|
2000
|
|
|
Bitakora. Badakit ez dela lar originala,
|
baina
hain nago emozionatuta, zuretzat fundamentuzko izen bat erabakitzeko denborarik ere ez dut izan. Horrekin konformatu duzu, ba, Bitakora maite hori.
|
|
|
Bai, banekien,
|
baina
hain ustekabean harrapatu ninduen Pedroren galdegiteak, non hitzik gabe geratu bainintzen, masailak sutan.
|
|
|
—Jauregirik ez dut ikusten —erran zidan, adio egiterakoan—,
|
baina
hain gizon eskuzabalak jauregian jaioa izan behar du, eta sinesten diot berorri... —eta, konplimenduzko hitz haien ondotik zigorra airean inarrosten zuela eta zaldiei oihu egiten, itzulerako bidea hartu zuen.
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro hark ez zuen zer ikusirik bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide beretik eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak,
|
baina
hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta koloreen keinu bakoitza bihurtzen baitziren langa eta hesi, eta langek eta hesiek koadroko iduriak espaziorik hertsienetarat kondenatzen zituzten eta aire faltan uzten; eta arau eta hesi haiek, bertzalde, burdinak ere ziren, kreatzailea... Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
—Badakit ezen tontotzat eta ergeltzat hartuko nauzuela,
|
baina
hain zoriontsu sentitu naiz, non poltsa osoa berari emaitea erabaki baitut. Izan ere, halakoa da justuen justizia:
|
|
|
Lekutan, jaun André! Zeren eta, nola ohean geuntzanok baikinen aski sutsuak eta mugituak, hala, eskuak oina zerbitzatu beharrean eta oinak eskua, korapilatu zitzaizkigun, gutien uste genuenean, haiek guztiak —oinak eta eskuak, besoak eta zangoak—,
|
baina
hain suerte gaitzez, non, oharkabean, emazteki baten bularretarik bat beso zangoen haragi korapilo haietarik batean harrapaturik geratu baitzen; eta hain hertsiki harrapaturik geratu zen, bertzalde, non emaztekiak oihu lazgarri bat egin baitzuen, bere dolorezko dolore hartan; eta, orduan, korapiloaren deskorapilatzeko eta bere buruhaustearen erremediatzeko, hasi zen emazteki hura besoak eta zango... Eta, mugimendu haien artean, egin zuen jauzi, halako batean, ene gainerat, bi emazteki haietarik batek... eta ohea hautsi zen, eta, ohearekin batean, hautsi ziren ordu arte aurkitu eta bildu ahal izan genituen froga eta argumentu guztiak, Trinitatearen batasunerat eraman gintzaketenak, Fausto eta Lelio Sozziniren teoriak azkenean biktorios.
|
|
|
Horrela azaldu, bederen, eztiki azaldu ere, kimono handiegi batean sartutako portzelanazko emakume ñimiño eta irribera batek. Salbuespen bat egiteak gure herrien arteko harremanei zenbateko onura ekarriko zien ulertaraztera saiatu nintzen, onez onean,
|
baina
hain hauskorra zirudienak harkaitz baten itxura hartu zuen:
|
|
2002
|
|
|
Baina Sarak ez zituen halakoak laket, jende haiengana biltzen zen bakoitzean beste emakumeen begiradak nabaritzen baitzituen Sergiorengana itzuliak, hura begiz jan nahi balute bezala. Egia zen, halaber, berak ere nabaritzen zuela hainbat gizonezkoren begirada,
|
baina
hain sentitzen zuen, bestalde, bere bihotza Sergiorengana eroria, non bururatu ere ez baitzitzaion egiten beste gizon batekin oheratzea. Ohean ere aseta uzten baitzuen Sergiok.
|
|
|
–Barkatu negar egiten ari banaiz,
|
baina
hain nago pozik... Izan ere, Txirri eta Mirri baino hobeak zarete!
|
|
2003
|
|
|
Ez erabat. Beldurtuta geratu zen Matias azalpena entzun zuenean, eta esan zion ez zuela intentzio txarrez egin, eta galdera bat baino ez ziola egin nahi, eta horregatik esan ziola Barkatu,
|
baina
hain inportantea zela jakin izan balu, ez ziola ezer esango, inondik inora ere, eta amaitzen utziko ziola. Gero berriro esan zion galdera bat baino ez ziola egin nahi eta barkatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Mugarik ez duen lurralde batetik nentorren. Banekien, atzerrriko nazio batzuetan sartzeko, nolabaiteko baldintzak bete behar zirela,
|
baina
hain kilometro gutxitan horrenbeste kontrol egoteak harritu egiten ninduen.
|
|
|
Ez neukan burua altxatzeko adorerik, eta berriro saiatu nintzen burua alborantz jiratzen,
|
baina
hain zen handia sentitzen nuen buruko mina, ez bainuen izan beste mugimendurik egiteko indarrik. Han geratu zen burua geldi; baina begiak bai hasi zirela mugitzen.
|
|
|
–Bai,
|
baina
hain eskasak?
|
|
|
Ez neukan burua altxatzeko adorerik, eta berriro saiatu nintzen burua alborantz jiratzen,
|
baina
hain zen handia sentitzen nuen buruko mina, ez bainuen izan beste mugimendurik egiteko indarrik. Han geratu zen burua geldi; baina begiak bai hasi zirela mugitzen.
|
|
2005
|
|
|
–Ez dakit,
|
baina
hain argi datozkit izen horiek guztiak. Iruditzen zait mapa osoa dudala buruan, koordenatuak eta guzti.
|
|
2006
|
|
|
–Euskalerri nerea?,. Nafarroa, arragoa? eta askoz geroago idatzitako. Aberri ilunaren poema?, abesti aberkoiak deituko nituzkeenak ziren,
|
baina
hain desberdinak elkarrengandik. Lehena, etsipenez betetako abesti bat zen, non esaten nuen ez nuela aldarrikapen aberkoietan sinismen haundirik (hain gaztea izanik, uste dut ez nintzela gehiegi deskuidatu); eta gainera, melankoliaz beterikoa zen,. Eusko gudariak?
|
|
|
–Ez dut ulertzen,
|
baina
hain garrantzitsua dela uste baduzue... –esan dio arrebari kafetegitik irtetean– Eta ez ahaztu aterkia.
|
|
|
Kaldik inguruko monasterio batera eraman zituen landarea eta aleak, eta monasterioko abadeari kontatu zizkion ahuntzei eta berari gertatutakoak. Abadeak, sineskaitz, prestatu zuen edabea landare haren hosto eta aleekin,
|
baina
hain mikatz sentituz dastatu zuenean, su brasetara bota zituen ur, landare eta aleak. Brasetan erre zirenean lurrin gozo eta erakargarria zabaldu zuten, eta abadeak kafe ale xigortuak eta gaur egungo kafea asmatu zituen.
|
|
2007
|
|
|
Atzera bota du gorputza anaiak, berari ere txirikordaren antzera lepotik tira egingo dion beldurrez edo. Hasi da alkohola bere lana egiten, pentsatu dugu denok; eta, gure tentsio aurpegia ikusita, barre egin du Joxeanek,
|
baina
hain indartsua izan da haren barrea ze oraindik gehiago izutu gaitu. Koilaratxoek dardarka jarraitzen dute mahai gainean.
|
|
|
Haserre zaude, benetan haserre, ez bakarrik zeure buruarekin, baizik eta zure aurrean dagoen gizonezkoarekin, barre egiten duten haren lagunekin, bideo konferentziaz ikusten duzun Ferminekin, bekadun gazte eta lirainekin, ahia jan nahi ez duen Oierrekin? Oihu egiteko gogoa duzu,
|
baina
hain dago musika altu, ez luke inork adituko. Sakon hartu duzu arnasa eta hamar segundo zenbatu dituzu.
