|
2000
|
|
|
Baina, jakina, euskara ez da frantsesa. Frantsesa gutxitua izan daiteke leku batean,
|
baina
frantsesa oso hizkuntza indartsua da. Hango umeek badituzte eskolaz kanpo aritzeko jerga eta beste molde batzuk.
|
|
|
Gainera lehiakide berriak agertu ziren 1982 urtean: Radio Bayonne (frantsesez) eta Radio Adour Navarre (elebiduna,
|
baina
frantsesez nagusi). Lehenbizikoa Sud Ouest egunkariaren, UDF (Union pour la Démocratie Française/ Frantses Demokraziaren aldeko Batasuna) alderdiaren eta Baionako udalaren sostenguz agertu zen.
|
|
2001
|
|
|
muskuiluren ordain gisa" almeja" dakar sarri eta hori" mejillon" da. Kontua da Azkueren hiztegitik txarto kopiatu zutela," almeja" ri" mojojon" diotsolako berak,
|
baina
frantsesez ordea, ondo dakar: " moule".
|
|
|
Hondarrean, Iparraldeak, frantses estatuko nekezari lurralde gehienen gisa, industrializatzearen desafioan mustupilka behaztopaturik, azken kalipuak CheminDes Dames ko trintxeretan hustu zituen, hilik
|
baina
frantses izateko zorra ohorezordaindurik.
|
|
2002
|
|
|
‘Euli horrek ez dik gehiago pentsatuko’; arrazoi zuen; begiraleak bertatik bertara frogatu ahal izan baitzuen euliak burua errotik moztua zuela. Igo zen, ondoren, frantsesa, oholtzara; ekarri zuten beste kaxa txiki bat, beste euli bat gordetzen zuena; ireki zuten kaxa; atera zen eulia; egin zuen hegan...
|
baina
frantsesak, orduan, bitan eragin zion ezpatari, eta euli hark ere goitik behera egin zuen; eta frantsesak harro baino harroago esan zuen: ‘Euli horrek ez dik aurrerantzean hegan egingo’; arrazoi zuen; begiraleak bertatik bertara frogatu ahal izan baitzuen euliak erroerrotik moztuta zituela bi hegalak.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldunen, bretainiarren, flandriarren eta gaskoinen frantsesteko lehen oztopoa haien hizkuntza bereziak zirela errana zuten aspaldian,
|
baina
frantses politikariak ohartu ziren eliza katolikoak ziela emaiten, basa hizkuntza guztiei, bere elizetxe eta ikastegietan bizirauteko doia ezagutza.
|
|
|
1795ean Araban ere frantses tropak ibili ziren. Arabar foruak zalantzan izan ziren,
|
baina
frantses okupazioak gutxi iraun zuen probintzia honetan. Konbentzio Gerra motza izan zen iraupenez Euskal Herriarentzat, baina ondorioak epe luzean nabarituko ziren.
|
|
2004
|
|
|
Bestea, jakina, Lovaina-koa. Leuven Flandrian dago;
|
baina
frantsesez ari zen betidanik. Iskanbila handiak izan ondoren (1968), bikoiztu egin zen.
|
|
|
Lehen erdibiketa, honetaraz gero, bokale" ahokariak" eta bokale" sudurkariak" izaten da. Gaztelaniaz, esate baterako, balio fonologikoz batez ere, bokale sudurkaririk ez dago;
|
baina
frantsesez bai. Eta galdera hau da:
|
|
2005
|
|
|
Frantsesak jasan dezakeena eta euskarak jasaten duena ez da batere mehatxu berdina, euskararena anitzez zuzenagoa da, errealagoa. Bon, frantsesak duen mehatxua ere erlatiboki erreala da,
|
baina
frantsesak beti iraunen du Frantzian, Frantzia estatu bat baita. Hori da euskararen arazoa.
|
|
2007
|
|
|
Berehala Austriako mugak gainditu eta opil berria Europa osoan (eta geroago munduan) zabaldu zen. Frantzian opilari izen berdina ipini zioten,
|
baina
frantsesera itzulita. Eta izen horrekin zabaldu zen gainerako herrialdeetan; egun croissant esaten zaio mundu osoan.
|
|
|
Interesgarri gerta dakioke irakurleari Le Magazine Littéraire hilabetekariak berriki (453 zb, 2006ko maiatzean). Albert Camus, penser la révolte? ale berezia plazaratu duela (45 or.). Bertan ikasten dugu Camus aljeriarrak arabieraz, hitz batzuk ahoskatzen zituela?;
|
baina
frantsesez idaztea erabaki zuela?
