|
2000
|
|
|
Galmakako ikastolaren gerizpean sortua, 800 ikasle izatera iritsi da. Duela bi urte egoitza nagusia handitu zuten,
|
baina
Haur Hezkuntzako ikasleak beste eraikin batean daude oraindik. Hasieratik euskarazko kalitatezteko hezkuntza eskaintzearren lan egin dute, eskola ordutik kanpoko jarduerei garrantzi handia emanez.
|
|
|
Eta horretarako hainbat produktu jarri dugu abian. Liburua produktu klasikoa da,
|
baina
haur eta gazteentzat filmak eta, batez ere, bideo jokoak, besteak beste, oso erakargarriak dira. Produktu idatzietan egoera nahiko normalizatua dago.
|
|
|
Zeren, nola mundu fisikoan badiren aparatuak urruna hurbilarazteko, kasik gure baitaraino, arimak ere baitu bere teleskopioa, zeinak gure baitaren baitaraino sartzen baititu, denboran barrena, nehoiz ere bizi izan ditugun gertakiak eta iduriak, eta memoria da teleskopio hori. Konparazione, orain zahartu samarra nagoela eta adinean gorat noala, ezin urrunago dakusat haurtzaroa,
|
baina
haur hura ere hemen daukat, neure baitaren baitan, noiz eta memoriaren talaitik hari beha paratzen bainaiz.
|
|
|
—Barkatu, osaba,
|
baina
haurra ez da oinez jaiotzen, eta ene italianoa haur jaio berria da...
|
|
|
Bekaizto pittin bat bai, nik. Neronek ere eginen nian neure loaldiñoa,
|
baina
haurrekin ezin horretarako patxada hartu. Hik, Edu, ederki dakik zertaz ari naizen, ezta?
|
|
|
Pozezko irria loratu zitzaion Lauaxetari aurpegian Egunkaria ko eguraldiaren mapak Euskal Herriko zazpi herrialdeak batzen zituela ikustean, eta zinema emanaldien agendan Donibane Garazi, Donapaleu eta Mauleko aretoetako programazioen berri ere ematen zela. Gainerakoan ez zen Nafarroa Behereko edo Zuberoako albiste gehiagorik,
|
baina
Haur Kantu Txapelketako finalaren berri ematen zuen artikulu batek; igandean Miarritzen jokatzekoa zen final hura, Euskal Herri osoko kantariak lehiakide zirela, baxenabartarrak eta zuberotarrak haien arteko asko eta asko.
|
|
2001
|
|
|
Jaiotzeko unetik 7 urte bitarteko zentruak dira
|
baina
haur guztiak urte eta erdirekin hasten dira amatasun bajak denbora hori irauten duelako. Gero eta haur gehiago 6 urterekin eskolatzen dira.
|
|
|
Hala ere, beste diabetes mota batzuk ere badaude: mody motako diabetesa (helduarena, haurren artean,
|
baina
haurren artean). urtaroaren aurreko eta haurdunaldiko diabetesa (haurdunaldian eragina duena), III. diabetesa (helduaroan I. motako diabetea bezala hasten da, eta II. motako diabetesa eboluzionatzen du), asaldura organikoen ondoriozko diabetesa edo pankrearen, tiroideen, giltzurrun gaineko guruinen eta abarren eritasuna, eta intolerantzia hidrokarbonatua. Azken kasu horretan, hipergluzemiak ez dira besteak bezain gogorrak.
|
|
2002
|
|
|
Zailtasunak ordea, bai. Duela hainbat urte haur bat izatea erabaki zuten,
|
baina
haurrik ez zetorren. Fertilizazio prozesu batean ere murgildu ziren, baina emaitzarik ikusi ez eta prozesua baztertu zuten.
|
|
|
Batez ere nerabe eta pertsona heldu gazteei eragiten die herrialde garatuetan bereziki,
|
baina
haurren artean ere kasu ugari izaten da, garapen bidetan diren herrialdeetan gehienbat.
|
|
|
Komunitate batzuek, halaber, arriskuak prebenitzeko neurriak ezartzea behartzen dute, esate baterako, simulakroa egitea, ebakuazio plana egitea eta larrialdi lekualdaketetarako ibilgailu bat jartzea, higiene neurriak eta ingurumen inpaktua bete direla ahaztu gabe. Begiraleen prestakuntzari dagokionez, kanpamentuetako begiraleak, Sandra Várezek, dio «haurraren psikologia, anorexia, drogazaletasunaren arazoa edo zigorraren aplikazioa»,
|
baina
haurrak «zaintzen» ez ezik, «taldean inplikatzeko orientatzen ditugu» ere. Hala ere, «ez dugu jasotzen lehen laguntzei buruzko inolako prestakuntzarik.
|
|
|
–Adinean aurrera noa, eta haurra nahi nuke... parapentean beste bizpahiru hegaldi egin ondoren –eta erantsi zuen–: bai, badakit hegaldi bakoitzean bizitza ipuin bat bezalakoa egiten zaidala,
|
baina
haur bat da orain amesten dudan ipuinik ederrena.
