|
2000
|
|
|
ERRAN berri dizut ezen osaba Joanikotek etxeko historia haiek idealizatu zituela,
|
baina
ez ote zuen hark arrazoin apur bat ere, jaun André. Ez ote dugu aski, arrazoin horren frogatzeko, Nafarroako erregina Margaritaren Heptameron eta Axularren Gero elkarren ondoan ipintzea eta konparatzea, ikusteko zein denborak ziren batarenak eta zein bertzearenak?
|
|
|
Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago. Zeren osasuna Jainkoaren eskuetan baitago, zalantzarik ez...
|
baina
ez ote dago gure eskuetan ere, eta ez ote ginateke, halatan, luzeago eta lasaiago biziko, baldin asmatzen ditugunak asmatuko ez bagenitu, beldurraren beldurrez. Eta ez ote da beldurra, ondorez, gure baitan bizi den munstro bat, lau humoreen iturrietarik osasuna atergabe eta etengabe hurrupatzen eta ebasten diguna?
|
|
2004
|
|
|
Lehen esan dut, hala ere, mespretxuz bezala," horrelako neska batez maitemindu nintzela, zoritxarrez", eta oraindik ere madarikatuko ditut mila bider bai Montse eta bai Montse ezagutu nuèn eguna ere...
|
baina
ez ote dut aitortu behar, orobat, bera izan zela ezagutu ditudan emakumeetan lehena eta originalena, eta ez ote nizkioke, alde horretatik, eskerrak eman behar, bakoitzari berea...?
|
|
2006
|
|
|
Maite ninduzula eta, zeure maitasun horrek besterik gabe zoriontsu egingo ninduela uste ote zenuen? Askatasuna aitortzen zenidan –eskerrak! – zure nahiei aurrera edo atzera bidea emateko,
|
baina
ez ote zitzaizun bururatu ni ataka estu horretan jartzea bera gogaikarri eta buru-hauste gaitza gerta zekidakeela. Zer eskubide zenuen nire aurrean agertu eta zure bihotza horrela biluzteko, erakusaldi ia inpudiko batean?
|
|
|
Mihigaiztoek egia nahiz gezurra esan, 1805 urtean Trafalgarreko borrokan ibili ziren marineletatik gehienak Andrewk eramanak omen ziren itsas armadara. Kosme Damian Txurruka eta Nelson almirantea aipatzen dira itsas borroka hartako heroi nagusi bezala,
|
baina
ez ote litzateke aipatu behar, haiekin batera, Andrew Miller ofizial marinel erreklutatzailea?
|
|
2008
|
|
|
sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean, ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean??, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak ez zuen horrekin adierazi nahi, beharbada, seguru ezetz?, deabrurik ez zegoela, izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean!?, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentzuarekin ahokatzen ez ez zèn zerbait: markesa andereak mirariak zituen buruan betiere,
|
baina
ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe. Horregatik hurbildu zen, menturaz, Regina, urduri zegoen arren, urduritasuna ez zitzaion jada aitzakia?
|
|
|
Kolonialismoaren kapritxoek Ganbia bezalako herrialde absurdura eroan gaituzte(
|
baina
ez ote dira Afrikako muga gehienak kapritxo absurdu?). Pasaporteko zigiluen bildumazaleentzat, bat gehiago, ingelesez orain.
|
|
|
nola, bada, urdea ikusi ahala urdaiazpikoa imajinatzen bazuen, listu jariatze automatiko bat eragiten ziona, Pavloven txakurrari bezala!; beste argudio bat ere bazuen, agidanean... sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean –ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean? –, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak ez zuen horrekin adierazi nahi, beharbada –seguru ezetz–, deabrurik ez zegoela –izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean! –, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentzuarekin ahokatzen ez ez zèn zerbait: markesa andereak mirariak zituen buruan betiere,
|
baina
ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe. Horregatik hurbildu zen, menturaz, Regina –urduri zegoen arren, urduritasuna ez zitzaion jada aitzakia– markesa anderearengana, hartarako aukera izan zuenean:
|
|
2009
|
|
|
–Erokeria!?, hitzarekin batera gorputz eroriaren suspertzea eta goraldia sumatzen zuela, bere onera itzulita: nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe;
|
baina
ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian??; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua?!, arima ere gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola:
|
|
|
" Erokeria!", hitzarekin batera gorputz eroriaren suspertzea eta goraldia sumatzen zuela, bere onera itzulita: nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe;
|
baina
ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian...?; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua...!, arima ere gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez zuen begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola:
|
|
2010
|
|
|
–eta are okerrago dena, ez baitakit behin ere maite izan zaitudan???, osoari egin ezean; nire heroiak, baina, lurrezkoak zituen oinak, antza!; Helenaren jokabideari buruzko susmoak nituen, garai batean itzalak baino sendotasun handiagoa ez zutenak, baina gorputza hartuz zihoazkidanak, eta azkenean gertatu beharrekoa gertatu zitzaidan, susmoak lardaskatzen baitu egia eta lohitzen ur garbia; Helenak behartua idatzi zuen gutuna, ziur?