|
|
|
Gainera ez da ahaztu behar, alemanez < herri> berbak oso erraz < aleman> iradokitzen duela besterik gabe, < deutsch> ek jatorrian herriaren hizkuntzan edo bulgarean mintzo den jendea esan gura baitu239 Idazle alemanek, beren hizkuntza, barbaroa? eskola kulturako espresabide bihurtzen hasi direnean (XVIII), kontzeptu gutxi asko teknikoak adierazteko tenorean, hizkuntza landuagoen gisara jokatzen ahalegindu beste erremediorik ez dute izan, alemanezko hitz erroak bai, baliatuz,
|
baina
frantsesetik kalkatuz gehien gehienbat moduak eta esanahi zedarriketak. Orduan hasi da < Volk> gaur duen esanahia zabaltzen, eta ordurako hizkuntza landuagoetan zeuzkan ekiboko guztiak heredatu ditu.
|
|
2008
|
|
|
Besterik ere esan behar dizut: askotan mintzatu izan gara frantses entziklopedistez,
|
baina
frantses kultura hori baino gehiago ere bada, jakin baitzenuke Chauteaubrianden Le Génie du Christianisme irakurtzen ari naizela egunotan, baita sekulako ezustea hartzen ere:
|
|
|
Hau, ordea, ez da normalean Frantziaren edo Alemaniaren aurrekaritzat hartzen, zabalegia izan zelako, gaurko Frantzia eta Alemania eta bertze zenbait herrialde bere mugetan sartzen zirelarik. Egia da agian erakargarriago gertatu dela Fran tzian, Alemanian baino,
|
baina
frantsesak oro har erosoago sentitzen dira guztiz frantziartzat jotzen duten Hugo Kapet erregearekin. Karlomagnoren inperioa, berriz, Europaren aurrekari bezala aipatu izan da inoiz azken urteotan.
|
|
|
Ideologia aldetik Réveil> euskararen kontrakoa ez
|
baina
frantsesaren eta euskaldunak frantsestearen aldekoa baldin bazen, zertako zen erdia edo parte handia euskaraz argitaratu. Duda gabe, Euskal Herriko laborari ia guziak, funtzionario xehe gehienak (guarda, bidegile, tabako saltzaile?) eta errien terrientsa ez gutxi (eta haiek ziren Errepublikaren lehen lerroko soldaduak kanpainetan), hautesle eta are, militante?
|
|
|
Besterik ere esan behar dizut: askotan mintzatu izan gara frantses entziklopedistez,
|
baina
frantses kultura hori baino gehiago ere bada... jakin baitzenuke Chauteaubrianden Le Génie du Christianisme irakurtzen ari naizela egunotan, baita sekulako ezustea hartzen ere: ezusteko ezin atseginagoa(...)".
|
|
2009
|
|
|
Kate eleanitza izango da: euskaraz eta gaztelaniaz eskainiko da batez ere,
|
baina
frantsesez eta ingelesez ere izango da emankizunik.
|
|
|
Euskararen presentzia hutsala zela-eta, hain zuzen, kritika egin zuen irakurle batek eta honela erantzun zioten Enbatatik. «Anderea arrazoina duzu, baina hemen berean ikus otoi Sehaska kantua eta bertzerik ere baduzu»28 Gehiago ere adierazi zuten gaiaren inguruan; egin kontu orrialde oso bat hartu zutela Enbata euskaraz ez
|
baina
frantsesez zergatik zen argudiatzeko: eraginkortasunagatik?
|
|
|
Frantzia(% 83), Malta(% 95), Letonia(% 96) eta Eslovakia (%98). Espainiako batez besteko kontsumitzaile batek 308,56 euro gastatzen ditu urtean, EBko gainerakoek baino 26 euro gehiago,
|
baina
frantsesek baino gutxiago Mezu laburrak operadoreen fakturazioaren zati garrantzitsua. Honen arabera:
|
|
|
Euskal Herri zaharkitu bat marrazten du. Euskaraz mintzo
|
baina
frantsesa, makila, etxe eder, Chiquito de Cambo, miss France eta Reaganen kontseilari izan zen baigorriarrez josia. Baina berdin dio.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian, ordea, kristauen eran ez zorionez bertan erlijioa etxerako gordetzen baitute Ipar Euskal Herrian erdaraz egin behar da, euskara galzorian jartzeraino. Lauburua eta ikurrina marka onak dira saltzeko,
|
baina
frantsesez.
|
|
|
Polaviejaren kontuak aitatuko nizkien berriro,
|
baina
Frantsesak beste plan batzuk zerabiltzan. Gorago jo behar genuela erantzungo zidan berriro.
|
|
|
Ate ondotik esan nion traste haiekin oheratzea besterik ez zitzaiola falta, eta hala ere ohea pittin bat berotuko zuela, gutxienez. Estudianteak kontu egin zion barreari,
|
baina
Frantsesak ez zigun kasurik egin. Bentzinarekin bukatu zuenean, berriro tindatu zuen plantxa eta keinu egin zion Estudianteari.
|
|
|
Ezin zuen ezerk hutsik egin,
|
baina
Frantsesa ez da azaldu.
|
|
|
Satorrak bezala ibili garela, lur azpiko lanean, hainbeste denboran, muturrik ere atera gabe, argia zer den ahaztuta. Horiek pentsatu ditut,
|
baina
Frantsesak dioena egia bada, bihozkada zuzena badu, zuloa egingo dugu astelehenean, muturra aterako dugu argitara, eta mundu osoak ikusiko du Angiolilloren argia, Arrasateko bainuetxean piztu zuen suaren garra.