|
|
2008
|
|
|
bilatzen zuen kontsolamendu afektiboa, halako eran, non, ama hil zenean, hilabetetan egon baitzen amaren irudia bere baitatik urrundu nahi eta ezinean, amarekin nahi zuela eta amarekin nahi zuela, zeruan zegoela esaten ziotenean, berak ere zerura nahi zuela erantzuten zien?, harik eta, amaren besorik eta magalik ezean, izebaren besoetara eta haren magalera egin zuen arte. Honorato zen txikiena, eta Beñardok Honoratorekin izaten zituen orduan borrokak, izebaren magala nork bereganatuko; izebak txikienaren alde egiten zuen, jakina,
|
baina
hain temoso eta setoso jartzen zen Beñardo batzuetan, non izebak, azkenean, kasu egin behar izaten baitzion. Beñardoren nortasunak bi mutur haiek baitzituen:
|
|
|
Honorato eta Beñardo, Beñardo eta Honorato, hain mutil desberdinak itxura batean,
|
baina
hain berdinak funtsean. Ez ote zuten biek, bada, beren baitaren baitan, geneetan?
|
|
|
neurriz hartutako ardoa argi bihur zitekeela, alegia, burua argiagotu ziezaiokeena; neurriz kanpokoak, aldiz, iluntzen zuen eta baldartzen. Beñardok bazekien hori,
|
baina
hain ziren bere autoestimu eta maitasun beharrak larriak, antza, eta hain zen bere borondatea eskasa, non ohartu gabe ematen baitzuen neurritik neurriz kanporako pausoa. Eta Beñardok hamasei eta hamazazpi urte egin zituen, eta ez ziren harritzekoak egunak, zeinetan erdi hordituta iristen baitzen etxera, baita guztiz hordituta ere?. Ez al dakik mozkortzea bekatu mortala dela, eta zuzenean joango haizela infernuko su leizera, gaizki erori eta burua hausten baduk, egunen batean??
|
|
|
Hori zen guztia;
|
baina
hain laburra izanagatik, eta hain ulertezina niretzat, Livesey doktorea eta Squirea bozkarioz bete zituen.
|
|
|
Arratsalde osoan danbadaka jarraitu zuten. Balak bananbanan gure gainetik pasa edo motz geratzen ziren, edo hesi barruko hondarra harrotzen zuten;
|
baina
hain gora zeukaten apuntatu beharra non balak galdu egiten baitzuen indarra, eta hondar bigunaren azpian hondoratzen zen. Errebotearen beldurrik ez genuen, eta, bat enbor etxearen sabaitik sartu eta zorutik atera bazen ere, ohitu egin ginen laster jolas zaratatsu hartara, eta ez genien cricketean ari balira baino kasu handiagorik egin.
|
|
|
Nire pare parean, milia erdi bat baino gutxiagora, Hispaniola ikusi nuen belak zabalduta nabigatzen. Jakina, segurutzat eman nuen harrapatu egingo nindutela;
|
baina
hain nengoen akituta urik ezagatik, ia ez nekien zer egin behar nuen, poztu ala tristatu; eta, ondorio batera iritsi baino askoz lehenago, ustekabea nire buruaren jaun eta jabe zen, eta ez nintzen gai izan begiratzeko eta harritzeko baino.
|
|
|
–Nori baina? Bai, azken buruan dei egin nezakeen,
|
baina
hain zen erridikulua, ihesbideren bat topatzen saiatzea erabaki dut.
|
|
|
–Bai, egia da,
|
baina
hain memoria txarra daukat. Hurrengoan ahaleginduko naiz gogoratzen.
|
|
|
Beñardok, izan ere, etxeko emakumeengan –ama izebengan– bilatzen zuen kontsolamendu afektiboa, halako eran, non, ama hil zenean, hilabetetan egon baitzen amaren irudia bere baitatik urrundu nahi eta ezinean, amarekin nahi zuela eta amarekin nahi zuela –zeruan zegoela esaten ziotenean, berak ere zerura nahi zuela erantzuten zien–, harik eta, amaren besorik eta magalik ezean, izebaren besoetara eta haren magalera egin zuen arte. Honorato zen txikiena, eta Beñardok Honoratorekin izaten zituen orduan borrokak, izebaren magala nork bereganatuko; izebak txikienaren alde egiten zuen, jakina,
|
baina
hain temoso eta setoso jartzen zen Beñardo batzuetan, non izebak, azkenean, kasu egin behar izaten baitzion. Beñardoren nortasunak bi mutur haiek baitzituen:
|
|
|
neurriz hartutako ardoa argi bihur zitekeela, alegia, burua argiagotu ziezaiokeena; neurriz kanpokoak, aldiz, iluntzen zuen eta baldartzen. Beñardok bazekien hori,
|
baina
hain ziren bere autoestimu eta maitasun beharrak larriak, antza, eta hain zen bere borondatea eskasa, non ohartu gabe ematen baitzuen neurritik neurriz kanporako pausoa. Eta Beñardok hamasei eta hamazazpi urte egin zituen, eta ez ziren harritzekoak egunak, zeinetan erdi hordituta iristen baitzen etxera, baita guztiz hordituta ere –" Ez al dakik mozkortzea bekatu mortala dela, eta zuzenean joango haizela infernuko su leizera, gaizki erori eta burua hausten baduk, egunen batean?" esaten zion izebak, ezin serioago–, noiz edo noiz.
|
|
|
Honorato eta Beñardo, Beñardo eta Honorato, hain mutil desberdinak itxura batean,
|
baina
hain berdinak funtsean... Ez ote zuten biek, bada, beren baitaren baitan –geneetan– norgehiagokarako joera bertsua errotua?
|
|
2009
|
|
|
Balkoiak eta leihoak leporaino, jendea kaleak betean. Isturizen [buruzagi liberal cadiztarra, gerratekoan tropa frantsesen aurka jokatua,
|
baina
hain zuzen frantsestientzat 1820ko amnistia lortzeko eragileenetakoa izana] etxepetik eraman omen zuten, mantso eta geldiro. Apaizik gabe, gurutzerik gabe, kandelarik gabe, Clararrosaren ehorzketa askatasunaren aldeko manifestazio bat izan zen.
|
|
|
eguna probetxugarria izango zitzaion esperantza mantendu zezakeen oraindik. Urtebeteko beka lortua zuen,
|
baina
hain luze begitandu zitzaion urtebete hura zortzi hilabetetan geratua zen azkar batean, eta denborak gupidagabe aurrera egiten jarraituko zuen sentipena zeukan Goiok. Emaitzak behar zituen, aspalditik.
|
|
|
Adak amets batean bezala behar zuen, hain ziren irrealak egun hartan gertatzen ari zitzaizkiòn gauzak, bere munduarekin zerikusirik ez zutenak; bazekien, bai, galdera andana zuela buruan zain?
|
baina
hain zegoen harro, bestalde, Eleuteriorekin izan zuèn jarrerarekin, eta hain pozik kopa ardo gozoaren zain, antza, non bere buruari keinu ezaxola bat egin baitzion, esanez bezala, gaur gaurkoak eta bihar biharkoak?; gero, etorri zèn zerbitzaria, hogeita hamar bat urteko emakumea?, erretiluan bi kopa zekartzana; eman zion kopa bat agureari?. Hortxe du berorrek bere brandya??, eman zion bestea Ad...
