|
2000
|
|
|
Eta beno, kontua da galdetu didala ea zer egingo nuen arrastian, askotan azpimarratuz berarekin joateko paseatzera, eta orain nahi ez
|
banuen
ere, ba behintzat geroxeago, eta horrela. Eta ikusita ze txapa ari zitzaidan ematen, kakatara bidali dut birritan pentsatu gabe.
|
|
|
Irri zabala egin zenidan, erran nizunean baietz, baina ez nuela artean haren liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo etxean
|
banuen
ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genezan, baina ez nuela oroitzen Demostenesen konturik kontatu zigunik...
|
|
|
Ene bihotzaren iraulia, nihaur ere bihotzekoak jorik hiltzerat banindoa bezala...! Zeren eta, bizitzan gutitan estimatu izan
|
banuen
ere, neure aita bainuen hura, hatsa eta odola eman zizkidana, eta zeren Mattinen alde eman baitzuen bere bizia, azken finean!
|
|
|
Initium sapientiae timor Domini, baina ez, ez zirudien ezen Jainkoaren beldurra zela jakintasunaren haste eta printzipio, sostengu eta lehen harri. Eta nik jakintasunaren betikotasunarekin amesten
|
banuen
ere, berehala ohartarazi zenigun ezen behin behinekotasuna zela jakintasunaren ezaugarri nagusia, Plautoren erran hura aipatzen zenuela, haren frogatzeko eta egiaztatzeko: Centum doctum hominum consilia sola haec devincit dea Fortuna.19 Ustekabeko lurrikara batek hankaz gora jar zezakeela, alegia, Burgosko katedrala!
|
|
|
Eta deliberatua
|
banuen
ere ezen, neure konbertsionearen ondotik, ez nintzela bertzeen solasen aditzeari lotuko, egun haietan, haatik, ezin ekidin izan nuen.
|
|
|
—Baina, ene buruak ene bihotzaren gutiziak ontzat emaiten ez zituen arren —erran zuen ene amak—, halarik ere, zure aita etxeratu eta harekin oheratzen nintzen bakoitzean, osaba Joanikot izaiten nuen gogoan, halako suertez, non gogoz eta arimaz harekin izaiten bainintzen, gorputzez zure aita besarkatzen
|
banuen
ere... Eta nik ez nuen bekaturik egin nahi, baina bekatu egiten nuen, erremediorik gabe... harik eta, halako batean, zutaz haurdun gertatu nintzen arte.
|
|
|
Eta, etxe jabetzarik ez
|
banuen
ere, Rosarekin egoiten nintzenean, etxedun sentitzen nintzen, zeren eta etxetxo hura baikenuen, letrak eta estrofak harri eta hormatzat zituena eta arimaren hatsa leihotzat.
|
|
|
Eta, oinak ongi ezkutaturik eramaiteko ohitura
|
banuen
ere, zeren ezkerrekoa behintzat itsusi baino itsusiago bainuen behatza galdu ondoren, halarik ere, Rosak batzuetan manatzen zidan ezen ken nitzala oinetakoak, zeren eta musu eman nahi baitzidan behatza falta zitzaidan lekuan... eta hain gogara sentitzen nintzen mementu haietan, neure hutsean hain betea, non eskerrak emaiten bainizkion Jainkoari behatza galdu nuelako.
|
|
|
Baina, balantza osaba Joanikoten alderat egiten ikusten
|
banuen
ere, eta permatu eta entseiatu banintzen ere jaun Marcelen irakaspenen ahanzterat eta ahanzturaren lurretan ehorzterat, halaz ere, ezin izaiten nuen, zeren, anitzetan, ehortzi bezain sarri egiten baitzuten haiek lur gainerat, horzkatzen eta haginkatzen zizkidaten burmuinak, eta sentiarazten ninduten infernuaren ahoan banengo bezala.
|
|
|
hiru hitz haiek, bai, burmuinetan ereinikako hiru hazi balira bezala, erein orduko hozituak, bihituak eta landare indartsu bihurtuak—, egun batzuk lehenago aditu niena! Eta amaren nahigabeak eta oinazeak sutu ninduten berriro eta, isilik iraun
|
banuen
ere, guti falta izan zitzaidan bururaturikako lehen hitzek ihes egin ziezadaten: " Ubarneko dama gaztea?
|
|
|
Eta, etxeko kontuetarat berriro gatozela —zeren itzultzeko bidaian ez baitzen deus berezirik gertatu—, amak jakinarazi zigun ezen, artzapezpikuaren manuz, lekuz aldatu zutela apez don Frantzisko, Leraingo parrokiarat, eta apez don Laureano —zeina baitzen aita Bartolomeren lagun min bat, nortasun eskasekoa, uzkurra eta koldarra, harekin konparaturik— ekarri zutela Urbiainerat haren orde: anitzetan pentsatu izan dut geroztik, orduan pentsatu ez
|
banuen
ere, ezen zerikusi xuxena izan zutela hartan bai aita Bartolomek berak eta bai gure amak ere, zeren Urbiaingo jauregiko jaunak beti izan baitzuen Urbiaingo apez izendatze haietan parterik, gure arbasoak desterrutik Urbianerat itzuli zirenez geroztik, eta zeren aita Bartolomek bere asmoak baitzituen, hagitzez ere hobeki bete zitzakeenak don Laureano bezalako apez koldar batekin, zeina bere menerat...
|
|
|
faborea itzuli nahi omen hark niri, atso izengabearen ehorzketaren gaztigu egiteagatik, eta erreportaia bat elkarrekin egiteko proposamena. Abuztuko asteazken horretan nire lanaldia akitutzat jotzen
|
banuen
ere, hunkigarria izan zitzaidan. Erredakzioetan, lehia gupidagabean aritzeko hezten gaituzte, lankideari lepoa nola zanpatuko.
|
|
|
Ez zen hainbertze espantu egiteko gauza. Autobideko istorioan, Ximurraren eskutik gaiaren berri lehenagotik
|
banuen
ere, Tomas izana nuen, asteazkenean, akuilu eta gidari. Zuzenez, emaitzaren merezimendua erdiz erdi banatu beharra zegoen, gutienez ere, irratilariaren eta bion artean.
