|
2001
|
|
|
Orduan, zer, lon, esango al dugu gizon hau burutik sano dagoela? Sakrifizioetan nahiz festetan koloretako arropez eta urrezko koroaz apaindurik, negar egiten duen eta gauza hauetako
|
bat
bera ere falta ez duen eta, aurretik inork ezer lapurtu edo minik egin gabe, hogei mila gizonekin baino, adiskide batzuekin egonik beldur handiagoa duen gizona. Bere buruaren jabe dela esango dugu?
|
|
|
lon. Jakin ezazu ongi, Sokrates, ez dakidala berak ez dakien gauza
|
bat
bera ere.
|
|
|
Eskema, beraz, irudimenaren produktua da, baina ez da irudi bat. Hirukiaren irudi ezberdinak daude, eta hauetatik
|
bat
bera ere ezin zaio hirukiaren adigaiari egokitu, baina bere eskema irudi hauek denak eraiki ahal izateko erregela da. Horrela, eraikuntza erregela hauen bitartez kategorien erabilera ahalbidetzen da eta aldi berean mugatu ere egiten da.
|
|
|
Egitate honen egia noraino iristen den ikusteko, Logika, Matematika eta Natur Zientziaren egoera aztertzen ditu, ondoren Metafisikarekin alderaketa egiteko. Barregarria ere bada, esango du, beste zientzia hauekin alderatuz Metafisika aurrerantz urrats
|
bat
bera ere egiteko gai ez izatea.
|
|
|
Logika bide seguru bati jarraiki zaiola argi erakusten du Aristotelesen ondoren atzerapauso
|
bat
bera ere ez egin izanak. Harrigarria bada ere, aurrera ere ez du batere egin eta, beraz, bere eraikuntza bukatua dagoela dirudi.
|
|
|
Filosofian demostrazioak egiten saiatzean adigai batetik bestera ezin da zuzenean joan esperientzia ahalgarriaren irizpidea kontuan hartu gabe. Gainera, arrazoimenak adigai soilen bidez jokatzen badu, demostrazio bakarra da posible,
|
bat
bera ere posible bada (oinarria adigaia soilik izan daitekeelako). Frogak gainera ostentsiboa izan behar du, ez apagogikoa, hau da, egiaz konbentzituz gainera egiaren iturrien ezagutza ere ematen duena.
|
|
2003
|
|
|
Unibertso osoan gizakiari eskaintzen zaizkion gauzetan, bera barne, ez dago
|
bat
bera ere, haren helburua izan daitekeenik. Beraren baitan, pozaren ordez, heriotza eta miserien hazia du; inguruan, unibertso osoan ibilita ere, ez du deus kausituko, helburua izan dakiokeenik, ez espirituarentzat, ezta bihotzarentzat ere; areago, hura inguratzen duten gauza guztiak xede horren zerbitzupean jarrita ere, bera da gauza horien jomuga; berarentzat sortu ditu horiek Jainkoak; zeru lurrek gordetzen duten guztia gizakiaren premietara zuzenduta dago, bertan ezereztu behar direla premia horiek desagertzen direnean.
|
|
2005
|
|
|
22 Hala ere, lehen esandako hura berriro ez errepikatzearren, zuzenbidea ez da bakar bakarrik ezarri onuragarritasunaren eretzean. Izanez, ez da herri
|
bat
bera ere hain boteretsu denik batzuetan kanpokoen premia ez izateko, bai merkataritzarako, bai bere buruaren aurkako herri arrotz frankok eginiko erasoari aurre egiteko ere; horrexegatik, hain juxtu, herri eta errege boteretsuenek aliantzak nahi izaten dituzte. Hori dela eta, eragin osoa kentzen diote zuzenbideari herri baten barruan soil soilean ikusten dutenak.
