|
2000
|
|
|
Ez du bere kontraesan guztiak filmatuko dituenik. Yoyesfilm artekaitz eta trauskila da
|
baina
horrek ez luke garrantzirik. Yoy es lapurretan ibili da gure muinetan.
|
|
|
Tristea bezain urguilurik gabekoa. Antigoaleko manerak izan zituen festak
|
baina
horretan ez zen gakoa. Euskal eszena, euskal zinema, euskal telesaio eta telesailak ondo badoaz zergatik hain ziren exkasak, kantitatez, maila desberdinetan sarien desioz zeuden finalistak?
|
|
2002
|
|
|
Gizartea ren zerbitzuan egon luketen erakundeak izanik, eta erakunde horien lehengai nagusia jakintza izanik, jakintza hori gizarteratzea izan litzateke unibertsitateenze regin garrantzitsuenetarikoa. Egia da irakaskuntzarenbitartez eta zientzia eta teknologiaren transferentziarenbitartez egiten dela gizarteratze horren alde handi bat,
|
baina
hori ez da nahikoa. Milaka herritar gelditzen diraunibertsitatetik igaro gabe.
|
|
|
Oso garrantzitsua da hau. Pentsa genezake tituluen eskaintza berdina dela herri aurreratu guztietan,
|
baina
hori ez da horrela. Herrien artean desberdintasun nabariak daude, eta, nire aburuz, badira Europan eskaintzen diren zenbait ikasketa, euskal gizartearen beharretarako oso egokiak izango liratekeen arren gure unibertsitateetan ez daudenak.
|
|
|
Unibertsitateko zeregin nagusitzat dut ikerkuntza,
|
baina
horrekin ez dut esan nahi irakasle guztiek ikertzaile izan behar dutenik halabeharrez. Nire iritziz, bideragarria izan litzateke bi eratako irakasleak egotea:
|
|
|
IHEek egiten dutena ezin sailka daiteke hain erraz, denetariko lan motak baitaude. Euskal Herrian diren ikerketa zentroetan ikerkuntza aplikatua da nagusi,
|
baina
hori ez da Europako joera oroko rra. Eu ropako herrietan denetariko ereduak daude baina oso ugariak dira bai estrategiazko ikerkuntza bai oinarrizko ikerkuntza egiten duten institutuak.
|
|
|
Euskal Herrian ere, Oñatin, XVI. mendean. Jakina denez, erakundeunibertsitariohoriek XVII. eta XVIII. mendeetan krisialdi latza pairatzen dute;
|
baina
horrek ez dakar jakinzaleen komunitateendesagerketa: putzu beltzetan hondoratuta dauden erakundehorien alboan bestelako batzuk sortzen dira:
|
|
|
2. Hizkuntza bera da proiektuaren onuragarritasunik nagusiena. Euskal Unibertsitateak egun existitzen diren azpiegituren etorkizuna —EHUrena batez ere— baldintzatu dezake,
|
baina
horrek ez du proiektu berriaren sorrera gelditzeko arrazoia izan behar. Alde batetik, agerian da EuskalHe rrian unibertsitate sistemaren garapen itzela —eredu pribatuan zein publikoan— daukagula; bestetik, arrazoi demografikoengatik ikaslegoaren kopurua beherantz joanez, gure unibertsitateak ikaslego urri hori erakartzeko lehian sarturik daudela.
|
|
2003
|
|
|
Nafarroako euskaldunak ehuneko txiki bat baino ez dira. Arrazoi kuantitatiboak oinarri hartuta murrizketa gehiagoren bidea irekiko dute, Nafarroan euskara eta euskalduntasuna gutxiengo ttipi baten hautua baizik ez dela argudiatuz, etaEu ropari begira dagoen Nafarroa kulturanitza osatzen duten kultura txiki guziek bezala izatea dute,
|
baina
horretarako ez zaie gehiengoaren diru publikoa emanen.
|
|
2005
|
|
|
Ez dut uste El Paisek horrelakorik sekula egingo zuenik Jose Hierro edo Vicente Aleixandre ren heriotzaren biharamunean). (Bai, badakit biharamunagoan zuzendu egin zutela hankasa rtzea, artxibo informatiko baten transmisioan izan zela akatsa,
|
baina
hori ez zitzaien gertatuko, inola ere ez, JoseGa rcia Nietoren heriotzaren biharamunean.)
|
|
|
Elhuyar Entziklopediak eta beste batzuek esaten dute apaiz egiteko zorian zegoela Lauaxeta,
|
baina
hori ez da horrela. Apaiz izateko zazpi urte falta zituen.