|
|
|
Artean ez zegoen horren argi kubatarrek irabaziko zutela,
|
baina
Frantsesak horrela galdetu zidan.
|
|
2010
|
|
|
Boluntarioek testuak itzultzeak aukera bakarra dakarkie erakunde batzuei beren proiektu eta ekimenen berri emateko eta atzerriko herrialdeetan diharduten beste erakunde batzuen esperientziak ezagutzeko. Ingelesa da gehien eskatzen den hizkuntza,
|
baina
frantsesa edo alemana menderatzen duten pertsonak ere behar dira, baita etorkinekin komunikatzeko balio duten beste hizkuntza batzuk ere. Kasu batzuetan, hizkuntzaren maila ertain altua eskatzen da.
|
|
|
Horrez aparte, gure Euskal Herriko beste kontraesan bat nabarmendu zen orduan: gaztelania bai
|
baina
frantsesa ez zela ongi etorria hegoaldeko euskaldun askorentzat alegia. Gaur egun horratik, sarritan esan ohi da azkenik hiru direla Euskal Herrian erabiltzen diren hizkuntzak:
|
|
|
Testu orijinala frantsesez dago, jakina. Bertako edozein hizkuntza da" nazionala" Nigerren,
|
baina
frantsesa da" ofiziala". Hizkuntza koloniala da, independentziaren ondoren ere, hizkuntza ofizial bakarra.
|
|
|
Paradoxa da, konstituzioa arabieraz idatzi zela,
|
baina
frantsesez ere bai. Beste paradoxa bat, Marokoko erregeak oro har frantsesez aritzen direla gobernukideekin eta kazetariekin, diskurtso ofizialak arabieraz emango dituzten arren.
|
|
|
Si Ammar ben Said Boulifa izan zen aitzindarietako bat, 1913an argitaraturiko Methode de langue kabyle delakoan orrialde mordoa utzi zuen kabilierazko testuz beterik. 1930etik aurrera kabilieraren erreibindikazioa indartsu bilakatu zen, kultura berberea bildu eta erakutsi zen,
|
baina
frantsesez zegoen guzia. Jean Amrouchek Les Chants berberes de Kabylie argitaratu zuen, eta amazigerari buruzkoak frantsesez idazteko bidea jarraitu zen harrezkero ere.
|
|
|
Mohamed Xukrik bezala, amazig askok beste hizkuntzetan idatzi dute.1117 Kateb Yacine xauia zen, eta jatorri amazigari buruz idatzi zuen,
|
baina
frantsesez eta arabieraz utzi du bere obra. Ahmed Sefrioui marokoarrak frantsesez idatzi zuen Boite a merveilles nobela, umetako magiari eta akabatzen ari zen zibilizazio tradizionalari buruz.
|
|
2011
|
|
|
Eskolan kantatzen nuen, baina askotan kontziente izan gabe. Bitxia da,
|
baina
frantsesez kantatuko banu gauza batzuk ez nituen kantatuko. Gaurko gazteak ez dira ohartzen zein berezitasun duten kantu mailan, zer abesten duten, eta oraindik gutxiago nondik heldu den kantatzen duten musika.
|
|
|
Maitane saiatu da laguntzen eta ez du lortu atea zabaltzea. Joan da kafetegira,
|
baina
frantsesez oso gaizki moldatzen denez, ez diote ulertu zer esan nahi zuen. Biak zeharo urdurituta, Saioa builaka hasi da komunean eta Maitane korrika atera da kafetegitik guregana, juxtu autobusa irtetear zegoenean.
|
|
|
Eta horregatik oso nekagarria da sarri azaldu behar izatea euskaldunek ez diotela Orreagan Karlomagnori egunero erasotzen. Arrazoi berberagatik azaldu behar da euskaldun guztiek ezin dutela 300 kg ko harria altxatu, eta egia dela euskaldunak euren artean ezkontzen direla
|
baina
frantsesek, espainolek edo italiarrek euren artean egiten duten neurri berean.
|
|
2012
|
|
|
Eta Fleuryk, gutxi gorabehera, loretsu esan nahi du. Chozas de la Sierraren antzekoa,
|
baina
frantses estiloan.
|
|
2013
|
|
|
–Eta xelebrekerietan hasita, hona xelebreena: gaztelaniaz ez huen ikasi,
|
baina
frantsesez, bai, itxuraz.
|
|
|
Mezu bera izan zuen Manex Hiriart Urrutik garai bertsuan. Frantziako armadak Charleroi eta Marneko guduetan gauzak eskas izan zituela esplikatu zuen, argituz 44 urtez alemanek gerla ongi prestatu zutela,
|
baina
frantsesak ez zirela hain prest agertu. Baina eskas zituzten horiek ondoko zortzi hilabeteetan bildu zituzten, lubakien garaian.