|
baina
ez ote zihoan berak idatzitakoaren azpitik egiaren zati bat, azken batean?, baita egia osoa ere, beharbada?!, hain egin zitzaidan bat batean nabarmena Helenak ez ninduela senargai ez ezkongai aukeratuko pobre miserable birika bakar bat banintz!; non arraio nenbilen, baina, neure fantasia haiekin?; nire sentimenduen isurian ez nuen aldaketa handirik nabaritu azken egun haietan, Helenari niòn mait... bizitzaren marraren alde banatan bi biribil nituen, beraz, bata zuria eta bestea beltza, era simetrikoan banatuak; karta irakurrita gero, baina, ez nekien zer esan; edo bai, banekien?
|
|
|
uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez —azken parteari: ...e izan zaitudan..." —, osoari egin ezean; nire heroiak, baina, lurrezkoak zituen oinak, antza!; Helenaren jokabideari buruzko susmoak nituen, garai batean itzalak baino sendotasun handiagoa ez zutenak, baina gorputza hartuz zihoazkidanak, eta azkenean gertatu beharrekoa gertatu zitzaidan, susmoak lardaskatzen baitu egia eta lohitzen ur garbia; Helenak behartua idatzi zuen gutuna, ziur...
|
baina
ez ote zihoan berak idatzitakoaren azpitik egiaren zati bat, azken batean?, baita egia osoa ere, beharbada...!, hain egin zitzaidan bat batean nabarmena Helenak ez ninduela senargai ez ezkongai aukeratuko pobre miserable birika bakar bat banintz!; non arraio nenbilen, baina, neure fantasia haiekin?; nire sentimenduen isurian ez nuen aldaketa handirik nabaritu azken egun haietan, Helenari niòn ma... bizitzaren marraren alde banatan bi biribil nituen, beraz, bata zuria eta bestea beltza, era simetrikoan banatuak; karta irakurrita gero, baina, ez nekien zer esan; edo bai, banekien...
|
|
2011
|
|
|
–Etxeak ere goitik beheiti erortzen dira batzuk,
|
baina
ez ote dugu etxe gehiagorik eraiki behar horregatik. Kontua ez da, izan ere, gauzak eraikitzea edo ez eraikitzea, baizik eta ongi edo gaizki eraikitzea, eta Urgaingo urtegiak, ikuspuntu horretarik, berme osoa izanen du?
|
|
2013
|
|
|
Ez ote daki, bada, hizlari jaunak, mendebaldeko zientzia ez zela posible izango, baldin eta Averroes eta Avizena bezalako zientzialari jakintsuak izan ez balira? Europa eta AEBko demokraziaz ere mintzatu da, gorespen eta laudorio,
|
baina
ez ote daki arabiar kulturaren tradizioan badagoela poeta sufi distiratsu bat, orain dela mila urte inguru bizi izan zena eta bere poemetarik batean demokraziarik sakonenaren aldarria egin zuena. Poeta hura Ibn Arabi ospetsua zen, eta haren poema, honako hau, lehen aldiz irakurri ez beste buruz ikastea erabaki nuena:
|
|
|
–Ba barkatu, Pedro, horrela berba egitea? ba
|
baina
ez ote genuke hobe mundu zabalari ba bakearen usoak saltzea?
|
|
|
Apustu handia zen hura,
|
baina
ez ote zion Pedrok aitari umetan esan, berak. Pedrok, aitak baino diru gehiago egingo zuela, egunen batean?
|
|
|
–Ba barkatu, Pedro, horrela berba egitea... ba
|
baina
ez ote genuke hobe mundu zabalari ba bakearen usoak saltzea?
|
|
|
Apustu handia zen hura,
|
baina
ez ote zion Pedrok aitari umetan esan, berak –Pedrok– aitak baino diru gehiago egingo zuela, egunen batean?
