|
2000
|
|
|
Eta biharamunean ama eta aita jesuita harrapatu nituen,
|
baina
ohartu nintzenean ezen ez zirela osaba Joanikotez ari, alde egin nuen; eta, handik lauzpabortz egunetarat, aita eta ama harrapatu nituen.
|
|
|
Izan ere, erraiten dugu gauza bat eta egiten dugu bertze bat...
|
baina
ohartzen garenean ezen egiten duguna bertzeen begietarako gaitz eta itsusi dela, entseiatzen gara haren gordetzerat eta ezkutatzerat, edo haren zuritzerat eta justifikatzerat, edo ipintzen diogu estalki bat, zeina izan daitekeen diru emaite bat kapera baten edo komentu baten eraikitzeko, edo hospizioen eta bertzelako karitatezko obren bulkatzeko, bertzeen begiak lilura daitezen amoreakatik, eta a... Zergatik erraiten dizudan hau guztia...?
|
|
|
Profesional trebe eta ulerkorra, inon bada eta. Oker juzkatu nuen hasieran,
|
baina
ohartu naiz benetan nolakoa den. Salaketa maneran egitera adoretu nahi izan ninduen, giltzak itzultzera etorri zitzaidanean, baina ni, orduko, ezezkoan egon...
|
|
|
Jendea aise aldatzen zen han, batzuk hiltzen zirelako eta haien lekua betetzera beste batzuk ekartzen zituztelako. Gaur musean edo ariko ginen laukotea mahaian eserita; hurrengo egunean berriro eseriko zinen beste saio bat egin asmoz,
|
baina
ohartzen zinen bezperakoetatik bat falta zela, edo bi agian. Hil egin zirela, alegia.
|
|
2001
|
|
|
Eta «Zeruko Argia»k ere, nahiz hain medio eskasa ikusi, momentu hori harrapatzen jakin zuen. Aldizkari erlijioso sakon bat egiteko asmoa nuen nik orduan,
|
baina
ohartu nintzen horretarako ez zegoela kontzientziarik. Herri kultura, politika eta giza baloreen ordua zen.
|
|
|
Minesek eskerrak eman zizkigun,
|
baina
ohartu ginen nahigabe hark mindu ziola gau hartan ilargi beteari zurrupaturiko esne gozoa, eta bakoitza bere kabiara joatea erabaki genuen. Sadaba bere gelara eta bertzeok geure etxeetara.
|
|
2002
|
|
|
Emazte eta haurrak hartu, eta Garamendira afaltzera joatea erabaki zuten, kaleko giro hertsi hartatik ihesi. Julianek ez zuen batere sufritzen politikagatik,
|
baina
ohartua zegoen egoeraren larriaz. Garamendira bidean, une batez, GALeko mertzenarioak etorri zitzaizkion gogora, Brouarden hilketa, eta Josu Muguruzarena, eta ikara sentitu zuen.
|
|
|
Burua paretaz haratago aterata gora zuzendu zuen begirada eta izarrak garbi atzeman zituen teilatuetako hegalen artetik. Leihoa freskura bila zabaldu zuen
|
baina
ohartu zen kanpoan sargoriago zegoela barruan baino, eta janzki soil zeuzkan galtzontziloak gerriko aldetik airatu zituen inon ez zegoen haizea bilatuko balu legez. Ohean segitzen zuen Mentxuk, nahiz eta izara kiribildua emakumearen gorputza estaltzeko soilik zegoela ematen zuen.
|
|
2003
|
|
|
Gizabanakoak, denboran eta espazioan asimilatzeko duen gaitasunak hautespen hori baldintzatzen du. Gizakiak muga gabe ikas dezake,
|
baina
ohartzen ez bada ere, jakintzaren beste alor batzuetako datuak metatu ahala, aldi berean beste ezagutza batzuk zokoratuz joanen da bere gogoan. Hori den denok egiaztatu ahal izan dugu, denboraldi batez erabili ez ditugun ezagutzei doakienez.
|
|
2004
|
|
|
Edo beharbada ihes egiten zuen! Bai, ideia ona zen,
|
baina
ohartuko ziren bere desager tzeaz. Bi azken asteak arras fite pasatu ziren.
|
|
|
–Hori entzuna naiz jadanik –eten zion SDko buruzagiak, Müllerren armaren aipamen hutsak gaizkitu eginen balu bezala– Larrutik ordainduko du Müllerrek bere hutsa. Larrutik –Del Valle listua irensten saiatu zen,
|
baina
ohartu zen ahoa erabat lehor zuela. Heydrichek hitz egiten jarraitu zuen–:
|
|
|
Burua goratu eta ahoa zabaldu zuen. Ez nizkion begiak ikusten,
|
baina
ohartu nintzen zerbait erraten ari zela. Apaiza zirudien sagaratze unean, estasiak hartutako mistikoa.
|
|
|
Autopistatik nindoan neure portschean, ziztu bizian, gizon bat ikusi nuenean bide bazterrean, auto stop egiten. Frenatu nuen, hura jasotzeko asmoz...
|
baina
ohartu nintzenean, automobila gelditu orduko, gizon hura anai Jaxinto zela, azeleragailua berriro sakatu, eta barrez eta barrez hasi nintzen, hoa popatik hartzera...!
|
|
2005
|
|
|
Eta «Zeruko Argia»k ere, nahiz hain medio eskasa ikusi, momentu hori harrapatzen jakin zuen. Aldizkari erlijioso sakon bat egiteko asmoa nuen nik orduan,
|
baina
ohartu nintzen horretarako ez zegoela kontzientziarik. Herri kultura, politika eta giza baloreen ordua zen.
|
|
|
Kay izeneko emakumeak 55 urte ditu eta gaixotasun neurologiko degeneratibo larria diagnostikatu berria diote. Kayk aitortu dio kazetariari gaitz hori bera zeukan senide bat zaindu zuela gaztetan eta berak ahal zuen guztia egin zuela hura zaindu eta laguntzeko,
|
baina
ohartzen dela haren bizimodua ikaragarria zela. Ez ditu ikusi nahi senarra edo haurrak egoera hori bizitzen eta ez luke inoren etorkizuna konplikatu nahi bere heriotzari buruzko erabakiak hartzerakoan.
