|
2006
|
|
|
Izan daiteke era
|
bat
bertsolaria bertsotik bizitzeko?
|
|
2008
|
|
|
Estreinakoz Jon Maia eta Igor Elortzarekin bertan egindako saioa betiko gomutan izango dudalakoan nago. Bost saio, hogei
|
bat
bertsolari eta lehenengoz kantura doana zur eta lur uzten duen jendetza aditzen. Horra Gasteizen urteetan egin den lanaren beste emaitzetako bat.
|
|
2009
|
|
|
Urte guztiotan aurkezle izandakoen agerraldiek gidatuko dute festa eta 30en
|
bat
bertsolarik kantatuko dute oholtzatik. Hitzetik Hortzera hasterako plazaz plaza hamarkadatan ibilitako bertsolariak izango dira Bilbon, baita Hitzetik Hortzera baino gazteago izanagatik gaur egun plazaz plaza dabiltzanak ere.
|
|
2010
|
|
|
Ama gutxiago aipatzen dizute, baina izango zuen bada eraginik zure bertsozaletasunean.Bai, hain zuzen, Maddalen Arzallusek eta biok egin genien horrelako omenaldi txiki
|
bat
bertsolarion amei. Batez ere, Maddalenen kasuan eta nirean ezagunak egin ginelako berak aita eta neba dituelako bertsolariak, eta nik ere aita; baina amak ere hor daude.
|
|
|
–1935eko urtarrilaren 20an Donostiako kursaal en egin zen Euskal Herri guztiko Txapelketara azaldu zen. Baziren hogei
|
bat
bertsolari eta Uriartek bostgarren saria jaso omen zuen? 65 Esanda daukagunez, lau sari baino ez zituen banatu epaimahaiak; baina Jose de Artetxe idazleak ere aurretxoan ikusi zuen dimoztarra sari zerrenda posible horretan: –Lástima grande que la escasez de medios(...) impidiera que mayor número de bertsolaris pudieran ser destacados en la calificación.
|
|
|
Eta oilaskorik ez zen falta izan egun hartan; menu apala izanagatik, ondo betegarri eta goxoa. Anaietako
|
bat
bertsolaria zeukan Juanitok, aparta, Uztapiderekin ere noizbait plazan ibilia eta berealdiko giroa sortu zen haren omenaldi eta ateraldiekin eta hari erantzunez batak eta besteak botatzen zizkioten nolabaiteko bertsoekin. Ezkongaiak, gurasoak eta familiakoak ginen mahaian jarri zuten don Juan Antonio, kapitan pilotu.
|
|
|
Bertsoek hitza ezartzen dute airea baino lehen, kantuak ez, segurik. Hemen dateke giltza Iparraldeko bertsozaletasunaren biltzeko, kantari ere behar duela izan
|
bat
bertsolari osoa izateko. Antzerkiak ez du hizkuntzaren problema berdin pausatzen.
|
|
2012
|
|
|
Bertsolaritzaren beste gauza polit bat da hori. Makina
|
bat
bertsolari ezagutu dut nik, hasi zaharretatik eta gaurko eskoletan dabiltzanak arte, baina sekula ez ditut bi bertsolari berdin ezagutu. Bakoitzak bere nortasunetik egiten du bertsotan, eta horrek bertsolaritza jantzi egiten duela uste dut.
|
|
2013
|
|
|
Arantxa Urretabizkaiak berehala eman zion baiezkoa Kafkaren aulkia saileko saio bat egiteko proposamenari. «Hurrengo berraragitzerako dozena erdi bat gauza ditut aurreikusiak, eta horietako
|
bat
bertsolari izatea da», azaldu zuen atzo, txantxetan, Kafkaren aulkia ren aurkezpenean. Ez du bere burua aditutzat, baina txikitatik maite ditu bertsoak.
|
|
2014
|
|
|
Escualdunac ekin 10
|
bat
bertsolari pare entzun izan dira. Ez ditut nik denak entzun, ez baitut dena segitu.