|
|
|
Nik ez ditut hemen eskasia hauek guztiak aipatzen besteentzako gaitzespen bezala baizik eta, egiaz, nik neuk nire gain hartu dudan lanaren aitzakia iragankor bat bezala. Guztia hain hertsiki lotuta eta trabatuta baldin badago, azken batean, ezinezkoa da herri leinu bati berari dagokion lekua zuzen atxikitzea ezta horietako bakar
|
bat
bera ere zehatz mehatz deskribatzea, baldin eta berau bestelakoekin konparatzen ez badugu. Konparaketa hau, beti ere, oso gauza zaila da:
|
|
|
Humboldten arabera hemen" esentziala dena" falta da, alegia," eginkizunaren orokortasunaz" jabetzea: " Hizkuntza guztiak, edonola eta edonon aurki daitezkeen hizkuntz aztarna guztiak, elkarren artean konparatu behar ditugu eta, egiaz, printzipio berberen arabera" 157 Hizkuntza
|
bat
bera ere ez dago sobera, ze hutsalena dirudienak ere beti erakuts diezaguke zerbait giza-izakiari buruz, alegia, haren baitan bakarrik dagoen eta beste hizkuntzetan aurkitzen ez dugun zerbait. Horrela, bada, ondare linguistiko osoa" ahalik eta konpletoen bildu" behar dugu eta, honekin batera," hizkuntza guztiak pentsagarriak diren analogiaren arau guztien arabera konparatu" 158 Era honetan burututako ikerketak, azken batean, garbi du hizkuntza ez dela gizakiarentzako tresna hutsa baizik eta, aldi berean, beronen jardueraren" kausa" eta" efektua".
|
|
|
" Hizkuntzen aniztasunari esker, berehala eta guretzat, handitu egiten da munduaren aberastasuna eta bertan ezagutzen dugunaren aniztasuna" 166 Aniztasun linguistikoaren ikerketa sinkronikoa eta diakronikoa, modu honetan, gizakiaren ezagutzarako eta baita beronen formaziorako ere ezinbestekoa den bitarteko bihurtzen da. Azken finean, hizkuntzek" eskaintzen digutena giza-natura osoa, garbia eta hutsa da" 167 Honekin lotuta gogoratzekoa da, beste behin, Humboldtek arreta berezia eskaintzen diela garapen literario handirik izan ez duten euskara bezalako hainbat hizkuntzari, ze, bere aburuz,
|
bat
bera ere ez da alferrikakoa eta guztiak dira bildu eta ikertu beharrekoak168 Jarrera honetatik abiatuta ulertu behar dugu bere" entziklopedia" linguistikoaren helburu nagusia, hain zuzen, berak honako hitzekin deskribatzen duena: " hizkuntzaren estudio propio bat egitea[...] zein beste guztiengandik banandua eta bere baitan sistematikoki ordenatua den", eta berau bitarteko garrantzitsu bat bezala eraikitzea, gizakia bere kulturaren maila ezberdinetan ezagutu eta formatu ahal izateko eta, honekin batera, baita hizkuntza partikularren jabekuntza erraztu ahal izateko ere.169
|
|
|
Antropologiak, honela, ezin du subjektu bakar bat ere karaktererik gabekoa bezala kontsideratu ez eta karaktere hau subjektu horren konstituzioaren zati bakar batera mugatu, ze gizaki
|
bat
bera ere ezin dugu ulertu berau ezaugarritzen duten trazu guztiak kontuan hartu gabe eta hauek gizabanakoaren natura osoan barreiatuta daudela kontsideratu gabe.30
|
|
|
Nire asmoa hemen, eta ahal dudan neurrian, metodo sistematiko eta sakon bat erabiltzea izango da, konparazio puntu bezala erabilgarria den aspektu
|
bat
bera ere ukitu gabe ez uzteko eta, aldi berean, euskararen egitura gramatikalaren zein egitura lexikalaren ideia oso bat emateko. Metodo hori erabiltzearen helburua, bestela esanda, hizkuntzaren atal guztien elkarren arteko erlazioa azaltzea da eta, ondoren, hizkuntza osoaren erlazioa —berau irudikapen bitarteko den heinean— irudikatua izan behar duen objektuarekiko argitzea (nahiz eta hau, egiaz, ezin den inoiz harengandik banandu).