|
|
2003
|
|
|
Beatrizen ardura nagusia bi haurrak babestea da orain. Joan Mari heldua eta gogorra dela dio,
|
baina
haurrak txikiegiak direla gertatutakoa ulertzeko.
|
|
|
Pertsona edadetuengan jatean gertatu ohi da, ohiz kanpokoa da objekturen bat izatea,
|
baina
haur eta jaioberriengan ahoan sartutako edozein objektu txikik trabatzearen koadro dramatikoa ekar dezake eta, garaiz eta zuzen tratatu ezean, heriotza ekar dezake.
|
|
2004
|
|
|
Argiago
|
baina
haurrek
|
|
|
“Utzitako janaria gehiegizkoa da, eta batez ere barazkiak eta arraina dira”. Haurrek arrainari egindako errefusa hezurren presentziari egotzi izan zaio historikoki,
|
baina
haurrek ez dute hezurrik gabeko arrainik ikusten, azterketak dioenez, “barazkien gozatzearen arabera, erakargarriagoa edo txikiagoa izan daiteke haientzat”. Elikatzeko moduari dagokionez, bizimoduek ere markatzen dute.
|
|
|
Maniak bazkalorduan Eskolaurreko haurrak eta eskola adineko haurrak maniatiko samarrak izaten dira janariekin. Oso elikagai elikagarrien gainean oso markatuak izaten dituzte gustuak eta bazterketak.Bazkaltzeko lehentasunak errespetatu egin behar dira, eta kontuan hartu behar dira menuak planifikatzerakoan,
|
baina
haurrak berak eman behar ditu prestatu beharreko jakiak eta platerak. Irtenbide ona da elikagai sorta zabala eskaintzea, berak aukera dezan etxean dagoenaren artean, baina bere gutizia guztiei amore eman gabe.
|
|
2005
|
|
|
Lareoko urak inguratu aurretik zurezko zubi berezi bat igaroko dugu eta berehala presaren gainetik igotzerakoan jarraitu dugun bidearekin bat egiteko. Itzulerako bidea erraz aurkituko dugu
|
baina
haurrekin baldin bagoaz, ez behintzat ahaztu pausorik zailenak amaieran daudela.
|
|
|
Bibliako ttuttutik edanetatik, bai eta Euskal Herriko kulturatik hazia zuen bere gogoa. Ez bakarrik giro orokor batean,
|
baina
haur denboran etxeko sehi zeukan ortzaiztar emazte haren gandik: garai haietako familia handietan, ama baino gehiago, sehiarekin bizi ziren haurrak.
|
|
|
Behatz puntaren tamainako birikak behar den unean betetzen ez dituztenean, piztu egiten dira alarmak, literalki piztu ere. Erizainek ez dute ezer egin behar, haurraren gorputza bera konturatzen delako segituan;
|
baina
haur bakoitza argi gorria da, ustekabeko alarma".
|
|
2006
|
|
|
Horrez gain gaizki elikatua zegoen. Agian gurasoek garagardoa edateko dirua zuten,
|
baina
haurra zaintzeko ez. Azkenean, haur hori hil egin da.
|
|
|
Esaterako, haur ezgaitu batek, nahiko arazo dituela eta, sekula negar egin behar ez duelakoustearen ordez egoera zorigaiztokoa dela nabarmentzen ez duen uste errealistagobat hartu litzateke, honako hau, esaterako: , nahiago nuke nire haurraknegarrik ez egitea,
|
baina
haur guztiek egiten dute negar noizbait?.
|
|
|
Jaki gozoagoak, litxarreria mendekotasunezkoak, prestatzen errazagoak eta, agian, merkeagoak izango dira,
|
baina
haurrei barazkiak ez zaizkie gustatuko inguruan dutenaren eta barruan daramaten kode genetikoaren arabera.
|
|
|
Egia da, bestalde," haur hizkera" ikastaroko praktika konplikatu samarra izan litekeela, euskaltegiek pazientzia handiko haur boluntario mordoxka luketelako. Haurra eta boluntario hitzak aise ezkon litezke, bai,
|
baina
haurra eta pazientzia handia uztartzea askozaz ere zailagoa da.
|
|
|
Haurrekin komunikatzeko erabiltzen den hizkeraz bi hitz egin ditugu,
|
baina
haurrek komunikatzeko erabiltzen dutena ere interesgarria da oso. Kitzikagarria da benetan haur bat hizkuntzaz nola jabetzen den ikustea.