|
|
|
Bitarte hartan, gudu bortitzenak beste eskualde batzuetan izaten ziren. Adibidez, 1915eko otsailaren 15etik martxoaren 23ra, Champagne eskualdean ofentsiba bat egin zuten,
|
baina
frantsesek 90.000 gizon galdu eta ez zuten lurrik irabazi.
|
|
|
Frantsesen kanoiek egiten zituzten balentriak goraipatu zituen. Kanoi solas, alemanek frantsesen lehen lerroen kontra oldarra nola egiten zuten azaldu zuen,
|
baina
frantsesen kanoiek ere min ematen zietela erranez biribildu zuen artikulua, kutsu baikorrarekin. Halaber, artilleria ere aipatu zuen, Verduneko gudutik landako lasaitasun giroan izaten ziren zenbait borrokaz mintzatzean.
|
|
|
Artikulua idazten ari zelarik, Metzen inguruan Eparges herriaren aitzineko mendixka bat hartu zutela ere gehitu zuen, «nagusitu» zirela goraipatuz. Geroago, 1915eko ekainean, berriz ere Soissons inguruko berri eman zuen, aipatuz Ville au Bois herrian gudu bortitz bat izan zela
|
baina
frantsesek «gaina» zutela.
|
|
|
Jean Etxeparek berdintsu egin zuen urte bereko uztail bukaerako artikulu batean; alemanen aitzinamenduak xeheki esplikatu zituen,
|
baina
frantsesak berriz ere gaina hartzen ari zirela erranez bukatu zuen artikulua. Alemanen ofentsiba uztailaren 15ean hasi zen Château Thierry eta Massiges herrietaraino.
|
|
|
Parisera hurbiltzen ari zirela ere idatzi zuen, baina gero eta zintzur hertsiagoan aitzinatu behar zutela eta haien trabak azaldu zituen. Ekainaren 17an oldartu ziren alemanak,
|
baina
frantsesek Reims inguruan «indar handirik egin gabe», kanoiekin «kalmarazi» zituztela gehitu zuen. Azken hilabeteetako kronologia labur baina zehatz horretan, alemanen aitzinamenduak aitortu zituen, nahiz eta bukaerak kutsu baikorra zuen, frantsesek garaipen txiki bat egin baitzuten.
|
|
|
Horrek erakusten du zerbait berria zela harentzat. Hain zuzen, jakinarazi zuen lubakien egiten ikasi behar izan zutela gerlan zehar; alemanen teknika zela,
|
baina
frantsesek ez zutela ezagutzen. Lubakien eraikitzeari dagokionez, artikulu batean ingeniaritza militarreko soldaduak aipatu zituen, erranez haietaz gutxi idazten zela, baina lan handia egiten zutela, hala nola bideak, harresiak, zubiak eta abar eraikitzeko.
|
|
|
Horren harira, batzuetan guduetako parte hartzaile izan zela kontatu zuen, beste batzuetan lekuko zuzen gisa mintzo zen, eta beste batzuetan urrunago gertatu guduen berri eman zuen. ...ika orokor batean, adibidez, zegoen eskualde inguruetako gorabeherak zerrendatu zituen, laburki, pluraleko lehen pertsona erabiliz, baina ez bere erregimentuaz mintzatzeko, baizik eta bera armada osoaren partaide gisa mintzo zelako, hala nola Paueko eta Tarbeseko bi erregimentu Reimseko aldera joan zirela, beste batzuk Soissonsen aitzinatu zirela, Ville au Bois inguruan gudu bortitz bat izan zela,
|
baina
frantsesek gaina zutela erranik, bere eskualdean une lasaiak zituztela argitu zuen, 1915eko ekainaren 18an.
|
|
|
Erabat ezezagunak zitzaizkidan diskoak ere bazeuden mahaian. Ingelesak eta amerikarrak gehienak —Black Sabbath, Crosby, Stills and Nash, Roy Orbison,
|
baina
frantsesak eta italiarrak ere bai: Claude François, Adriano Celentano, Bobby Solo
|
|
|
Esan nahi duzuena,
|
baina
frantsesek ardo ona egiten dute.
|
|
2014
|
|
|
Euskarazko hitza brailez idatzi dugu,
|
baina
frantses grafiaz, adibidez, txokolatearen ondoan brailez: tchocolatea.
|
|
|
Hemen, kultur harremanak guztiz kolonialak ziren. Hemengo gauzak egiten dira,
|
baina
frantsesez. Hori da egoera kolonial bat.
|
|
|
Iritsi zen noizbait bulegora; eta zuzendariak ez, baizik eta moduluko chef ak errezibitu zuen. Orduan, Joxean, guztia azaltzen hasi zen;
|
baina
frantsesez tutik ere ez zekienez, ez zioten ulertzen. Bizpahiru aldiz saiatu ostean, itzultzaile bat ekartzeko agindu zuten zaindariek; eta bere ziegakideak presente egotea gustatuko zitzaiola esan ziola gogoratuz, Joxeanek proposatu zuen hura izatea itzultzailea.