|
|
2006
|
|
|
Lehenik ez nuen deus ulertu,
|
baina
ohartu nintzenean bere eskuek hunkitzen nindutela eta ez nuela deus gaiztorik sentitzen... Zortea ukatu genuen, mendeetako magia zaharra hautsi genuen, musu sinple eta ttipi batez!
|
|
|
Ez behinik behin istorio osoaren jabe egiten ez den bitartean. Bi orri baizik ez zaizkio falta,
|
baina
ohartua da Joanes Mailuren joan etorriak ez direla paper multzo horretan agortzen.
|
|
2007
|
|
|
Ikerri ez diot deus ere esan,
|
baina
ohartu da zerbait gertatzen zaidala. Normala.
|
|
|
Gizabanakoak denboran etaespazioan asimilatzeko duen gaitasunak hautespen hori baldintzatzen du. Gizakiakmuga gabe ikas dezake,
|
baina
ohartzen ez bada ere, jakintzaren beste alor batzuetako datuak metatu ahala beste ezagutza batzuk zokoratzen ditu bere gogoan.Hori den denok egiaztatu ahal izan dugu; aspaldi erabili ez ditugun ezagutzei baizik ez dugu.
|
|
2008
|
|
|
Ni joan banintzen, lan bat egitera" mezenas" batek deituta izan zen. Halako pertsonaiarik ez nuen ezagutzen hemen, antzerki honetan ni azaldu baino lehen ba ote zeuden?
|
baina
ohartu nintzen Alemanian nahiko arrunta zela halako pertsonaien presentzia, bere garaian industrial, konstruktore edo bestela izandakoak, hemen zoritxarrez torlojutan soilik geratutakoak.
|
|
|
Eta horrela, kopa bat ardo edan zuen, edan zituen bi, hiru eta lau? Ardoa atsegin emaile zitzaion, baina atseginak ez zion errealitatea ezkutatzen; esan nahi baita Nazariok ohartu behar zuela edanak garuna eta mihia askatzen zizkiola,
|
baina
ohartu behar zuen, halaber, Aquileo baino motzagoa zela artean ere, gaztelania primeran zekièn gizonaren aurrean, Nazariok bigarren hizkuntza zuen hura, azken batean?, iniziatiba hari. Aquileori, zegokion bederen, orain joaten baitzen emakume batekin bals edo minuet bat dantzatzera, orain bestearekin:
|
|
|
Etxe bakoitzean mokadutxoa hartu eta bideari ekiten diote, hori bai, dantza saio eta kantaldia egin ondotik. Harrituta geratu gara bi pertsonek erratza zeramatela ikusita,
|
baina
ohartu gara arreta ez zutenentzat aproposa zela.
|
|
|
Eta horrela, kopa bat ardo edan zuen, edan zituen bi, hiru eta lau... Ardoa atsegin emaile zitzaion, baina atseginak ez zion errealitatea ezkutatzen; esan nahi baita Nazariok ohartu behar zuela edanak garuna eta mihia askatzen zizkiola,
|
baina
ohartu behar zuen, halaber, Aquileo baino motzagoa zela artean ere –gaztelania primeran zekièn gizonaren aurrean, Nazariok bigarren hizkuntza zuen hura, azken batean–, iniziatiba hari –Aquileori– zegokion bederen, orain joaten baitzen emakume batekin bals edo minuet bat dantzatzera, orain bestearekin: laurak solasean geratzen zirenean, gainera, harexek –Aquileok– zeramatzan solasaren giderrak, era nabarmenean eraman ere –" Hemengo dantza bukatuta gero, elkarrekin joan gaitezke laurok" esan zien solaskideei, halako batean, Nazario ia arnasgabe utzi zutèn hitzetan, haragi ikara batek edo irentsita–, hitzontzi bezain imintziolari aparta baitzen.
|
|
|
" Halako batean, gorpu bat ekartzen diote Hekubari; berak uste du Polixemarena dela,
|
baina
ohartzen da Polidororena dela, Polimestorrek begiratzen zuen seme bakarrarena. Hekubaren ordura arteko portaera aldatu egiten da, ordura arte nolabait etorri zaiona onartu baitu, baina orain iruditzen zaio Polimestorrek lege guztiak hautsi dituela, apopilo hartutakoa babestea agintzen duen lege sakratua barne.
|
|
|
lehenbizian dago, lehenbizikoa da, lehenbizitik dator. (Ni baliteke markaz fuerako tontoa izatea,
|
baina
ohartu berria naiz euskara gurearen irakaspen honetaz).
|
|
|
[Irudipen baten akabera.] Sinistuta nengoen belarriz idazten nuela,
|
baina
ohartu naiz zinetan eta benetan buruan josia gelditu zaidan partitura bati begira bizi naizela.
|
|
2009
|
|
|
Anari, Irla izan diskoaz Berrian: " Saiatu naiz beste modu batean idazten,
|
baina
ohartu naiz horretarako dena lehertu nukeela. Anari gisa nuke; beste zerbait litzateke.
|
|
|
Lopezen iritzian, horrek EAJ urduri jartzen du, Gobernu honek ez zuela iraungo uste baitzuten, agintzeko, zuzentzeko, kudeatzeko gaitasunik izango ez zuela,
|
baina
ohartu dira hori guztia egiten ari garela.
|
|
|
–Jakina, blaiturik zaude eta! , une batez errieta egiteko gogoa izan zuen Oskarrek, egoera ez baitzen elkarrekin ikus zitzaten oso egokia,
|
baina
ohartu zen arindu izugarria sentitzen zuela Xabier ikusita. Pikutara Armentiaren susmo ilunak, pikutara Marisa eta bere argazki nazkagarriak, pikutara mundu guztia!