|
|
|
umea jaiotzen denean gauza da behar dituen proteinak sintetizatzeko. Prozesu konplexua, inondik ere,
|
baina
haur txikienak ere bikain egiten duena, inkontzienteki bada ere. Nola ez da gauza izanen, beraz, egi
|
|
2007
|
|
|
Hiriburuetako joerak aztertu ezkero, hainbat gauzetaz ohartzen gera, bata, haurrak direla euskara gehien darabilten giza taldea, baina baita ere, Iruña eta Bilboko kasuek erakusten duten bezala, gero eta gutxiago direla beraien artean euskara darabilten gazteak. Irabaziak beraz, haurrengandik datoz,
|
baina
haur horiek gazte bihurtzen direnean ez da ziurra hauek euskara erabiltzeko joerari eutsi izatea. Azken urteetan Donostia eta Gasteizen, gazteen arteko euskara erabilerak gora egin badu ere, haurren arteko kopuruak ez dira mantendu haur hauek gazte izatera iritsi direnean.
|
|
|
Haurtxo bat adoptatzen denean, gertatzen ari diren aldaketez ez da jabetzen umetxoa
|
baina
haurra konturatu egiten da, sentitzen duena adierazteko gauza ez bada ere.
|
|
|
Heldu bilakatzen garen heinean, gure egiturak geroz eta zurrunago bihurtzen dira
|
baina
haurraren gogoak ez du mugarik, zabalik dago.
|
|
|
Festa hori antolatzeko garaian erakunde ezberdinen laguntza izaten dugu, baina Santa Ageda bezperan bildutakoaren zati bat ere erabili izan dugu. Pentsa daiteke festa antolatzeko erabiltzen dugun diru horrek mesede handiagoa egingo lukeela Saharan,
|
baina
haurren pozak ere asko balio du. Udan etortzen direnean, herri ezberdinetan sakabanatuta egoten dira eta Adunan elkar ikusten dutenean, polita da haien poza eta erreakzioak ikustea”.
|
|
2008
|
|
|
Begiak zabalik eduki ditzake,
|
baina
haurra lo egoten da.
|
|
|
Gainerako guztiek lasai asko jan behar dugu jaki hori, natural natural,
|
baina
haurrari eskaini gabe.
|
|
|
Linux sistema eragilea du, Fedora banaketa zehazki. Interfaze grafiko gisa, proiektu honetarako berariaz diseinatutako Sugar izenekoa dauka, ohituta gaudenetatik oso ezberdina
|
baina
haurrentzat edo ordenagailu bat lehen aldiz hartzen duen batentzat oso intuitiboa.
|
|
|
Iparra aurkitzeko ez,
|
baina
haurren eta gurasoen erosotasunerako balio izan du goroldioak. Leku heze eta hotzetako hainbat herrialdek, inuitek kasu, Sphagnum goroldioa erabiltzen zuten haurren pixoihaletan, xurgatzaile moduan.
|
|
|
Gurasook bilera dezente egin genituen zuzendariarekin. Asaldaturik zeuden asko, haurrak heriotza zer den jabetzeko haurregiak zirela eta; lastima zela hiltzea,
|
baina
haurrek ez zutela zertan horren parte izan. Haurrak eskolaz aldatzeko mehatxua ere egin zuten batzuek.
|
|
|
Bestalde, inkestaren arabera, biztanleen %60, 6k (gizonen %63, 6k eta emakumeen %57, 6k) denbora librean egiten du ariketa. Ehuneko hori %80, 3ra iristen da haurren taldean,
|
baina
haurren %17, 6 eta nesken %21, 9 sedentarioak dira. Elikadura Elikadurari dagokionez, biztanleen %91k esnekiak hartzen ditu egunero; %73k barazkiak hiru aldiz baino gehiago hartzen ditu astean; %67k fruta freskoak egunero; %43k, gutxienez, hiru aldiz hestebetetzen ditu astean, eta %21ek egunero jaten ditu gozokiak; %36k, eta %17k, egunero, freskagarri azukredunak.
|
|
|
Iradokizun gozoak Gelatinazko ontziak. Dibertigarria da haiek prestatzea,
|
baina
haurrei asko gustatzen zaie.’ Moztu laranja batzuk erditik, txikitu zukua eta kendu geratzen den mamia oskola garbi bat lortzeko. Gelatinaren nahastea prestatu eta oskoletara botatzen da.
|
|
|
Udalekuak bost aste irauten ditu,
|
baina
haur gehienek bi asteko egonaldia egiten dute. Hainbat irteera ere egiten dituzte.