|
|
|
Eta hori ez zen koska bakarra. Isabel Sanjoseren merezimendua jendaurrean inoiz onartuko ez
|
banuen
ere, niri, bederen, egundaino ez zitzaidan gogoratu gure hiri probintziano eta eskas honek terrorezko filmeek jendarteratutako figura horretarik ere bazuenik ere. Eta irakurle gehienak hein berean zeudekeen.
|
|
2001
|
|
|
Neskatila gustura zegoen eta ez zen ohartu begira ari nintzaiola. Neu lotsatu nintzen eta ez nion ezer esan, baina inbidia pixka bat sentitu nuen, gure Danielak, hain txikia izanik, bazekielako bere gorputzarekin jolasten eta nik, edadeagatik esperientziaduna izan behar
|
banuen
ere, oraindik ez nuelako sexuaren plazerrik sentitu.
|
|
|
Baina ezikusiarena egiten jarraitu zuen arren, sufritu, ez dut uste nirekin mozteagatik asko sufritu zuenik. Eta nik bihotzean oraindik zulo bat sumatzen
|
banuen
ere, jada samin guztia desagertu zela sinestarazi nion neure buruari. Nire bizitza berreraikitzeko gai nintzela bera gabe ere.
|
|
2002
|
|
|
Gero, atea itxi eta berriro geratu ginen Zesareo eta biok bakarrik. Baina, Zesareo aurrez aurre
|
banuen
ere, gutuna lehenbailehen irakurtzeko irrikan nengoen, antsietate handi batek harturik. Gainera, arestian pasatutako estualdiaren ondotik, lasaiago nengoen, adrenalinak odolean askatutako arraintxo elektriko guztiak neure menera, gutunak ekar zezakeenari buru egiteko moduan, baita Zesareoren aurrean ere.
|
|
2003
|
|
|
Baina
|
banuen
ere Parisen lagun on bat, zorigaitzez gazterik joan zitzaiguna, Michel de Certeau, jesuita argia(): Bortizkeriaren mintzaira izeneko kapitulu bat idatzi zuen, La culture au pluriel deritzon liburu aberats batean.
|
|
|
Ez omen nuen zalantzarik izan, ez omen nuen galdetu ere egin. Gauzak aldez aurretik erabakita baleude bezala, bere etxerantz abiatu omen nintzen, eta bidean adeitsu, sentibera eta samur, bereziki samur egon omen nintzaion, hori errepikatzen zuen etengabe Monikak, eta zerbait urruna gogoratzen duenaren aurpegia jartzen zuen, nik bidean zer egin genuen gogoratzerik inoiz lortzen ez
|
banuen
ere. Sekula ez zituen ohekoak aipatzen; ez nire giharrek egin zioten inpresiorik, nonbait, ez nire berotasunak utzi zion inon erredurarik.
|
|
|
Gero eta argiago nuen urteetan bila ibili ginen idazlea emaztea zela, Sophie Callas alegia, eta Romain ez zela honek bere burua gordetzeko ezarria zuen sistemaren pieza bat baizik. Konbentziturik nengoen susmo hori frogatzeko gauza izango nintzela, baina banekien aurkikuntzaren berri zabaltzen
|
banuen
ere ez zidatela sinetsiko, Romain Garyrekin berarekin gertatu zen bezalaxe. Dozena erdi bat lagunek bazekiten Ajar eta Gary idazle bera zirela, Paul Pavlowitch ek noski, Ajar en pertsonaia jendaurrean antzezten zuen bere ilobak, Leila Chellabi bere azken bizikideak, Diego bere semeak, Jean Seberg emazte ohiak eta honen senarrak, Martine Carré idazkariak, Robert Gallimard argitaratzaileak, Gisèle Halimi abokatuak eta gaztetako zenbait adiskidek ezagutzen zuten egia.
|
|
|
Liburuek dezenteko oihartzuna izan zuten eta gutun bitxirik ere jaso nuen, gehienak Von Britonen nobela gehiago itzultzeko eskatuz. Baten batek itzulpenarekin kontu gehixeago edukitzeko ere erregutu zidan, alemanetik fideltasun gehiegiz itzultzen nuela aurpegiratuz, inoiz alemanetik itzuli nuenik agertu ez
|
banuen
ere –esan zuen eta zigarrokinari azken atxiki batzuk emateko gerturatu zen hautsontziaren bila. Gelan alderik alde ibiliz hitz egiten zuen orain eta, bere ibiltzeko eragatik, pauso bakoitzean zerbait biguna, zerbait delikatua, zapaltzen zuela ematen zuen.
|
|
|
Beharbada nik ere bere obraren ezaupide hurbila nuen, tamalez berarekin lotura iraunkorrik ez
|
banuen
ere. Leihotik patiora begira geratu zen isilik une batez eta, bat batean erietxeko arauekin gogoratu balitz bezala, paseora ateratzeko ordua zuela esan zuen.
|
|
|
" Her heart speaks the language of her mother and that of her mother’s mother, and that of her mother’s mother’s mother..." (Bihotza bere amaren hizkuntzan mintzo zaio, eta bere amaren amarenean, eta bere amaren amaren amarenean...). Oraindik txukun egiten ez
|
banuen
ere, nire bihotzeko hizkuntza euskara zen. Nire amaren hizkuntza zelako hain zuzen, nire amaren amarena eta neure familiaren oroimena luzatzen ahal zen ama guztiena.
|
|
2004
|
|
|
Irakaslearen etxean nintzen berriro, baina, atea apurtu zutenean, korridorean barrena zetozen morroiak ez ziren nik goiz hartan ikusi nituen pistolariak, Himmler eta Weber baizik, SSen uniforme beltzak jantzita. Bi gizonek hiltzaile ergelen irribarrea egiten zidaten eta pistola haiengana zuzentzen nuenean ez zuen tirorik botatzen eta nik katua ero baten moduan sakatzen eta sakatzen
|
banuen
ere tirorik ez zen entzuten eta beltzezko bi gizon haiek niganantz zetozen, irribarretsu, lerdea zeriela. Haien atzean, irakaslearen etxeko eskaileretan gora hots mekaniko bat entzuten zen.