|
|
|
Regina eta Maria Bibiana, hasieran, elkarrekin joaten ziren sendategira,
|
baina
ohartu zirenean, bizpahiru egunetan elkarrekin bertaratu ondoren, eraginkorragoa zela goiz arratsaldeak banatzea, halaxe joaten hasi ziren, goizetan Maria Bibiana eta arratsaldeetan Regina, alderantziz ere bai, noizean behin; Reginak, ama zen neurrian, oilaloka bat ere bazen, egoerak oilalokago bihurtzen zuena, guztia jakin nahi izaten zuen, egun bakoitzean zer zuten gosaltzeko, zer bazkaltzeko eta zer afaltzeko; paseoren bat izango ote zuten, edo bainu edo garbiketa bereziren bat?
|
|
|
Hainbesteraino hunkitu zuten mutilaren hitzek Regina, azken urte hartan Gabinori eta Gabinoren gaixotasunari emana?, non bihotza haustera balihoakio bezala sentitu baitzen; eta, halere, Domingori zerbait esateko gogoa piztu zitzaion, sabel irauliak hitzak ekartzen zizkion mihira, esker onekoak batzuk, baita hitzik zuhurrenak ere: kontuz, seme, ez egin horrelakorik, hil nahi ez banauzu behintzat?,
|
baina
ohartu zenean ezen hitzak negarrerako bidea urratuko ziola, ezpainak ere dardarka jarri zitzaizkion une batez?, isilik egotera deliberatu zen; zorionez, hantxe zegoen izeba Ernestina ere, zeinak esan baitzuen:
|
|
|
Orduan, baina, malguki batek katapultaturik bezala, lubakitik ziztuan irten zen Ada, senetik zetorkiòn erreakzio ezin azkarragoan, senak itsututa, itxura batean, baita zuhurtasunari tarterik uzten ez ziòn solidaritatezko jarrera erabateko batek ere, eskua luzatzera bultzatu zuena ondorioei erreparatu gabe, eskua ez ezik burua ere galtzeko arriskuan ipiniz?, sarjentuaren alferrikako oihuen artean: ...batean aurkitu zuen Adak bere burua, tapaki baten azpian, zauriak benda batzuek lotuak eta estaliak, artatu zuèn erizain gizonezkoak orduantxe bukatu zuen, itxuraz, bere lana?, odol-jario geldiezina geldiarazteko saioan; Domingok, beraz. Domingo eta Chaplin, Ada zauritu zuteneko eszena bertatik bertara jarraitu zutenak, erizainaren ondoan zeuden une hartan?, bazekien Adaren larritasunaren berri,
|
baina
ohartu zenean ezen Adak begiak zabaldu zituela, haren parean jarri eta, kokospetik era ezin samurragoan helduta, honela esan zion, ahots hunkituaz:
|
|
|
–hitzetik hortzera ihardetsi zion amak, hitzetan enfasi berezia jarriz; gero, Domingori so eginik, honela jarraitu zuen?: Badakit, bai, guztia bihotz onez egin duzula, baina bihotza ez da batere fidagarria buruak laguntzen ez badio, eta zuri hori gertatu zaizu, aitor ezazu, hura esan ahala, Reginak era deigarrian so egin zion Ernestinari, laguntza bila zebilelako keinu ezin nahasizkoan,
|
baina
ohartu zenean ezen Ernestinak begiak beheratzen zizkiola, begi beheratze hura haren desadostasunaren seinaletzat edo harturik, hizketan jarraitzea erabaki zuen, eztabaidari amaiera on bat emateko ahaleginean?: Baina etorri zara, eta hori da inportanteena:
|
|
|
bai, bulldog bat behar zuen, haren andregaiak ere halakoa baitzuen azala, zurezkoa, itxura batean; gero, baina, pilotua kabinan sartu eta motorra abian jarri zuenean, guztiz aldatu zen egoera: inguruan zarata eta zalaparta izugarria zegoen, eta berak ere, hots burrunbatsuetatik babesteko, hatzak belarrira eraman zituen,
|
baina
ohartu zenean ezen Domingok ez zituela eraman, berak ere kendu egin zituen; aitak, izan ere, abioiak eta mutilen kontua zirela esan zion, baina berak. Adak, mutilak adinakoa zela erakutsiko zion aitari, bai horixe, ongi erakusten ari zitzaion orduko, albora begiratu eta Damasoren aurpegia ikusi baitzuen, izuak hartuta, begiak erdi itxita!; Domingok esan zionez, abioiak, hegan egin aurretik, lasterka egin behar zuen, eta etorkizun hurbilari begira jarri zen, abioiak noiz lasterka egingo; pazientzia ez zen, baina, Adaren bertutea, eta minutu hura, pilotuak abioia martxan jarri zuenetik abioia lasterka jarri artekoa?
|
|
|
–Entzun diozu pilotuari: gizonen kontua da?
|
baina
ohartu zenean ezen Adak muturra okertu eta beste aldera begiratu zuela erdi haserre, Domingok besotik heldu, eta honela esan zion?: Inauterietan eramango zaitut, beharbada, biplaza batean?
|
|
|
hura, baina, ez zen irri estatiko bat, gero eta irriagoa zèn irria baizik, gero eta zabalagoa, alegia?, barre ere bihurtu zena ezinbestean, baita barre algara ere, segundo gutxiren buruan, gorputzaren aurrerakako mugimendu batean, zeinak baitzuen malgukiarenaren antz handia, noiz eta mugimendua eragozten dion erresistentzia, zapaltzen duen hanka edo eskua? kentzen zaion; Nikolaik, lehen mementoan, kideari lagundu nahi izan zion, jakina, hargatik jarri zuen pixontzia lurrean, mugimendu erreflexu bizi batean?,
|
baina
ohartu zenean ezen Teofilo Maria barrez hasi zela, ez hasi bakarrik, jarraitzeko asmoa ere bai baitzuen, antza, haren barre gero eta zaratatsuagoak aditzera ematen zuenez, ganbarako agertokian bera balitz bezala dibertitzen ari zen bakarra?, sutan jarri zen, bere onetik aterata; eta, Teofilo Maria pistolaren tirabidean jarrita, esan zion:
|
|
|
Oka eginda gero ere, nora ezean bezala egon zen Grigori segundo gutxi batzuetan, bere lekua aurkitu ezinean edo;
|
baina
ohartu zenean ezen Nikolaik Nazario destatu eta pistolari eusten ziòn eskua dar dar batean zuela, erreakzionatu egin zuen:
|
|
|
Ez nuen haren atseginerako erran,
|
baina
ohartu nintzen atsegin zuela nire errana.