|
|
|
bakarrik zegoen, bai, eta ez zuen beste inoren beharrik, antza; gustura baino gusturago zebilen airean hegan, lur guztien eta lurreko arazo guztien gainetik, eta hura nahikoa zitzaion; edo ez zitzaion nahikoa, beharbada, goian zegoenari gorago egitea bururatu, airezko arrainontzi mugagabe bat ote zen, bada, zerua, kolore orotako arrainak zituena??, eta hirugarren kopa hartzea erabaki baitzuen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; gorago egin beharrean, baina, behera egin zuen, hartaz ohartu nahi zuenak begi bistan zituen frogak, Adaren irri dohatsua ez baitzen jada hain dohatsua, arintasunaren biribiltasuna nonbaitetik apurtu balitzaio bezala: esan nahi baita irri hura zurruntzen eta astunagotzen hasi zitzaiola, gorputza ere astunago egiten ari zitzaion seinale; Ada, beraz, beheraldiaren eta bere ezintasunaren errealitatea onartzeko moduan zegoen une hartan,
|
baina
hain zen handia, itxuraz, arestian egindako hegaldiak sorrarazten ziòn malenkonia eta esperientzia berritzeko gogoa, non hegaldiari berrekiteko erabakia hartu baitzuen, laugarren kopa hartuz, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; ondorioak, baina, guztiz bestelakoak izan ziren, astuntzen hasia zèn gorputzak berunaren trinkotasuna hartu baitzuen. Adaren irria sorgortasunaren adierazpidea zen jada, zor... berunago egin zuena; ohera joateko ordua zen, beraz; zutitu zenean, ordea, mahai gainean bermatu behar izan zuen eskua, orekari eusteko; eman zuen pauso bat, baina eman orduko joan zitzaion beste oina?
|
|
|
Izeba Ernestina antzezten ari zen, geroko jardunak hala erakutsiko zuen behintzat?,
|
baina
hain ongi antzezten ari zen, non bai baitzirudien benetan ari zela: hain benetan, non ohi ez bezala zabaldu baitzituen begiak Nazariok?
|
|
|
–Bai, zerbait esan dit Teofilo Mariak, hartan gera zitekeen Nazario Orbe;
|
baina
hain zama astuna sentitzen zuen, itxuraz, bere haragi hezurren zelula bakoitzean, non erantsi baitzuen?: Baina?
|
|
|
hura edo inoiz ez! Bihozkada bat zen, bai,
|
baina
hain bortitza, non, amari gezurra esaten ziola?. Gelara noa, ama, etxeko lanak egitera??, ganbarara joan baitzen, ikasliburuen maleta gelan utzita; eskailerak igotzearen ondorioz, baita bizi zuèn tentsioaren ondorioz ere, bihotzaren astinduak sentitzen zituen Domingok: bihotza kolibri bat ote zuen, hegoak ezin azkarrago mugitzen zituena, bular kaiolan preso?
|
|
|
nabaritzen zuelako, norberaren lepoa mozten duen igitaiaren edo gillotinaren irudiak beti eragiten du norberarengan erraien errebolta ezinbestekoa?, eta bestetik, buruz ere argudio sendorik aurkitzen ez zuelako? bizia ematekotan, Egiaren alde eman baitzezakeen norbaitek bizia,
|
baina
hain zuen Egiak. Elizak aldarrikatzen zuenak, esate baterako, itxuratik asko eta egiatik gutxi, Egiak zangotzat bi gezur balitu bezala, biak ere lurrezko bezain gezurrezko?!
|
|
|
Aitaren hitzak entzuten zituen neurrian, egia da ez ziola orbetarren adorearen merezimenduzko domina eman, baina aitagandik zetozèn laudorio haiek ez ziren txantxetakoak, ez horixe!?, gero eta puztuago sentitu zen Domingo; aita espirituala harrokeritis larriaz hizketatu zitzaion, eta halako zerbait nabaritzen zuen barruan, apur bat lotsarazten zuena, bai?
|
baina
hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxurako bat nagusitzen baitzitzaion, itxurakoa bezain erreala, birikak ez ezik gorputz osoa ere puzten ziona; aitak eskaini zizkiòn hitzen artean gehiegikeriaren bati ere antzeman zion Domingok, nola ez, bada!?, baina hura ez zen ñabarduretan hasteko ordua, hainb... urduri so egin zion, baina, urduritasunarekin batera, desio ezkutu baten sua pizten nabaritu zuen erraietan, bizitzan lehen aldiz, haren burrunbotsak ere, garai batean desatsegin gertatzen zitzaizkionak, organoaren notak bezalakoak sentitu zituen, ausaz, Domingok bizi indarraren misterioarekin lotzen zituenak?, egun gutxi batzuk lehenago gertatuak ikuspuntua aldatu balio bezala, eta ikuspuntuak abioiekin zuen harremana, aita espiritualak ere argi eta garbi esan baitzion hura zuela hegan egiteko posibilitate bakarra, eta berak hegan egin nahi baitzuen, kosta ahala kosta.
|
|
|
–Asmakizuna izango da, bai,
|
baina
hain beldurgarria zen gizotsoa?! –esan zuen Maria Bibianak.
|
|
|
masailen gorritze bat, esate baterako, ez erabatekoa, baina bai igartzeko modukoa?, lotsak edo eraginda; lotsa hura, baina, nekez izan zitekeen Ada lotsa zezakeèn lotsa lotsakor bat, haragiarekin lotutako keria edo bekatu hipotetiko bat etorki eta iturburu zuena, Adaren berezko herabetasuna baizik, honek, Benjamin Mariaren itzal luzea gainetik kendu ezin zuenak, ez erabat bederen?, uko egin baitzion bere amatasunari, baita haragizko harremanei ere, ondorioz, kontzienteki ez ezik, ikustekoa izan zen nola erantzun zion Adak Damasori egun batzuk lehenago, honek emandako aholkuari,, senargaia hartu eta ezkondu egin zenuke?, arrebak ezetz erantzun zionean, era txar bezain minduan erantzun ere, haurren ipurdiak garbitzeko gogorik ez zuela-eta!?, inkontzienteki ere, amets errepikakorra zuen Adak haurdun zegoela: haurdunaldi berezi bezain bitxiak ziren haiek, haatik, epea bete ondoren haizeaz erditzen baitzen beti?; eta, halere, animalia ugaztun bat zen neurrian, pentsatzekoa da ezen Ada, noizean behin, beste gorputz baten beroaren faltan zegoela, neguko gau luzeetan batez ere,
|
baina
hain zituen, bestalde, erroetaraino sartuak bere beldur haiek, munstroak noiznahi egin baitzezakeen emetasunik gozoenaren haitzulo abegikorra bere?, non azkenean onartu egiten baitzuen bere egoera: gogoz onartzen ere, batzuetan, adimena aberetasunari gailentzen zitzaionean; gogoz kontra, besteetan, bi joeren arteko borrokan aberetasuna nagusi, adreilu bero batek, eskuoihal batean bildu eta izterren artean jartzen zuenak?
|
|
|
Adarentzat, beharbada, gehiago; Ada, izan ere, Domingo eta Chaplinen konpainia berean ibilia zen bi hilabetetan, bereizketarik gabeko ardurak bere gain harturik, bai, baina Domingo eta Chaplinen babesean beti; astebete lehenago, baina, bere hutsegite batek. Domingo eta Ada herrestaka hartu zituèn ekintza batean izan zen, noiz eta Ada sugegorri batekin aurrez topatu eta zutitu egin baitzen, Domingoren berehalako erreakzioa eraginez, jauzi batean arrebaren aurrean ipintzera bultzatu zuena, baita pistolarekin tiro egitera ere, hamar bat metrora zelatan zutèn etsaia hiltzeko? etorkizuna aldatu zion; izan ere, hain eskertuta sentitu zen, alde batetik, Domingorekin,
|
baina
hain erasanda, bestetik, hain errudun usteak jota, agidanez, nebaren bizia arriskuan jartzeagatik?, non, Domingorekin eta Chaplinekin kontsultatu ere gabe, kapitainarengana joan baitzen:
|
|
|
Izeba Ernestina antzezten ari zen –geroko jardunak hala erakutsiko zuen behintzat–,
|
baina
hain ongi antzezten ari zen, non bai baitzirudien benetan ari zela: hain benetan, non ohi ez bezala zabaldu baitzituen begiak Nazariok... baita Reginak ere, koinatu ahizpek keinu harekin zera esan nahi baliote bezala:
|
|
|
Adak amets batean bezala behar zuen, hain ziren irrealak egun hartan gertatzen ari zitzaizkiòn gauzak, bere munduarekin zerikusirik ez zutenak; bazekien, bai, galdera andana zuela buruan zain...