|
|
|
Ez da egin denboran gremio bakar
|
bat
bertsolariekin. Gazteen desmobilizatzaile ez dira epai mahaiak, ez dira elkarteko lehiak eta profesionaltasun istorio horiek, baina bahituak izateko sentimendua.
|
|
2015
|
|
|
behin oholtza gainean nengoenean, Agirre bihurtzen nintzen eta Amaia itzalean geratzen zen”, Agirreren arabera. Enbeitaren ustetan bada une
|
bat
bertsolaria maskara horrekin “betiko” haserretzen dena eta erabakitzen duena beti ezin duela horrela kantatu: “Zure hauskortasun horiek guztiak zergatik ezin dituzu agertu?
|
|
|
Orduan ama bazen pixka
|
bat
bertsolaria.
|
|
2017
|
|
|
Oraindik orain, formari puntuazio ona ematen zaio, eta noski, txapelketan gaude, baina badago talka bat, zer esate horretan. Gainera, hartzen badugu txapelketa gure kultur idiosinkrasiaren adierazpide bezala, eta egozten badiegu gure ordezkaritza moduko
|
bat
bertsolariei, eskatu behar zaie diskurtsiboki ere ekarpen bat egitea. Horrek zenbateraino balio duen BECen sartzeko?
|
|
|
bi bertsokera, bi txapeldun handi, bi buruz burukotan errepikatu den binomioa, garai loriosetan ezagutu ditugun bertsolari pareen moduan. Eta buruz burukorako lehia bizian ikusten diren beste eskukada
|
bat
bertsolari, aurkezleak bi izenak ahoskatzerakoan publiko bakoitzak bereak espero ere izan zituen izenak. Osagai denak baditu, ea aurten.
|
|
|
Sarasua bat dator Gereñorekin gaurkotu egin behar direla bertsolariei jartzen zaizkien gaiak eta horien tratamenduak, baina, era berean, Basarriren ildo beretik mintzo da, bertsolaritzaren aberastasunetako
|
bat
bertsolariek darabilten hizkuntza bera dela, hor badagoela" gauzak esateko bertsolaritzaren berezko era bat"," liburuetan jaso ezin daitezkeen kontuak, ironia era batzuk" eta hori gorde egin behar dela.
|
|
|
Urbanotzen hasi den garaian, Sarasuak ederki igartzen du zein den bertsolaritza berriaren erronkaren funtsetako bat: asfaltoak eta hiritartzeak gaiak eta tratamenduak aldatzea badakartza, ados; bertsolarien janzkerak eta estetikak aldatzen badira, konforme; baina belarri
|
bat
bertsolari zaharrengan jarrita, ahozko hizkuntzaren naturaltasunarekin lotutako estetika hori galdu gabe, zorrotz jasotako aizkora kamusten utzi gabe.
|
|
2018
|
|
|
Bertso saio batek denetik izan behar du. Batzuetan pasatzen da zuk serio planteatu duzun gai
|
bat
bertsolariek umoretik jorratzen dutela. Horregatik, norbaitek gai bat pentsatzen duenean, gai horrek izan dezakeen ibilbidean edo garapenean ere arreta jarri behar du.
|
|
2019
|
|
|
–Hala da, bai, zuzen zaude. Euskaltzaindia gizartean hartzen ari zen presentziaren adierazle nagusietako
|
bat
bertsolari txapelketen antolaketa lana izan zen. 1958an ekin zion bide horri, Bizkaiko Bertsolari Txapelketarekin, eta 1960an Bertsolari Txapelketa Nagusia antolatu zuen.
|
|
|
" Saioetan izen handiko bertsolariak egoten dira. Nafarroan badago korronte edo joera
|
bat
bertsolari gazteak parte hartzeko, eta gero eta gehiago ari dira sartzen". Plazara ateratzea, beraz, garrantzitsua dela uste du, izan ere," etorkizuneko bertsolariak izango dira edo gara".
|
|
|
Bertsolaritza da nire afizioa, eta badut lagun
|
bat
bertsolaria dena, German Urteaga, niretzat erreferente izan dena. Nik banekien transa nintzela, baina nire lagunak ez ziren, eta ez nekien norengana jo babes bila, saiatuta ere, kasu askotan ez baininduten edota naute ulertzen.