|
|
|
HAIZEA oso pozik, eta zerbait esatera doa,
|
baina
ohartu eta mutu.
|
|
|
Joxe Aranzabalek kontatzen du, nola euskaraz ez zekiten herritarrek ere jotzen zuten astekarira, esaterako, euren familiartekoren bat ezkontzen zenean argazkia astekarian jartzeko eskatzera. Hasieran harrituta geratzen omen ziren,
|
baina
ohartu ziren hain hurbileko informazioa eskaintzeak euskaraz irakurtzera ere bultzatzen zituela herritarrak.
|
|
|
Oka eginda gero ere, nora ezean bezala egon zen Grigori segundo gutxi batzuetan, bere lekua aurkitu ezinean edo;
|
baina
ohartu zenean ezen Nikolaik Nazario destatu eta pistolari eusten ziòn eskua dar dar batean zuela, erreakzionatu egin zuen:
|
|
|
huraxe besterik ez zuen Teofilo Mariak behar!; izan ere, ikusirik ezen zorte gaiztoa etsaiaren lerroetara igaro zela, halako arnasaldi bat hartu zuen, irri batean itxuraldatu zena: ...stean, baita barre algara ere, segundo gutxiren buruan, gorputzaren aurrerakako mugimendu batean, zeinak baitzuen malgukiarenaren antz handia, noiz eta mugimendua eragozten dion erresistentzia –zapaltzen duen hanka edo eskua– kentzen zaion; Nikolaik, lehen mementoan, kideari lagundu nahi izan zion, jakina –hargatik jarri zuen pixontzia lurrean, mugimendu erreflexu bizi batean–,
|
baina
ohartu zenean ezen Teofilo Maria barrez hasi zela –ez hasi bakarrik, jarraitzeko asmoa ere bai baitzuen, antza, haren barre gero eta zaratatsuagoak aditzera ematen zuenez, ganbarako agertokian bera balitz bezala dibertitzen ari zen bakarra–, sutan jarri zen, bere onetik aterata; eta, Teofilo Maria pistolaren tirabidean jarrita, esan zion:
|
|
|
Orduan, baina, malguki batek katapultaturik bezala, lubakitik ziztuan irten zen Ada, senetik zetorkiòn erreakzio ezin azkarragoan –senak itsututa, itxura batean, baita zuhurtasunari tarterik uzten ez ziòn solidaritatezko jarrera erabateko batek ere, eskua luzatzera bultzatu zuena ondorioei erreparatu gabe, eskua ez ezik burua ere galtzeko arriskuan ipiniz–, sarjentuaren alferrikako oihuen artean: ...Adak bere burua, tapaki baten azpian, zauriak benda batzuek lotuak eta estaliak –artatu zuèn erizain gizonezkoak orduantxe bukatu zuen, itxuraz, bere lana–, odol-jario geldiezina geldiarazteko saioan; Domingok, beraz –Domingo eta Chaplin, Ada zauritu zuteneko eszena bertatik bertara jarraitu zutenak, erizainaren ondoan zeuden une hartan–, bazekien Adaren larritasunaren berri,
|
baina
ohartu zenean ezen Adak begiak zabaldu zituela, haren parean jarri eta, kokospetik era ezin samurragoan helduta, honela esan zion, ahots hunkituaz:
|
|
|
Regina eta Maria Bibiana, hasieran, elkarrekin joaten ziren sendategira,
|
baina
ohartu zirenean, bizpahiru egunetan elkarrekin bertaratu ondoren, eraginkorragoa zela goiz arratsaldeak banatzea, halaxe joaten hasi ziren, goizetan Maria Bibiana eta arratsaldeetan Regina, alderantziz ere bai, noizean behin; Reginak –ama zen neurrian, oilaloka bat ere bazen, egoerak oilalokago bihurtzen zuena– guztia jakin nahi izaten zuen –egun bakoitzean zer zuten gosaltzeko, ze... bazterrak ere nahasten zituen, noiz edo noiz...; gainera, beti lanpetuta zebilèn sendategiko zuzendariarekin ere –Gibelalde doktorearekin– egoten ahalegintzen zen, eguraldiari buruz edo beste zernahiri buruz bi hitz egiteko besterik ez bazen ere, hitz egiten zutena hitz egiten ez zutenaz hitz egiteko aitzakia hutsa balitz bezala, Regina halako zerbait ere esaten ari baitzitzaion, ausaz, halakoetan:
|
|
|
–hitzetik hortzera ihardetsi zion amak, hitzetan enfasi berezia jarriz; gero, Domingori so eginik, honela jarraitu zuen–: Badakit, bai, guztia bihotz onez egin duzula, baina bihotza ez da batere fidagarria buruak laguntzen ez badio, eta zuri hori gertatu zaizu, aitor ezazu –hura esan ahala, Reginak era deigarrian so egin zion Ernestinari, laguntza bila zebilelako keinu ezin nahasizkoan,
|
baina
ohartu zenean ezen Ernestinak begiak beheratzen zizkiola, begi beheratze hura haren desadostasunaren seinaletzat edo harturik, hizketan jarraitzea erabaki zuen, eztabaidari amaiera on bat emateko ahaleginean–: Baina etorri zara, eta hori da inportanteena:
|
|
|
Hainbesteraino hunkitu zuten mutilaren hitzek Regina –azken urte hartan Gabinori eta Gabinoren gaixotasunari emana–, non bihotza haustera balihoakio bezala sentitu baitzen; eta, halere, Domingori zerbait esateko gogoa piztu zitzaion –sabel irauliak hitzak ekartzen zizkion mihira, esker onekoak batzuk, baita hitzik zuhurrenak ere: kontuz, seme, ez egin horrelakorik, hil nahi ez banauzu behintzat–,
|
baina
ohartu zenean ezen hitzak negarrerako bidea urratuko ziola –ezpainak ere dardarka jarri zitzaizkion une batez–, isilik egotera deliberatu zen; zorionez, hantxe zegoen izeba Ernestina ere, zeinak esan baitzuen:
|
|
|
bai, bulldog bat behar zuen, haren andregaiak ere halakoa baitzuen azala, zurezkoa, itxura batean; gero, baina, pilotua kabinan sartu eta motorra abian jarri zuenean, guztiz aldatu zen egoera: inguruan zarata eta zalaparta izugarria zegoen, eta berak ere, hots burrunbatsuetatik babesteko, hatzak belarrira eraman zituen,
|
baina
ohartu zenean ezen Domingok ez zituela eraman, berak ere kendu egin zituen; aitak, izan ere, abioiak eta mutilen kontua zirela esan zion, baina berak –Adak– mutilak adinakoa zela erakutsiko zion aitari, bai horixe, ongi erakusten ari zitzaion orduko, albora begiratu eta Damasoren aurpegia ikusi baitzuen, izuak hartuta, begiak erdi itxita!; Domingok esan zionez, abioiak, hegan egin aurre... hain bakar sentitu zen, non amari beso batetik heltzeko tentazioa etorri baitzitzaion –Maria Bibiana zegoen beste besoari helduta–, baina ez, berak gainditu behar baitzuen froga, berak bakarrik, mutil ausart batek bezala; jarraian, abioiak lasterrari ekin zion, gero eta lasterrago –baita Adaren bihotza ere–, hegan egin zuen arte, noiz eta mirari baten aurrean balego bezala sentitu baitzen; gogoa ere etorri zitzaion, ausaz, oihuka hasteko –miraria, miraria! –, baina hitz egiteko gai ere ez zenak nekez egin zezakeen oihu, hain zegoen sorginduta eta mementoaren xarmak harrapatuta!; gero, Domingo korrika ikusi, eta bera ere haren atzetik abiatu zen, orduan bai, arestian gordetako oihu guztiak jaurtitzen zituela:
|
|
2010
|
|
|
Atentatuen eta langabeziaren ondorioz gora egin du. Ingurumenarekin kezkatuta bizi gara orain, eta iraunkortasuna ziurtatuz bizi behar dugula barneratu dugu;
|
baina
ohartu ez arren, baina bada beste kutsadura mota bat: antsietatea.
|
|
|
Bera aspaldidanik da independentista, baina orain urte batzuk arte gutxiengoa ziren hala pentsatzen zutenak; orain, berriz, independentista ez direnak ere subiranotasuna eskatzen hasi dira: Independentzia nahi izanez gero, ezetz esango dizute,
|
baina
ohartzen dira hori dela irtenbide bakarra. Arazoak etengabeak direnez, jendea nekatu egin da, eta beste bide bat urratzeari ekin dio.
|
|
|
–Badakizu zuretzat lan bat nuela, laborategietan, eta oraindik ere hortxe duzu, nahi baduzu??. Eta ni, bai bainekien, edo susmoa bainuen kale itsu batean sartzera nindoala, zalantzan bezala geratu nintzen,
|
baina
ohartu nintzenean Teok modu berezian so egiten zidala, so harekin esaten ariko balitzait bezala: –Nik ere behar zaitut, Damaso, eta orain, horrela nagoela, ez didazu hutsik egingo, ezta??, ez nintzen ezetz esatera ausartu.
|
|
|
itxuraz nahieran bizi arren, kaiola barneko ibilbidearen esparruan zebilen beti. Motorra hartu eta kilometro mordoa egitea gustatzen zitzaion, errepide galduen artean libre sentitzeko,
|
baina
ohartzen zen itxurazko askatasuna besterik ez zela hura. Botereak begipean eta mendean zeukan,.
|
|
|
" Badakizu zuretzat lan bat nuela, laborategietan, eta oraindik ere hortxe duzu, nahi baduzu...". Eta ni, bai bainekien, edo susmoa bainuen kale itsu batean sartzera nindoala, zalantzan bezala geratu nintzen,
|
baina
ohartu nintzenean Teok modu berezian so egiten zidala, so harekin esaten ariko balitzait bezala: " Nik ere behar zaitut, Damaso, eta orain, horrela nagoela, ez didazu hutsik egingo, ezta?", ez nintzen ezetz esatera ausartu.
|
|
|
" Hire ikurra eguzkia dun". Badakit ene izaeraren ezaugarria dirdiratzea dela
|
baina
ohartzen naiz ene betebehar horren sakontzea dela, ondotik horren arabera jokatzeko. Harritzen naiz nola hori hainbesteraino ahantzia dutan.
|
|
2011
|
|
|
Zergatik? 2009an Europako eta iaz eskualdeetako bozketetan parte hartu genuen, eta horren jarraipena da. Garai batez uste genuen besteekin lan eginez aitzinaraziko genuela eztabaida, tartean Modem zentristekin batuz,
|
baina
ohartu gara ez zuela ezer ekartzen eta beranta hartu genuela. Beraz, oraindik goiti, EAJren izenean aurkeztuko gara ahal bezainbat.
|
|
|
Musika munduko hainbat pertsona" lan egiteko beste modu bat garatzen" hasi zen, Erkiziaren hitzetan. Inguruneko soinuak erregistratzeari ekin zioten, gero horiekin musika egiteko asmoz;
|
baina
ohartu ziren konposaketetarako erabiltzen zuten materiala baino gehiago pilatzen zitzaiela. Esku pribatuetan geratzen ari zen material hori guztia, eta" beste pertsona batzuentzako interesgarria izan zitekeela pentsatu genuen", dio.
|
|
|
Ezin etxekoak izorratu gabe bizi, betiko maitasunaren izenean. Beñatek eta Uxuek hori ikusi dute, nik ere bai, aspaldi,
|
baina
ohartu naiz tristezia bizian jartzen nauela onartu beharrak. Eta onartu beharra dut, arimaren etsairik handiena eliza bera dela onartu behar den bezala edota herritarren segurtasunaren kontrakorik kontrako itsusiena polizia bera dela onartu behar den bezala.