|
baina
hain zegoen harro, bestalde, Eleuteriorekin izan zuèn jarrerarekin, eta hain pozik kopa ardo gozoaren zain, antza, non bere buruari keinu ezaxola bat egin baitzion, esanez bezala, gaur gaurkoak eta bihar biharkoak...; gero, etorri zèn zerbitzaria –hogeita hamar bat urteko emakumea–, erretiluan bi kopa zekartzana; eman zion kopa bat agureari –" Hortxe du berorrek bere brandya...
|
|
|
–Asmakizuna izango da, bai,
|
baina
hain beldurgarria zen gizotsoa...! –esan zuen Maria Bibianak.
|
|
|
hura edo inoiz ez! Bihozkada bat zen, bai,
|
baina
hain bortitza, non, amari gezurra esaten ziola –" Gelara noa, ama, etxeko lanak egitera" –, ganbarara joan baitzen, ikasliburuen maleta gelan utzita; eskailerak igotzearen ondorioz, baita bizi zuèn tentsioaren ondorioz ere, bihotzaren astinduak sentitzen zituen Domingok: bihotza kolibri bat ote zuen, hegoak ezin azkarrago mugitzen zituena, bular kaiolan preso?
|
|
|
bakarrik zegoen, bai, eta ez zuen beste inoren beharrik, antza; gustura baino gusturago zebilen airean hegan, lur guztien eta lurreko arazo guztien gainetik, eta hura nahikoa zitzaion; edo ez zitzaion nahikoa, beharbada, goian zegoenari gorago egitea bururatu –airezko arrainontzi mugagabe bat ote zen, bada, zerua, kolore orotako arrainak zituena? –, eta hirugarren kopa hartzea erabaki baitzuen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; gorago egin beharrean, baina, behera egin zuen, hartaz ohartu nahi zuenak begi bistan zituen frogak, Adaren irri dohatsua ez baitzen jada hain dohatsua, arintasunaren biribiltasuna nonbaitetik apurtu balitzaio bezala: esan nahi baita irri hura zurruntzen eta astunagotzen hasi zitzaiola, gorputza ere astunago egiten ari zitzaion seinale; Ada, beraz, beheraldiaren eta bere ezintasunaren errealitatea onartzeko moduan zegoen une hartan,
|
baina
hain zen handia, itxuraz, arestian egindako hegaldiak sorrarazten ziòn malenkonia eta esperientzia berritzeko gogoa, non hegaldiari berrekiteko erabakia hartu baitzuen, laugarren kopa hartuz, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; ondorioak, baina, guztiz bestelakoak izan ziren, astuntzen hasia zèn gorputzak berunaren trinkotasuna hartu baitzuen –Adaren irria sorgortasunaren adierazpidea zen jada...
|
|
|
Hala, bada, lubakiek eta lubakietako sator gelek, non baitzegoen pilatuta batailoi osoa, giza erlauntza baten itxura hartu zuten komandanteak bere agindua eman ahala, miliziano anarkisten harat honatek erakusten zutenez, harik eta etsaiaren lerroetatik hurbilen zegoèn lubakian bi soldadu ilara luze osatu ziren arte, aurkako norabidean zihoazenak, batzuk ezkerretarantz eta besteak eskuinetarantz; Ada ezkerretarantz zihoan, konpainiako beste bederatzi kideren atzetik –aurretxoan zuena bide luzeko lasterkari bat zuen, Nurmi ezizenekoa, Parisko 1924ko olinpiadetan urrezko bost domina irabazi zituèn lasterkari finlandiarraren ohorez–, agindua betetzeko prest; memento hark, jakina, tentsioz betetakoa behar zuen guztientzat, baita Adarentzat ere: ...errestaka hartu zituèn ekintza batean izan zen, noiz eta Ada sugegorri batekin aurrez topatu eta zutitu egin baitzen, Domingoren berehalako erreakzioa eraginez, jauzi batean arrebaren aurrean ipintzera bultzatu zuena, baita pistolarekin tiro egitera ere, hamar bat metrora zelatan zutèn etsaia hiltzeko– etorkizuna aldatu zion; izan ere, hain eskertuta sentitu zen, alde batetik, Domingorekin,
|
baina
hain erasanda, bestetik –hain errudun usteak jota, agidanez, nebaren bizia arriskuan jartzeagatik–, non, Domingorekin eta Chaplinekin kontsultatu ere gabe, kapitainarengana joan baitzen:
|
|
|
masailen gorritze bat, esate baterako –ez erabatekoa, baina bai igartzeko modukoa–, lotsak edo eraginda; lotsa hura, baina, nekez izan zitekeen Ada lotsa zezakeèn lotsa lotsakor bat, haragiarekin lotutako keria edo bekatu hipotetiko bat etorki eta iturburu zuena, Adaren berezko herabetasuna baizik, honek, Benjamin Mariaren itzal luzea gainetik kendu ezin zuenak –ez erabat bederen–, uko egin baitzion bere amatasunari, baita haragizko harremanei ere, ondorioz, kontzienteki ez ezik –ikustekoa izan zen nola erantzun zion Adak Damasori egun batzuk lehenago, honek emandako aholkuari," senargaia hartu eta ezkondu egin zenuke", arrebak ezetz erantzun zionean, era txar bezain minduan erantzun ere, haurren ipurdiak garbitzeko gogorik ez zuela-eta! –, inkontzienteki ere –amets errepikakorra zuen Adak haurdun zegoela: haurdunaldi berezi bezain bitxiak ziren haiek, haatik, epea bete ondoren haizeaz erditzen baitzen beti–; eta, halere, animalia ugaztun bat zen neurrian, pentsatzekoa da ezen Ada, noizean behin, beste gorputz baten beroaren faltan zegoela, neguko gau luzeetan batez ere,
|
baina
hain zituen, bestalde, erroetaraino sartuak bere beldur haiek –munstroak noiznahi egin baitzezakeen emetasunik gozoenaren haitzulo abegikorra bere–, non azkenean onartu egiten baitzuen bere egoera: gogoz onartzen ere, batzuetan, adimena aberetasunari gailentzen zitzaionean; gogoz kontra, besteetan, bi joeren arteko borrokan aberetasuna nagusi, adreilu bero batek –eskuoihal batean bildu eta izterren artean jartzen zuenak– leuntzen eta eztitzen ziona neguko gauetan, beste erremediorik ezean; esan nahi baita bizipozak hartua behar zuela, une hartan, Domingok, eta bizipozak hartua, halaber –nebaren pozak poztua, besteak beste–, Adak:
|
|
|
...a emateko... alde batetik, gorputzean berezko aurkakotasun erraietatiko bat –bizi senaren neurrikoa– nabaritzen zuelako –norberaren lepoa mozten duen igitaiaren edo gillotinaren irudiak beti eragiten du norberarengan erraien errebolta ezinbestekoa–, eta bestetik, buruz ere argudio sendorik aurkitzen ez zuelako... bizia ematekotan, Egiaren alde eman baitzezakeen norbaitek bizia,
|
baina
hain zuen Egiak –Elizak aldarrikatzen zuenak, esate baterako– itxuratik asko eta egiatik gutxi, Egiak zangotzat bi gezur balitu bezala, biak ere lurrezko bezain gezurrezko...!