|
|
|
" Izan dira modu errepikatuan iraindu nautela sentitu dudan pare
|
bat
bertsolari. Gogoan daukat behin, hiru ginela bertso afari batean (ni gazteena):
|
|
2020
|
|
|
Lehen saria Txomin Garmendiak eraman zuen; bigarren, Lazkao Txiki gelditu zen. Hogei
|
bat
bertsolarik edo, hartu zuten parte… Oso egoera txarrean aurkitzen zen jatorrizkoa, eta egin genuena izan zen ahalik eta kopia txukunena atera eta Ibai-Ertzi itzuli.
|
|
|
Koro Lasarte ere tartean zen. Pentsatu genuen polita izango zela hogei
|
bat
bertsolarirekin afari bat egitea eta unitate mugikorrarekin, alegia ohikoa baino bitarteko gehiagorekin, egitea jarraipena. Liernin egin genuen, eta hor atera zen Lazkao Txikiren ispiluarena.
|
|
|
Zavala, bertsopaperak bertsolarika eta gaika argitaratzean, ez zen bertsoak eskaintzera mugatu. Bertsolari bakoitzaren biografia ere eman zuen –ehun
|
bat
bertsolarirena, guztira– eta baita dena delako gai edo gertaera bakoitzaren testuingurua ere. Are gehiago, Bosquejo de historia del bersolarismo plazaratu zuen 1964an, bertsolaritzaren historia ezagutzeko funtsezko obra.
|
|
2021
|
|
|
Hori izan zen justuki joan den urtean ezin izan zelako egin [eskolarteko] Euskal Herriko finala; antolatu zuten saio
|
bat
bertsolari" zaharragoekin", edo bertsolari on batzuekin aritzeko plazan. Gero, bada Haizea Dator egitasmoa:
|
|
|
Lehengai horri aldiro buelta berri bat emanda ezagutu ahal izan dira Villabonako desafioko bertsolarien biografiak eta bertsoak, eta bide beretik iritsi da gaurdaino euren garaikideak izan ziren beste dozena
|
bat
bertsolariren entzutea ere. Batzuetan ezizen soil gisa, garaiko bertsoetako aipamenetatik bakarrik ezagutzen diren Ametza, Otobezino, Martin Amorex, Prantxisko Irabarren, edo Albitxuarraren kasuan bezala.
|
|
|
Eta gaur egun, agian informazio zabalegia eta arinegia eskaintzen du hain aldizkari espezializatua izateko. Aldiz, aldizkarian datorren zenbait informazio oso bertsozale ez direnentzat ere egokia izan daiteke (batik
|
bat
bertsolari pertsonarekiko notiziak eta berriak). Baina noski, horiek aldizkaria erostea askoz zailagoa da.
|
|
|
Joxe Lizasorena oso hunkigarria izan zen, baita Azpillagari buruzkoa ere... Beste sail
|
bat
bertsolari klasikoen inguruan egindako monografikoak izan dira: Txirrita, Uztapide...
|
|
|
89ko udan oso ondo funtzionatu zuen ideia bat izan genuen. Pentsatu genuen polita izango zela hogei
|
bat
bertsolarirekin afari bat egitea eta unitate mugikorrarekin, alegia ohikoa baino bitarteko gehiagorekin, egitea jarraipena. Liernin egin genuen, Laxaro eta hauek bakoitzak gai bat jarri zuen, eta hor atera zen Lazkao Txikiren ispiluarena.
|
|
|
Irudikapen horren guztiz oinarrizko premisa
|
bat
bertsolariaren berezkotasuna zen. Basati onak berezko jakinduria zuen, eskola modernitatearen artifizioaren aurretikoa eta artifizio horrek galbidera eraman zezakeena; beraz, bertsolari euskaldun (basati) onak ere, berez," txoriek kantuan bere sen naturalari jarraituz egiten duten bezala" egiten zuen bertsotan.
