|
2008
|
|
|
(8) adibideetan, A eta B atalak baliokideak dira mezuari dagokionean,
|
baina
hitz ezberdinez dago emana mezu hori, A n esaten dena B n errepikatzen baita baina beste hitz batzuez, edota ikuspuntua aldatuz.
|
|
|
Aipaturiko azken jainko izena deigarria da benetan: lehenengo kolpera txakur> gogoratzen digu,
|
baina
hitz hasierako its > eta amaierako inn> horiek arazoak sortzen dituzte; lehengoa txistukari afrikatua adierazteko bide bat izan daiteke?, bigarrena akitanierazko enn> atzizkiaren aldaera? (ik.
|
|
|
Duela 20 urte, 5 edo 6 grafia baziren. Batzuek, ahoskatzen zen bezala, frantses grafiarekin idazten zuten; beste batzuek ahoskatzen zen bezala idazten zuten, XX. mendeko euskal grafiarekin, beste batzuek ahoskatzen zen bezala; baina Euskaltzaindiaren grafiarekin; beste batzuek, XIX. mendeko grafiarekin,
|
baina
hitzak osorik emanaz eta azkenik, orain, nagusi dena, Euskaltzaindiaren grafia eta hitza oso rik emanaz, hau da gehiengoa. Batek oraindik jarraitzen du lehenagoko grafiarekin, beste dotzenarekin grafia bat egin da.
|
|
|
Esamoldeak ez dira hitzak, esate klitxatuak baizik,
|
baina
hitzen balioa hartzen dute neurri batean eta haiek bezain esanguratsuak izan daitezke hizkerak karakteri zatzeko: aies>(, aieneka?), karakara, katuli>(, urlia eta sandia?), alas>(, ahozpez?), ordezu>(, zoaz?), orra>(, horra hor?), erk>(, lerroz lerro?), kantimas>/ benturaz>(, ausaz?), eta abar.
|
|
|
Pirrin. Pertsona erretxina edota xinplea adieraz lezake,
|
baina
hitz ono matopeikoa ere izan liteke: Pirrinena> (Elizondo).
|
|
|
Lazarragaren sisteman zabal dabil atzizki hau graduatzaile gutxitzaile gisa,
|
baina
hitz kategoria oinarrizkoekin hain zuzen: izen, adjektibo, izenordain, adizki edo zenbatzaile direla.
|
|
|
Izatez Hego Euskal Herri osoko hainbat idazlek izan zuten Bilboko aldizkari honetan argitaratzeko aukera: Urruzunok, Felipe Arrese Beitiak, Emeterio Arresek, Azkunagak, Iñarrak, Maguregik, Unamuntzagak, Txomin Agirrek, Zamarripak, Baleriano Mokoroak, Karmelo eta Bonifazio Etxegaraik... gehienek poesia landuz
|
baina
hitz laua ere batzuk. Kolaboratzaile hauetako gehienak lehenago Donostiako EuskalErria aldizkarian arituak ziren, baina Euskalzalek plataforma berri bat eskaini zien, nagusiki prosan idazteko aukera emanez.
|
|
|
L. Zutagape? ezizenpean, Mat, sin mungiarra eleberri historikoa plazaratu zuen188 Izatez garaiko hainbat euskal idazlek Euskalzalen atera ahal izan zituzten beren testuak (gehienek poesia landuz
|
baina
hitz laua ere batzuk). Beraz prosa literario eredu bat eraikitzeko aukera eskaini zuen aldizkariak.
|
|
2012
|
|
|
2) Intentzio ironikoz gauzatutako enuntziatu parentetikoan esatariaren ikuspegia aditzera ematen da, baina ez hitzez hitz dioenari erreparatuz (edo hitzez hitzeko irakurketa eginez), hitzez hitz dioen horrek inplikatzen duenari erreparatuz baizik. Hitzez hitzeko irakurketa eginaz ohartuko gara maiz besteren oihartzunezko aipamena dakarrela,
|
baina
hitzez hitz esan gabe doana inferituz gero, atzemango dugu esataria urrundu egiten dela oihartzun aipamen honetatik, eta berak benetan aditzera eman nahi duena arras bestelakoa dela.