|
|
|
Aitaren hitzak entzuten zituen neurrian –egia da ez ziola orbetarren adorearen merezimenduzko domina eman, baina aitagandik zetozèn laudorio haiek ez ziren txantxetakoak, ez horixe! –, gero eta puztuago sentitu zen Domingo; aita espirituala harrokeritis larriaz hizketatu zitzaion, eta halako zerbait nabaritzen zuen barruan, apur bat lotsarazten zuena, bai...
|
baina
hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxurako bat nagusitzen baitzitzaion, itxurakoa bezain erreala, birikak ez ezik gorputz osoa ere puzten ziona; aitak eskaini zizkiòn hitzen artean gehiegikeriaren bati ere antzeman zion Domingok –nola ez, bada! –, baina hura ez zen ñabarduretan hasteko o... urduri so egin zion, baina, urduritasunarekin batera, desio ezkutu baten sua pizten nabaritu zuen erraietan, bizitzan lehen aldiz –haren burrunbotsak ere, garai batean desatsegin gertatzen zitzaizkionak, organoaren notak bezalakoak sentitu zituen, ausaz, Domingok bizi indarraren misterioarekin lotzen zituenak–, egun gutxi batzuk lehenago gertatuak ikuspuntua aldatu balio bezala, eta ikuspuntuak abioiekin zuen harremana, aita espiritualak ere argi eta garbi esan baitzion hura zuela hegan egiteko posibilitate bakarra, eta berak hegan egin nahi baitzuen, kosta ahala kosta.
|
|
|
–Bai, zerbait esan dit Teofilo Mariak –hartan gera zitekeen Nazario Orbe;
|
baina
hain zama astuna sentitzen zuen, itxuraz, bere haragi hezurren zelula bakoitzean, non erantsi baitzuen–: Baina...
|
|
2010
|
|
|
...a, hori bururatu zitzaidan lehenengo gauza, eta, hala ere, sor eta lor gelditu nintzen; eta min egin zidan; batez ere, azkeneko parteak; egia da inoiz ere pasatu izan zitzaidala burutik Helenak beste helburu batzuk ere izan zitzakeela, maila sozialean gora egiteko erabil nintzakeen, adibidez, edo tuberkuloso batenganako errukiz mozorrotutako maitasuna izan zitekeen berea, hau hura baino okerrago?,
|
baina
hain nengoen itsututa nire eredu erromantikoarekin, denborarekin ikasi dut, Zapiain estimatuarekin batez ere, baditugula defentsa mekanismo batzuk, ziurtasun psikologikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik??, non alde batera uzten bainituen galdera amarrutsuak, inkontzientearen paperontzira bota... egiten gintuen Helena eta biok jainkozko; non geratzen zen, baina, jainkoen mundu hura?; eredu erromantikoaren ikuspegitik bestelako jarrera espero bainezakeen Helenarengandik:
|
|
|
Beste egoera batean banengo, argudioaren ahulguneak ikertzeari ekingo nion?
|
baina
hain hunkitua nengoen, bestalde, non jangelako sabaiari so egin bainion badaezpada, ea odol zipriztinak eta haragi puskak itsatsita ote zeuden, aita kontatzen ari zitzaigùn leherketaren ondorioz, alferrik, nahiz eta argi-indarraren kordoi batzuk, bai, haiek ederki ikusi nituen, tranbiaren kableetara eraman nindutenak, baita aitak esandakoari neure iruzkina egitera ere:
|
|
|
esan zuen Lizardi handiak, amonaren heriotza gogoan zuela, eta ni ez nintzen gutxiago, nire mina beste min bat bazen ere, maitemina iturburu zuena; nire minak goia joa behar zuen, nik hala uste nuen behintzat? ...aizki lo egiten nuen, eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere?. Behin bai, hurrengorik ez??,
|
baina
hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non beste ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan: zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean??(?) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan?
|
|
|
parkinson izugarria zuèn gaixo batena da; ama, Ada eta Maria Bibiana postal batzuei begira zeuden, eta lau anaiak metro batzuk haratago, Teofilo Mariak esan zuenean: . Begira hor?; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean zihoana, alabak izan zitezkeen?,
|
baina
hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan, zuek ere, anaiak?
|
|
|
zernahi gerta baitzitekeen, nik ikusten nituèn irudien arabera, pistolaren kanoia eta Heinrichen burua lerrokatuta ez ote zeuden? Nire gogoetak ez zuen zentzurik, egia esan,
|
baina
hain nengoen irudien menera eta hainbesteraino larritu nintzen suizidio baten probabilitatearekin, non, anaiak lehenengo mugimenduari ekin bezain laster, harengana abiatu bainintzen; ondoren, hark. Su!, esan aurretik, segundo hamarren bat lehenago, estropezu egin, eta gurpil aulkia bultzatu eta irauli nuen, frantses soldaduaren balaren txistua neure gainean sentitzen nuen bitartean.
|
|
|
Mahaira hurreratua zen. Kristalera zuzendu zituen begiak
|
baina
hain argi zegoen kanpoa beltza zela gero barrura begiratzea. Burua makurtu zuen.
|
|
|
Beste irudia —oroimenak bi irudi nabarmentzen dizkit, bidaia hari lotuak— parkinson izugarria zuèn gaixo batena da; ama, Ada eta Maria Bibiana postal batzuei begira zeuden, eta lau anaiak metro batzuk haratago, Teofilo Mariak esan zuenean: " Begira hor"; gaixoa agure bat zen, bi emakumeren artean zihoana —alabak izan zitezkeen—,
|
baina
hain dardara bizia zuen besoetan, lepoan eta gorputz guztian, non emakumeek nekez eusten baitzioten; hura ikusi ahala, erraiak ikaratu eta arnasa ere estutu zitzaidan... zuek ere —anaiak— ez zeundeten eroso, nik uste; haiek gure paretik pasatuta gero, baina, zuk zeure iruzkina egin zenuen, Damaso: " Sabaitik zintzilikatzea bakarrik falta zaio, haizagailu bat izateko"; ni estu nengoen, estuegi ere bai, eta hargatik beharbada, nire estutasunak ihesbide bat behar zuelako, barrez eta barrez ikusi nuen bat batean neure burua; banekien ez nuela barrerik egin behar, baina hargatik egiten nuen, hain zuzen, gero eta gogo handiagoarekin egin ere —zer zegoen sentimendu haren azpian:
|
|
|
Beste egoera batean banengo, argudioaren ahulguneak ikertzeari ekingo nion...
|
baina
hain hunkitua nengoen, bestalde, non jangelako sabaiari so egin bainion badaezpada, ea odol zipriztinak eta haragi puskak itsatsita ote zeuden, aita kontatzen ari zitzaigùn leherketaren ondorioz, alferrik... nahiz eta argi-indarraren kordoi batzuk, bai, haiek ederki ikusi nituen, tranbiaren kableetara eraman nindutenak, baita aitak esandakoari neure iruzkina egitera ere: " A zer suertea izan zuen erregeak!".