|
|
|
–les jugements absurdement méprisants fusent, vilipendant les jargons, «horribles mélanges» que sont censés parler de misérables peuples à demi sauvages. Car les jugements de ces messieurs les auteurs parisiens ne sont pas tendres à l? égard de leurs compatriotes illetrés, jugés barbares? 2419 Euskara, bretoiera, flandriera, okzitanoa, egon dira gutxi batzuk interesez eta sinpatiaz begiratu dituztenak,
|
baina
frantses gehien gehiengoarentzat ez dira hizkuntzak, eztarri hots barbaroak dira. Alemana, Alsazian, ez da zibilizatuagoa.
|
|
|
2537 OC, I, 93(. Questions contemporaines?). . Les Italiens ont un privilège analogue, et sont après les Français la nation qui écrit le mieux?,
|
baina
frantsesaren aldean hizkuntza oso mugatua omen da bere baliabideetan: –avec sa langue puriste à l, excès, l. Italie devait aboutir aux sonnets et à l? élègant radotage des académies du XVIIIe siècle?.
|
|
|
Nazionalismo frantsesaren hanpadura klasiko bat hizkuntzarena da: frantsesa bezalako hizkuntzarik ez dago munduan beste bat; bera da arrazoimenaren hizkuntza, hizkuntza logikoa, naturala, etab2536 Ingelesa eta alemana ere badira zerbait, espainolek ere euren gaztelania ez daukate saltzeko,
|
baina
frantsesa bezalakorik ez dago. Hizkuntza esatea espiritu frantsesa esatea da, jeinu nazionala, literatura, kultura.
|
|
|
–Dudarik gabe,
|
baina
frantsesak...?
|
|
|
Berak M deitzen zela esan zidan. Institutuan ingelesa ematen zuela
|
baina
frantsesa ikasten hasi zela, goi mailako ikasketak, beharbada, Frantzian egingo zituelako.
|
|
|
Txantxinek notiziak ekarri ditu 57 erreximendua ere han harat dela, euskaldun anitz baitira haien artean ere. Ezagunei adio bat egitera joateko baimenik izanen ote litzatekeen galdegin nahi du,
|
baina
frantsesez egiteko lotsatzen, Katxori galdegin dio lotinantari galde diezaion. " Zoaz zure tokirat!
|
|
2015
|
|
|
Euskal zinegile onenak dira labur nahiz luzemetraian. Amama filma Espainiako Estatuan bigarren film ikusiena izan da,
|
baina
frantsesei ez zaie Hegoaldeko zinearen kalitatea axola. Horrek biziro ernegatzen nau.
|
|
|
Izara formatua zeukan eta zuri beltzean argitaratzen zuten, azalean (batez ere) zein barruko orrialdeetan argazki dezente agertzen zela. Euskara zen nagusi (nabarmen gainera) Herrian,
|
baina
frantsesak ere izan ohi zuen lekurik, kazetaren mantxetan bertan ikus zitekeenez (Herria izenaren azpian zera irakur baitzitekeen: Journal basque français hebdomadaire).
|
|
|
Larzabalen esanetan, praktikan emankizun denboraren erditsua dauka frantsesak Xiberoko Botzean.? Maite Lephaille ere gisa berean mintzo zaigu,
|
baina
frantsesaren presentzia egun %30 ingurura mugatzen dela deritzo: –Hasieran %40 frantsesez zen, baina fite euskara sartu zen, xiberotar haboroxenek onartu zuten egoera horrelakoa zelakotz; orain gauzak aldatu dira eta %70 bederen euskaraz da.?
|
|
|
Kazeta banatu, Zuberoan baino ez zuten banatzen; idatzi, berriz, euskaraz eta frantsesez idazten zuten,
|
baina
frantsesa nagusi zela. 1972ko martxoan atera zuten lehen zenbakia, eta 1977an azkena(, diru eskasak galarazia?, Hegiaphalek esan digunez), tartean beste hogei zenbaki inguru izan zirela.
|
|
|
Hiztun komunitate bakoitzak era batera kontzeptualizatzen du denbora eta hala islatzen da erabiltzendituen egituretan. Adibidez, euskaldunok goizaldea eguneko ataltzat hartzen dugu,
|
baina
frantsesek gauetik (nuit) goizera (matin) egiten dute jauzia zuzenean. Horregatik, hizkuntza bakoitzean denbora egiturenanalisia egin behar da.
|
|
|
Taldekideak ezagutu, taldea bera zelan antolatuta dagoen ikusi, hizkuntzarekin zelan moldatuko naizen... Izan ere, ingelesez nahiko ondo moldatzen naiz,
|
baina
frantsesa ez dut sekula ikasi. Baina beno, gogo handiz nago, eta zailtasun txiki horiei emango diegu buelta.
|
|
|
Pastorala euskaraz eman zuten uda honetan zalgiztar eta iruritarrek,
|
baina
frantsesezko bertsioaren itzulpena izan zen taula gaineko hura. Itzulpen ofiziala.