|
|
|
Ez ote daki, bada, hizlari jaunak, mendebaldeko zientzia ez zela posible izango, baldin eta Averroes eta Avizena bezalako zientzialari jakintsuak izan ez balira? Europa eta AEBko demokraziaz ere mintzatu da, gorespen eta laudorio,
|
baina
ez ote daki arabiar kulturaren tradizioan badagoela poeta sufi distiratsu bat, orain dela mila urte inguru bizi izan zena eta bere poemetarik batean demokraziarik sakonenaren aldarria egin zuena. Poeta hura Ibn Arabi ospetsua zen, eta haren poema, honako hau, lehen aldiz irakurri ez beste buruz ikastea erabaki nuena:
|
|
2015
|
|
|
–aunque a los pechos de mi madre no mamé más ni aún tanto la habla latina que la castellana?. Goñik ulertu du biak ikasi zituela amarengandik,
|
baina
ez ote da errazago ulertzea ez bata ez bestea ez zuela amarengandik ikasi. Eta zein hizkuntzatan hitz egiten zion amak?
|
|
|
|
baina
ez ote diozue kasurik egin behar
|
|
2016
|
|
|
Suntsidura ikaragarri horren ondotik eta esperientzia guziak lekuko, denak sortzetik sortzerat abiatzeko pozik agertu ziren, gaizki eginak emendatzeko xedea harturik eta gizadiari betiko bere bizileku osoa eskainiz. Burumakur zeuden gizon guziei anitz kostatu izan zitzaien hauxe egitea,
|
baina
ez ote zuten egon behar bizi berriaz egarri. Jainkoa depresio tristean sartu zela zirudien, bere iraganiko ekintzaz damutu balitz bezala.
|
|
2017
|
|
|
erantsiz, eta segitu du, hori ez dela batere gisakoa ez itxurazkoa, eta sendagileak berari uzten ez badio, bilatuko duela sendikoren bat alaba laguntzera etorriko dena. Nik puntuan erantzun diot, ez dudala eragozpenik,
|
baina
ez ote zidan aspaldi esan, herrian ez zutela seniderik. Herrian ez baina bai bakarren bat urrutian, eta idatzi egingo ziola lehenbailehen etortzeko.
|
|
2019
|
|
|
Neu behar nau egiatan? Gizonak maite du, eta samurtasun eta irrits singular batez desiratzen,
|
baina
ez ote du halako sentimendu singularrik beste emakume batenganako ere. Emakume maitemindu askok onartzen dute engaina ditzaten; ez dute ikusi nahi orokortasuna bildurik dagoela singulartasunean, eta gizonak ilusio hori ematen die, berak ere baduelako, hasteko; askotan, badirudi haren desiraren sua denboraren gainetik dagoela; emakume jakin bat desiratzen duen istantetik, pasioz desiratzen du, eta huraxe desiratzen du, ez beste inor:
|
|
2021
|
|
|
Eta minutuak, antza, murriztuz doaz... Ez dut uste barrea minutuetan eta zehatz mehatz neurtzerik dagoenik,
|
baina
ez ote da sintoma negargarria barre terapia ere asmatu behar izana. Telesail askotan zerbait dibertigarria esan edo gertatu dela markatzeko, grabatutako barreak entzuten dira.
|
|
|
terrorista txiki bat da. Arriskutsua agian ez,
|
baina
ez ote dira terrorista guztiak zabor mota bera?".
|
|
2023
|
|
|
BETI berdin Anttonekin! Eñautek badaki, bistan da, gaia franko mendre duela, bazka gehiago lortu behar duela, astia behar duela lantzeko,
|
baina
ez ote da hori kazetaritzaren muina. Antton bere mahaitik mugitzen ez diren horietako bat da, karrikara ateratzen ez diren horietako bat, ez bada alderdi politiko batzuetako arduradunekin eta elkarte nagusietako zuzendariekin bazkaltzeko, kargudun gisa, kargudunen artean, bazkalondoan kazetariren batengana joateko, idatzi beharreko artikulu bat aginduz, sekulako esklusiba ekarri balu bezala, funtsean alderdiko arduradunak edo elkarteko zuzendariak eskatutako zerbitzu bati erantzuteko baizik ez denean, alderdiek oparitzen duten informazioa erreproduzitzea betelana eta, are gehiago, literatura merkea ez balitz bezala... uste du Eñautek.
|