|
|
|
...eta, esnatzearekin batera, Helenaren irudia etortzen zitzaidan lehenik burura, haren elgorriagak eta haren matíaslópezak; baita haren bainilazko musuak ere, beste modu batean interpretatzen nituenak eta baloratzen; izan ere, gogoan nituen neure damuak eta gurutziltzatuaren aurrean egindako otoitzak eta erreguak, baita hari egindako promesa ere —" Behin bai, hurrengorik ez" —,
|
baina
hain guztiz aldatu ziren inguruabarrak, non beste ikuspuntu bat nagusitu baitzitzaidan: zer, baldin eta gertakari hura, Jainkoaren zigorra izan beharrean, Jainkoaren grazia bazen?; zer, baldin eta gurea zinezko ezkontza izan bazen, Jainkoaren begien aurrean —"(...) entzun nizunean etxetik alde egiteko prest zeundela nirekin ezkontzeko, nirekin orduantxe ezkondu bazina bezala sentitu zintudan" esan zidan Helenak! —, ohiko formulen eta arauzko arauen gainetik?; poztu nintzen... ustezko erruduna errugabetzen zuen neurrian, ikuspuntuak arintzen baitzidan zama; eta Helenarekin bizi izandako mementoek eta haragien nolabaiteko ezkontzak —zer alde zegoen, bada, ezkongaiek hitzez elkarri baietz esatetik mihiz esatera, baldin eta mihia hitzaren euskarri ere bazen? — beren zentzua hartzen zuten, harekin bizitza osorako lotzen baininduten; zer gehiago nahi nuen, bada, funtsezkoa neure esku banuen, hainbeste eta hainbeste maite nuen Helena, gertatuak gertatuta gero are gehiago...!; egia zen gazteak ginela —" Kontuz maitasun kontuetan...!" esaten zigun jende helduak eta adinekoak—, baina Romeo eta Julieta ere ez al ziren gure adinekoak, hortxe hortxe...?
|
|
|
...ruratu zitzaidan lehenengo gauza, eta, hala ere, sor eta lor gelditu nintzen; eta min egin zidan; batez ere, azkeneko parteak; egia da inoiz ere pasatu izan zitzaidala burutik Helenak beste helburu batzuk ere izan zitzakeela —maila sozialean gora egiteko erabil nintzakeen, adibidez, edo tuberkuloso batenganako errukiz mozorrotutako maitasuna izan zitekeen berea, hau hura baino okerrago—,
|
baina
hain nengoen itsututa nire eredu erromantikoarekin —denborarekin ikasi dut, Zapiain estimatuarekin batez ere, baditugula defentsa mekanismo batzuk, ziurtasun psikologikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik... —, non alde batera uzten bainituen galdera amarrutsuak, inkontzientearen pape... uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez —azken parteari:
|
|
|
Frantses soldaduak oker tiratzen zuen, banekien... hala uste nuen behintzat; une hartan, baina, bihozkada bat izan nuen, hainbeste tiro okerren artean bat xuxen jaurtiko ez ote zuen... zernahi gerta baitzitekeen, nik ikusten nituèn irudien arabera, pistolaren kanoia eta Heinrichen burua lerrokatuta ez ote zeuden... Nire gogoetak ez zuen zentzurik, egia esan,
|
baina
hain nengoen irudien menera eta hainbesteraino larritu nintzen suizidio baten probabilitatearekin, non, anaiak lehenengo mugimenduari ekin bezain laster, harengana abiatu bainintzen; ondoren, hark ‘Su! ’ esan aurretik, segundo hamarren bat lehenago, estropezu egin, eta gurpil aulkia bultzatu eta irauli nuen, frantses soldaduaren balaren txistua neure gainean sentitzen nuen bitartean.... Gero, kolpe lehor bat, bala zuhaitzaren enborrean sartu balitz bezala.
|
|
2011
|
|
|
Biok zineten arrak, zu eta Jack: erran nahi baita edonork tira zezakeela hari mutur hartarik zuri burla egiteko, Satur,
|
baina
hain zen hunkigarria ikusten ari ginena, non ez baitzen inor ausartu.
|
|
|
Hots, behia, pertsonaia (kasik liluragarria) bihurtua, historiaren lekuko mutu, gertakari ezkutuenen begirada isila eta sinbolikoa; kuriositatez betetako aitonaren eromena eta Mendiluzeren eromen obsesibo eta arriskutsua; argazki kameraren magia; estetika koloretsu eta preziosista. Euskal elementu ugari hartu zituen zuzendariak, topikoak asko,
|
baina
hain justu irazkitik pasa eta horiekin jostatzeko, bere moldera egokitzeko: aizkolari txapelketa adibidez, ikuskizun artistiko bilakatzen du, norgehiagokaren erritmo bizia baliatuz, aizkoren ulua, ezpal saltariak, kameraren ikuspegi pikatu eta kontrapikatuak, begiratu isilak, arnas hots estuak?
|
|
|
Midori n, ikasle japoniar gaztetxoarekin maitemintzen den gizon helduaren ikuspegitik kontatzen du istorioa. . Ez nago horren alde,
|
baina
hain zaila al da ulertzea gerta daitekeela. Ikuspuntua aldatzen baduzu, deserosoa da jada?.
|
|
|
06:10 Erlojuko bigarren alarmak jotzen du,
|
baina
hain lehertuta gaude, ez dugu aditzen.
|
|
|
06:20 Erlojuko hirugarren alarmak jotzen du,
|
baina
hain lehertuta gaude, ez dugu aditzen.
|
|
|
06:30 Erlojuko laugarren alarmak jotzen du,
|
baina
hain lehertuta gaude, ez dugu aditzen. Lagun filipinarrak alarma guztiak aditu ditu erreskadan, eta gure gorputzak bortizki astinduz iratzartzen gaitu.
|
|
|
Nik Izarorena prestatu nahi nuen, Josebarena amaitu orduko ohartu nintzen beste helburu bat markatu behar niola neure buruari behea jo eta lasterka poliziarengana entregatzera abiatu nahi ez banuen. Oraingoan baina telefonoz hots egin beharrean (ohartu da jotzen duenetan isiltzea baino ez dudala egiten gehienetan, beti), etxean agertu zitzaidan Elisa bidaia bezperan, bart, arrenka; ez nuen onartu behar,
|
baina
hain zirudien izuturik alabekin elkartu behar duelako, hain ezezaguna suertatu zitzaidan beregan izu begirada hori, ez bakarrik utzi erregua, hain ezaguna nigan bestalde, ezen ezin izan diodan faborea ukatu, eta gaur goizean bere etxera agertu naizenean bere onetik irtenda zebilen mundura elkarrekin ateratzera goazen honetan, eta nik ez dut zer egin jakingo adibidez tentsio uneren batean supituki... Protokolo faltaren amildegia berriro; oso egun nekagarria izan daiteke bainuetxeko hau.
|
|
2012
|
|
|
Gorputza eta garuna, bikote xelebrea; elkarrekin bizitzera derrigortuak, gorputza baita garunaren bizitokia, baina sinesten dugu mundua gure buruak dioen bezalakoa dela. Askotan elkarren aurka bizi dira burua eta gorputza,
|
baina
hain gaude identifikatuak eta kokatuak gure buruaren arrastoan, non ahaztu egin baitzaigu gorputza entzuten, ulertzen eta maitatzen.
|
|
|
Ikusi duzulako ez dagoela zure esku zeu izatea. Pertsona bezala tratatua izateak egiten gaitu pertsona,
|
baina
hain zuzen beharrena litzatekeen tokian eta orduan, ez zara pertsona bat. Orain ja ez zaude eta ezin zara seguru egon, zu beti eta nonahi pertsona bat zarela.
|
|
|
Han mundu guztiak zeukan beren arteko pertsonarik ezjakinen eta inozoentzat. Zerbitzu bikainak eginak zizkion Koroari, berezko eta lorturiko dohain handiak zituen, zintzotasun eta ohorez jantzia zen,
|
baina
hain gaitasun urria zuenez musikarako, haren iraintzaileek esan ohi zuten sarritan ikusi zutela erritmoa oker eramaten; eta irakasleek neke handiz bakarrik lortu omen zuten hari matematikako proposamendurik errazena ere frogatzen irakastea. Bere ederraren erakusgarri asko eskaini zidan, sarri ohoratzen ninduen bere bisitaz, eta Europako arazoen berri eman niezaion nahi izaten zuen, baita ibilia nintzen herrialde ezberdinetako lege eta ohituren, jokaera eta kulturaren berri ere.