|
|
|
Beñat Oihartzabalen arabera, legearen eta administrazioaren mundutik kanpo, XVII. mendearen hasieran frantsesak ez zuen lehentasunik Iparraldeko gizartean hizkuntza idatzi gisara. Artean latina da hizkuntza nagusia, eta adibidez latinez idatzi zuen Arnaut Oihenartek Notitia utriusque Vasconiae bere historia liburua 1636an,
|
baina
frantsesera lerratu zen gero: Les Proverbes Basques (1657) eta L’artpoetique (1665).
|
|
|
Gero, batzutan bada beste erdara bat ongi kontrolatzen ez dudana eta ikasten ari naizena ere bai. Espainola ongi,
|
baina
frantsesa enetako da... Puntu exotiko bat bada, etxean izanik, bidaia batean banintz bezala eta bidaiatzea gauza ona da.
|
|
2016
|
|
|
Baina garaiko arazoak, gazteen eskakizuna ez ditu baztertu nahi, eta zeharbidea hartzen du horren egiteko. Ez ditu frantsesak aipatzen,
|
baina
frantses presentziarekiko duen ikuspuntua du itzultzen ingelesen tokian. Eta horrela entzumena goxatzen du, hitzen bortizkeriaren zati bat ezabatzen du.
|
|
|
Euskal antzerkiak, manera batez, gerlaren ondotik, beherakada ere ezagutu zuen, baina euskal antzerkigintzak bereari eutsi zion eta indarberritu egin zen. Han, aldiz, antzerkigintzaren lekukoa hartu zuen Elizak,
|
baina
frantsesari lehentasuna emanez. Historiak esplika dezake horrelako jarrera, frantses erresistentziarekiko izandako hoztasunaren nonbait ahanzteko era zitekeen.
|
|
|
bi lagun eztabai betean ari omen ziren ostatu batean. Biak euskaldun, zintzoak ustean, sesioan ea bietatik nork maite zuen gehien Euskal Herria…
|
baina
frantsesez mintzo zirenak. Je vous salue, Marie!!
|
|
|
Xalbadorren kantarenak abertzaleak ziren, ustez behintzat,
|
baina
frantsesez, erdaraz mintzatzen zutenak. Neure golkoari galdetu diot nola izan daitekeen UPNkoa eta abertzalea edo euskaldun abertzalea eta era berean gehienetan gaztelaniaz mintzo.
|
|
|
Bai frantses poliziak bai beste batzuek. Garai horietan bazen GAL,
|
baina
frantses poliziak ere asko atxilotzen zituen, kartzelara igortzen, eta deportatuak izan diren gehienak kartzelatik irtetean deportatzen zituzten, bai Venezuelara bai Cabo Verdera, armatuak zirelako. Hemen Iparraldean normalean ez ziren armarekin ibiltzen, baina autodefentsa lan hori egiten zutenak bai.
|
|
|
Domina irabazi genuen ia,
|
baina
frantsesek gainditu gintuzten.
|
|
2017
|
|
|
«De Gaullek Frantzia Londrestik berreskuratu zuen, ez Alemaniako espetxe batetik. Ulergarria da alemanek hura gatibu nahi izatea,
|
baina
frantsesek libre nahi zuten». Presidentea itzultzen bada, gobernatzeko izan luke, ez zulo batean martiri giltzapetu dezaten.
|
|
|
Eskolan ikasi ote genituen arbolen izenak? Hain segur bai...
|
baina
frantsesez. Eta geroztik, konplikatuenak segurik ahaztuak nituen.
|
|
|
Filipe, gu beti euskaraz mintzatzen gara,
|
baina
frantsesera lerratzen bazara ez dago problemarik, gero itzuliko dute dena.
|
|
|
Orain arteko historia liburuetan ez duzu gauza handirik aurkituko horretaz, eta kontua da zer edo zer egon badagoela, nork eta Elisee Reclusek berak baitiosku. Hau da, esku artean soil soilik Janpierre Arbelbide misionistaren aipua edukiko bagenu, hain laxoa denez erretorikotzat jo genezake beste barik;
|
baina
frantsesezkoa, ostera, konkretua da oso, eta ez du alde horretatik zalantzarako zirrikiturik uzten. Nortzuk izan ziren, bada, delako" patriota" euskaldun horiek, zeren eta, euron proposituaren oihartzuna Reclusen belarri xuloraino iritsi baldin bazen, ezin izan baitzitezkeen ilun eta anonimoak, ezagun eta itzal zabalekoak baino?
|
|
|
" los cargd al momento, les mato 14 hombres, y cogid 11 prisioneros", eta hori guztia frantsesek bajarik izan gabe. Izan ere, armada frantsesa etengabe ari baitzen gerrillari taldeak desegiten, sakabanatzen eta atxilotzen, ehunka gerrillari hiltzen baitzituzten Penintsularen bazter guztietan;
|
baina
frantsesen behin betiko garaipena ez zen inondik heltzen, ahitze gerra bat izan zen eta.