|
|
|
Emeki emeki, burukoaren azpian ezkutatua nuen pistolarantz lerratu nuen eskua. Bihotza pil pil
|
banuen
ere, arnasaldi sakonak egiten ahalegindu nintzen, nire bisitariari lo nengoela sinetsarazteko.
|
|
|
Bakardadea gogoko
|
banuen
ere, itxaronaldi alferrikakoak neure onetik ateratzen ninduen. Tipo bakartia naiz neurez.
|
|
|
Hobe dut traste hau arropa azpian janztea –jaka erantzi eta, armaren zorroa hartuta, sorbaldetatik sartu nituen uhalak. Sekula halakorik jantzi ez
|
banuen
ere, ez nuen arazo handirik izan. Mitxelena isilean begira gelditu zitzaidan, uhalak estutu eta pistola zorroa ezkerreko besazpian egokitzen nuen bitartean.
|
|
|
Egia erran, Sieversek Esbastikaren Kriptan emandako ostikadak azala urratu besterik ez zidan egin. Nahiko odol galdu
|
banuen
ere, ez zitzaidan gaiztotu. Trenez Koloniara heldu nintzenean, gela bat hartu eta botika batzuk erosi nituen.
|
|
|
Goizean goiz jaiki nintzen igande hartan. Lo aski asaldatua egin
|
banuen
ere, begiak zabaldu orduko salto batez jaiki nintzen, zainetan barrena zebilkidan adrenalina uholdeak bultzatuta.
|
|
|
Bezperan bezala, oinez abiatu nintzen Rue des Archiveserantz, bidea aski luzea izan arren. Urduri samar nenbilen, eta, artegatasun hura guztiz normala zela pentsatzen
|
banuen
ere, horrek ez ninduen gehiegi lasaitu. atzera begiratzen nuen, inork jarraitzen ez zidala ziurtatzeko.
|
|
|
Zur eta lur gelditu nintzen, arestian neure baitan harridura handiagorako tokirik ez zegoela uste izan
|
banuen
ere. Dena den, ezer erran edo galdetu ahal izan baino lehen, irakasle zaharrak jarraitu egin zuen:
|
|
|
Baina neska guztiak ez ziren enekomanoak, eta haien artean ere gauzak ez ziren nik uste bezain errazak; autografo bila zetozkidàn emakumeen artean saiatu nintzen behin edo behin aieruz edo zerbait esaten, baina hutsaren hurrengoak izan ziren nire fruituak. Eta etxean ematen nituèn orduak ezin luzeagoak egiten zitzaizkidan, laket nuèn musika jartzen
|
banuen
ere: Sex Pistols, Metallica, AC DC... eta Zarama, Negu Gorriak eta Hertzainak, jakina.
|
|
|
–Bai, batzuk baditut, baina gehiago nahi nituzke, je je je –mihia ez ezik zintzur osoa ere eskaini nion elkarrizketatzaileari, barre txiki harekin txantxetan ari nintzelako itxura eman nahi izan
|
banuen
ere.
|
|
|
dribling eder batean, edo gol zoragarri bat sartzean... edota Espainiako selekzioarekin penalti hura kornerreko zokora bota nuenean, zergatik ez: zeren, politika futbolarekin ez zela nahastu behar uste
|
banuen
ere, edo horretan ahalegindu beharra zegoela, azkenean guztia politika zela ohartu bainintzen, Madrilgo komunikabideek nire aurka antolatu zutèn gurutzada anker hura erakusgarri.
|
|
|
Ez nintzen ausartu, ordea, aitari ezer esaten, beldur bainintzen gaizki erreakzionatuko ote zuen. Eta, hala, hura aldian behin ikusten
|
banuen
ere, ez nion hartaz hitz egiten, ezta hark niri ere, bion arteko jarrera hura isilpeko tratu bat balitz bezala, normaltasun itxurako batean bizitzen jarrai genezan. Egun batean, baina, Errealak Real Madridi Anoetan lau eta bi irabazi ziòn igandearen biharamunean doi, aitak zuzentzen zuèn dendara joan nintzen, ohiko bisitaldian.
|
|
|
Ni lesio batetik aterea nintzen, eta ez nengoen gustura han bazterrean. Eta, halako batean, nire ordez zelaian jokatzen ari zèn kideak huts ikaragarria egin zuen, gola egiteko baldintza guztiak alde zituenean, eta orduan barrutik atera zitzaidan esaldia, ahapeka bota
|
banuen
ere: " Aulkian hobeto hago, bai, trakets hori!".
|
|
|
Denboraldi erdira arte jokatu ez
|
banuen
ere, urtarrileko jaiegun batean –Errege egunean– jarri ninduen entrenatzaileak, eskuin hegaleko aurrelari titularraren ordez.
|
|
|
agure xahar bat, alegia, nire ondoan jarrita! Eta, bainujantzian ikusi ez
|
banuen
ere, ikustekoak izango ziren haren giharrak, bigunak eta ajeak joak...! Ez zuen, bada, mokadu ederragorik Montsek etxean!
|
|
2005
|
|
|
Baietz egin nuen buruarekin bizpahirutan, eta gero bertatik joan nintzen. Azkena bera mintzeko esan
|
banuen
ere, erantzun zidanean aurpegian zuen irribarre amatiarrak mindu bakarra neu izan nintzela jakinarazi zidan.
|
|
|
Egun batez, ordea, nik gauza guztietarako berarekin pentsatzen
|
banuen
ere, berak nirekin ez zuela berdin egiten konturatu nintzen. Mutil laguna zeukala esan zidaten gelako lagunek.
|
|
2006
|
|
|
Ez nintzen lehenengoa. Aurretik beste batzuk izan omen ziren, jakin nuenez, haien berri xeherik izan ez
|
banuen
ere. Bakarrik, Julianek berak bota zituela denak.
