|
2000
|
|
|
" Ez naiz erlijiozalea:
|
baina
ezin diot utzi arazo bakoitza erlijioaren ikuspuntutik begiratzeari". Wittgensteinengan erlijioak duen rola ezagutzeko, eta baita bere filosofiaren izaera ere.
|
|
2001
|
|
|
Analogiaren zentzua hauxe da: hiru kide emanda, laugarren batekin duten harremana ezagut daiteke a priori,
|
baina
ezin da laugarren kide hau ezagutu zuzenki. Esperientzian hura bilatzeko erregela besterik ez dut.
|
|
|
adigai batekin orokorki bat datorrena edo adigaia kontraesaten duena era berean bat dator edo kontraesaten du adigaiaren barne jasoa dagoen oro; ezin da esan, ordea, adigai batean jasotzen ez dena adigaian barnebilduta dagoenean jasotzen ez denik. Gizakiek eskuak eta hankak dituzte eta, beraz, gizaki bakoitzak ere izango ditu arrunki;
|
baina
ezin da esan gizaki oro beltza ez delako, baten bat beltza ez denik. Kantek, ondoren, gaia lau puntutan jorratzen du.
|
|
|
Arrazoimenak bere aberri segurua den esperientziaren irla txikia uzten du abentura bila joateko; hau da, txalupa hauskorrak eraikitzen ditu (printzipio transzendenteak) balizko mundu berri eta dotoreagoen bila abiatzeko. Ilusio transzendental hau arrazoimenaren emaitza da, eta beraz, ilusio gisa ezagut daiteke;
|
baina
ezin da ezabatu, arrazoimenak bere berea baitu sistematikoa izateko eta edozein muga gainditzeko irrika hori, eta beraz," etsaia gure baitan bilatu behar dugu". Silogismoak (arrazoiketak) sofisma bihurtzen badira, arrazoimenaren sofismak dira eta ez ahoskatzen dituen gizakiarenak, norbaitek arrazoimenaren erabilera okerra egitean sortzen direnak.
|
|
|
Beraz, ez da begiak zorroztuz edo arrazoiketa arretaz jarraituz desagerrarazi dezakegun ilusioa. Makila uretan sartzean okertzen da, badakigu benetan ez dela horrela gertatzen,
|
baina
ezin dugu bestela ikusi. Ezagutzaren baldintza subjektiboa objektuaren ezagutzatzat hartzean datza ilusioa.
|
|
|
Niaren batasuna aurresuposatu egin behar da errepresentazio ezberdinen batuketa bat pentsamendu batu bat izateko,
|
baina
ezin da hortik besterik gabe eta adigai soilen bidez bere ezaugarririk atera, ezagutu, hala nola, sinpletasuna. Sinpletasuna ideia soila litzateke, ezein esperientziak ez digu eskainiko.
|
|
|
Honetaz esan behar da Kantentzat gure ezagutza esperientzia arruntetatik abiatzen dela. Espazio okerra pentsa dezakegu,
|
baina
ezin dugu irudikatu bi punturen arteko marra motzena zuzena ez denik. Gure ekimenaren espazioa euklidearra da.
|
|
|
Esperientzia bat behin eta berriz berdin errepikatzeak ez du esan nahi inoiz ez dela aldatuko. Esakune hauek, beraz, ezagutza zabaltzen dute eduki berriekin,
|
baina
ezin dute beharrezkotasunik eta orokortasunik eskaini eta, ondorioz, ezin dira benetako zientzia baten oinarri izan.
|
|
|
Frogak gainera ostentsiboa izan behar du, ez apagogikoa, hau da, egiaz konbentzituz gainera egiaren iturrien ezagutza ere ematen duena. Apagogikoa baliagarria da Matematikan eta Fisikan, baina ez Filosofian; hemen, une polemikoan erabiltzen da,
|
baina
ezin du emaitza baliodunik lortu.
|
|
|
104. "...
|
baina
ezin dugu ahaztu naturaren helburua gure animaliazko izaeran dautzan joerak gainditzea dela eta guri dagokigun gain mugaren hobekuntza lortzeko oztoporik nagusien direnak" K.U., 433.
|
|
2002
|
|
|
Panoptikoaren garapenak, ondorioz, ez ditu Benthamek bilatzen zituen erreforma nahiak asetu, ez gizatasunari dagokionean, ezta delituaren prebentzioari dagokionean ere;
|
baina
ezin dugu ahaztu argudio ekonomikoei dagokienean ere ez direla bete ingelesaren postulatuak. Izan ere, espetxeak estatuentzat kostu ekonomiko altua bai baina errentagarritasunik ematen ez duten erakundeak dira.
|
|
2003
|
|
|
aurretik desberdinak ziren altu eta baxutik, gero, elkarrekin adostu ondoren, musikab ren teknikaren bidez sortu zela; oraindik desberdinak diren altu eta baxutik ez bailitzateke noski harmoniarik sortuko. Harmonia kontsonantzia baita, eta kontsonantzia adostasuna;
|
baina
ezin da adostasuna gauza desberdinetatik sortu desberdinak diren bitartean, eta desberdina dena eta ados ez dagoena ezin da harmonizatu. Hain zuzen erritmoa aurretik desberdin ziren eta gero adostu ziren azkar eta mantsotik sorc tzen den bezala.