|
|
|
burua lehengo lepotik izanik, egiten zekitena egiten jarraitu zuten, batzuetan Bonaparteren soldaduen kontra eta besteetan nafarren kontra. Gaizkilearen eta heroiaren arteko muga beti ez zegoen garbi;
|
baina
frantsesek salbuespenik gabe gaizkiletzat brigand tzathartzen zituzten denak. Lizarran eragindako kalteen eta Tuteran egindako arpilatzearen ondorioz, herritarrek nahiago zuten frantsesen inbasioa gerrillarien liberazioa baino.
|
|
|
Eman dezagun aita alemana eta ama frantsesa dituen beste paristar bat. Haurtzaroan bi hizkuntzak erabili dituzte etxean,
|
baina
Frantsesa du bakarrik landu ikasketetan; beraz, hiztun osoa (AB) da Frantsesean, berezko hiztuna (A) soilik Alemanean: AB/ A.
|
|
2018
|
|
|
Iaz jan dira bi miliar eta erdi ogitarteko Frantzian. Burtxoroa emaiten duen zifra,
|
baina
Frantses ekarriak diren 65 milioi biztanleei gehitzen badizkiegu hexagonoa bisitatzera datozen 38 milioi turistak, heldu da gutarik bakoitzak bi ogitarteko jaten dituela hilabetean, 24 urte osoan.
|
|
|
doinua harrapatzea, erritmoak imitatzea. «Euskaratik gaztelaniara harrapatua diot musika,
|
baina
frantsesetik edo katalanetik euskarara tokatzen zaidanean zailtasun handiagoak ditut musika hori gurean emateko. Erlatibozko famatuak ere hor daude, hizkuntza erromanikoetan etengabekoak dira, eta euskaraz ez du zentzurik», zehaztu du.Apalauza Kazuo Ishiguroren The Remains of the Day itzultzen ari da orain, Iñigo Roquerekin batera. Literaturako nobel saridunak euskaratzeko Jokin Zaitegi lehiaketa irabazi ostean?.
|
|
|
Desberdintze eskubidean sakondu behar dugu, baina oso konplikatua da gure eraikuntza politikoan. Europan gertatzen da,
|
baina
frantsesek ez dute horrela pentsatzen. 1789ko iraultzak beste eraikuntza politikoak desagerrarazi zituen, eta Frantziaren historia orduan hasi zela uste da.
|
|
|
Norbaitek ez baldin badauka (lapurtarra delako, adibidez), arazoak, trabak edo ezintasunak dauzka zerbitzu bat lortzeko. " A, baina Frantzian bizi zarenez..."," A,
|
baina
frantsesa zara eta orduan." moduko azalpenak entzun behar izaten dira noiznahi. Beti buru-hausteak zerbait lortzeko... edo deus lortu gabe gelditzeko.
|
|
|
AGOSTI XAHO britainiarrek eta frantsesek bultzatu zuten karlistada euskaldunen independentziaren aldeko borroka bat zelako ideia. Gaurko historiografiak frogatu duenez, foruek zerikusi gutxi izan zuten Euskal Herriko gerraren piztearekin,
|
baina
frantsesek eta britainiarrek foruen iraupena eta gerraren bukaera lotu zituzten. Baliteke Xahok zerikusirik izatea saio horiekin, baina ez daukagu inolako frogarik.
|
|
|
Abizen italiarra du,
|
baina
Frantsesa da.
|
|
2019
|
|
|
Erraten ahal da 1814 hil tasa, normalean baino bikoitza dela eta milaka jende hil zela. Ingelesen okupazioko garaikoak dira, bai,
|
baina
frantses tropek egin basakerien ondorio. Adibidez Ezpeletan 1814an 25 hiltzetik 90era pasatzen gira, Itsasun 40tik 94ra, Saran 50etik 125era, Senperen 50etik 99ra, Urruñan 63tik 132ra, Azkainen 21etik 83ra, Donibane Lohizunen 76tik 243ra, Hendaian 9tik 18ra, Bidarten 22tik 64ra, Ziburun 32tik 140ra, Kanbon 22tik 140ra, Arbonan 8tik 38ra, Hatsun 10etik 28ra, Larresoron 17tik 33ra, Mugerren 33tik 76era, Hazparnen 90etik 254ra... eta Baionan 1811n 975 lagun hil ziren, hiru urte berantago, hau da, 1814 urtean 3274 lagun.
|
|
|
1989ko agorrilaren 4ko gauean, diputatuek aho batez bozkatu zuten pribilegio guztien ezeztatzea, nahiz eta Garat horren kontra agertu. Ipar Euskal Herrian jendea oldartu zen,
|
baina
frantses iraultzaileek Frantziaren aldeko lotura sendotzea lortu zuten eta iparraldeko euskal herritarrak Espainiaren kontrako gerran parte hartzea ere bai. Aunitzek Hego Euskal Herrikoen aurka borroka egitea ukatu eta ihesari eman zioten.
|
|
|
–Amezti,
|
baina
frantsesak dituk...