|
|
2006
|
|
|
Eta ondoko laukiak informazio bera zifratan ematen du,
|
baina
hori ez ezik oso erreferentzia inportantea ere bai: bost liburu mota garrantzitsuenen hazkundearen neurria azken 10 urteotan, alegia.
|
|
|
2 Artikulua gaiari hurbilketa modura planteatzen da. Helburu nagusia gaia zertan den erakustea da, joera eta eztabaiden nondik norakoak azalduz,
|
baina
horregatik ez diogu uko egiten gure iritzia plazaratzeari, edo noizean behin Euskal Herriko egoerara hurbiltzeari.
|
|
2008
|
|
|
kontua ez da AHT egin gura dela errepideak autoz husteko; kontua da denetik gehiago maxima dela (autobide gehiago, trenbide gehiago, zentral gehiago, errauste planta gehiago, portu gehiago) lurralde politikaren gidari (sailburuak berak esana da hau ere (Berria,): " 800.000 kamioik garraia dezaketen zama garraiatu ahal izango dugu trenez urte batean,
|
baina
horrek ez du esan nahi kamioi horiek errepideetatik kenduko ditugunik [geurea da azpimarra]"). Galdera, berriz, betikoa, eskolan ikasi ohi ziren itaun erretoriko horien tankerakoa:
|
|
|
Prozesuaren ondorioz unibertsitate tituluak homologagarriak izango dira,
|
baina
horrek ez du esan nahi uniforme edo klonikoak izango direnik. Izan ere, berez gertatuko da homologazio hori eta, horri esker, edozein unibertsitatetan egindako ikasketak aitortuak izango dira Europako herri guztietan.
|
|
|
Horrek ez luke izango ez hankarik ez bururik, orain arte izan ez duen bezalaxe. Lanaren eta ikasketen arteko aldiberekotasun hori ahalbidetzeko, ikasketen antolatze eredua moldatu da;
|
baina
hori ez du inork zalantzan jarri. Izan ere, gero eta ikasle gehiagok baliatuko dute aukera hori, bizitza osorako prestakuntza bultzatzea baita unibertsitatearen helburu garrantzizkoenetako bat.
|
|
2009
|
|
|
Aitzitik, bai Karlomagnoren bai Karlos V.aren eta bai hurrenez hurrengo aita santuen xedea Europa batu eta kristaua eraikitzea zen. Inperioaren helburu hori nazio estatua indartzearekin batera desegin zen,
|
baina
horrekin ez zen europar ametsa amaitu; ametsa estatu egitura berrira egokitu baino ez zen egin: inperioaren lekuan, Biltzar edo Parlamentuak proposatzen ziren estatuetan, hierarkia hegemoniko barik.
|
|
|
Artean, inork ez du aditzera eman azpiegoitza delako hori zer izango ote den. Ohiko kalapita sortu zen egitasmoa sustengatzen zuten politikarien artean Bilboko hautagaitza babesteko egindako lanaren inguruan,
|
baina
horrek ez dit asko inporta. Iritzi guztien artean batekin geldituko naiz, hain justu, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailaren Ikerketa Zuzendari izandako Unai Ugalderi Euskadi Irratian entzun niona.
|
|
|
zuzeneko kontzertua ez baitago pirateatzerik. Euskal musikariek ez dute dagoeneko ia dirurik ateratzen diskosalmentatik (grabatzeagatik ere ordaindu egin dute gero eta gehiagok, dela autoprodukzioan dela diskoetxeren batekin lanean),
|
baina
horrek ez dio hesirik jarri sorkuntzari, zorionez, eta aurten bertan lan guztiz ederrak kaleratu dira: Ruper, Anari, Urdangarin, Muguruza, Bide Ertzean, Berri Txarrak...
|
|
2010
|
|
|
Egia esan, deus gutxi litzateke multzo honen garrantzia Elkar eta Ikastolen Elkartearen arteko elkarlana gabe. Esate baterako, elkarlan horri eskerrak multzo honetako berrargitalpenak maila altua du (%75, 5),
|
baina
hori ez balitz huts hutsa litzateke.
|
|
|
Zeintzuk dira arrazoiak? Arrazoi ideologikoak egon badaude, beste sistema batzuk baliatuta, Firefox bereziki, Microsoften nagusigoaren aurka egiten dutenenak,
|
baina
hori ez litzateke nahikoa izango gertatzen ari dena esplikatzeko. Arrazoi teknologikoak ere badaude.
|
|
2011
|
|
|
Baina horretan ez naiz biziki baikorra. Gehienetan baikorra naiz,
|
baina
horretan ez.