|
|
|
Sokrates maisuaren exekuzioak (K. a 399an). Zortzi urtez egona zen haren irakaskuntzak jasotzen,
|
baina
ezin izan zuen azken egunetan haren ondoan egon, gaixo baitzegoen. Hala ere oso modu zuzen eta bizian deskribatu zituen bere maisuaren azken egun horiek emozio eta duintasunez beteriko idazkera garbian.
|
|
|
Kontsiderazio humanitarioak gutxienekora murriztu dira, eta horrela baita tokian tokiko hobekuntzetatik haratago doazen aurrerakoitasun mota guztiak ere. Soldata ona, lantokiko nagusiarekin eta lankideekin harreman onak dira giza inurri horien funtsezko xedeak, arazo ñimiñoen ebazpenean gailentzen baitira
|
baina
ezin baitute beraiei dagokien eremua gainditzen duen ezertxo ere ulertu. Ausar bedi norbait aurrerantz urrats handi bat egitera —eta norbait hori jendearen otzantasuna lortu arte egurtu egiten den klub batera bidaltzera behartuta ikusiko du profesioak bere burua—.
|
|
|
Ezaugarri horiei, oro hartuta, zientzia helduaren dogmatismoa deitu diet, eta datozen orrialdeotan horiei buruzko honako puntuak landuko ditut. Zientzi hezkuntzak aurretik zientzialari komunitateak zailtasunez erdietsi duena irakasten du —mundua ikusteko eta bertan zientzia egiteko modu berezi batekiko konpromiso sendoa— Konpromiso hori beste batek ordezka dezake, eta hala gertatzen da aldian aldian,
|
baina
ezin zaio hari besterik gabe uko egin. Eta zientzialari profesionalen komunitatea ezaugarritzen jarraitzen duen bitartean, ikerkuntza emankorrarentzako bi zentzutan funtsezkoa dela erakusten du.
|
|
2004
|
|
|
Azken batean, bide horrek eraman du ez bakarrik bera ez den guztiaren existentziaz zalantza egitera, baizik eta baita berarentzat hurbilena eta, hasteko, seguruena izan daitekeenaz zalantza egitera ere, bere gorputzaz alegia. Gorputzak ezin du bere existentzia baieztatu, existituko da, beharbada, harri bat edo animalia bat existi daitekeen legetxe,
|
baina
ezin da Descartesen izateaz edo ez izateaz baieztapenik egin gorputzetik abiaturik, eta gorputza bera ere, harrien edo animalien modura, ez da autonomoa izango bere buruaren izateaz zerbait esateko. Harri batek ezin du bere izateaz baieztapenik egin, hori denok onartuko genuke aitzakia askorik gabe; era berean, Descartesek esango luke animalia batek ere lukeela horrelako baieztapenik egin eta, beraz, bere gorputzak ere du bere izateaz baieztapenik egin.
|
|
|
Ezen argudio horri hertsiki jarraituz gero, hasierako konparazioak ez ezik hurrengoak (edo hurrengoek) ere zentzurik gabea izan luke (lukete). Konparazio bat zentzurik gabea izan daiteke, dudarik gabe;
|
baina
ezin esan edo iradoki daiteke konparazio orok hala izan behar duenik. Zeren eta nola daiteke zentzurik gabekoa izatea mintzamenaren oinarrizko mekanismoa?
|
|
2006
|
|
|
Zeusek oso maite ditu Hektor erregea eta Troia hiribildua eta haiek onik ateratzeko egitasmoa proposatu du Biltzarrean71 Hera andereak, ordea, ez du inola ere aintzat hartu nahi aukera hori: bere haserrea erakusten dio Zeusi eta iragartzen, Troia bizirik uztea erabakitzen badu gainerako jainkozkoek ez dutela onartuko72 Sumindu egin zaio Zeus, orduan,
|
baina
ezin izan du Heraren gainetik inposatu bere erabakia. Aitzitik, amore eman du Zeusek Heraren aurrean, bere emaztea ere botere handikoa dela onarturik:
|
|
|
Ziur aski, taldexka giroak eromena bazter dezake, berau asoziala baita funtsean,
|
baina
ezin du guztiz lortu, ezta hurrik eman ere, aurreiritziak baztertzerik. Aitzitik, doktrina baten irakaskuntzaren arabera aukeraturiko elite orok, elitetasunak lagun dituen aurreiritziak sendotzeko joera du.
