|
2000
|
|
|
Eta hori prestaketetan eta entsegu kopuruetan uj nabarmen igartzen da. Bestalde, orain arte Estatu espainiarra zen jomuga bakarra,
|
baina
hizkuntza lagun, jauzi egiteko esperientzia ere probatzen hasia da zenbait talde. Era berean, gero eta talde gehiagok, gaur egun bizirauteko modu bakarra dela jabetuta, enpresa bihurtzeko ausardia erakutsi izana pozgarria da.
|
|
|
Nik behintzat ez dut lortu. Artearen hizkuntza unibertsala izango da, konforme,
|
baina
hizkuntza hori erabiliz sortzen diren komunikazioak anitzak dira. Caravaggiok bere koadroak ikusten ditugun guztiekin eta bakoitzarekin hitz egiten du, eta gurekin lortzen duen komunikazioa ez da, noski, orain ehun urteko gure aurrekoekin lortzen zuenaren parekoa.
|
|
2001
|
|
|
J.R. Lodares hizkuntzalaria gogotik saiatu da bere liburuan Francoren hizkuntz politika argitzen. Ideien kontra baietz,
|
baina
hizkuntzen aurka ez zuela jo Francok, dio berak. Bien, ideien eta hizkuntzen kontra jardun zuen Francok, behar zenean behar zena joz.
|
|
|
NafarroakoAlde rdi Sozialistak, Juan Jose Lizarbe buru duenetik, eta PSNtik baino UPNtik gertuago dabilen Vctor Manuel Arbeloa eta Aurelio Arteta bezalako ustezko intelektualen eskutik, sekulako sarraskiak egin ditu euskararen kontra, eta kasu honetan ez du balio eskuindarrak direla esatea —ezkertiartzat jotzen du bere burua NASek— edota euskararen kontrako grina berezkoa dutela pentsatzea. Arazo sakona da benetan Nafarroako sozialistena,
|
baina
hizkuntzari dagokionez, alderdiko militante asko borrokatu dira —hauek ere lehen orain baino gehiago— euskararen alde, eta Jose Luis Castejon Parlamentuaren presidentea rn kasua adibide bat besterik ez da. Nafar sozialisten oposizio lana ezerezean dagoela jakiteak ere ez du argitzen zerg atik gaur egungo jarrera euskararen aurrean.
|
|
2003
|
|
|
Lehenengo hutsunea, soziolinguistikazko ezjakituria zen. Hizkuntzaren corpus aren erronkari aurretik eutsi zitzaion eta glotodidaktikan ere aurrerapausoak ari ziren ematen;
|
baina
hizkuntz estatus aren gorabeherak ia ezezagunak zitzaizkigun.
|
|
2005
|
|
|
Friburgon maisuek eskolak alemanez ematen bazituzten ere, nik apunteak euskaraz hartzen nituen. Euskaraz idazten saiatzen nintzen, bai,
|
baina
hizkuntzak herritik kanpora atzendu egiten dira. Erabiltzen ez den edozein hizkuntza moteldu egiten da.
|
|
|
Orain arte euskaldunok ez dugu geure hizkuntza aintzakotzat hartu. Arrazari, abizenei eta horrelako huskeriei bai,
|
baina
hizkuntzari ez diogu merezi zuen estimua eman. Gu re aurrekoek euskarak etxean egiteko bakarrik balio zuela uste zuten eskuarki.
|
|
|
• Jarrera neutroa, epel samarra erakusten dutenak: ez aldekoa, ez kontrakoa; oro har, ondo ikusten du euskararena,
|
baina
hizkuntzaren egoerak (egiten zaizkion erasoak, atzeraau rrerapausoak) ez du kezkatzen. Bere inguru hurbilean nagusi diren jarre rek agintzen dute beraiengan; normalean bere pentsaera edo ideologiatik hurbilen dagoenalde rdi edo korronte ideologikoarenak.