|
|
|
Guk zerbait gaizki ikusiz gero, arauak gogorarazi behar dizkiegu. Gehien hausten diren arauak honakoak dira; jatea, erretzea, haurrak igerileku inguruetan korrika ibiltzea… Normala da,
|
baina
haurrei gogorarazi behar zaie. Kiroldegiko arauak errespetatzen jakinez gero, ez dago ezer gehiago eskatzerik.Sorosle izateko zer nolako prestakuntza jaso behar da. N.O.:
|
|
|
Bukaera polita litzateke, inondik ere, Madrildik Donostiarako bidaia kontatzea. Esan nezake, esaterako, bidaia gogorra izan zela eta gogoan dudala lo egin nahi eta ezinean egon nintzela denbora luzean,
|
baina
haurren negarrek ez zidatela lo egiten utzi. Etxegarate jaisten ari ginela lehenengo aldiz ohartu nintzela gure bidaia amaitua zela, lehenengo aldiz esan niola nire buruari:
|
|
2009
|
|
|
Oso pozik agertu da Amaia Andres aurten sortu den taldearekin," beste urtetan
|
baina
haur eta gaztetxo gehiago ditugu taldean, infantiletan 14, alebinetan13 eta benjamientan ere beste 13 Gainera, guztiek gaitasunak dituzte eta oso langileak dira," azaldu du.Maila bakoitzean prestakuntza ezberdina dela azaldu digu entrenatzaileak. " Benjaminek jokoen bidez ikasten dituzte kontzeptuak.
|
|
|
Aldaketara ohitu arte behintzat zaila da," aipatu du Raquelek." Niri aurten zail egiten zait, haur txikia dugu eta biak kontrolatu behar ditugulako, baina errepikatzeko esperientzia da," azpimarratu du Sarak," Batzuk Saharan lehengusu edo lagunei entzundakoa dute buruan, hemen ongi pasatzen dutela eta gauzak ematen dizkietela eta hau paradisua dela usten dute," aipatu digu. " Arazo gutxi izan ditugu haurrekin,
|
baina
haurraren izaera oso garrantzitsua da. Normalean errespetuz datoz eta hemengo ohituretara moldatzen dira," gaineratu du.EkintzakSara harrera ama izateaz gain, Oporrak bakean egitasmoa bultzatzen duen Sahara herriaren lagunak taldeko kidea ere bada." Giroa egokia da haientzat, gainera medikuari bisita egiten diote, Udalak antolatutako txokoetan daude, Saharako egoera ahazteko modu bat da," adierazi du Sarak." Txokoena oso ongi datorkigu bai haurrei, baita harrera familiei ere.
|
|
|
Badira gero eta gehiago guraso bakarrak eta badira adopziora jotzen duten bikote homosexual zein heterosexualak ere. Noski, familiaren ezaugarriak aldatzen dira,
|
baina
haurrak jarraitzen du ahula izaten. Bularrik ez diote emango, baina haurrak jaso behar duen zaintzak oso garrantzizko izaten jarraituko du.
|
|
|
Noski, familiaren ezaugarriak aldatzen dira, baina haurrak jarraitzen du ahula izaten. Bularrik ez diote emango,
|
baina
haurrak jaso behar duen zaintzak oso garrantzizko izaten jarraituko du. Adopzioan hartzen den haurra normalean ez da jaioberria izaten, baina beste nonbaitetik dator (umezurtz etxe batetik, kultura desberdin batetik...), horrek dakartzan ondorio guztiekin, eta egokitu egin behar du kultura berrira eta iritsi den familiara.
|
|
|
Bere esparrua behar du fantasiak, eta ez adin muga baten barruan bakarrik. Hezkuntzan, txikitan dena da fantasia;
|
baina
haurrak adin batera iristen direnean iturri hori erabat ixten zaie, eta orduan hasten dira" gauza serioak": azterketak, notak...
|
|
|
Haurrentzat eta helduentzat zail egiten da onartzea eurek irudikatu zuten hori ez dela uste zuten bezalakoa,
|
baina
haurrekin zailagoa izaten da nork bere hutsegiteak onartu behar dituela erakustea eta itxaroten jakin behar dela ulertaraztea.
|
|
|
Helduek erantzun ditzakete protesiak egin behar dituenaren galderak,
|
baina
haurrek ez.
|
|
|
Ez dago zalantzarik, eta baliteke ez izatea ni egingo duena,
|
baina
haur klonatua etorri egingo da. Ahaleginak indartzen baditugu, urtebeteren edo bi urteren buruan izango da, gaineratu du Britainia Handiko egunkariarekin egindako elkarrizketa batean.
|
|
|
Era guztietako pelikulak eskainiko dira,
|
baina
haurrei zuzendutako lanek izango dute lehentasuna. Oraingoz Zorion perfektua eta Pluk eta bere garabia filmek izan dute eskaera handiena.
|
|
|
Domino operazioa 15 probintzia ezberdinetan egin dute, urtarrilean hasi zen eta Iruñeko epaitegi batek zuzendu du. Iruñeko Udaltzaingoaren aurrean salaketa bat jarri zuen herritar batek, ustez musika artxibo bat deskargatu zuen Internet bidez,
|
baina
haur pornografia izan zen azkenean.
|
|
|
Kristalezko lorearekin dabilen haurra bezala. Lorea hausten bada atzamarrak ebakiko dizkio
|
baina
haurrak ez daki?. Ez dago zuri buruzko abestirik, Nora?
