, lagunak inguruan dauzala. Etxeak kolonialak dira, eta ikusi doguzan tabernak itxita dagoz; kioskoak, baina, oraindino zabalik dagoz.
|
|
|
Laurok hemengo parke batera joan gara. Bertan etxe dotore
|
bat
dago, 1920ko hamarkadan eregitakoa. Bikotea etxearen eta inguruaren jaube zan.
|
|
|
Kuartuan Brasileko neska
|
bat
dago, Amelia, oposizinoak egiten etorri da Salvadorrera. Morro de Touro alderdira joan gara aspaldiko lagun bat ikusteko amesagaz.
|
|
|
Morro do Touron laku txiki
|
bat
dago, eta bertan 12 figura, uretan eta bazterrean. Afrikatik ekarri ebezanean afrikarrek erlijinoa eta kulturea eurakaz ekarri ebezan.
|
|
|
Etxerako bidean, koko bat edan dogu. Kokoak saltzen ume
|
bat
egon da, esan deuskunez osabarena da dendea, eta berak eskolatik urten eta gero han egiten dau behar gurasoai laguntzeko. Geroago, aracaju bat jan dogu, ezin hobeak biak be.
|
|
|
Chaltenen jakin dogu maputxeek kontetan dabela euren artean printze
|
bat
egoala, urregorria eukana. Espainiako konkistatzaileek horren barri jakin, eta printzearen bila joan ziran.
|
|
|
Telebisinoa dagoan gelara joan naz. Pentsau dot bidaiariren
|
bat
egongo dala. Gehienetan baten bat egoten da telebisinoari adi.
|
|
|
Pentsau dot bidaiariren bat egongo dala. Gehienetan baten
|
bat
egoten da telebisinoari adi. Baina ez da egon inor.
|
|
|
Jan eta gero apur bat hobeto sentidu naz. Alde zaharrean aterpetxe
|
bat
dago. Kostauta baina aurkitu dot.
|
|
|
Eguzkia ezkutau danean, hostalera joan naz. Telebisino gelan israeldar talde zaratatsu
|
bat
dago. Ea ingurua ahazten dodan, kuartuan liburua irakurteari ekin deutsat.
|
|
|
Bata sano merkea izan da. Atariaren barruan patio
|
bat
dago, eta, beste aldean, gelak dagoz. Lekua ondo ondo ikusi barik baietz esan deutsagu ugazabandreari.
|
|
|
Bero egiten dau, beherantz jo dogu. Beste denda
|
bat
dago eta hara joan gara. Arrotzentzako sarbide bakarra.
|
|
2008
|
|
|
1 Taketen barrukoa Jakobsonena da; kanpokoa, berriz, Even Zoharrena. funtzionamendua ahalbidetzen dutenak faktore horien arteko interdependentziak direla. Kontsumitzaile batek ekoizle batek ekoitzitako produktua kontsumi dezake, baina errepertorio komun
|
bat
egon behar da produktua ekoitzi eta kontsumi dadin; errepertorioaren transmisioa ahalbidetzen duten instituzio eta merkatuak errepertorio horren erabilera mugatu, zehaztu edo kontrolatzen dute. Alde batetik, aipatutako faktoreetako bat bera ere ezin da deskribatu modu isolatuan funtzionatzen; bestetik, antzematen diren harreman motak eskemako ardatz posible guztietan gertatzen dira2.
|
|
|
Euskal Literatur Sisteman maila bi baino gehiago bereizteko beharra ez ezik, hierarkiaren maila bakoitza ongi hornituta edukitzearen garrantzia ere azpimarratu dute batzuek, maila bakoitzean" prototipo"
|
bat
egotea saihestuz. Bestalde, hierarkia literarioek oinarri sendoak izan behar dituzte, literaturan bertan oinarrituko direnak:
|
|
|
Aldaparen amaieran taberna
|
bat
dago eta ehiztariak ez dau han be Matias ikusten. Harrigarria!
|
|
|
Bakarrik nago hatx baten ganean jarrita eta hara non konturatzen nazan neuri begira, aurrez aurre, musker
|
bat
dagoala. Etxean entzunda neukan musker batek aurpegira salto egin ezkero, ez zala askatzen zazpi herriko zazpi kanpanots entzun artean.
|
|
2009
|
|
|
Sekuentzia horiek ordena berean betetzen dira ipuinetan beti, den denak agertzen ez badira ere. Proppen azalpenari jarraituz, ipuin miresgarrietan heroi
|
bat
dago, eta heroi hori etxetik ateratzen da, munduz mundu ibiltzera, zoriaren bila. Ibilbide horretan traba edo arazo batzuk izango ditu, banan banan gainditu beharrekoak, eta horretarako inguruan izango ditu laguntzaileak eta arerioak.