|
|
2006
|
|
|
Labur esanda, hitzarmen arazoak, jatorrizko hizkuntza zehaztea, klaseak antolatzea, ikasle marokoar eta autoktonoen arteko trukaketa eta beste arazo batzuk, erlijioarena kasu, ikusten ditugu marokoar programan. Hizkuntza eta Kultura Portugesaren Programa kulturartekoa dela esan genezake;
|
baina
Hizkuntza eta Kultura Marokoarraren Programaren kasuan, kulturartekotasuna oso urruti ikusten dugu oraingoz.
|
|
2009
|
|
|
Bestearentzat egokia zer den jakitea suposatzen baitu horrek. Hizkuntza manipulatzea arriskutsua da, beraz,
|
baina
hizkuntzaren aldaketa eguneroko gauza da, baita hitzen markak edo konnotazioak aldatzea ere. Argi dago ez dagoela geldirik egoterik, beti pentsatu behar da, hausnartu... nahiz eta beharbada bizitzaren helburua meditazioan geldirik egotea izan, Buda bezala...
|
|
2011
|
|
|
Azken kritika lan honetan K. Mitxelenak sekulako ikasbidea eman zuen eta zentzabidea oker zebiltzanentzat. Orixerengandik asko ikas zitekeen baina ez zen gidari segurua; eta, Olabide, giza eredu jatorra eta merezimendu handikoa bai,
|
baina
hizkuntza gidaria ez, inola ere!
|
|
|
Horrela, lehen 23 kapituluak Arrifen (Magreb edo Ipar Afrika, kasu askotan) historia deskribatzera dedikatuta daude, erromatarren garaitik abiatuz baina batez ere XIX eta XX. mendeko gertakariei pisu (eta leku) handiago emanez, gaur egunera arte (Fronte Polisarioaren borroka aipatuz amaitzen da (336 or.), azken data 2005 delarik). Orobat, historia osoa iruzkinduz eta narratuz,
|
baina
hizkuntzari arreta berezia emanda. Esan dugun bezala, garapena ez da lineala, zirkularra baizik, gaiak errepikatuz eta zirkuluak gero eta estuago marraztuz:
|
|
2013
|
|
|
Nik, printzipioz, begi onez ikusten dut pentsamenduaren eta hizkuntzaren arteko bereizketa, hau da, uste dut hizkuntzarik gabeko pentsamendua posible dela (nahiz eta baieztapen hori behar bezala ulertzeko," pentsamendu" hitzaren esanahia behar bezala zehaztu behar den). Uste dut hizkuntza, besteak beste, pentsamendu horren adierazpidea dela;
|
baina
hizkuntzak ere, nolabait esatearren, gauzak egiten ditu, besteak beste, pentsamenduaren baitan eragin dezake. Halere, eragin hori ez da hizkuntz erlatibismoa aldarrikatzeko bezainbestekoa.
|
|
|
Gainera, esperientziak frogatu du erabateko kontraesanak guztiz normalak direla benetako errealitate soziolinguistikoan: hizkuntza minorizatu bat desagertzear dagoenean, hizkuntzaren aldeko jarrerak asko igotzea
|
baina
hizkuntzaren erabilera behera egitea eta sinbolikoa bihurtzea oso ohikoa da, adibidez.
|
|
|
Bide hori egiten bada, printzipioz, frustrazioaren arrazoiak hizkuntzaren arazoetatik at daude (ados egon edo ez, adierazten dudana baikorra izan edo ez...),
|
baina
hizkuntza ez da funtsezko arazoa.
|
|
2018
|
|
|
Ikuspegi hori garrantzizkoa izan da gure belaunaldi guztiarentzat. Euskalkiak hor daude, eta ongi daude,
|
baina
hizkuntza nazionala euskara batua da.
|
|
|
Lehentasun zorrotzaren baldintza hori bete dadin, ordea, ezinbestekoa da bi hizkuntzetako komunikabideen eskaintza parekoa izatea. Finlandian bizi diren suedieradunen kasuan Moringen ikerketa xede garrantzitsuena izaniknahikoa betetzen da baldintza hori; izan ere, Finlandian suediera demografikoki ahula
|
baina
hizkuntza bizitasunaren irizpideen arabera sendoa da.6 Euskarazko eskaintza, ordea, oso apala da erdarazko komunikabideen eskaintzaren aldean. Baina testuingurua ezberdina izan arren, Moringen ekarpena baliagarri gertatzen zaigu gurea ere ulertzeko, bereziki hizkuntza hautuaren faktore garrantzitsuenetan kokatzen baitu nortasuna.