|
|
|
Kopeta zimurtu zuen pixka bat Karmelek, begiak handituz. Ahoa ireki zuen,
|
baina
haur pare bat sartu ziren bat batean dendara, nekatu aurpegiko gizonezko bat atzetik zutela. Aita, seguruena.
|
|
|
Gau hartan, gainera, amets bat izan zuen, biharamunean anai arrebei kontatu ziena: lauso lausoak ziren irudiak,
|
baina
haur bat izan zitekeenari antzeman zion, halako batean; haur itxurakoa gela ilun batean zegoen, sehaskan biluzik, Domingok, bat batean, ahots bat entzun zuenean: –Domingo, hiltzera noa, eta jarri maindirea gainean, mesedez?; irudiak ez bezala, ordea, ahotsa ezin garbiago iristen zitzaion Domingori, zeinak, haurrari men eginez, maindirea jarri baitzion gainean; ondoren, hasperen bat entzun, eta izarak sabairainoko bi jauzi egin zituen, gelatik jarraian hegan irteten zela, ate azpiko zirritutik?
|
|
|
haurra jaio da?
|
baina
haurra gaixo dago, eta? –eta hasperenek eta lantuek erabat eragotzi zioten hitza.
|
|
|
Gero, Reginak arnasa barrutik hartu, eta bizpahiru segundoko isilunea zabaldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz?. Etxetik botako duzu, bai,
|
baina
haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia???, hitzik gabe gelditzen zela, arnasarik gabe ere bai, beharbada?, baina ez hitzik gabe gelditu zelako, hiru hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa?
|
|
|
Beltzak ziren minaren kolore guztiak, bai, gauaren baitakoak,
|
baina
haurraren beste intziri haiek entzun zituenean, atseginetik minetik baino hurbilagokoak, baita argitik ilunetik baino hurbilagokoak ere gelak ilunagora egin arren, arras poztu zen Ernestina, bihotzaren gau ilunean eguzki txiki distiratsu bat nabaritu baitzuen taup eta taup, minik minenak ere bere egunsentia balu bezala.
|
|
|
Esan bezala, erabiltzaile gehienak adineko pertsonak dira,
|
baina
haur eta nerabeentzat ere oso erabilgarria da.
|
|
|
Alde horretatik, banketxeek beren eskaintzen artean jasotzen dute haurra akziodun dela, eta beren ekintzak jartzen dituzte haurren inbertsiorako aukera gisa, abantaila batzuekin. Krisiaren ondoren banku eta finantza sektorea ez da egokiena,
|
baina
haurrentzako aurrezki eta inbertsio produktu bat da, haurrentzat pentsatua eta prestatua. Sabadell Bankuak, adibidez, adin nagusiko baten babespean seme alabentzako ekintzak erosteko aukera ematen du.
|
|
|
Orain gene berriak bilatuko dituzte, lehendik ezagutzen ditugunez gain? Bai,
|
baina
haurren bat bateko heriotzaren proiektu berrian bakarrik. Zertan datza?
|
|
|
Arzallusek ere bukaera txukuna eman zion gaueko elkarrizketari, gertaturikoa Aitor eta bien bikotera eramanez: " esan zaiozu bere haurtxoa zenbat negar egiten dun/ hasieran bi, hiru, lau malko, gero hamar, hogei, ehun/
|
baina
haurraren adibidea, aitor dezagun, lagun/ haur bat ekarri baino lehenago bi aldiz pentsa dezagun".
|
|
|
Askatasuna emanez gero, naturalak dira. Bitxia da,
|
baina
haur aktoreak filmean bezalakoak dira. Pertsona heldu baten aurrean, herabeak dira, isilak, baina beraien artean hizketan hasten direnean eroso sentitzen dira.
|
|
|
Eguraldi ona behar da, eta mendia ere ezagutu behar da, gaineratu du. Elurra gaur egun adin guztietarako zaletasuna da; izan ere, haurrentzat ere badira eskiak, bai iraupen eskikoak, bai alpinokoak; iraupen eskikoak jostailu modukoak dira,
|
baina
haurrak oreka hartzen ikas dezan balio dute. Pistetan ere geroz eta gehiago egokitzen dituzte haur lerentzako guneak; horiek 30 euro inguruan eros daitezke.
|
|
|
Jose Luis Fernandezek, gainera, birritan entzun behar izan zuen. Albistea sekula jaso duten gogorrena dela aitortu dute,
|
baina
haurrek erakusten duten bizipoz eta kemenarekin aurrera egiten dela. Orain haurrak ondo daude, eta indar eta itxaropen mezua bidali nahi diete halako egoera bat bizitzen ari diren familiei.
|
|
|
Gau hartan, gainera, amets bat izan zuen, biharamunean anai arrebei kontatu ziena: lauso lausoak ziren irudiak,
|
baina
haur bat izan zitekeenari antzeman zion, halako batean; haur itxurakoa gela ilun batean zegoen, sehaskan biluzik, Domingok, bat batean, ahots bat entzun zuenean: " Domingo, hiltzera noa, eta jarri maindirea gainean, mesedez"; irudiak ez bezala, ordea, ahotsa ezin garbiago iristen zitzaion Domingori, zeinak, haurrari men eginez, maindirea jarri baitzion gainean; ondoren, hasperen bat entzun, eta izarak sabairainoko bi jauzi egin zituen, gelatik jarraian hegan irteten zela, ate azpiko zirritutik...
