|
2001
|
|
|
Nia ezagutzaren oinarrizko baldintza da,
|
baina
ni hori zer den ez dago argi, eta ikusiko dugunez hori galdetzeak arazo asko sortuko ditu. Beti ere esperientzia ahalgarri batekin loturan agertzen da.
|
|
|
Jakina da Kantek dedukzio transzendentala guztiz berridatzi zuela Kritika ren bigarren argitaraldian. Egia da Schopenhauer eta Heidegger bezalako filosofo gutxi batzuek lehen argitaraldia hobesten dutela,
|
baina
nire ustez Kanti berari jarraiki behar gatzaizkio. Lehen argitaraldian sintesiaren azalpen psikologikoagoa ematen zuen eta gero funtzionalagoa den bat sortzen saiatzen da, eta ondorengo lanetan bide beretik egin zuen aurrera.
|
|
2003
|
|
|
Beste hitzaldi batzuk, batez ere zuenak, aberats eta negozio gizonenak, entzuten ditudanean, ordea, ni neu atsekabetzen naiz eta zuetaz eta zuen lagunez errukitzen naiz, ezer egin gabe zerbait egiten duzuela uste baituzue. Eta agian zuek, aldiz, ni naizela zorritxarrekoa uste izango duzue, eta egiazko d ustea duzuela uste dut nik,
|
baina
nik zuetaz ez dut usterik, jakin baitakit ederki asko.
|
|
|
— Ederki borrokatu zara, Eriximako,
|
baina
ni orain nagoen tokian egongo bazina, hobeto esanda agian, Agatonek ondo hitz egin ondoren egongo naizen tokian, beldur handian eta guztiz ni orain bezala egongo zinateke.
|
|
|
Zu harritu egiten zara doktrina pitagorikoaren hain jarraitzaile gutxi dagoelako,
|
baina
ni harritzen nauena da orain arte hura bere egin eta jarraitu duen nor edo nor egon izana. Ezin izango dut inoiz nahikoa miretsi doktrina horri heldu diotenen eta egiazkotzat onartu dutenen zorroztasun bikaina; adimenaren indar soilaren bidez halako bortxaketa egin baitiote beren zentzumenei, sentipen esperientziak argi eta garbi aurkezten zienaren aurkakoaz arrazoimenak hitz egin ziezaiela nahiago izanez.
|
|
2004
|
|
|
Makina baten funtzionamendu okerra egon daiteke, baina ez erabilera okerra, ezagutzeko ahalmenetan gerta daitekeen legez. Gorputzak, orduan, gaizki edo ongi funtziona dezake,
|
baina
nire ezagutzeko ahalmenaren kasuan erabilera okerra ala zuzena egingo dut.
|
|
2007
|
|
|
Baina sakon sakonean zera da garrantzitsua: hainbat gauza nahitaez ahoskatu behar dira, ze horri esker bakarrik ahal dezake gizakiak bere burua osatu; eta bereziki puntu horretantxe hartzen du hezitzaileak garapen horren erantzukizuna.) Antzeko erlazioak aipa ditzakegu onarpenaren inguruan,
|
baina
nire asmoa ez da inolaz ere bi manifestazio horien arteko muga zorrotzik ezartzea. Barru barrutik ezaguna da, ordea, konbentzimendu bat ez dagoela presente aldez aurretik finkatutako zerbait bezala, baizik eta berorrek ahoskatze irekian bakarrik irabazten duela bere forma eta, horrekin, bere egiazko errealitatea.
|
|
2013
|
|
|
— Zuk ez duzu sinetsiko,
|
baina
nik bai. Ez dakit nork esan zuen, Dostoievskik edo Voltairek:
|
|
|
Eta irudipena daukat Azurmendik esaten digula hori ez dela posible edo, posible bada, bidean gauza garrantzitsuak geratuko direla. Agian arrazoia dauka,
|
baina
nik bestelakoa azaltzeko bidean urratsen bat eman nahi izan dut.
|
|
2017
|
|
|
Munduzko tresna sareak bakarrik erakuts liezadake jeloskortasuna, tresna sarea egin ordez kontenplatuko baldin banu. Munduko osotasun hori da, bere determinazio bikoitz eta alderantzikatuan ez dago ate atzeko espektakulurik ikusgai jeloskor nagoelako ez bada,
|
baina
nire jeloskortasuna ez da, hain zuzen ere, ate atzean espektakulu bat ikusgai dagoen gertakari objektibo hutsa besteriksituazio izendatuko duguna. Situazio horrek nire faktikotasuna eta nire askatasuna islatzen dizkit batera:
|
|
|
Izate bat da, nire izatea, baina izatearen dimentsio eta modalitate erabat berriekin. Ni naiz,
|
baina
nigandik ezerez gaindiezin batek bereizia, ni hori ni neu bainaiz, baina ez nigandik bereizten nauen ezerez hori. Azken ek stasi bati esker naizen nia naiz, nire ek stasi guztiak transzenditzen dituena, zeren ez baita nik izateko dudana.