|
|
|
Arazoak hartutako dimentsioaren adierazle da berrogei
|
bat
bertsolari gazte eta gai jartzailek 2006aren amaieran Hamaika Bertute proiektua abiarazi izana. Besteak beste gazteei ibilbide alternatiboak eskaintzeko sortu zen hura:
|
|
|
241 Gaiari buruzko argitaratu gabeko dokumentua helarazi digu Iriondok ikerketarako egin zaion elkarrizketan. Bertan hainbat xehetasun eskaintzen dira, tartean txapelketaren ekitaldi ezberdinetan parte hartu zuten berrogei
|
bat
bertsolarien izenak. Irabazleen zerrenda ere badakar:
|
|
|
Hasieran «obra magna»izatekoa zena, obra bakar hura, Auspoa bilduma bihurtu zen. Hor plazaratuko zituen, lehenik, ehun
|
bat
bertsolariren bertsopaperez osatutako liburuak; gero, prosazko liburuak. Guztira, hirurehun obra.
|
|
|
Inguruetako jaietan, ohitura bihurtu zan meza osterako pare
|
bat
bertsolari ekartea. Ipiñaburuko jaietan, Santiago egunez, urtero egoten ziran bertsolariak.
|
|
|
Gerora, Arratian eta inguruetako beste herri batzuetan be hasi ziran Ipiñaburun egin ziran antzeko jaialdiak egiten. Ia danean, herriko eta auzoetako jaietan, ohitura bihurtu zan meza osterako pare
|
bat
bertsolari ekartea. Ipiñaburun, Santiago egunean, urtero egoten ziran bertsolariak.
|
|
|
Egoera arrunta balitz, urteko kultur ekitaldi nagusietako
|
bat
Bertsolari Txapelketa Nagusia litzateke. Bertsozale Elkartearen irudiko, baina, «nekez betetzen dira txapelketa behar bezala gauzatzeko baldintzak», eta atzeratu egin du.
|
|
2022
|
|
|
Taberna handi baten itxura izango zuen Villabonako plazak, baina jendearen aurrean kantatzea –jendetzaren aurrean jardutea– ez da tabernako lagunartean jolas egitea. Tabernan, bertso lagunarekin ari da batik
|
bat
bertsolaria; plazan, batik bat entzulearentzat.
|
|
2023
|
|
|
E. Pagola: Eremuak aldatzen doaz, badago lanketa
|
bat
bertsolari zein publikoaren aldetik, feminismoak aurrerapausoak eman ditu, eta garatu dira estrategia batzuk leku geroz eta gehiagotan erosoago sentitzea ahalbidetzen dutenak. Estrategia horiek ez dira norberarenak bakarrik, edo soilik bertsolarienak kasu honetan, baizik eta beste konplizitate batzuk sortzen direla, gai jartzaileekin edo publikoarekin esaterako.
|
|
|
Lehendabizi bertsoaldia entzun da. Bertsoaldien ezaugarrietako
|
bat
bertsolariak teman aritzea izaten da sarri, eta hori kontuan hartu eta aprobetxatzeko alderditzat hartu da. Alegia, aukera ematen du ikasleak bertsolari baten edo bestearen lekuan jartzeko, eta, bide batez, bestela jarriko ez liratekeen roletan kokatzeko.
|
|
|
Finalean, behinik behin. Hasteko, goizean goiz sintoniarekin
|
bat
bertsolariak Nafarroa Arenako jende artean aurrera abiatzen direlarik, boxeo izarren estiloan bozgorailuetatik haien izenak oihukatuko lituzke Jon Gomez Garairen ezpaleko aurkezleren batek –Joxe Felipe Auzmendi ere forman dago oraindik–: “Alaaaiaa Marrrrrrtin! ”, eta txalo zaparrada.
|
|
|
Aspaldiko garai haietan jario handiz, totelka gero, esangaitz azkenera, baina beti izango zituen hitz goxoak gure lanarekiko. Eta zinez estimatzen genizkion bertsolariok, izan baitzen garai
|
bat
bertsolari eta idazleen arteko harremana orain baino zurrunagoa izan zena. Sortzailetik sortzailerako begirunea erakutsi zigun beti Joan Marik, eta, nik behintzat, ez daukat ahanzteko bere hurbiltasun natural hura.
|