|
|
|
–Zera... haurra jaio da...
|
baina
haurra gaixo dago, eta... –eta hasperenek eta lantuek erabat eragotzi zioten hitza.
|
|
|
Beltzak ziren minaren kolore guztiak, bai, gauaren baitakoak,
|
baina
haurraren beste intziri haiek entzun zituenean, atseginetik minetik baino hurbilagokoak, baita argitik ilunetik baino hurbilagokoak ere gelak ilunagora egin arren, arras poztu zen Ernestina, bihotzaren gau ilunean eguzki txiki distiratsu bat nabaritu baitzuen taup eta taup, minik minenak ere bere egunsentia balu bezala.
|
|
|
Gero, Reginak arnasa barrutik hartu, eta bizpahiru segundoko isilunea zabaldu zen bi ahizpen artean; tarte hartan zerbait esan zezakeen Ernestinak, baina ez zuen esan, ahizpak zehatz mehatz esan zionari bere ñabardura erantsi, eta halako zerbait bururatu zitzaiolako, ausaz –" Etxetik botako duzu, bai,
|
baina
haurra etxetik bota edo leihotik bota, zein da diferentzia?" –, hitzik gabe gelditzen zela –arnasarik gabe ere bai, beharbada–, baina ez hitzik gabe gelditu zelako, hiru hitz batera etorri zitzaizkiolako baizik, zein baino zein markatuagoak eta zein baino zein ahaltsuagoak: krimena, hilketa, erailketa... horregatik zegoen Ernestina, apika, hitzik gabe, eta horregatik, halaber, arnasarik gabe, hiru hitzak kontrako eztarrira joan zitaizkiolako, bata bestearen ondotik:
|
|
2010
|
|
|
Momentu hartan, ene mundua herri auzoan" Urdiñarben" amaitzen zen. Frantziakoa eta gure mintzatzeko manerak diferenteak zirela pentsatzen nuen,
|
baina
haur baten begietan ez zen besterik. Eskuara etxeko gauza zen, kantatzen genuen mezan baina uste nuen eskuara gure mundu ttipi horretako afera baizik ez zela.
|
|
|
Haurra hazi ahala eta bilakaeran aurrera egin ahala, gurasoek beste gauza batzuk kontatu behar dizkiote,
|
baina
haur bakoitzak erritmo bat izango du horretan ere.
|
|
|
Osasun, Defentsa eta Nazioarteko Garapenean ez da murrizketarik izango,
|
baina
Haurren Fondo Fiduziarioa desagertu egingo da.
|
|
|
Kataluniako landa inguruetan, gerra osteko urte latzetan, galtzaileen aldean dagoen Andreu haurrak aita semeak aurkituko ditu hilik basoan. Agintariek haurraren aitari egotzi nahiko diote aita semeen heriotza,
|
baina
haurra, aitari laguntzeko, nork hil zituen jakiten saiatuko da.
|
|
|
Nire begiek ikusi ez arren, baina, sentimendu aitorrezinagoak eta berekoiagoak ote zebilzkion Teori azpitik? Harrotasuna, adibidez, harrokeriatik ere askotxo behar zuena, haur hark?. Ez dakit zergatik,
|
baina
haurrak mutila behar du, ia seguru nago?, esaten hasi zen Susana, zenbat eta haurdunaldiak aurrerago egin, gero eta usuago?
|
|
|
Betiko bera zen, gizendu eta laztu egiten gara, lumak eta haragiak jausten zaizkigu,
|
baina
haur eskolako berak izaten jarraitzen dugu, nahiz eta katedradun izan.
|
|
|
Zangozan, Vianan, Irunberrin, Tuteran, Mendigorrian, Erriberrin? . Deikaztelun ere zabaldu zen ikastola,
|
baina
haurrik gabe gelditu eta hortik sortu zen, gero, Sartagudakoa. Eta honen babesean, beranduago, Lodosakoa?, Juan Luis Larrazak adierazi duenez.
|
|
|
Baina, era berean, Programa Berrituak etorri ziren, eta Saioka berritu beharra zegoen. Beraz, nire lana izan zen, batetik, Saioka 8 mailara arte zabaltzea; eta, bestetik, Saioka berritzea,
|
baina
haur hezkuntza ere aintzat hartuz. Horiek izan ziren nire hasierako erronka nagusiak?.