|
|
|
Ez da errezeta bakarra, baina kultur eskaintzak kalitatezkoa behar du izan hartzailearengan interesa sortzeko. Gutxieneko kalitaterik ez duen eskaintzak ez du ezer aportatzen inon, ez hemen eta ez han, ez euskaraz eta ezta txineraz ere;
|
baina
hizkuntza gutxiagotuko eskaintza mugatuaren baitan gutxieneko kalitaterik ez duen aleak sortzen duen harrabotsak eragin kaltegarria du gure iruditerian eta, ondorioz, kontsumo hautuak egiteko garaian. Beraz, kalitatezkoak eta motibagarriak diren lanak eskaintzea da gure ardura.
|
|
|
1968ko erakundeetako jokalariek zein ihardukitzaileek, komunista ortodoxoek zein ezkertiarrek, maoistek zein troskistek, guztiek hizkuntza komuna erabiltzen zuten: " klaseen lexikoa, klaseen arteko borrokarena, borroken zuzendaritza proletarioarena, masen antolaketa eta alderdiarena" (On a raison de se revolter, 38 or.). Gero, erantzunak eta ikuspegiak ezberdinak izaten ziren beraien artean,
|
baina
hizkuntza bera baliatzen zuten. Horixe izan zen bandera gorria bera, turistentzako auzoetan eta demokratentzako parlamentuetan agertzen ez dena.
|
|
2020
|
|
|
Nazio kulturala, ezaugarri objektibo batzuen bitartez identifika daiteke (adibidez, hizkuntza, ohitura...), baina baita kultura horretan sortzen diren identifikazio subjektiboen bitartez. Egia da nazio kulturala hizkuntzatik harago doala (adibidez, kontsumoko balioak, maitasunari buruzko ideiak, historia, errealitateari buruzko hainbat ikuspegi...),
|
baina
hizkuntza da giza interakziotik sortzen den erakundetzerik aberats eta baliozkoena. Eta erabakigarria da gure elkartezko nortasuna egituratzerako garaian.
|
|
|
Nazio politikoaren edukiei erreparatzen badiegu, ezaugarri nagusia kontzientzia subjektibo hori da, norberaren borondatea. Eta borondate hori baldintzatzen duten elementuak askotarikoak dira (horregatik, euskaraz ez dakien bat senti daiteke euskotar),
|
baina
hizkuntzak eta kulturak garrantzi handia du, nire kasuan behintzat, kontzientzia politiko horretan. Edozein kasutan, ezinbestekoa da aitortzea naziokideen arteko identifikazioak askotarikoak eta konplexuak izan daitezkeela.
|
|
2023
|
|
|
Proposamenaren xehetasunetan sartu gabe (ez dugu nahikoa tarte horretarako), funtsean, aurrez azaldu den bidetik, administrazioaren eta euskalgintzaren lankidetzan oinarritutako gobernantza komunitario baterantz joatea proposatzen zen, 3 bakoitza bere funtzio eta jardun esparrutik,
|
baina
hizkuntza politikak hobetzeko ezagutzak partekatuz, arazoak elkarrekin diagnostikatuz, etorkizuneko jomugak landuz, aterabideak eztabaidatuz, politiken inplementazioan bakoitzak beretik bultzatuz... Adostasunak bilatuz, baina desadostasunak kudeatzeko norbere moduak ere errespetatuz.
|
|
|
Bultzada subjektibo hori, alabaina, nekez sortuko da euskararen erabilera hain nabaria ez denean.3 Euskararekiko aldeko sentimendua erakutsi arren, benetan zaila da migratzaile batek halako eremuetan euskara ikastea, are gehiago herri mugimenduetan euretan ere gaztelania edo frantsesa nagusi direnean. Etorri berritan bertako hizkuntza ikasi beharra dago;
|
baina
hizkuntza bat baino gehiago egonda, nondik hasi?
|