|
|
|
Ez dakit nola esan. Aldi berean, ordea, hura dena gogorra zela sumatu nuen, bizia itzali egiten zela, eta elurra beltza ere izan zitekeela, esaera hori ordura arte inoiz ulertu ez
|
banuen
ere.
|
|
|
Nik bestela uste
|
banuen
ere, gure lana ez zen artistikoa izango. Ez genuen erretaularen pintura lehengoratu behar edo txapiteletako erliebeak garbitu edo halako ezer.
|
|
|
Gure artekoak sexutik ez zuen deus, alde bateko desira eta sublimazioa izatekotan, baina egia da bazela menderakuntza joko bat: neuk inor menpean hartzerik bilatu ez
|
banuen
ere, zeuk ematen zenidan zeure burua opari, piztia otzandu baten gisan, nahieran joka nezan. Joko hori ez nuen maite ordea; alferrikako umiliatze bat iruditzen zitzaidan zure aldetik; zer lortu nahi zenuen zeure burua horrela zigortuta?
|
|
|
Zeure onera itzuli, dardarizoari eutsi, eta ikasketak behintzat ez uzteko eskatu zenidan, etorkizunean aukera berriak zabalduko zizkidan atea zela, eta, klaseetara etortzerik ez
|
banuen
ere, matrikula bertan behera ez uzteko gutxienez. Ez zenekien, noski, besterik ezean eman nuela izena ikastaro hartan, eta ez zenuen ikusi nahi ez nintzela ikasle aparteko eta berezi haietakoa ere.
|
|
|
Infusio bat egingo ote zidan galdetu nion. Belarra neuk jartzen
|
banuen
ere, berdin ordainduko niola ulerrarazten saiatu ondoren, belarra edontzira bota eta ur irakina bota zion gainera. Ezaguna egin zitzaidan aurpegia.
|
|
2007
|
|
|
Orduan hasi zen gure arteko harremana apur bat usteltzen, egia esan behar badut, momentuan konturatu nahi izan ez
|
banuen
ere. Mundu itxuraz berri batean sartuta zegoen Asier, eta ni, atzean utzi nahi zuen mundu horren ordezkaria baino ez nintzen, mundu heterosexista eta zapaltzaile horrena hain zuzen.
|
|
|
Batetik, nire esperientziarekin eta aleman txukunarekin, Gasteizko auto enpresa batean, zeinen izena ez dudan aipatuko, publizitatea ekiditeko, berriro ere? lana aise topatuko nuela pentsatu
|
banuen
ere (eta aitak ere horrela ziurtatzen zidan, a ze harro egongo litzatekeen bera, alaba ingeniaria, enpresa horretan kolokatuta ikusiko balu), bertan ez zegoen lekurik niretzat.
|
|
2008
|
|
|
On egin zidan Bartzelonako ospitaletik luzatu zidaten eskaintza onartzeak. Sentimenduetatik ihesi egitea lortu ez
|
banuen
ere, sentimenduok gogorarazten zizkidaten lekuetatik urrundu nintzen behintzat.
|
|
|
Ordura arte, hor nonbait. Nire lagunak bizirik zeuden, hortaz, eta neurri batean Silverrek esandakoa sinesten
|
banuen
ere, alegia kabinako alderdikoak haserre zeudela nire desertzioagatik, entzundakoak kezkatu baino gehiago lasaitu egin ninduen.
|
|
|
Goiza bete lan geneukan aurrean, ez baitzegoen haize arrastorik ere, eta txalupak atera eta osatu egin behar genituen gizonez, hartara itsasontzia atoian eramateko hiru edo lau miliatan barrena, uhartearen muturra inguratuz, eta gero handik, kanal estu batean gora, Eskeleto Uhartearen atzean zegoen ainguralekuraino. Txalupa batean joateko eskaini nuen neure burua, han zer eginik ez
|
banuen
ere. Beroa kiskaltzekoa zen, eta gizonek marmar batean betetzen zuten beren lana.
|
|
|
Batean, marinelek kantari egiten zuten lana; beste batean, gizonak zeuden han goian, nire burua baino askoz gorago, armiarmenak baino lodiagoak ez ziruditen harietatik zintzilik. Bizitza osoa kostaldean egina
|
banuen
ere, ordura arte ez nintzela behin ere itsas ondoan egon iruditzen zitzaidan. Bikearen eta gatzaren usaina berria nuen.
|
|
|
Hala eta guztiz, diodan bezala, ume jolasa zen, eta neuk ere zer edo zer egin nezakeela pentsatu nuen, izterra zaurituta zeukan marinel urtetsu haren kontra. Egia esan, nire adorea hainbeste ari zen hazten non neure buruari gogoeta azkar batzuk ere ametitu bainizkion auziaren amaieraz; eta denbora askoan luza nezakeela ikusi
|
banuen
ere, azkenean bizirik ateratzeko esperantzarik ez nuen batere ikusi.
|
|
|
Pertsiana bat altxatu eta kobalto koloreko mendi urrunen atzetik zetozen laino harroei begiratu nien eta mendien altzoetan adabakiak ziruditen zelai berde oparoei. Edertasuna ere neurri batetik gora tristea dela erabaki nuen, zergatik esaten asmatu ez
|
banuen
ere. Ostatutik gertu behi batzuk ari ziren belardi batean larrean.
|
|
|
Izeba zahar batekin bizi zen eta egun batean, ausardiak edo desesperoak horretara bultzaturik, nire frantses arlotearekin ea gauean nirekin atera nahi zuen galdetu niolarik, ezin zuela erantzun zidan frantses itxi batean. Ez nion, noski, ulertu, ezezkoa eman zidala han bertan jakin
|
banuen
ere. Etxean argitu nuen esaldia.
|
|
|
komuna ukitu gabe egiten ditek pixa, izerdiak goragalea ematen ziek, zigarro baten kearekin itotzen dituk. Baina, gorrotatzen nituela esaten
|
banuen
ere, maitagarriak iruditzen zitzaizkidan.