|
|
|
Baina animalia hark, nire agurreria guztia mespretxuz hartzen balu bezala, burua astindu zuen eta bekainak okertu, poliki bere aurreko ezkerreko hanka altxatuz nire eskua kentzeko. Ondoren, irrintzi egin zuen hiruzpalau aldiz,
|
baina
hain kadentzia ezberdinez, ezen ia hasi bainintzen pentsatzen bere buruaz ari zela hizketan mintzaira bereziren batean.
|
|
|
Zaldi zuri beltzak aurreko eskuineko apatxaz kapela igurtzi zidan inguru guztian eta, hainbesteraino narrastu zidanez, txukundu egin behar izan nuen, kendu eta berriro jarriz; hau ikusirik, bai berak eta bai bere lagunak ere (hori zurixka zenak) oso harrituta ziruditen; bigarrenak kasakaren barrena haztatu zidan, eta nire inguruan aske zintzilikatzen zela ohartzean, berriro oso txundituta geratu ziren biak. Eskuineko eskua laztandu zidan, nonbait, biguntasunaz eta koloreaz liluratuta;
|
baina
hain gogor estutu zidanez bere apatx eta trabatokiaren artean, garrasi egin behar izan nuen; ondoren, ahal zuten samurtasunik handienaz ukitu ninduten biek. Guztiz txundituta zeuden nire oinetako eta galtzerdiei buruz ere, sarri sarri ukitzen baitzituzten, elkarri irrintzika eta zenbait keinu eginez, pixka bat filosofoaren antzera, fenomeno berri eta zail bat azaldu nahian ari denean.
|
|
|
Dirudienez, bi zaldiak txunditzen zituen arazo nagusia nire gorputzaren gainerakoa eta yahooarena hain ezberdinak izatea zen, jantzia nengoelako gertatzen zena, baina ez ziren horretaz jabetzen; moxal beilegiak sustrai bat eskaini zidan bere apatx eta trabatokiaren artean hartuta (ohi zuten bezala, behar den lekuan adieraziko dudanez); neure eskuan hartu eta usain egin ondoren, itzuli egin nion ahal bezain gizalegetsu. Yahooaren tegitik astaki zati bat ekarri zidan,
|
baina
hain usain higuingarria zuenez, atzera egin nuen nazkaz; orduan yahooari bota zion, eta hark irrikaz irentsi zuen. Gero eskukada bat belar ondu erakutsi zidan eta olo mordoxka bat ere bai apatx gaineko ileetan; baina buruaz ezezkoa egin nion, elikagai haiek ez zirela niretzat egokiak adierazteko.
|
|
|
Arintasun miragarria dute txikitatik; halere, hiru urteko ar gazte bat harrapatu nuen behin, eta lasaitzen ote zen saiatu nintzen samurtasun guztiz;
|
baina
hain bortizki hasi zenez deabrukume hura txilioka, atzaparka eta hozka, jaregin beharra izan nuen, eta eskerrak gainera, zeren eta haren zaratak zaharragoen talde oso bat erakarri baitzuen gure ingurura, baina kumea onik zegoela ikustean (korrika abiatu baitzen), eta nire moxal beilegia ondoan zegoenez, ez ziren ausartu guregana hurbiltzen. Animaliatxo gaztearen haragiak oso usain txarra zuela ohartu nintzen, eta hats hura erbinudearen eta azeriarenaren artekoa bezalakoa zen, baina askoz desatseginagoa.
|
|
|
Ihes egingo nuen beldur ziren, eta nire mantenua oso garestia izango zela eta gosetea ekarriko nuela. Batzuetan goseak hiltzen uztea erabakitzen zuten, edo bestela aurpegira eta eskuetara pozoitutako geziak botatzea, hala laster egingo zuelakoan nireak;
|
baina
hain gorpu handiaren hatsak metropolian izurria sor zezakeela pentsatzen zuten gero, eta ziur aski erresuma osora zabalduko zela. Eztabaida horien erdian, armadako zenbait ofizial hurbildu zen Kontseilu Ganbara Nagusiko atera; eta haietako bi onartu zituztelarik, lehen aipaturiko sei gaizkileekin nik izandako jokabidearen berri eman zuten, eta honek hain iritzi ona sorrarazi zuenez nire alde Maiestatearen eta kontseilari guztien baitan, Batzorde Inperial bat bidali zuten, hiriburu inguruan zortziehunen bat metroren barruan zeuden herri guztiek goizero sei behi, berrogei ardi eta beste zenbait jaki nire mantenurako ekar zitzaten agintzera; bai eta ogia, ardoa eta beste edari batzuk ere proportzio berean; hori guztia behar bezala pagatzeko Maiestateak ordain aginduak luzatu zituen bere Altxortegiaren kontura.
|
|
|
Noizean behin, egia da hori, saiatzen zen kalkuluak egiten,
|
baina
hain gehiegizkoak aurkitzen zituen gauzak non ezin baitzituen sinetsi. Orduan berriro hasten zen, nahaspilatzen zen berehala, dena bertan behera uzten zuen eta ez zuen hartaz gehiago pentsatzen.
|
|
|
Azken honek, negozioz zeharo lanpeturik, urrezko uztaidun betaurrekoekin eta papilote gorriak gorbata zuriaren gainean, ez zuen ezer ulertzen izpirituaren findadeez, nahiz hasierako garaietan urgazlea liluratu zuten planta buruxut eta ingeles moldekoak egin. Botikariaren andreari dagokionez, Normandiako emazterik hoberena zen, bildots bat bezain goxoa, bere haurren, bere aitaren, bere amaren, bere ahaideen maitatia, inoren gaitzarendako negartia, etxeko arazo orotan amore emailea, eta kortseen arbuiatzailea;
|
baina
hain geldoa mugitzeko, hain aspergarria entzuteko, itxura hain arruntekoa eta elkarrizketa hain mugatukoa, non urgazleari inoiz ez baitzitzaion bururatu, nahiz eta hark hogeita hamar urte izan, nahiz eta berak hogei izan, nahiz eta elkarren alboko geletan oheratu, eta hari egunero hitz egiten zion arren, hura inorentzat emakume bat izan zitekeenik, ezta bere sexukotik soinekoa besterik eduki zeza...
|
|
|
Ostatu batean gelditu nintzen. Hor gelditzen dira bidaiari guztiak, baina, hala ere, ez dago faisaia erretzeko eta zopa prestatzeko nori eskatu, ostatuaren ardura duten hiru elbarriak izan ezik,
|
baina
hain dira ergelak edo mozkortiak, non ez baitago haiengandik ezertxo ere lortzerik.
|
|
2013
|
|
|
Kaiola bat da Versusen uhartea, itsasoari ipini zioten langa bat, ozeanoa jo duen minbizi ttipi arriskurik gabea. Gaur ere urakan bat iragan da Versusen uhartetik,
|
baina
hain goitik, ezen izarrek ere lotan jarraitu baitute, Versusen hatzetan piztuta eta katigatuta baleude bezala.
|
|
|
–esan zuen Josuk, jesarlekutik altxatzeko imintziorik egin gabe?. Barkatu ez laguntzea, Iratxe,
|
baina
hain nago nekaturik... Pijama eranzteko kemenik ere ez daukat oraindik.