|
|
|
Taula gainean, hiru ate daude, oihalez itxita. Erdian ate zuri
|
bat
dago, pertsonaia erlijiosoak sartu eta irteteko. Halakoek elizarekin eta zeruarekin dute zerikusia, adibidez apaizak, gotzainak, aingeruak, aita santua...
|
|
|
Formularen oinarrian motibo
|
bat
dago, baina normalean galdu edo ahaztu dena. Bai kontalariek, bai entzuleek ez daukate arazo etimologikorik, eta adierazitako formulak bere osoan ulertzen dituzte, ez berbarik berba.
|
|
|
Ahaztu barik izan dezagun Goieta auzoko zati bat Mungiako udalerrikoa izan dela administrazio kontuetan, bertako zentral nuklearreko gorabeheren ostean Jatabe izatera igaro zen arte. Mungigorta edo Mungierrota etxea da horren seinalerik argiena, baina izenak adierazten duenaz gainera, mugarri edo munarri handi
|
bat
zegoen etxea bera banatzen zuena. Bertako gizonak esaten zuen seguru, Mungian afaldu eta Jataben egiten zuela lo, etxetik irten barik.
|
|
|
Ta bakotxa, al daunak, yoten san ta bera bijilantzin egote san nortzu (k) tosan estosan, ta agindu selan in ber dan. Kasu da se agintxen
|
bat
egote (n) san, barriada bakotxen bat. Eta kartapasa nor izaten zan?
|
|
|
XX. mendearen amaierako hamarkadetan asfaltoa zabaldu zen, ez soilik kamino nagusian, baita etxeetarainoko bide ugaritan ere. Horretarako, ingeniari
|
bat
egon zen auzo alkateekin batera lanak zuzentzen. Herritarrek dohainik eman behar izan zituzten lurrak kamino berriak egin zitezen.
|
|
|
Auzunearen esparruan antolaketa sozial eta politikorako egitura
|
bat
egon izan da historikoki: kofradia.
|
|
|
Zuhaitz horiek erreferentzia legez hartuta markatzen zuten lurra, harriak nondik nora joan behar zuen jakiteko. Makal bietariko batetik eskegita kodaina
|
bat
egon ohi zen eta mailuarekin jotzen zuten probei hasiera emateko. Denbora neurtzeko, berriz, iratzargailu bat erabili ohi zuten.
|
|
|
Egun txaletak eraiki dituzten Herriko Etxetik elizarako bidean landa handi
|
bat
zegoen lehen. Gerra aurretik bertan batu ziren hamabost dantza talde erakustaldia egiteko.
|
|
|
Gerra aurretxoan, sakristauaren loba ei zen karrakaren jarraitzaile sutsuenetarikoa. Elizako koru aldean karraka handi
|
bat
egoten zen, hori hasten zen zarataka, eta bere ostean, elizako garaitiko ume guztien karrakak hasten ziren.
|
|
|
610 metrora dagoen konporta bi zabalduta hartzen du ura zuzenean. Konporta bakoitzean hodi
|
bat
dago, bata 50 zentimetroko diametrokoa eta bestea 40koa. Ez dago konportak baino lehenagoko presarik.
|
|
|
Errotarri bakoitzerako kate
|
bat
dago. Orain dela urte gutxi katearen inguruan 4 zentimetroko lodierako hodia ipini zuen Patxitok.
|
|
|
Turbinek errotarriak mugi ditzaten ardatza dago. Ardatzaren beheko aldean kajera
|
bat
dago, plaka bat daukan kajera. Hortxe egiten dute bat txoriak eta ardatzak.
|
|
|
Lehenagotik bazen kirol horietarako zaletasunik Jataben, baina ez zen hain modu ikusgarrian adierazten. Esaterako, Iruña tabernaren ondoan, 118 kiloko harri
|
bat
dago. Iruña ondotik erreka igarotzen da, eta errekaren kontra dago aipatutako harria.
|
|
|
Mezatarako deia egiteko, soroentzat kaltegarri izan zitekeen babazuza arriskuaren aurrean, suteren
|
bat
zegoenean, gerra sasoian, norbait hiltzen zenean... kanpaihotsen bidez jakinarazten zitzaien herritarrei dena delakoaren berri.
|
|
|
Izan ere, ibarreko biztanleen artean esakune jakina da Txiboko landan sorginak batzen zirela. Eta misterio kutsu
|
bat
dago lekuaren inguruan. Ostera, Goieta, Basordaportu edo Marutxeagako biztanleentzat, Txiboko erromeria ezagutu zutenentzat, dantzaldi normal bat izaten zen.