|
|
2009
|
|
|
Isidrok ni gabe joan behar izan zuen bere anaiaren ezkontzara. Bada, zelakoak diren gauzak, nik horretan mendekuaren antzeko zerbait sumatu nuen, onartu nahi ez
|
banuen
ere. Hain antz handia zuten bi anaiek, pentsatu nuen Isidrorekin ezkonduta zegoela amesteko ezkondu zela haren anaiarekin.
|
|
|
Parisera ailegatu berritan, horren erdia aski izanen zen ni arruntik isilarazteko. Urtebete nuen, ordea, errege izaten, zeren errege sobera garbi ez
|
banuen
ere.
|
|
|
Garrüze inguruko erbiak eta zozoak, horra anarterainoko nire harrapakin guztiak. Eta emakumeez den bezainbatean, Ramona nire arrebatakoaren larruaren ezagutza
|
banuen
ere, bi urteko soldadugoak ez ninduen jakitunago egin. Gure egiten genituen hiri, herri eta herrixketan, gerlari zailduagoendako izaten ohi ziren herritarren emazte eta alabak.
|
|
|
Pentsamendu hartatik hurbil ibilia nintzen, hitzez hitz horrelaxe erabili ez
|
banuen
ere nire gogoan. Gisa hartara adituta, klarki eta argiki, hotzikara eragin zidan bizkar aldean.
|
|
|
Hiriak Henrike Borboikoari eta haren jarraikitzaileoi bere ateak ireki zizkigun arte, puta, ikasle, bidaiari, lapur, ohoin eta bertzelako jendailaren biltokia zen, nonbait, Pomme de Pin delakoa. Poetek ere ba omen zuten toki horren gustua, nik bakar bat ikusi ez
|
banuen
ere. Gure jendearen etorrerak ikasle eta bertzelako bidaiariez hustu zituen bazterrak, bakarrik putak eta lapurrak utzita.
|
|
|
Bere emazte Isabelez eta bere alaba Maria Isabel printzesaz arduratzeko eskatu zidan, eta halaxe zin eginen nik, horren asmorik batere ez
|
banuen
ere. Ni besarkatzen xahutu zituen bere azken indar izpiak.
|
|
|
Berdin eman zion apezak bekatuen barkamena, Erromako elizak ohi duen eskuzabaltasunaz. Gogoa falta ez
|
banuen
ere, ez nintzen oihuka hasi hori guztia iruzurra zela eta Jainkoaren miserikordiaren ordezte engainagarria.
|
|
2010
|
|
|
baina nola oroitzen dudan zentzuaren eta eromenaren portzentajeak oinarri zituèn neure aurkikuntza hura, Jainkoak bidalitako grazia bat bezala!; hark esplikatzen baitzuen guztia edo ia guztia? aurrerago ere ederki ohartuko nintzen ez zegoela erotuta egon beharrik Jainkoaren existentzian ez sinesteko, sinesteko adina arrazoi jarri baitzituen Jainkoak, antza, ez sinesteko, nik sinesten dudan Jainkoa lur guztietatik ezkutatzen da, lur guztietan dagoen arren?, baina kontu horrek ez nau kezkatzen jada, neure denboran kezka iturri agorrezina izan
|
banuen
ere; bide honetatik, noraino iritsiko ote naiz, Damaso??
|
|
|
Don Faustok gabonetarako etorriko zela agindu zigun, eta gabonetan etorri zen, mementoan jakin ez
|
banuen
ere. Gero, Inuxente Egunean dei bat izan nuen Susana enean.
|
|
|
Susana enera urteroko bisita egiten, gero eta desgogarago, egia esan; urte batean aitzakia bat ere asmatu nuen, pauso txar bat eman eta orkatila bihurtu nuela?, baina hurrengoan, Bibiren hitzak buruan nituelako edo?. Guk hautsi dugu, bai, baina zuk ez hautsi, ahal baduzu???, joan egin nintzen, hurrengoan eta hurrengoan? egonaldi haietan neure pazientzia gero eta gehiago landu behar izaten
|
banuen
ere, Teo noiznahi mintzatzen baitzitzaidan Francoz. Franco baino francozaleagoa bai hura!?, eta ni haserretu egiten bainintzen, jarraian itxura egin behar izaten banuen ere; bisita haietatik, beraz,, bisitondoa, nuen onena:
|
|
|
Susana enera urteroko bisita egiten, gero eta desgogarago, egia esan; urte batean aitzakia bat ere asmatu nuen, pauso txar bat eman eta orkatila bihurtu nuela?, baina hurrengoan, Bibiren hitzak buruan nituelako edo?. Guk hautsi dugu, bai, baina zuk ez hautsi, ahal baduzu???, joan egin nintzen, hurrengoan eta hurrengoan? egonaldi haietan neure pazientzia gero eta gehiago landu behar izaten banuen ere, Teo noiznahi mintzatzen baitzitzaidan Francoz. Franco baino francozaleagoa bai hura!?, eta ni haserretu egiten bainintzen, jarraian itxura egin behar izaten
|
banuen
ere; bisita haietatik, beraz,, bisitondoa, nuen onena:
|
|
|
Izan ere, lehengoan neure burua ispiluan ikusi, eta ez dakit nola ez zen hautsi, hortik atera kontuak? Gorputzean halako txorabio moduko bat ere nabaritu nuen, neure miseriaren aurkako nazkak eta gorrotoak eragindakoa, espirituz berehala gainditu
|
banuen
ere, gero eta sinetsiago bainago Jainkoak itsustasuna jarri zigula bidean, bai, baina edertasuna atzemateko:
|
|
|
Hainbeste estutu ninduten ahots haiek azkenean, neure buruaren jabe sentitu nintzen arestian, baina ez nintzen neure buruaren jabe jada?, non, arnasteko airearen faltan, leihoa ireki bainuen; zertan nenbilen, baina, erabakia hartua banuen?; burua gainezka nuen, eta han ez zitzaidan beste hotsik kabitzen, eztanda egingo ote zidan, bada, halako batean??, harik eta, desesperatuta, guztiak uxatu behar nituela bururatu zitzaidan arte, hartarako neure gerra oihua, bandera eta aizkora ere bazena? atera eta neure arimaren lau haizeetara astindu behar