|
|
2013
|
|
|
Merkatu eta publiko arazo larria du Euskal Herriko zinemagintzak eta ikus entzunezkoak, oro har; produktu gero eta gehiago egiten da,
|
baina
horrek ez du gero korrelazio zuzenik ikusleekin eta gizartearekin. Ez da irudi arazo bat bakarrik, baina azken urteetako produkzioa ikusita, parte handi bat kulturalki irrelebantea izan da.
|
|
|
Egia esateko, Prinzek onartzen du chomskyarrek ere interakzio mota bat onar dezaketela, zeharkako eragina deritzona. Esaterako, hizkuntzaren bitartez eskura dezakegu informazio berria besteengandik,
|
baina
horrek ez du aldatzen guk nola pentsatzen dugun. Akaso, alda dezake guk zer pentsatzen dugun (174 or.). Prinzek aldarrikatzen duen eragina sakonagoa da, indartsuagoa.
|
|
|
Bigarrenik, postmodernitatearen ekarpena sentiberatasun hori bizitzeko moduan egon liteke; baina susmatzen dugu postmodernisten bizimoduan ez dagoela bizitza burgesetik kanpoko proposamen sinesgarririk. Hirugarrenik, postmodernitatetik jasotzen den kritika ulertzen den arabera, zauri etikoa sakontzeko arriskua dago; beraz, fedearen ondorio etikoak ateratzen dira pobreekin identifikatuz,
|
baina
horrek ez dakar berez fedearen esperientzia; ildo horretatik, lehenago ere aipatutako zelotismoaren joera berriro agertzen zaigu.
|
|
|
Izatekotan, mehetze aldera joan luke, baina ez da agertzen modu nabarmenean. Liburu gehien gehienak 200 orrialdetik beherakoak dira (%72, 6),
|
baina
hori ez da guztiz berria.
|
|
|
Jakin badakigu asko direla euskarari aldekotasuna agertzen dioten enpresak, eragileak eta abarrekoak,
|
baina
hori ez da nahikoa. Izan ere, euskararen normalizazioaren bidean beharrezkoa da urrats erabakigarriak egitea.
|
|
2014
|
|
|
Andereen Bidearen inguruetan, beraz, euskara anitz entzuten zen, kantatzen zuten, fandango batzuk ematen zituzten, musean aritzen ziren edota pilotan. Sorterria maiz izaten zuten gogoan,
|
baina
horrek ez zuen adierazten aberri kontzientziarik. Frantziako edozein soldaduk bezala zeukaten beren sorterria bihotzean:
|
|
|
Baieztapenetik tiraka, azalpenak ere eman behar izan zituzten ondoren. Azalpen horietan, eduki bat zabaltzeko aldien eta bisita kopuruaren arteko harremana noski bazegoela adierazi zuten,
|
baina
horrek ez omen du irakurketa ziurtatzen. Hau da, gerta daiteke eduki bat asko zabaldu bai, baina ez gehiegi irakurtzea.
|
|
2015
|
|
|
Horren harira, noka desagertzen ari da eta hikatzaile berriek tokaz egiten dute parean dutena neska izan arren (neska neska edo mutil neska elkarrizketetan). Eztabaidatzekoa da, hala ere, horrek benetako parekidetasun eredua dakarren ala ez,
|
baina
horri ez diot oratu nahi oraingoan.
|
|
|
Euskararen atzerakada" diglosiaren galerak" ekarri duela esatea" eria sintomek utzi dutelako" hil dela bezain esakune txatxua da. Alegia, eria hiltzearekin batera gaixotasunaren sintomak badoazen modu berean, ordezkatze prozesua nozitzen duten hizkuntzek diglosia ere galtzen dute noizbait,
|
baina
horrek ez du esan nahi sintomak eriaren bizi babeslea direnik, ezta diglosia hizkuntzaren babeslea denik ere. Eriaren heriotzaren zergatia gaixotasuna da, ez sintomen desagerpena.
|
|
2016
|
|
|
Horiek guztiak eztabaidatzekoak dira. Bada diskurtso ofiziala, irabazten ari gara eta halakoak erraten, espainolak itsusiak eta frantsesak itsusiago direla erranez,
|
baina
horrek ez du laguntzen benetan helburuen lortzeko, uste dut, kontzientziak itzarririk atxikitzeko.