|
|
|
Eta ni ere etxera nindoan, neure anaien gibeletik,
|
baina
ohartu nintzenean, bat batean, zu ez zinela gurekin udaletxeko jarlekuan egon, gibelera egin nuen eskolarantz, non lanean aurkitu baitzintudan.
|
|
|
Askotan gure ekintzak burutzerakoan ahaztu egiten dugu hori, elkartasunaren beraren beste urrats bat dela konturatu gabe. Jokaera horrekin, beharbada, jendearekiko atxikimendua adieraziko dugu,
|
baina
ohartu gabe, herri izaera galtzen laguntzen ari gara?. Roberto Acebes Quel, Gara,.
|
|
|
Giltza bazeukan arren, guztiz segurtatu nahi zuen etxea hutsik zegoela. Une batez atea jotzeko gogoak eman zion,
|
baina
ohartu zen auzokoek kolpeak entzun zitzaketela. Seguruenik atso sudurluze haietakoren bat adi egonen zen harrezkero, txirrinaren hotsak erakarrita.
|
|
|
Mikelek ahoa zabaldu zuen,
|
baina
ohartu zen aldez aurretik prestaturiko eta behin eta berriz errepikaturiko hitzetatik bat ere ez zuela oroitzen. Lucíaren aitonak jakin minez begiratzen zion gurpildun aulkitik.
|
|
|
Esatarien hizketa estandarizatzen ere saiatu dira; egia da nire hizketak ez direla inoiz oso estandarrak izan, baina botatzen nauten arte horretan jarraituko dut.5 Inoiz pentsatu duzu... " oraingoan pasatu egin naiz". Bai,
|
baina
ohartu naiz pasatu naizela edo esandakoa lekuz kanpo zegoela uste dudanetan, jendeak horrekin erreakzionatzen duela; gutxien espero duzunarekin.
|
|
|
lurrikara, itsasikara, tsunamia eta, dena borobiltzeko eta ondorioz, Fukushimako zentral nuklearraren erradiazio isuria (10.000 hildako, 600.000 ebakuatu (non sartuko dira?). Suntsipena, deskalabrua, heriotza, naturan ere hondamena... Hemendik hain urrutira ere joan gabe Libia dugu, bertan ere batzuek besteak hiltzen dituzte, berriro ere, heriotza, suntsipena, hondamendia... munduaren bukaera.Eta hori guztia ikaragarria da, latza benetan,
|
baina
ohartu naiz urrun daudela puntu horiek, beraz, ez minik ez oinazerik ez dugula sentitzen gure bihotzean, haragian. Sakana astindu eta jipoitu duen gertaera krudela jazo da, ordea, pasa den asteburuan. 16 eta 17 urteko bi neska hil dira trenak harrapatuta; hurbileko neskak, denok ezagutzen genituenak, edo, gutxienez, beren familiak ezagutzen genituen. Eta orduan, bai, orduan mina, oinazea, etsipena, ezintasuna, amorrua... sentitzen ditugu, momentu jakin batzuetan nola egin aurre ez dakigula.Nola da posible bizitzaren hasieran dauden bi neskato hiltzea modu ikaragarri, tragiko horretan?
|
|
|
Orduan, azken finean, zer da garaile izatea, zer da handi izatea, zer da mundua konkistatzea? Azken finean ameskeria bat bezala da, ze saiatu behar dugu mundua konkistatzen, saiatu behar dugu egoten ahalik eta erosoen, saiatu behar dugu bizitzen, saiatu behar dugu jabe izaten,
|
baina
ohartuz baita ere muga bat badagoela eta gainera muga saihestezina, hor, denentzako berdina.
|
|
2012
|
|
|
Euskadi eredua aldarrikatzen duten bakoitzean, Espainia eta EAEren arteko distantzia nabarmentzen duten bakoitzean EAJren aldeko mezua zabaldu eta EAJren lurra ereintzen ari dira. EAJk hariak izan nahi ditu guztiekin, baita PPrekin,
|
baina
ohartzen ari da alderdi popularrak ildo gogor eta defentsiboari helduta jarraitzen badu kaltegarri izan daitekeela. EAJ jakitun da lehiakide nagusia koalizio independentista izango dela.
|
|
|
Jonek erantzutekoa egin zuen,
|
baina
ohartu zen Mirenek arrazoi zuela. Oso zitekeena zen inoiz ez jakitea nork bidali zion eskutitz hura, ezta zergatik bidali zion ere.
|
|
|
Egun iluna zen, eta lokalaren kartel keinukariak are gehiago tristatzen zuen Langraizko espetxeko errepidea. Dasilva autoa ixten saiatu zen urrutiko agintea sakatuz,
|
baina
ohartu zen giltza erabili behar zuela aseguru etxeak bidalitako kafeontzi gorri harekin. Batzuetan bizitza krudela zen.
|
|
|
ertainekoa zen; gorpuzkera lerden eta segailak eta bizkar zabalak argi erakusten zuten gizaseme sendoa zela, bizitza ibiltariaren neke guztiak eta klima aldaketak eramateko gai, ez hiriburuko bizimoduaren galdukeriak ez arimako ekaitzek garaitu ez zutena; belusezko longain hautsez beteak, beheko bi botoiak soilik loturik baitzituen, ikusgai uzten zuen alkandora zuri makulagabea, ondo hezitako gizon txukuna zelako seinale; eskularru zikinduek haren esku txiki aristokratikoen neurrira berariaz josiak zirela ematen zuten, eta haietako bat erantzi zuenean, harritua utzi ninduen hatz zurbilen argalak. Haren ibilera laxoa eta nagia zen,
|
baina
ohartu nintzen ez ziela besoei eragiten: izaeraz barnerakoi samarra zelako adierazgarri nabaria.
|
|
|
AIMAR zerbait esatera doa,
|
baina
ohartuko da kalabaza purea dutela bazkaltzeko.
|
|
|
Semea ez den norbait ikusten ari da ama. Ez dira egun asko amaren maitalea hil dela, eta semearen senak antzematen du amaren begiradan dagoena amorantea dela, semea ohart da amak berari begiratzen diola,
|
baina
ohart da, halaber, amaren eta amorantearen arteko zubia dela bera, ez beste ezer.