|
|
|
Etxekoek, hala eta guztiz ere, ez zuten Euskal Herria kontzeptu politiko gisa bizi, edo axal axaletik bizi zuten, era folkloriko batean gehienik ere: esan ere esan daiteke, ikuspegi horretatik, Euskal Herritik kanpo bizi zirela,
|
baina
hain zen handia Burgosko prozesuari lotutako lurrikara politiko hura, non, Euskal Herritik kanpo egonda ere, sentitu behar baitzuten maila batean edo bestean haren eragina: horregatik deitzen zioten gurasoek, baita aitita amamek ere, telefonoz noiznahi:
|
|
|
–Barkatu,
|
baina
hain da inportantea esan behar dizudana?
|
|
|
Pedro Osak bazekien, beraz, bere bizikleta hura arina zela,
|
baina
hain geratu zen pozik Facundoren iritziarekin, non bizikletara igo, pedalei eragin eta are arinagoa zela iruditu baitzitzaion. Eta, Anquetilen irudia buruan zuela, norena, bada, bestela!?, aurrera eta aurrera egin zuen, harik eta, herri ingurua atzean laga eta, Garateko mendatera bidean zegoela, ehun metroko esprintari ekin zion arte, azken metroetan ipini zuèn aurpegiagatik (sufrikariozko bezain bozkariozko), hegan zihoala iruditu ote zitzaion??.
|
|
|
–Eskerrik asko, aita jauna,
|
baina
hain atsegina ez den batekin ere nahikoa izango dut. Denok ezin dezakegu Janeren zori ona espero izan.
|
|
|
Munduko izakirik zoriontsuena nauzu. Beharbada beste batzuek ere esango zuten hori lehenago,
|
baina
hain zuzen eta egoki, batek ere ez. Jane bera baino zoriontsuago naiz; berak irribarre baino ez du egiten, nik algara.
|
|
|
Iparralderantz abiatu baino lehenago etxean berriz ere onartua izateko eskabideak, halakotzat hartu ahal baitzen Lydiak esandakoa, ezezko erabatekoa jaso zuen hasieran. Baina Janek eta Elizabethek, bere ahizparen izen eta sentimenduen amoreagatik, gurasoek ezkontza hori jendaurrean onestea nahi zuten, eta hain sutsu
|
baina
hain era ezti eta arrazoizkoan premiatu zuten aita Lydia eta haren senarra ezkondu bezain laster Longbournen hartzeko, non, azkenean, Bennet jauna alaben gogora makurtu behar izan zen eta haien nahierara jokatu. Eta Iparralderantz aienatu baino lehen alaba ezkondua auzotegian ikusi ahal izango zuela jakitearen poza eman zioten Bennet andereari.
|
|
|
Etxekoek, hala eta guztiz ere, ez zuten Euskal Herria kontzeptu politiko gisa bizi, edo axal axaletik bizi zuten, era folkloriko batean gehienik ere: esan ere esan daiteke, ikuspegi horretatik, Euskal Herritik kanpo bizi zirela,
|
baina
hain zen handia Burgosko prozesuari lotutako lurrikara politiko hura, non, Euskal Herritik kanpo egonda ere, sentitu behar baitzuten maila batean edo bestean haren eragina: horregatik deitzen zioten gurasoek, baita aitita amamek ere, telefonoz noiznahi:
|
|
|
Pedro Osak bazekien, beraz, bere bizikleta hura arina zela,
|
baina
hain geratu zen pozik Facundoren iritziarekin, non bizikletara igo, pedalei eragin eta are arinagoa zela iruditu baitzitzaion. Eta, Anquetilen irudia buruan zuela –norena, bada, bestela! –, aurrera eta aurrera egin zuen, harik eta, herri ingurua atzean laga eta, Garateko mendatera bidean zegoela, ehun metroko esprintari ekin zion arte –azken metroetan ipini zuèn aurpegiagatik (sufrikariozko bezain bozkariozko), hegan zihoala iruditu ote zitzaion? – Gero, mendatearen oinera iritsi, kilometro bat edo gora egin, buelta eman, eta handik herrira itzuli zen, lagunartera.
|
|
|
–Barkatu,
|
baina
hain da inportantea esan behar dizudana...
|
|
2014
|
|
|
2) bestetik, zer nahi nuen bada, zer espero nuen bada, zenbat ostegun apropos pasatu ditut bada beraiengandik urrun, eta ez da modu kristau bihurritu batean damutzen naizela kideak abandonatzeagatik edo horrelako tentelkeriaren batengatik, ezpada jabetzen naizela denboraren igaroaz, zenbait uneren errepikaezintasunaz,
|
baina
hain zuzen ere une errepikaezin berriak sortzeko abagune aparta da hauxe, hain zuzen ere une errepikaezin berriak sortzeko etorri naiz hona, soilik eta preseski horretara, baina hala ere ezin txintik esan, azken finean neuk zamatu diet Y, eta gainera, zerbait esatekotan, ziur D k (zeina ez bainuen izendatu nahi ere, baina tira, D, D sarkin malapartatua, A ren bikotekide doilorra, jakina niretzat ...
|
|
|
–Azken egunetan Txuri bezala ibili zen, eztulka behintzat antzera egiten zuen,
|
baina
hain zaharra zenez?
|
|
|
Jim etxe zuri batean jaio zen bazter berde batean; aurrealdean, eguraldiak maiztutako lau zutabe zituen etxeak, eta atzealdean, zursare ugari, zeinek hondo gurutzatu xarmagarri bat eskaintzen baitzioten landa eguzki begi loretsuari. Behiala, etxe zuriko biztanleak ondoko lursailaren jabe izan ziren, eta haren ondokoarenak, eta haren ondokoarenak, eta haren ondokoarenak,
|
baina
hain aspaldiko kontuak ziren, non Jimen aitak ere ia ez baitzituen gogoan. Aitarentzat halako garrantzi txikia zuen kontuak, non, borrokaldi baten ondoren tiro batez hiltzen ari zelarik, ez baitzion halakorik aipatu Jim txikiari, bost urteko haurra izu laborriak harturik zegoela.
|
|
|
Zurekin ezkondu nahi dut, zuk hala nahi baduzu, Dexter. Pentsatuko duzu ez dudala hainbeste merezi,
|
baina
hain ederra nintzateke zuretzat, Dexter!
|
|
|
Arkitektura berriak eta Versaillesko jardin klasizistek bezala politikak, diseinu geometrikoa bilatuko dizute2011 Uniformitate razionalaren eredu honek indarrean jarraitu du, Voltaire eta Diderot barrena, bere aztoramendu jakobinoa Iraultzan jo arte2012 Handitasuna eta uniformitatea, horiek dira printzipio estetikoak adina politikoak. Aldiz, Ilustrazio eta klasizismo alemanak bere modeloak landu dituenerako. Frantzian baino dexente beranduago, ezin ahaztu baita hori;
|
baina
hain zuzen Frantziak txit influentziaturik eta hango garapenen jarraian? 2013, mundua jada beste mundu bat da; zientzien alorretan, ez matematika eta fisika (Descartes, Newton), baizik biologia eta, naturaren kontzeptu berri bat alegia, ari da goratzen. Milioika monada ezberdinez osatua da mundua?
|
|
|
Bertze egun batean, baina, hain bortitz sentitu zuen eraso irrazional hura, non galdetzekotan ere egon baitzen Beñati, zertan zebilen egun batean emakume batekin eta hurrengoan bertze batekin?
|
baina
hain lotsa handia sentitu zuen, aldi berean, non inoiz ez bezala gorrotatu baitzuen bere burua. Gorroto hura gainditzeko, ordea, modu bakarra zuen, eta hala, Beñatekin hitz egiteko aukera izan zuenean, begi keinu konplize bat disimulatzen ahalegindu eta, ezkutuko grinari gogor egiten ziola, honela erran zion:
|
|
|
Mamadou ez zen euskaltzain aditua, bistan da,
|
baina
hain ongi menderatzen zuen ahots tonuen eta keinuen mundua, non Felisa kontakizunaren uretan murgilaraztea lortu baitzuen:
|