|
|
|
Egunero, 4.000 haur hiltzen dira gaixotasun horren ondorioz, 20 segundotik behin, gehienak garapen bidean dauden herrialdeetan (%98), batez ere Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Asiako hegoaldean. Patologia hori antibiotikoekin trata daiteke,
|
baina
haurren %20k baino gutxiagok jasotzen dute. Kopuruak Save the Children ek gogoratzen ditu, Pneumoniaren aurkako Nazioarteko Eguna dela eta.
|
|
|
Ohea gauez mugitzea ondoez iragankorra da, baina arazo larria da astean hiru aldiz gutxienez gertatzen denean. Enuresi izeneko nahaste hori adinarekin konpontzen da berez,
|
baina
haur kopuru handi bati eragiten dio. Adituek behin eta berriz esaten dute hori eragiten duen arrazoia aurkitzea funtsezkoa dela, muturreko kasuetan, azpian nahaste bat baitago.
|
|
|
Oso eskertuta nago Ereinekin. Nire arloa antzerkia da, hor idatzi dut gehien, eta jakin badakit antzerkiko lanak argitaratzeak ez duela etekinik ematen,
|
baina
haurren arloan egindako lanak argitaratu izan dizkit Ereinek; apustua egin izan du, eta eskertzekoa da hori. Iaz haurrentzat ipuina idazteko eskatu zidan, beste idazle batzuekin emakumearen gaiari heldu eta bilduma osatu nahi zutelako, eta baiezkoa eman nion.
|
|
|
Nire begiek ikusi ez arren, baina, sentimendu aitorrezinagoak eta berekoiagoak ote zebilzkion Teori azpitik? Harrotasuna, adibidez, harrokeriatik ere askotxo behar zuena, haur hark —" Ez dakit zergatik,
|
baina
haurrak mutila behar du, ia seguru nago..." esaten hasi zen Susana, zenbat eta haurdunaldiak aurrerago egin, gero eta usuago— orbetarron leinuaren jarraipena ziurtatzen baitzuen, azken batean, baita fabrikarena eta Jainkoak orbetarrei ustez zuzendua eta esleitua zièn misioarena ere. Baldintza haietan, bada, nola tratatuko zuen Teok Susana gaizki?
|
|
|
Sara Xianek hunkituta utzi ninduen. Aitatasuna inoiz serio planteatu gabeko kontua zen niretzat, aukerarik izan ez nuelako ordu arte,
|
baina
haur hura ikusita eta amaren lerdea norainokoa zen frogatuta, egunen batean neuk ere zerbait egin ote nuen etorri zitzaidan burura. Zer zen haur horren begietatik bihotzaren muineraino iritsi zitzaidana?
|
|
|
Burasoek ez dituzte haurrak ezartzen eskoletan profesional izan daitezen, ez dute nahi orkestra batean ari daitezen. Gure kultura humanismo bat da, eta printzipio horiekin inutilak ziratekeen artistak lehen orain bezala,
|
baina
haurrak ikasi behar du zer den katzakan aritzea horretan ari den batekin. Maisu zaharren ohorea zen eta da.
|
|
|
Esan nion haurra jaio ahala alde egiteko asmoa neukala, haurra bakarrik haziko nuela. Asko maite nuela ere esan nion,
|
baina
haurraz arduratzea oso nekeza izango zela eta ezin izango nintzela beraz ere arduratu. Ez ninduela entzun uste dut, oso eder nengoela errepikatzen zidan ahots dardaratiz.
|
|
|
Borobila lurra baino pisuago dun...
|
baina
HAURRA harekin jostatzen dun ekai beraz egina baita: ARGIZ.
|
|
|
Aita on batek ez ditu beretzat fruitu onak atxiki behar
|
baina
haurrentzat.
|
|
|
L. Ni baino hobeki ulertzen dutenek, segurtatzen didate ° psikoanalisiak egituratzen duela. Bai,
|
baina
haurra lauki jokoarekin jostatzen den bezala: nolanahika berreraikitzen diten.
|
|
2011
|
|
|
Aldaketak aldaketa, plazako aulki guztiak bete dira Alma Jotera de Aragon taldearen doinuak entzuteko eta musika eta dantzen bitartez eskaini duten bidaia ikusteko: Zaragoza, Zangoza... Batez ere jende heldua zegoen,
|
baina
haurrak ere baziren, eta askok harridura aurpegiarekin ikusi zuten kontzertua. Are gehiago, hainbatek eskuak gerrian jarrita kulunkatzen ziren abesten hasteko prestatuko balira bezala.
|
|
|
Azpidatziak, adibidez. Heldu batek ikus ditzake horiek,
|
baina
haur batek ez. Bikoiztuta eman behar zaio filma».Galarragaren iritzi berekoa da Josetxo Montero Golem enpresako kidea.
|
|
|
Bada, garai hark burdinetan bezala markatu gintuen, antzerkian modu profesionalean lan egiteko, haur eta gazteentzako antzerkigintzan. Helduentzako lan egitea erabaki genezakeen,
|
baina
haurrentzakoa hartu genuen eta aurrera. Batzuetan arte minorra dela ematen du, besterik egiteko gai ez direnek egiten dutena, baina ez da horrela.