|
|
|
—Krokodilo batek usuki egina zuen,
|
baina
ohartu da bera ere jateko gai garela eta fite hastandu da! —eta irri karkailak.
|
|
2013
|
|
|
Ikastaro bat egin nuen, eta gaia asko gustatu zitzaidan. Ni eskolan beti txarra izan naiz,
|
baina
ohartu naiz gaia interesatzen zaidanez, landareen izenak eta propietateak segituan ikasten ditudala. Pixkanaka joan naiz ikasten.
|
|
|
Natxo de Felipek ‘euskara erdi funtzionarioen esku geratu dela’ dioenean ez dakit zer den atzean duen dena. Nolanahi dela ere, bizitza euskal kulturgintzari eskaini dion sortzaile batek senti lezake herrietako kultur programazioetan bere emanaldietarako dirurik ez dagoela, ezin duela biziraun,
|
baina
ohartzen da programazio hori bulegotik egiten duen kultur teknikariak soldata ziurtatuta duela herririk koxkorrenean ere. Ehunka kultur teknikari ordain ditzake sortu dugun sistemak, baina Oskorri batek pertsiana ixterainoko egoera bizi lezake.
|
|
|
Jakintzaren arloan sarritan gertatzen da hori. Gauza bat baieztatzeko gogo bizia edo interes ideologikoa dagoenean, berau frogatzeko balio duten datuak aurkitzen dira,
|
baina
ohartuta nahiz oharkabean saihesten problematikoak direnak. Aldero hori dexente sumatzen da euskararen jatorriaz eta euskal iragan urrunaz ari direnengan.
|
|
|
Nor da igitaiak saldu dituela diozun Gilen Paris delako hori? Kokoherrin ez dugu sekula igitairik behar izan nor eta auzapezak dirudi Kokoherri guztian Gilen Paris delakoari buruz ezer ez dakien bakarra,
|
baina
ohartu da halere, asko eta askorendako irrigarri gelditzen ari dela eta deitorapena azaldu du. Zergatik ez didazue lehenago deitu?
|
|
|
Lorek zabaldu zuen ahoa ihardokitzeko
|
baina
ohartu zen, igurikatzen zuen parada, eskaintzen ziola. Biziki ongi, erranez, onartu zuen Lorek berria, ikara arin batekin ahotsean. Uste duzu baitezpadakoa dela gu bientzat. Bai, ziur naiz kausituko dugula egiteko hori, ikusiko duzu.
|
|
2014
|
|
|
Aurpegia itxuraldatu egin zitzaion. Ander ez zegoen ongi ikusteko posizioan,
|
baina
ohartu zen argazki bat zela.
|
|
|
Paper solteak zirriborratzen ditut, egunetako aparrean galtzen diren orrietan, euri hotzak berridatzi eta itzultzen dizkidan kaier merkeetan. Propagandazko bolalumekin idazten dut, kalezuloetan barreiatzen ditudan zati irakurgaitzetan, bistatik galdu
|
baina
ohartzeke bizkarrean iltzaturik daramatzadan ohartxoetan.
|
|
|
Ze ohartzen ez bahaiz ez duk hire errua: tontoa haiz;
|
baina
ohartzen bahaiz, orduan ez haiz tontoa, orduan sasikume traidorea haiz!
|
|
|
Ados,
|
baina
ohartzen dizut izugarri goraipatu zaitudala.
|
|
2015
|
|
|
Yosemitekoa ere aipatzekoa da, sekulako zuhaitz puskek eta amaiera gabeko ur jauziek txiki utzi zizkiguten ordura arte handitzat genituenak. Musikalki konparazio bat eginez gero, parke naturaleko ikusgarritasuna sentitu arte, baxua gitarra baino handiagoa zela argi nuen,
|
baina
ohartu gabe nengoen kontrabaxuak ere badaudela naturaren eremuetan. Begirada parajeetatik kendu gabe, eta bidean atzera begira abiatu ginen Gardnervilleko Jaialdira, han geneuzkalako bi emanaldi hitzartuta.
|
|
|
Gaztea nintzen, eta idealista samarra. Inperioaren ideiak zabaldu nahi nituen,
|
baina
ohartu nintzen ez nuela zer irakatsi hemengo umeei. Haien hizkuntza, ohiturak eta abar, zuzenak ziren, guztiz inperialak.
|
|
|
sakona, malkarra eta iluna. Xendra bat sigi saga jaisten zen mendian behera,
|
baina
ohartu ginen lur jausiek erabat hondatu zutela bidea. Jaitsiera arriskutsua egin genuen eroritako harkaitzen artean.
|
|
|
Helduek bakarrik izan ohi duten nahigabea islatzen dutela haren begi etsiek, orbandu gabeko zauri bat egin berri duenaren mina. Eta, ez daki zer den,
|
baina
ohartu da aitak egin berri dion iragarpenaz gain, beste zerbait ere gertatzen zaiola.
|
|
|
autoritarismo eta nagusikeria guztien erro errotiko arbuioa, indibidualismo ezin garaituzko bat, formalismoen eta zurrunkerien gaitzespen sakona, epelak eta txepelak ezin jasan ia fisiologiko bat... Hori dena ondare positiboaren aldean jarriko nuke,
|
baina
ohartzen naiz, halaber, zain anarkiko horrek badituela bere gaitzak eta makurrak ere, hala nola estetizismoaren arriskua, fribolizaziorako joera, antolamendurako hozkia, eta ekintzarako antzutasuna. Inor ez da perfektua.
|
|
|
Euskalki guztiendako ortografia arau egokienak aurkitzea da gure nahia. Lankide askok agertu dituzte euren iritziak,
|
baina
ohartu garenez, gehienek ez dute euskal literaturaren ikuspegi orokorra, ez dute ezagutzen Hego Euskal Herriko egoera. Euskara lapurtarrean idatzitako eliza liburuetako ohiturak baizik ez dituzte gogoan9.