|
|
|
Atsekabearen bidez atzematen dut. Beragatik etengabe nago arriskuan mundu batean, mundu horretan,
|
baina
nik ezin dut eduki mundu horren susmoa besterik. Eta Bestea ez zait agertzen izate bat bezala lehenik eratu dena ondoren ni topatzeko, baizik eta izate bat bezala nirekin batera sortzen dena, izatezko harreman jatorrizko batean, non eta bere zalantzagabetasuna eta beharrezkotasuna nire kontzientziarenak berberak diren.
|
|
|
Hasteko, ez badut nire tabako paketea bere lekuan aurkitzen, ez dut esango absente dagoenik; nahiz eta adieraz nezakeen ‘hor egon behar zuela’ Azken batean, objektu material edota tresna baten lekua, nahiz eta zenbaitetan leku zehatz bat egoki dakiokeen, ez da bere izaeratik ondorioztatzen. Horrek leku bat aitor liezaioke soilik,
|
baina
nire bitartez hartzen du tresna batek lekua. Giza errealitatea da objektuetara leku bat datorreneko izatea.
|
|
|
Gogoan eduki behar da, halere, nigandik datorren Bestearen munduaren barruan izatea izate erreala dela; ez da inola ere beharrezkotasun subjektibo huts bat bera munduaren barruan existitzen ezagutarazten didana. Bestalde, ordea, Bestea berez ez dago mundu horretan galduta,
|
baina
nik galarazi egiten dut nire munduaren barruan, hain zuzen ere, niretzat nik ez izateko dudana delako, alegia, nigandik aparte dudalako kontenplatua eta nire helburuetarantz gainditua baizik ez den errealitatetzat. Beraz, objektibotasuna ez da Bestearen errefrakzio hutsa nire kontzientzian zehar, kalifikazio erreal bat bezala baitator nigandik Bestearengana:
|
|
|
Nire begiradak erlazio bat adierazten du bakarrik, munduaren barruan, objektu niaren eta objektu begiratuaren artean, bi masak elkar erakartzen duten bezala distantzian, nolabait esateko. Begirada horren inguruan, alde batetik, objektuak antolatzen dira distantzia existitzen da orain nigandik begiratuenganaino,
|
baina
nire begiradak itxia, zedarritua eta konprimitua; ‘distantzia objektuak’ multzoa atzealde moduko bat da eta begirada nabarmendu egiten da mundua atzeko planoan duen ‘hori’ bat bezala; eta, beste alde batetik, nire jarrerak agertzen dira, begirada ‘mantentzeko’ bitartekoak balira bezala. Horren arabera, nik osotasun antolatu bat osatzen dut, hain zuzen ere, begirada dena; ni objektu begirada bat naiz, hau da, tresna sare bat barne jomuga bat duena eta bere kabuz antola daitekeena, bitarteko jomuga moduko erlazio batean, distantziaz harago presentzia bat gauzatzeko beste objektu jakin bati buruz.
|
|
|
ez agerikoaren dimentsiora. Horrela, begiradaren agerpena atzematen dut izatezko erlazio ek statiko baten sortzea bezala, non terminoetako bat ni naizen, hau da, bera ez dena den eta bera dena ez den bere baitarako hori; eta non beste terminoa ere ni naizen,
|
baina
nire eskumenetik at, nire ekintzatik at, nire ezagutzatik at. Eta termino hori, hain zuzen, librea den Beste baten posibilitate infinituekin erlazioan dagoenez, propietate ez agerikoen sintesi agortezina eta infinitua da berez. Bestearen begiradaz, nire buruari bizi natzaio munduaren barruan finkatuta bezala, arriskuan bezala, erremediorik gabe bezala.
|
|
|
Alabaina, bere begirada begiratzailean, Bestearen presentziak nekez lagun dezake mundua sendotzen; alderantziz, mundukoa izateari uzten dio, niri munduak ihes egitea baitakar. Niri munduak ihes egiteak, ihesa erlatiboa denean eta objektu Besterantz gertatzen denean, objektibotasuna indartzen du;
|
baina
niri munduak ez ezik neuk ere ihes egiteak, ihesa absolutua denean eta nirea ez den askatasun baterantz gertatzen denean, nire ezagutzaren disoluzioa ekartzen du: mundua desintegratu egiten da ostera ere harago munduan integratzeko, baina desintegratze hori ez da emana, ezin dut ez ezagutu ezta pentsatu ere egin.
|