|
banuen
ere: mendekua mendekua mendekua!; gero, sokaz ahaztuta, leihora igotzeko ahaleginean murgildu nintzen, ezustean; hantxe ni, marrazkiak zerutik hasten zituèn ume gizon bihurtua, lurrerako jauzia egiteko prest!; ba ote zen niretzat, izan ere, hiltzeko modu egokiagorik?; ez dakit irri garratzik egin nuen ala ez, baina badakit, ongitxo jakin ere, belauna leiho koskan jarri baino lehenago, hotsak eta ahotsak arestian ihesi joanda, berriro nuen burua hutsik, bisitariren bat hartzeko moduan?, beste ahots bat sartu zitzaidala:
|
|
|
Egia ote zen, baina, begien aurrean nuèn ikuskizuna?; barregarri ikusten bainuen aita, barregarri ama, barregarri aita kalonjea? eta barregarri fartsa hura!;. Bada, Jainkoaren graziak ez dit grazia handirik egiten memento honetan??, atera zitzaidan barrutik, barrutik ateratakoa ezin kanporatu izan
|
banuen
ere; eta, odolean halako haserre handi bat nagusitzen zitzaidala, gurasoen aurkakoa zen heinean, gurasoen Jainkoaren aurkakoa ere ez ote zen??, neure buruari esan nion: –Mendekua!?; eta orduan, ezustean, irudi bat etorri zitzaidan burura:
|
|
|
Oraintxe esan dizut ez nekiela zergatik bururatu zitzaidan hura, baina gezurretan ari natzaizu, beharbada, aspaldikoa bainuen psikologiarako joeratxoa, aitaren herrian ikusi nuèn ero baten irudiarekin piztu, baserri bateko amona bat zen, egun epeletan etxe aurrean egon ohi zena, begiak zerumugan galduta? eta, amaren gaixoaldian, baita Adarenean ere, areagotu egin zitzaidana, biek ala biek galdu omen zuten burua, bai, baina zer zen zehatz mehatz burua galtzea??, zaletasun hura gero ezin garatu izan
|
banuen
ere?
|
|
|
–Orain konturatzen naizela, nik ere ezagutzen zaitut bistaz? bistaz ezagutu zintudàn egunean bista galdu
|
banuen
ere, zure edertasunaren eguzkiak itsututa?. Hura bai, ordea, gehiegizko gehiegikeria?!
|
|
|
Eta bestean zigarroa irudikatu nuen, orain Domingoren ezpain hezeetan eta orain Adarenetan, bi irudi batuen emaitzak erakusten baitzuen, zigarroa ez ezik, listu molekula batzuk ere konpartitu zituztela: edozein gauza, lizunkeriarik handiena ere bai, kasuaren balizko argi guztiak intzestuaren itzalak ilunduta, Domingo maitalerik garbienaren tronuan berriro jarri baino lehen, hartarako Adaren memoria zikindu behar
|
banuen
ere! Baina hantxe zegoen Maria Bibiana, nire pentsamendu lizunei aurre egiteko:
|
|
|
ekar ziezadala zerbait, pattar botilatxo bat besterik ez bazen ere, sendatuta gero ederki ordainduko niola; eta berak pattar merke bat ekarri, eta nik, ohitua ez nengoen arren eta pattarrak zintzurra erre egiten zidan arren, zurrutez zurrut hustu nuen botilatxoa. Mementoko arindura izan
|
banuen
ere, okerrago esnatu nintzen biharamunean, delirium tremens baten eraginpean. Mundua amaraun bat zen, eta ni, amaraunean harrapatutako euli bat, jira eta bira nenbilena, armiarmak, aitonaren aurpegia zuen!?
|
|
|
Heinrich berriro zegoen pozik, bai, eta Heinrichen pozak poztu gintuen. Baina Heinrich bere aukeraren bila zebilen, nik bestela sinetsi nahi izan
|
banuen
ere?
|
|
|
Ospitaletik, hala ere, denboraldi hartan harritu ninduèn gauza bakarra zera izan zen, bere lagun min Tasio Loidi ez zitzaiola bisitan joan, esplikazioa berandu gabe neureganatuko
|
banuen
ere?, gurpil aulki batean atera zen Teo, eta nik ez dakit gurpil aulkian beste norbait sentitzen hasi zelako, etzanda egotetik eserita egotera ere badago bere aldea, lurra ere ez baita berdin nola lurretik begiratua hala goragune batetik?, edo etxeko aireak, besterik gabe, umorea aldatu ziolako, kontua da baikorrago sentitzen hasi zela.
|
|
|
dio esaera zaharrak?, baina idazpuru hura ikusi nuenean pentsatu nuen, pentsatu ez ezik sentitu ere bai? ezen heldu zela neure sagutasunari uko egiteko ordua, lehoien munduan sartzeko, lehoien mundu hartan buztan izatera mugatu behar
|
banuen
ere, hasieran bederen. Egoera hartan nengoen, bada, urduri, eta atezaina atea ixtera zihoan?
|
|
|
leihora atera gutxienez? Atera nintzen, bada, eta, inor ikusi ez
|
banuen
ere, berehala iritsi zitzaidan komando buruaren oihua: –Zer arraio gertatu da??; eta beste ahots batek erantzun zion:
|
|
|
–Jainkoa hain da ona, izan ere?!?, asmatu nuen. Gazte ezin zinikoagoa eta ezin irreberenteagoa bihurtua nintzen, badakit, baina harro nengoen neure zinismoaz eta irreberentziaz, neure buruarekiko harrotasuna ere berreskuratu behar bainuen noizbait??, sentimendu haien azalpenean neure baitara mugatu beharra
|
banuen
ere.