|
|
|
Orobat, Kutxako langileen artean banatzen zituen berari zegokion beste sos plus bat ere, helburu jakin batzuen erdiestearen sari, eta molde ezberdinetan banatu ere: ikasketa laguntzak, burtsak, etab. Urte batean, Urmenetari kontuan sartu zioten delako plusa urtarriletik aurrera,
|
baina
ohartu zenean, gelditu egin zuen ordainketa, eta agindua eman zuen, ordura arte ukan hura, ondoko hileetako soldatatik kentzen joan zitezela.
|
|
|
Bi gazteak Euskal Herriko Ligan xapeldun ziren joan den neguan
|
baina
ohartu daitezke ozka bat goragoko mailan ari zirela. Horrelako esperientziekin ikasiko dute eta aitzinatuko dira.
|
|
2016
|
|
|
Mujikak dioenez, ordea, eskaintza" berritu beharra" zegoen, eta familiei bideratzea erabaki dute. " Orain arte erantzun oso ona izan du produktuak,
|
baina
ohartu ginen bere gorenera iritsi zela eta salmentak beheraka zihoazela. Egunero ibili behar da eskaintza berritzen; ez turismo alorrean soilik".
|
|
|
Esklabotasunera jaiotzea baino beste ondarerik jaso ez duten milioika lagun hurkorekin hastera nindoan;
|
baina
ohartu nintzen ezen, irudiaren hunkigarritasuna gorabehera, ezin nuela irudia niregana hurbilarazi, eta imajinan ageri ziren dohakabeen samalda izugarriak adia kendu besterik ez zidala egiten.
|
|
|
Baina oharkabean alde egina zen, ni auzi mauzitan nenbilen bitartean, eta kalean behera hamar edo hamabi urrats eginak zituen erabakia hartu nuenerako; eta salto batean joan nintzaion atzetik nire proposamena nekienik eta erarik egokienean egiteko;
|
baina
oharturik ezen masaila bere ahurraren kontra erdi bermaturik zeramala, pentsakor dabilenaren urrats pausatu eta laburrekin, eta urratsez urrats zihoala begiak lurrean finkaturik, buruan jarri zitzaidan bera ere auzi mauzi berdinetan murgildurik ibiliko zela.
|
|
|
Gainera, goizetan esnea ematen ziguten, eta arratsaldeetan gazta, amerikarren opari. Gure adina zela eta, ez genekien askorik bizitzaz,
|
baina
ohartzen ginen asteburura iritsi baino lehen agortzen zela dirua etxean, nahiz eta amak ere laguntzen zuen, prakak josten baitzituen hiriko tailer baterako.
|
|
|
Asiainek bere ekipoaren zintzotasuna defendatu zuen,
|
baina
ohartu zen fede handirik gabe mintzatzen zela. Bera ere ez zegoen guztiz seguru bere lankideez:
|
|
|
Nor bestela? Senak, usnak ez bide dio huts egin,
|
baina
ohartu da arin ere arin jokatu duela bere buruaren segurtasunari dagokionean, ez baitauka aldean armarik, zeukana Aranbeltzako poliziaren esku gelditu baitzen artxibaturik, epaiketara begira, arriskutsua eta inondik ere armaturik datekeen gizon horrengandik babesteko soilik bada ere.
|
|
|
2 Noiz edo noiz erabiliko zenuen tresna duzu irudian,
|
baina
ohartu zara zer informazio
|
|
|
Nahiz eta ikerketa lana antzinakoa izan, horren froga zehatzik ez dute aurkitzen. Ez da hau gure helburua,
|
baina
ohartzen gara elementu komunak daudela ikerketa horietan.
|
|
|
2 Noiz edo noiz erabiliko zenuen tresna duzu irudian,
|
baina
ohartu zara zer informazio agertzen den bertan?
|
|
|
Mujikak dioenez, ordea, eskaintza" berritu beharra" zegoen, eta familiei bideratzea erabaki dute. " Orain arte erantzun oso ona izan du produktuak,
|
baina
ohartu ginen bere gorenera iritsi zela eta salmentak beheraka zihoazela. Egunero ibili behar da eskaintza berritzen; ez turismo alorrean soilik".
|
|
|
Ez,
|
baina
ohartu naiz nola jokatu duzun azkenaldian eta horrek gauzak gogorarazi dizkit.
|
|
2017
|
|
|
Niretzat ariketa berria zen eta gustura hasi nintzen, baina onartzen dut azkenekoetan neure burua harrapatuta, kateatuta ikusi dudala, zaila egin zaidalako hainbat gauza kritikatu, esan edo azpimarratzea. Uste nuen kritikatzeko zailtasunak izatea euskal literaturan bakarrik gertatzen zela,
|
baina
ohartu naiz bertsotan are zailagoa dela, eta horrek kronika txarragoak eginarazi dizkidala. Mundu txikia da, estima handia diozu jendeari, eta askotan gauza bat esan nahi eta ezinean gelditzen zara.
|
|
|
Nolanahi ere, gaueko zoraldiei utzi badiet ere ezin inolaz garaipenaz hitz egin, orain egunez egiten baititut, leherrenak eta senperrenak. Lehen lasai antxean ematen nituen egunak nire ohizko zeregin xumeen artean,
|
baina
ohartzen hasi nintzen gero eta maizago joaten zitzaidala gogoa nire eginkizunetatik kanpora, eta gogoaren atzetik begia, liburuak eta paperak utzi eta gela garbitzen edo beste edozein lanetan ari zen Ines edo Isabelengan jartzen bainuen begirada, eta begiek inor ikusterik ez bazuten oinak hasten zitzaizkidan lanean, harako sasimirari haren alderantzizkoa eginez, alegia, tentabidea niregana ez bal... Nik ez dakit ama nahiz alaba ohartzen ote ziren nire jokaera hartaz, baina, emakumeen burubideak Jaungoikoak sortutako misterio eta ezkutuki ilunena baldin bazaizkit ere, baietz esango nuke, gutxien gutxienik gau ilunean haien gela parean bietakoren batekin ia ia estropozo egin nuen gau harez geroztik batak zein besteak antzeman didatela bitxi eta parte txarreko irrikaren bat darabildala.
|