|
|
|
Bai. Hizkuntza handien menpe gaude eta egoera orain beharbada gogorragoa da garai batean baino,
|
baina
haur eskola gurasoek sortzen ahal dute herri batean, eta oso gutxitan ematen dira horrelakoak. Beharbada neke handia daukagu, beharbada euskara ez dago gure lehentasunetan…
|
|
|
Nola azalduko dizkiogu gauzak umeari? Galdera horri amak erantzun dio, pilatutako informazioa eta beste emakume batzuen esperientziak abiapuntutzat hartuta,
|
baina
haurraren inguruan pertsona heldu gehiago daude. Edurne Pradilla zumarragarrak 2008ko udazkenean izan zuen semea, Eneko, intseminazio bidez. Haurdun zegoela elkarrizketa egin genion Argian (2152 zenbakian) eta, besteren artean, luze mintzatu zitzaigun eskolaren paperaz.
|
|
|
Abenturak ere izan lezake bere tokia,
|
baina
haurrekin egiteko modukoa izan du.
|
|
|
Haragi errazio osasungarri bat 100 gramokoa da, horixe da neurri egokia heldu edo nerabe batentzat,
|
baina
haur batentzat, aldiz, gehiegi da.
|
|
|
Etenaldi luzeak eginez jardun genuela dakit, ama intzirika hasi orduko hasten baitzen umea negarrez eta ahoan txupetea sartu behar izaten bainion. Emakumearen aurpegia berehala ahaztu nuen,
|
baina
haurraren begirada gelditu zitzaidan gogoan, zorrotzegi begiratzen baitzidan isiltzen zen bakoitzean, amari kalteren bat egiten ari nintzaiola pentsatuko zuen beharbada.
|
|
|
Baina ez, zapaldu ez. Nik ez nieke minik egingo,
|
baina
haur kakanarru beltzaran haien eskuak hamaika aldiz zapaldurik zeudela zirudien, ene hanketaraino luzatzen eta zabaltzen ikusi nituenez. Txanpon solte bi nituen poltsikoan, baina ez nizkien haurrei eman.
|
|
|
Haren euskaltasuna agerikoa bezain sakona da, nahiz eta lau aitatxi amatxietarik hiru 1940 hamarkadetan jin ziren Espainia aldetik Bizkaira, lan bila. Alfonsoren etxean, berriz, euskara etxeko solasetarako mintzaira zen
|
baina
haurrak haietatik bazter atxikitzen zituzten, eta mutiko haren baitan misteriozko lanbro batean sortu zen Euskal Herriko kide eta herri horren partaide izatearen sentipena. Alta, misterioaren sustraietatik sortu sentimendu hori are azkarrago hazi zen.
|
|
|
Kontatu dizudan istorioa aste honetan bertan jakinarazi dit. Ezagutu dudan gizonik serioena da aitona,
|
baina
haur bat bezala aritu zitzaidan negarrez hitz egin bitartean.
|
|
|
Etxera sartzerakoan, Alemaniako futbol selekzioaren elastikoa zeraman neskato bat korrika atera eta talka egin zuen Beck andereñoarekin. Emakumeak zerbait oihukatu zion,
|
baina
haurra korrika urrundu zen igerilekura.
|
|
|
Batzuetan, ezgaitasuna haurtzarotik da ohikoa; beste batzuetan, berriz, istripu edo hondamendi natural baten ondorioa da, Haitiko lurrikararen ondoren gertatu zen bezala. Edonori eragin diezaioke,
|
baina
haurren kasuan ondorioak are larriagoak dira. Gizarte bazterketari, desberdintzat jotzen dituelako, arreta medikorik eza eta irakaskuntzan edo lanpostu batean sartzeko zailtasuna gehitzen zaizkio, horretarako adina betetzen dutenean.
|
|
|
“Giza Eskubideak eta Ezgaitasuna Espainian” txostenean jasotako datuen arabera, 2007 eta 2010 bitartean, 207tik 408ra igo ziren erreklamazioak. Gehienak gizonak izan ziren kexak aurkeztu zituztenak,
|
baina
haurrek ere 33 erreklamazio erregistratu zituzten. CERMIk berak orientazio juridikoa ematen die urritasuna duten pertsonei, haien familiei eta hala eskatzen duten erakundeei.
|
|
|
Badira jada prestatuta dauden haurtxoentzako esne likidoak, esne hautsak baino zertxobait garestiagoak baina oso erosoak, eta besteak prestatzeko erabili behar den uraren ondoriozko edozein arazo konpontzen dute. Esnea Bularra emateko erabiltzen den “esne amateurtua”, normalean, behi esnetik egiten da,
|
baina
haurrek ez dute inoiz behi esne normalik hartu behar, ez osorik ez gaingabeturik. Merkatuan badira haurtxoentzako esne mota asko, funtsean honako hauek:
|