|
|
|
" Das achtzehnte Jahrhundert"(?) eta" Plan einer vergleichenden Anthropologie" (1797?) 3 Egilea sinetsita dago antropologia orohartzaile baten beharraz eta, bi testu hauetan azaltzen den moduan, ezinbestekoa iruditzen zaio gizakia batasun eta osotasun bezala ulertzen ahalegintzea eta berau alde guztietatik eta alde guztietan ikertzen saiatzea. Giza-izakia bete betean, eta berari dagokion aspektu
|
bat
bera ere alboratu gabe, aztertu nahi du bere antropologiak eta, honengatik, berau bi zereginen aurrean aurkitzen da: batetik, beharrezkoa izango du, egun" antropologia sozialak" edota" antropologia kulturalak" egiten dutenaren antzera, gizakia bere izate errealean edo orain den horretan ezagutzea eta, azken finean, giza-fenomenoak ahalik eta gehien biltzea eta ondoen deskribatzea.
|
|
2006
|
|
|
Alabaina, hipotesi hori faltsutzat hartuz gero, 4 premiazkoa izango da onartzeko modukoa den beste teoria baten bila abiatzea. Eta ausartzen naiz baieztatzera ezin izango dugula
|
bat
bera ere aurkitu, moralaren oinarri bakarra arrazoimena dela onartzen baldin badugu. Hori frogatze aldera, zilegi da bost puntu hauen gaineko gogoeta egitea: 5
|
|
2008
|
|
|
... lehena zentzu askotan esaten da, eta zentzu guztietan lehena substantzia da, bai nozioari (logoi), bai ezagutzari (gnosei), bai denborari (chronoi) dagokionez. Izan ere, predikatzen diren beste gainontzeko gauza guztien artean,
|
bat
bera ere ez da banangarria (choriston); substantzia da bakarra. Eta nozioari dagokionez ere, substantzia da lehena (beharrezkoa baita gauza bakoitzaren nozioan substantziarena ematea); azken batean, gauza bakoitza ezagutzen dugula uste dugu, bereziki, gizakia edo sua zer den ezagutzen dugunean, nolakoa edo zenbatekoa edo nongoa den ezagutzen dugunean baino (VII 1, 1028a31 b1).
|
|
|
VII. Eskutitzan Platonek gogor kritikatzen du Dionisioren jarrera, gauzarik handienei (ta megista) buruzko Platonen doktrinen inguruko idazki bat idatzi baitu (341b). Izan ere, Platonen esanetan, gauza horiei buruz ez dago eta ez da inoiz egongo nire idazkiren
|
bat
bera ere, gauza horien inguruko ezagutza ez baita beste gainontzeko ezagutzak bezain komunikagarria (341c).
|
|
2009
|
|
|
Platonen idatzietatik deduzitu daiteke, filosofoak, adimena eta gogoa (hots, logika, kontzeptuen logika) aztertzen dituen horrek, ezin duela ez errealitate aldaezin baten existentziaren teoria onartu, ez, kontrara, errealitatea etengabean aldatuz doanaren defendatzaileekin bat egin. Biak batera onartu behar ditu, bietako
|
bat
bera ere ukatu barik. Aldaezina dena aldatuz doa, eta osotasuna, errealitatearen osotasuna, bietan egiten da, bietan batzen da, biak dira:
|
|
2011
|
|
|
tradizio luze baterako, tradizio grekorako, hain zuzen, Parmenides ez da poeta eta Parmenidesen Poema ez da poesia. Tradizio greko osoan, ez dago testu
|
bat
bera ere Parmenides poetatzat hartzen duenik. Bertsotan idazten du?
|
|
2016
|
|
|
Horrela, duda modurik gabe, baserri lur handi batean bizi den eper eta erbi kopurua piztien suntsipenaren mende dago. Baldin datozen hogei urteetan Ingalaterran ehizi
|
bat
bera ere hilko ez balitz, eta, aldi berean, piztia batik ere suntsituko ez balitz, ziurrenik egun baino ehizi gutxiago izanen litzateke, nahiz eta gaur egun urtero ehundaka mila ehizi hiltzen diren.30
|