|
|
|
Txepelduta nengoen, eta intimitatea babesteko ahaleginetan sardexkak eskatzea aurreikusi
|
banuen
ere, galdera hura saihesteko besteko zuhurtziarik ez nuen izan. Jonek bere zintzilikarioari behatu zion, eta herri kirolari hatz haiekin portzelanazko piezak egitea sinestezina iruditu zitzaidan.
|
|
|
Hango jarlekuan eserita, pixkanaka baretu egin zen nire asaldura eta apur bat hotzago pentsatzeko ahaleginak egin nituen, gaueko hozkirriaren laguntzaz. Erabat nahasturik nengoen eta, arrazoia ulertzen ez
|
banuen
ere, errudun sentimendua neukan. Paula nik neuk hil banu bezala sentitzen nintzen, eta iruditzen zitzaidan heriotzaren berri emanez gero inork ez zuela sinetsiko haren ahizpa nagusiak akabatu zuela eta geuri leporatuko zigutela hilketa.
|
|
|
Munduko berri oparo ikasten
|
banuen
ere, pisukideen bitartez, Euskal Herriko egoeraz ez neukan ia berririk, ezta jakin minik ere, sasoi hartan ia egunero albiste aztoragarriak sortzen baziren ere. Frantziako prentsan agertzen ziren berri laburrak iristen zitzaizkidan, haien sinesgarritasun hala moduzkoarekin, eta Parisa ekarri ninduen kontaktuak, aldian behin bisita egitera etorrita, kontatzen zizkidanak.
|
|
|
" Ni ez ninduten epaitzen. Edozein kasutan ni libre geldituko nintzen, baina neu ere juzgatua nintzela sentitzen nuen; eta, lehenengo momentuan zure zigorra nire absoluzioa zela uste
|
banuen
ere, pixkanaka bestela ikusi nituen gauzak, gu biok lokarri ikusezin batek lotuko bagintu bezala: biok ginen errugabe, edo beharbada biok errudun, geure bekatuengatik, baina gizartearen aurrean zeuk hartu zenituen bizkar gainean bion kulpak.
|
|
|
" Jainkoa hain da ona, izan ere...!", asmatu nuen. Gazte ezin zinikoagoa eta ezin irreberenteagoa bihurtua nintzen, badakit, baina harro nengoen neure zinismoaz eta irreberentziaz —neure buruarekiko harrotasuna ere berreskuratu behar bainuen noizbait... —, sentimendu haien azalpenean neure baitara mugatu beharra
|
banuen
ere.
|
|
|
leihora atera gutxienez... Atera nintzen, bada, eta, inor ikusi ez
|
banuen
ere, berehala iritsi zitzaidan komando buruaren oihua: " Zer arraio gertatu da?"; eta beste ahots batek erantzun zion:
|
|
|
...zen baitzuen guztia edo ia guztia... aurrerago ere ederki ohartuko nintzen ez zegoela erotuta egon beharrik Jainkoaren existentzian ez sinesteko, sinesteko adina arrazoi jarri baitzituen Jainkoak, antza, ez sinesteko —nik sinesten dudan Jainkoa lur guztietatik ezkutatzen da, lur guztietan dagoen arren—, baina kontu horrek ez nau kezkatzen jada, neure denboran kezka iturri agorrezina izan
|
banuen
ere; bide honetatik, noraino iritsiko ote naiz, Damaso...?
|
|
|
Don Faustok gabonetarako etorriko zela agindu zigun, eta gabonetan etorri zen, mementoan jakin ez
|
banuen
ere. Gero, Inuxente Egunean dei bat izan nuen Susana enean.
|
|
|
...a egiten, gero eta desgogarago, egia esan; urte batean aitzakia bat ere asmatu nuen —pauso txar bat eman eta orkatila bihurtu nuela—, baina hurrengoan, Bibiren hitzak buruan nituelako edo —" Guk hautsi dugu, bai, baina zuk ez hautsi, ahal baduzu..." —, joan egin nintzen, hurrengoan eta hurrengoan... egonaldi haietan neure pazientzia gero eta gehiago landu behar izaten
|
banuen
ere, Teo noiznahi mintzatzen baitzitzaidan Francoz —Franco baino francozaleagoa bai hura! —, eta ni haserretu egiten bainintzen, jarraian itxura egin behar izaten banuen ere; bisita haietatik, beraz," bisitondoa" nuen onena: nik hartzen nuen arnasa, Susana eneko eremua utzi eta trena hartu bezain laster...!
|
|
|
...uan nituelako edo —" Guk hautsi dugu, bai, baina zuk ez hautsi, ahal baduzu..." —, joan egin nintzen, hurrengoan eta hurrengoan... egonaldi haietan neure pazientzia gero eta gehiago landu behar izaten banuen ere, Teo noiznahi mintzatzen baitzitzaidan Francoz —Franco baino francozaleagoa bai hura! —, eta ni haserretu egiten bainintzen, jarraian itxura egin behar izaten
|
banuen
ere; bisita haietatik, beraz," bisitondoa" nuen onena: nik hartzen nuen arnasa, Susana eneko eremua utzi eta trena hartu bezain laster...!
|
|
|
Izan ere, lehengoan neure burua ispiluan ikusi, eta ez dakit nola ez zen hautsi, hortik atera kontuak... Gorputzean halako txorabio moduko bat ere nabaritu nuen, neure miseriaren aurkako nazkak eta gorrotoak eragindakoa, espirituz berehala gainditu
|
banuen
ere... gero eta sinetsiago bainago Jainkoak itsustasuna jarri zigula bidean, bai, baina edertasuna atzemateko: ez, haatik, edertasun axaleko bat, edertasun sakonago bat baizik.