|
|
|
Horrez gain, dantzaldia egoten zen irailaren hamalauan, Herriko Etxe aurrean. Soinulariren
|
bat
egoten ei zen, eta lekukoek Andrakako itsuen akordua daukate. Hasieran soinu hutsez eta beluago jazzbandaren laguntzaz.
|
|
|
Landaminak dira Txiboko Landa eta Belategikoa. Txibokoaren inguruan ere hariztia eta borda
|
bat
zeuden antzina. Belategikoak, gainera, ezaugarri bereziak ditu.
|
|
|
Elizaz lemoiztarrak ziren jatabearrek elizara joateko egiten zuten bidean zegoen. Kredoko landea zehar zeharra zen eta erdi erdian munarri handi
|
bat
zegoen. Gainera igotzen ziren gazteak, salto bat egin eta aurrera egiten zuten.
|
|
|
Askabittuko bizkarrean, Garaizar errotara jaisteko bidea hasten den pistako lekuaren gainean, esaterako, eskorta
|
bat
zegoen. Gauone baserritik Bakiorako bidean, erreka bin erdi esaten dioten lekuan bordarik bako eskorta bat dago.
|
|
|
Askabittuko bizkarrean, Garaizar errotara jaisteko bidea hasten den pistako lekuaren gainean, esaterako, eskorta bat zegoen. Gauone baserritik Bakiorako bidean, erreka bin erdi esaten dioten lekuan bordarik bako eskorta
|
bat
dago.
|
|
|
Etxe handia eta baxua zen hura; gero bota egin zuten eta gaur txaletak daude lehengoa zegoen leku berean. Etxearen ondoan, gainean gurutzea ipinita zeukan harritzar
|
bat
zegoen geroago azalduko dugun moduan, funtzio erlijioso garrantzitsua bete izan duena aurreko mendera arte. Marurizarraren ondoan Maruritxikerra izeneko etxea zegoen, eta gaur egun ere badago, berriturik egon ere.
|
|
|
Zaldizuri troka osoa ixten duen harresia eurok egina da. Harresi erdian ate antzeko
|
bat
dago, eta basoko piztiak, ardiak eta behorrak hortik igarotzen izan dira. Lurrean ondo sakon inkatutako harriak dira.
|
|
|
Zerreñe etxearen inguruan oraintsura arte Loramendi Hotela izenikoa kobazuloren
|
bat
dagoela esan digute. Orain dela hamaikatxo urte geologoak ibili ei ziren hura aztertu guran, eta gerra denboran jendea bertan ostentzen zen ustea zabal dabil.
|
|
|
Berriemaileen gogoan badira zubi asko lastoz egindakoak. Berbarako, Gasmuri auzunean halako
|
bat
zegoen. Iritxoak aipatzen ditugunean, hau da, mitologiari buruzko atalean, berriro oratuko diogu gai horri.
|
|
|
Edozelan ere, banaketa homogeneo xamarra da herri osoan. Banaketa patroi
|
bat
dagoela esan daiteke.
|
|
|
" Orduko denporatan uri (k) baperes, asauti ekarri ber ure, igero ber. bat buruen ta beste bat eskun ekarten nittusen errekati etzera ure. An bertan egote (n) san erreke, edo manantial
|
bat
egoten san. Ara manantialera etorte (n) san ure barruti, baia uden ordun sikete andik itten sittusen ta uden siketu itten san batzuten manantiala bere.
|
|
|
Sua familiaren eta etxearen sinboloa da. Su bakoitzari boto
|
bat
zegokion antzinako gizarte ereduan. Familia bakoitzeko ugazabari, baldin eta jabea bazen.
|
|
|
XIX. gizaldian debekatu arte, ohitura zen hildakoak eliza barruan lurperatzea. Herriko etxe bakoitzari jarleku
|
bat
dagokio elizan. Baita lurrez beste udalerri baten egon baina elizaz Jatabe direnei ere.
|
|
|
Santa Kurtze mendira igotzen ei ziren prozesioan jatabearrak, bakoitzak bere etxetik hartutako janaria aldean zeroala, eta egun desagertuta dagoen ermitan ematen ei zen meza. Jendearen gomutak dio ermitaren ondoan soro
|
bat
zegoela, egun ere bertan jarraitzen duena. San Lorentzo elizatik Jatarako bidetik joaten ziren Santa Kurtzera.
|
|
|
Baina Santa Kurtzeren kasuan ez, jabetza pribatuko lurra ei da egun. Hori bai, ermitaren azken arrastoak ezagutu dituztenek diotenaren arabera, ermitaren inguruan ez da sekula beste etxerik egon, ermita askotan zaintzaileak edo serorak egon ohi ziren eran. Edozelan ere, ardi txabola zahar
|
bat
egon zen, gerora jausi egin zena, baina.
|