|
|
2007
|
|
|
kontua da, aurrekoa oinarritzat eta erreferentziatzat hartuta ere, euskal hezkuntzak ezin duela ahaztu egungo euskaldunen egoera diglosiko glotofagikoa —ez bakarrik funtzionala—, zeinaren arabera euskal hiritar askok ez dakien euskaraz baina euskal hiztun orok erdaraz ere dakien. Euskal hezkuntzak, horrenbestez, aipatutako egoera eleanitza hartu eta onartu behar du abiatu aurretik,
|
baina
ezin du berori behin betiko egoera bezala ontzat eman; egiaz, bere gain hartu behar du euskararen normalizazioaren inguruan egiteko duenaren erantzukizuna. Horren arabera, beraz, euskal hezkuntzak badu zereginik erdal elebakarrak elebiduntzerakoan —elebitasun indibidualaren maila igoz bakarrik lor daiteke egiazko elebitasun soziala—, eta, jakina, horretarako ezinbestekoa dirudi euskararen aldeko diskriminazio positiboa.
|
|
2008
|
|
|
Esaldi espekulatiboa saiatzen da, hain zuzen, bi muturrak elkarrekin mantentzen, identitatea bere ezberdintasunean batzen. Arrazoitzeak gehienez hori bakarrik egin dezake, bi proposamenen existentzia adierazi,
|
baina
ezin du ezberdintasunaren batasuna antolatu.
|
|
2009
|
|
|
Zer da mailua? Asko erabili duen batek badaki zer den,
|
baina
ezin du intelektualki definitu, aurreintelektualki" ezagutzen" duen arren.125 Zer da izatea, beraz. Zer da entearen aurretik dagoen hori?
|
|
2010
|
|
|
egintza hori ez dela ematen, alferrekoa eta ulertezina izateagatik; hori jorratu dugu aldez aurretik, baina berriro azalduko dut, labur zurrean. Legea emateko, Jainkoak ez du behar halako bultzadarik, lege hori ematean Jainkoak ez duelako inor modu fisikoan behartzen legeak agindutakoa betetzera; betebeharra ezartzen du, besterik ez, eta betebeharra moralaren esparruan geratzen da,
|
baina
ezin daiteke ezarri, indarkeria fisikoa erabilita, agerikoa denez.
|
|
|
jurisdikzio botere oro ez da nahikoa legeak emateko. Epaile arruntek, adibidez, jurisdikzioa dute,
|
baina
ezin dute legerik eman. Hortaz, goragoko eta lehen mailako boterea behar da esparru horretan.
|
|
2011
|
|
|
Orain aipatu berri ditudan puntuak Txillardegik Unamunoren antropologia azaltzerakoan erabili dituen ezaugarriak dira;
|
baina
ezin dugu ukatu gure Leturiarengan Unamunoren itzala azaltzen ez denik:
|
|
|
Horregatik, kritikatu egingo zituen botereari men egiten zioten poetak zein errealitatea alboratuta joko estilistiko hutsaletan erortzen ziren sortzaileak. Maribel Sanchezen aburuz, Letek ez du beharrezkotzat jotzen inondik ere poeta iraultzaren aitzindari eta mezulari izatea,
|
baina
ezin du begiak errealitatearen aurrean itxi, hots, ez dago poeta ez poesia inuxenterik, ez dago zikintasunik gabeko poesia. [...] Poetak, gizonaren sozial izatearen kontzientziaz osaturik eta azpimarraturik egon behar du.
|
|
2013
|
|
|
Ildo beretik, arima gorputzaren forma da, eta gorputza da arimaren materiala. Hau da, arima eta gorputza ez dira gauza bera,
|
baina
ezin dira banandu: gorputzak arima osatzen du eta arimak gorputzari forma ematen dio; biek ala biek osatzen dute bizidun mota bat, berezko ezaugarriak dituen biziduna, hain zuzen ere.
|
|
2017
|
|
|
Zentzu horretan, objektu beraren ezaugarria, bere berde sakonak eta gordinak erlazio zuzena dauka gizon horrekin; berde horrek niri ihes egiten didan alde bat biratzen du Bestearengana. Hartzen dut berdearen eta Bestearen arteko erlazioa lotura objektibo bat bezala,
|
baina
ezin dut berdea atzeman Besteari agertu bezala. Horrela, bat batean objektu bat agertu da mundua ostu didana.
|
|
|
Ezereztapenaren azken terminoa eta polo ideala, ezbairik gabe, kanpoko ezeztapena izan litzateke, hau da, bere baitako erdibiketa bat edo espazioaren kanpokotasun bat indiferentziazkoa. Delako kanpoko ezeztapen horren arabera, hiru ek stasiak azaldu dugun hurrenkeran ordenatzen dira,
|
baina
ezin dute ezeztapen hori inola ere atzeman, eta kanpoko ezeztapena ideala gelditzen da printzipioz; hain zuzen ere, bere baitarakoak ezin du gauzatu inongo izateren aurrean une berean bere baitarakoa izateari utzi gabebere baitakoa litzatekeen ezeztapen bat bere buruaz. Bestearentzako izatearen funtsezko ezeztapena, beraz, barneko ezeztapen bat da, bere baitarakoak izateko duen ezereztapena, ezereztapen erreflexiboak duen bezalaxe.
|
|
2021
|
|
|
Subjektua ez da erabat singularra,
|
baina
ezin da osotasunera erabat tolestu (Butler 2016: 106).
|