|
|
|
Eta bestean zigarroa irudikatu nuen, orain Domingoren ezpain hezeetan eta orain Adarenetan, bi irudi batuen emaitzak erakusten baitzuen, zigarroa ez ezik, listu molekula batzuk ere konpartitu zituztela: edozein gauza, lizunkeriarik handiena ere bai, kasuaren balizko argi guztiak intzestuaren itzalak ilunduta, Domingo maitalerik garbienaren tronuan berriro jarri baino lehen, hartarako Adaren memoria zikindu behar
|
banuen
ere! Baina hantxe zegoen Maria Bibiana, nire pentsamendu lizunei aurre egiteko:
|
|
|
aski nuen, beraz, neskarengana joan eta, barkamena eskatu ondoren, esaldi zorrotz bat asmatzea: " Orain konturatzen naizela, nik ere ezagutzen zaitut bistaz... bistaz ezagutu zintudàn egunean bista galdu
|
banuen
ere, zure edertasunaren eguzkiak itsututa". Hura bai, ordea, gehiegizko gehiegikeria...!
|
|
|
Izan ere, Madrilen egin nuèn ordu arteko egonaldian, nekez ase ahal izaten nuen neure zaletasuna, nire egiteko guztia, zentzu hartan, egoitzako lagun egoiliarren aurkako partida batzuetara mugatzen baitzen, eta lagunak —sei zazpi— ni baino eskasagoak baitziren, nabarmen. Ez dizut esango egoiliarren artean onena izatea atsegin ez nuenik —" Hobe da sagu mutur izan ezen ez lehoi buztan" dio esaera zaharrak—, baina idazpuru hura ikusi nuenean pentsatu nuen —pentsatu ez ezik sentitu ere bai— ezen heldu zela neure sagutasunari uko egiteko ordua, lehoien munduan sartzeko, lehoien mundu hartan buztan izatera mugatu behar
|
banuen
ere, hasieran bederen. Egoera hartan nengoen, bada, urduri, eta atezaina atea ixtera zihoan... baina orduan oin punten gainean jarri, eta ozen esan nuen, atezainaren besagainaren gainetik:
|
|
|
ekar ziezadala zerbait, pattar botilatxo bat besterik ez bazen ere, sendatuta gero ederki ordainduko niola; eta berak pattar merke bat ekarri, eta nik, ohitua ez nengoen arren eta pattarrak zintzurra erre egiten zidan arren, zurrutez zurrut hustu nuen botilatxoa. Mementoko arindura izan
|
banuen
ere, okerrago esnatu nintzen biharamunean, delirium tremens baten eraginpean. Mundua amaraun bat zen, eta ni, amaraunean harrapatutako euli bat, jira eta bira nenbilena, armiarmak —aitonaren aurpegia zuen! — bere hankekin eragindako mugimendu bizkorren bidez. ‘Lagundu, lagundu, lagundu...! ’, oihukatu nuen.
|
|
|
Heinrich berriro zegoen pozik, bai, eta Heinrichen pozak poztu gintuen. Baina Heinrich bere aukeraren bila zebilen, nik bestela sinetsi nahi izan
|
banuen
ere...
|
|
|
...n psikologiarako joeratxoa, aitaren herrian ikusi nuèn ero baten irudiarekin piztu —baserri bateko amona bat zen, egun epeletan etxe aurrean egon ohi zena, begiak zerumugan galduta— eta, amaren gaixoaldian, baita Adarenean ere, areagotu egin zitzaidana —biek ala biek galdu omen zuten burua, bai, baina zer zen zehatz mehatz burua galtzea? —, zaletasun hura gero ezin garatu izan
|
banuen
ere...
|
|
|
Egia ote zen, baina, begien aurrean nuèn ikuskizuna?; barregarri ikusten bainuen aita, barregarri ama, barregarri aita kalonjea... eta barregarri fartsa hura!;" Bada, Jainkoaren graziak ez dit grazia handirik egiten memento honetan...", atera zitzaidan barrutik, barrutik ateratakoa ezin kanporatu izan
|
banuen
ere; eta, odolean halako haserre handi bat nagusitzen zitzaidala —gurasoen aurkakoa zen heinean, gurasoen Jainkoaren aurkakoa ere ez ote zen... —, neure buruari esan nion: " Mendekua!"; eta orduan, ezustean, irudi bat etorri zitzaidan burura:
|
|
|
...leihoa ireki bainuen; zertan nenbilen, baina, erabakia hartua banuen?; burua gainezka nuen, eta han ez zitzaidan beste hotsik kabitzen —eztanda egingo ote zidan, bada, halako batean? —, harik eta, desesperatuta, guztiak uxatu behar nituela bururatu zitzaidan arte, hartarako neure gerra oihua —bandera eta aizkora ere bazena— atera eta neure arimaren lau haizeetara astindu behar
|
banuen
ere: mendekua mendekua mendekua!; gero, sokaz ahaztuta, leihora igotzeko ahaleginean murgildu nintzen, ezustean; hantxe ni, marrazkiak zerutik hasten zituèn ume gizon bihurtua, lurrerako jauzia egiteko prest!; ba ote zen niretzat, izan ere, hiltzeko modu egokiagorik?; ez dakit irri garratzik egin nuen ala ez, baina badakit, ongitxo jakin ere, belauna leiho koskan jarri baino lehenago —hotsak eta ahotsak arestian ihesi joanda, berriro nuen burua hutsik, bisitariren bat hartzeko moduan—, beste ahots bat sartu zitzaidala:
|
|
2011
|
|
|
Gauza bat dinat eskertzeko, eta ironiarik gabe gainera. Hiri eskerrak ikasi dinat-eta, beste gauza anitzen artean, negar egiteko gaitasuna ez dudala galdua, hala uste
|
banuen
ere. Urteak ditun, ez huke agian sinetsiko baina, ez nuela nik malkorik isurtzen ez ezergatik ez inorengatik.
|
|
|
Hogei urte ez nituen artean, aitari denok atzerrira alde egin behar genuela kaskoratu zitzaionean. Egia esateko, eginahalak eginagatik ez zuen ogibide duin bat lortzen, bere aldean borrokatu ziren guztiek bezala, bideak lokazturik aurkitzen zituen bere aurrean?, eta, orduan ulertu ez
|
banuen
ere, erabat ulergarria izan zen bere erabakia. Haiek ez ziren bereari temati eusten zionari aise barkatuko zitzaion garaiak.
|