|
|
|
Inspirazioa, lagunen artekoa, su horretan ateratzen diren gauzak nahiago ditut," bihar hau egin behar duzu" edo" halako manifestaria antolatuko dugu Baionan eta zuek ere bai hemen, guk hala diogulakotz" erranez goizean norbait jitea baino. Nik hori ez nuen maite eta hura horrelakoa zen,
|
baina
horrek ez du fitsik ikustekorik
|
|
|
Horren ondotik, miliek ikusi zuten, eta milien aurretik LABekoek garai hartan hemen errefuxiatuta zegoen Jon Idigorasek batez ere, ez zirela langile frontea eta fronte militarra erakunde berean ezarri behar, bereizi egin behar zirela. Fronte militarrean erortzeak ukaitea normala delako,
|
baina
horrek ez duelako mindu behar langile frontea. Horrekin ados ziren gehienak, baita militarrak ere, eta haustura horren ondotik pentsatu zuten arlo militarra aparte tratatu behar dela, ez dela nahasi behar ez politikarekin, ez arlo kulturalarekin, ez langile frontearekin...
|
|
|
Franco hil berritan gauzatu zen zatiketa hori. Amnistia bihurtu zen aldarri nagusia,
|
baina
horretan ez zen zatiketarik.
|
|
|
Eta zer pentsatua ematen du. Gure kanpoko proiekzioaren inguruan hausnartzera bultzatzen nau horrek(
|
baina
hori ez da gaurko gaia).
|
|
|
Aldi berean, bertan parte hartzen duten taldeek autonomia dute haien balioen arabera funtzionatzeko. Adibidez, Astrak ez du diru-laguntzarik eskatzen,
|
baina
horrek ez du esan nahi taldeek ezin dutenik eskatu, hala erabakitzen badute.
|
|
2017
|
|
|
Ez nintzen memento hartan Olaeta taldean oraino sartua. Baina egia da alemanek bazekitela gure arraza biziki zaharra zela eta interesatuak ziren, eta Goienetxek egina zuen bere buruarekin, alemanek irabazten baldin bazuten, libro izanen ginela...
|
baina
hori ez zen hola. Gainera, erran behar da Miarritzen ziren soldaduak pausan zirela, deskantsuan, eta ez Errusiako frontean, etsaien tiroen pean.
|
|
|
Jokoaren (giza komunikazioaren) arauak ez eze, jokoaren izaera bera aldatzera arteko aldaketak gertatzen ari dira;
|
baina
horrek ez du esan nahi Lur planeta eta gure hiru zonalde politiko administratiboetan, euskararentzat eta beste hizkuntza hegemoniko eta gutxituetan gauzak modu edo norabide (are gutxiago noranzko) berean aldatzen ari direnik. Komunikazio eta informazioaren teknologiak, gizarte teknologiak diren heinean, gizarteen baitan garatzen, moldatzen eta gertatzen dira, bata bestearengandik bereiztea ezinezko bihurtzeraino.
|
|
2018
|
|
|
Manifestu Komunista n bezala, burgesia klase iraultzailea zelakoan zegoen Marx. Izan ere, burgesiak ordena feudal zaharra irauli eta suntsitu zuen, eta halaxe irakur daiteke manifestu ospetsuan;
|
baina
horrek ez du esan nahi kapitalismoarekin aurreneko faseetan hedatutako indarkeria umotu ahala desagertuko zenik. Gauza bat da burgesiaren izaera iraultzailea, eta bestelako bat da proletalgoaren askapena burgesiaren aurrean gizarte kapitalistan.
|
|
|
Orain artekoa laburbilduz, esan daiteke euskarazko kultur produktuen kontsumoa ulertzeko azken hamarkadetako aldaketa soziolinguistiko kuantitatibo zein kualitatiboak ulertu beharra dagoela. Funtsean, esan daiteke eskola sistemak euskararen ezagutza nabarmen hedatu duela;
|
baina
hori ez da nahikoa izan euskaldundu berriak euskaraz guztiz sozializatzeko. Eta kultura ohiturak, kontsumoa barne, oso lotuta daude sozializazioari.
|
|
2023
|
|
|
Eta, hizkuntza politikaren arloan, autonomia erkidegoari dagokio hizkuntzen tratamendua zehaztea, hizkuntza propioaren aldeko neurriak zilegi bihurtuz, betiere lehen planoa bermaturik. Hizkuntza aukeratzeko eskubidea bermatu behar da,
|
baina
horrek ez du esan nahi hizkuntza tratamendua ezinbesteko orekan oinarritu behar denik. Hizkuntza propioa pribilegiatu daiteke, erabilera normaleko hizkuntza bihurtuz, norbanakoen hizkuntza aukeraketarekin bateragarri bihurtuz.
|
|
|
Baina, era berean, zalantzarik ere ez zen izan 2001ean Donostian, gure herri ahazkor honetan, plazatxo bati Josefina Oloriz izena jartzeko orduan, hiriak izan zituen lehen bi emakumezko zinegotziak aldarrikatu behar zirela eta. Barka iezadazue,
|
baina
hori ez da ‘aterki totalizatzailea’, hemen izan duguna ahanzturaren armada totalizatzaile bat izan da.
|