|
2002
|
|
|
Ikasleak orduaren arabera biltzen dira, ez mailaren arabera. Aurreko lanaprestatu behar dutenean, mailak seinalatzen die zer egin,
|
baina
hitz egiteko orduandenok batera egitea nahiago dugu. Alde batetik, ezinezkoa egiten zaigulakohamaika txanda antolatzea; eta, bestetik, ikasle guztientzat onuragarria delako:
|
|
|
. Sintagmaren barruan azken osagaiak bakarrik darama mugatasuna, numeroa eta kasua; beste guztiak azalean forma neutroan datoz. Berez sintaxiari dagokio hau,
|
baina
hitzaren gramatika egitean kontuan izan beharrekoa da, testu hitza bakarka lantzen baitu morfologiak, alegia, analisi ez osoa ematen ari gara.
|
|
|
Sail honetan eratorpen hizkiak, ba baieztapen partikula eta elipsia ditugu batetik, informazio morfologikoa ematen dute-eta. Baina, hauekin batera, bi elementu grafiko ere ditugu, informazio morfologikorik izan eta eman ez,
|
baina
hitzen osaera edo analisi egokirako ditugunak: elkarketa marra eta marratxoa, alegia.
|
|
2005
|
|
|
Ulermen prozesua ez da berdina prentsa irakurtzen duenarentzat edota telebista ikusten edo irratia entzuten duenarentzat. Zaildu egiten du horrek idazteko eta esateko era irratian,
|
baina
hitzaren indarra eta persuasioa abantaila haunditzat jotzen dute autoreok (1999: 16).
|
|
2007
|
|
|
EITBren, AlbistegietarakoEsku liburua (1992): «. Euskal?, Euskara hitza bera da
|
baina
hitz konposatuetan erabiltzen dena.Adibidez: Euskal Herria (Euskararen Herria).
|
|
|
nik zuri hitza eman dizut, baina ez nire ideia (zuk nire hitza zeure ideiarekin «ulertzen» didazu): hitza eta ideia ez dira bat;
|
baina
hitza eta ideia bat balira ere, bakoitzak bere ideia du ardoarena: ideia eta ideia ez dira bat, alegia zurea eta nirea; azkenik, gure ideiak bat balira ere, gure ardoaren ideia (k) eta ardoa bera gauzakia, ez dira bat, edo, pentsamenduak pentsatzen duen «ardoa», ez da existitzen (pentsamenduaren ekoizpen bat da, pentsamenduan):
|
|
|
Hau izan da Humboldt-en «erlijio» edo metafisika, Schelling edo Hegel-en filosofiak partekatu ez baditu ere: gizakia eta gizadia, bat; gizadia eta natura, bat; hizkuntza guztiak, herri guztiak, dena da Bat (Jainkoa
|
baina
hitz hau Humboldtek ez dizu maite).
|
|
2008
|
|
|
– Zuzen idazten ditu hitz erregularrak eta sasi hitzak,
|
baina
hitz irregularrak erregular bihurtzera jotzen du (Beauvois eta Dérouesné, 1981).
|
|
|
– Hitz ezagunak idazteko arazorik ez dute,
|
baina
hitz ezezagunak edo sasihitzak idazteko bai.
|
|
|
Dislexia fonologikoa duenak ezin ditu hitz ezezagunak eta sasi hitzak irakurri, baina arazorik gabe irakur ditzake hitz ezagunak. Azaleko dislexia duenak, berriz, arazorik gabe irakurtzen ditu sasi hitzak edo hitz ezezagunak,
|
baina
hitz ezagunak irakurtzeko bide fonologikoa edo zeharkako bidea erabili behar du. Azaleko dislexia dutenek nahasi egiten dituzte soinu berdina eta ortografia ezberdina duten hitzen esanahiak (adibidez, haur eta ahur hitzen esanahiak).
|
|
|
Idazketan ere, alde batetik, hitzak grafikoki irudikatu eta idatzi egin behar dira, eta, bestetik, testu bat idatzi behar da. Ahoz gauzak adierazteko eta ahoz esandakoa ulertzeko trebetasunak oso sustraiturik daude gizakiarengan,
|
baina
hitzak ezagutu eta idazteko trebetasunak berriak dira. Bai irakurketan, bai idazketan, trebetasun zaharrak eta berriak integratu behar dira.
|
|
|
Fonemak ez du esanahirik berez,
|
baina
hitz batean fonema bat beste batez aldatzen denean, hitza eta haren esanahia aldatu egiten dira (Bila/ Pila; Egin/ Ezin; Pareta/ Kareta; Fusila/ Fosila; Makila/ Zakila).
|
|
|
Letren ordena ez da garrantzitsua,
|
baina
hitzaren barneko letrak bereizi beharra agertzen da.
|
|
|
– Duela mende eta erdi baino gehiago, hizkuntza uler zezakeen
|
baina
hitzik egin ezin zuen pertsona bat aztertu zuen Brocak (1861). Mihian eta ahots kordetan arazorik ez zuenez, hitz solteak ahoska zitzakeen eta abestu ere bai, baina ezin zuen esaldirik josi.
|
|
2010
|
|
|
Gaitasun lexikoa (hiztegia) zahartzaro normalean aldaketa gabe manten daitekeedo hobera egin dezake,
|
baina
hitz jarioak (denbora unitateko esandako hitz kopurua) narriadura argia izaten du. Emaitza horiek logikoak dira, hitz jarioa ebaluatzen duten zereginetan ez hitzezko osagaiek parte hartzen dute-eta:
|
|
2019
|
|
|
Aztarnari jarrai diezaiokegunagatik, dyaus sanskritar, zeus grekar (dia akusatibo) eta tiuteutoniarra ortzi [sky] hitza erabili beharreko testuingurutan zerabiltzaten,
|
baina
hitzok. Jainko?,. Izaki Goren?,, gainerako jainkoen Aita?, ere esateko zerabiltzaten; Dyaus pitar sanskritar, Zeus pater grekar, Deipaturos iliriar, Jupiter latindarra (Diespiter era zaharrez). Horren esanahiahobe uler dezakegu, heaven hitz ingeles eta ciel frantsesa egun ere antzeko helburu bikoitzerakodaukaten erabilerei adituz gero, eta nola behin helburu bikoitzik inondik inora ez zegoela ulertuzgero.
|