|
|
2020
|
|
|
Calais herriko hotel bateko harreran 40 urte lanean zeramatzan emakume espainiar bat zen. Gaztelera atzendua zuen,
|
baina
frantsesa ikastera iritsi gabe, eta bien arteko dialekto batean mintzatzen omen zen. –Si ancora tomas de la viera, te vas a agarrar la feblesa?, esaten omen zuen edo, estas crevetas tienen du sable?.
|
|
|
" Haren anai arreba guztiek eskola publikoetan ikasi zuten, baina, amarentzat lekurik ez zegoenez, frantses eskolan ikasi zuen. Ez zen bertan denbora luzez egon,
|
baina
frantsesez ikasitakoak ez zituen inoiz ahaztu, eta duela gutxi arte Aita gurea frantsesez abesteko gai zen", gogoratu du Jose Ignazio semeak. Ostean, Gasteizen egin zituzten beste hiru urte eta 1930ean itzuli ziren Arrasatera, jaioterrira.
|
|
|
Aurreko astean, gure ekoizleak Bi urte, lau hilabete eta egun bat dokumentalaren azpitituluak frantsesez ateratzeko enkargua egin zidan, eta beste pelikula bat atera da, diferentea. Oso gauza gutxi aldatu ditut,
|
baina
frantsesezko azpitituluekin ikusiko dutenek beste pelikula bat ikusiko dute. Ezin izan nion aldatzeko tentazioari eutsi.
|
|
2021
|
|
|
Beaune la Rolandekanpamen duko argazki bat oso famatua da, luzaz partez zentsuratua izan baita, frantses jendarme bat agertzen baita, presoak zaintzen ari. 1956an," Nuit et Brouillard", Alain Resnaisrenfilmean agertu zen
|
baina
frantses kepia gordetua izan zen. Frantses Estatuaren kolaborazioa ez zen erakutsi behar!
|
|
|
Neurri batean, (t) ar atzizkidun hauek dun atzizkidunek dituzten zalantza berak sortzen dizkigute, kategoriari dagokionez. RAEko hiztegiak adjektibotzat jotzen ditu gaztelaniaz dauden horien pareko hitzak,
|
baina
frantseseko Robert hiztegiak adjektibo eta izentzat.
|
|
|
«Hori gertatu da orain arte herriko etxeak argitaratzen zuen Urruñan bizi aldizkarian». Euskal izena, bai,
|
baina
frantsesez ziren testu guztiak. Ekaineko bozetan hautagai abertzaleak irabazi ostean, aldizkari horren azkeneko zenbakian testuen %50 euskaraz argitaratu dituzte.
|
|
|
IKk erantzun zion ETA iraultzailea izanen zela Hegoaldean,
|
baina
Frantses Estatuan erreformista.
|
|
|
Mugimendu guztia ez zen desegina izan,
|
baina
frantsesen sarean harrapatuen artean ondorio luzeak izan ziren. Irailean auzia izan zuten, eta Frantziako tribunalak gaizkile talde baten partaideak zirela deklaratu zuen.
|
|
2022
|
|
|
2007ko urtarrilean, Bourget eko mitinak, zeintan" odol nahasiko frantses ttipi" bat bezala presentatu zen, bere kanpainaren hastapena markatu zuen. Bere eslogana," Elgarrekin dena posible bilakatzen da" zen
|
baina
frantsesek beste eslogan bat zuten gogoan atxiki," gehiago lan egin, gehiago irabazteko". Sarkozyk ez zuen hutsik eginen eta, apirilaren 22an, lehen itzulian, bozketaren burua hartu zuen %31, 2rekin.
|
|
|
Horretako, eta menturazko negoziaketa batzuk eramateko, Aljeriar Errepublikako Anarteko Gobernua (GPRA) sortu zuten. Beharbada begi keinu bat egiteko De Gaulleri, anarteko gobernu berdintsua (GPRF) sortu baitzuen bigarren mundu gerlaren denboran,
|
baina
frantses presidenteak (oraino gobernuko presidente zena, Errepublikako presidente bilakatuko zena 1958ko abenduan) ez zuen GPRA ezagutuko 1960a arte. Frantziarekin ez zen aitzinatzen, orduan GPRAk nazioarteko kanpaina eraginkor bat eraman zuen aljeriarren bidezko ordezkaria bezala ezagutua izaiteko.
|
|
|
Baina" sostenible" eta" sostenibilidad" hitzak gaur, garapena, klima, materialak, energia, ura, eta oro har natura bere onean iraungarri izan daitezen adierazteko darabiltzagu, batez ere. Ingelesak" sustainable" eta" sustai nability",
|
baina
frantsesaz," durable" eta" durabilité". Eta alemanak ere an tzera:
|
|
|
Ematen dituen datuak dira ustez nondik datorren pastorala, zein diren arauak, zein bilakaera ikusten dion... Jean Louis Davantek gauza bertsua egin du,
|
baina
frantsesez, Elkar argitaletxearekin. Liburuko beste testuak, sineste zaharrak dira.
|