|
|
|
Zenbaitetan, bada, mota honetako parentetikoetan kausa, ondorioa, kontzesio... bi enuntziatuen arteko harreman logikoak ez dira marka formalez agertzen,
|
baina
hitzez hitz, esplizitoki esan gabe ere lotura horrezaz jabetuko gara. Beste hainbat adibidetan, enuntziatu parentetikoak inolako marka formalik gabe, oinarrizko enuntziatua iruzkindu, kritikatu, indartu, dudan jarri, kuestionatu egingo du.
|
|
2013
|
|
|
Dena den, soldaduek beste bide batzuk ere aurkitzen zituzten idaztea haizu ez zena ulertarazteko; adibidez, tokiaren izena enigma gisa jartzen zuten. Trikimailu ezberdinen zerrenda egin gabe, aipa daiteke Eskualduna astekarian agertu zen bat; Jean Saint Pierrek ez zezakeen idatz non zegoen,
|
baina
hitz joko baten bidez, herriaren izena euskaraz idatzirik, euskara zekiten irakurleek asma zezaketen non zegoen:
|
|
|
Baina hori baino urrunago joan zen, «alemankeria» hitza asmatuz, «alimalekeria» hitzaren itxura bertsua zuela idatziz. Etimologikoki justifikaziorik ez daukan hurbilketa horrekin irakurlea manipulatu nahi zuenik ezin dugu erran, ez baitzuen idatzi bi hitzek jatorri bera zutenik,
|
baina
hitz joko horrekin alemanak abereen pare ezarri zituen. Artikulu horretan berean azaldu zuen batzuek uste zutela 1870tik hara gizondua, jendetua edo zibilizatua zela.
|
|
2014
|
|
|
solasaren harian, proposatzen zen euskara batu hartan argi ikus ten ez nituen puntu batzuk galdetu nizkien, gauza batzuekin ez bainentorren ados. irigoyen, egia esan, eszeptiko xamar ageri zen baina Aresti, ordea, bete betean sartu zen eztabaidan, gogo onez gainera. ondo gomutan dauzkat oraindik berak emandako azalpenak. Esan zidan ñ eta ll letrak ez zirela euskara batutik baz tertzen,
|
baina
hitz arrunten txikikariak egiteko balioaz uzten zirela. nik ñabardura hori agian izenetan bai, baliagarria gerta zitekeela, baina galdetu nionean ea zer ezberdintasun egon zitekeen baina> eta baiña> palatalduaren artean, berak, umorez, adibide honekin erantzun zidan: –nik zure kontra ez dut baina> bat jartzen, baiña> bat baizik, hau da bainatxo, oztopo txiki bat?.
|
|
2021
|
|
|
artabero, oilobusti. Osagaien kategoria kontuan hartuz gero, batetik ondoren aztertuko ditugun hitz andana ihartuen (§ 7.2.11) egitura berekoak direla esango genuke;
|
baina
hitz andana ihartuak izen kategoriakoak dira (udaberri, artelatz, zorion...), eta hemen jaso ditugunak izenondo balioan erabiltzen dira. Oakit emendik, artabero!
|
|
|
Eta kategoria bakoitzaren barruan, azpisailak egingo ditugu, gure artean Azkuek() egin bezala, zein motatako izena, adjektiboa... sortzen den bereiziaz. Atzizkirik emankorrenak, hitz berriak sortzeko oraindik ere baliatzen ditugunak baino ez ditugu aztertuko; gainerakoez, euskal lexikoaren ondarean antzeman ditzakegunez,
|
baina
hitz berririk sortzeko balio ez digutenez, aipamen orokor bat baino ez dugu egingo.
|
|
|
4.1.2e Baditu, azkenik, tasun atzizkiak beste hainbat oinarri ere, emankortasun aldetik askoz marjinalagoak direnak, adibide bat edo beste eman dutenak,
|
baina
hitz berriak sortzeko eredutzat erabiltzen ez ditugunak: batasun, hirutasun; bikoiztasun, hirukoiztasun.
|
|
|
28.6.1d Azkenik, gogoan hartu behar da juntaduraz bestelako egitura batzuetan ere erabiltzen dela inoiz
|
baina
hitza —menderakuntza gisako egituran edo lokailu gisa, hain zuzen—, eta baizik eta baino hitzek, bere aldetik, balio murriztailea dutela zenbaitetan.
|