|
2000
|
|
|
irrati lokal asoziatiboak, tokian tokiko elkarteekgestionatuko dituztenak; irrati lokal independenteak: komertzialak, eremu lokalerako bakarrik emititzendutenak eta inongo ordu tartetan Estatu mailako beste programaziorik ematen ez dutenak; irrati lokalak,
|
baina
Estatu mailan emititzen duten kateen parte direnak (tematikoak, betiere); Estatu mailako katetematikoak; Estatu mailako orotariko kateak.
|
|
|
Eredu honetan guztian zenbait eskuduntzaren banaketa dago Estatu, AutonomiaErkidego eta udalen artean;
|
baina
Estatua da, dudarik gabe, eskuduntza nagusiakdituena, berari baitagokio lehiaketak zabaltzea eta horiek erabakitzea ere. Alde tekniko administratibo honetatik, Autonomia Erkidegoek kontsultatuak izateko eskubideabaino ez dute.
|
|
|
Frantziar konstituzioa (1958) eta baita espainiarra ere (1978) idatzita daude;
|
baina
estatuen oinarritzat hartuak izan dira, eta ez bertan bizi diren gizabanakoenzein gizataldeen eskubideak bermatzeko. Aipaturiko testu horiek, bada, konstituzioizena eraman arren, ez dira zuzenbidean, eta politikagintzan are gutxiago?
|
|
|
Honen ardura hartu zuen Fourccroy ko Kondeak hezkuntza sistemaren honako egituraketa proposatu zuen85: oinarrizko eskolak, udalen kontrolpean baina, Estatuaren begiradapean; bigarren irakaskuntza (esku pribatuetan egon zitekeena,
|
baina
Estatuak kontrolatuta); lizeoak86, eskola zentralen ordezko institutu moduan; eta azkenik, beste hiru maila horien buru gisa, eskola espezializatuak. Baina Napoleon-en garai honek eskaintzen duen erreferentziarik garrantzitsuena, inongo zalantzarik gabe, unibertsitatearena da87; kontzepzio politikoak zuzentzeko nahia gauzatu ahal izateko, 1806an unibertsitate inperiala sortzeko asmoa iragarri zen, Estatuko hezkuntza sail modura, bakarra eta zeharo zentralizatua:
|
|
|
Aholkularitza funtzioak beteko zituen kontseilu horren eraketak erakusten duenez, Estatuak Elizarekin izandako eta orduan ere bazituen tentsioek eragina izan zuten kontzesioak egiteko orduan; baina lehenengoak botere harien kontrola ziurtatuko zuen, gatazkaren arriskua ekiditen zuen neurri berean. Noski, kontzesio joko horrek, ondo dakigunez, ez zuen eskola arloko gerraren amaierarik ekarri;
|
baina
Estatuaren posizioa geroz eta sendoagoa zela eta berak kontrolaturiko hezkuntzaegitura sortzeko erabakiak itzulbiderik ez zuela antzeman daiteke188.
|
|
|
Asmoak asmo, Estatuaren ahulezia begien bistakoa da: alde batetik, legea bete zedin, beharrezkoak ziren eskolak falta ziren,
|
baina
Estatuak ez zuen honen ardura hartuko aldiz, zama hau herrien bizkar gainean utzi zuen, lehenago esan dugun bezala eta, beraz, ezin zuen legea betetzeko beharrezkoa zen oinarrizko baldintza ziurtatu. Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak, esate baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe.
|
|
2002
|
|
|
Beste alde batetik, araugintza ahalmenik gabeko tributu nagusien kasuan, foru aldundiek biltzen dituzte zergak,
|
baina
estatuak ezartzen dituen arauak foru aldundiek onartu eta aplikatu behar dituzte, eta honakoak dira: Balio Erantsirengaineko Zerga, Fabrikazioaren gaineko Zerga Bereziak, Garraio Bide jakinengaineko Zerga berezia, Ez egoiliarrek ordaindutako Zergak eta Aseguru Primengaineko zerga.
|
|
2006
|
|
|
Bigarren ardatza Amerika da. Kanadan, herrialdeko 10 probintzietatik 7tanbazegoen honezkero bikote homosexualak ezkontzeko modu juridikoa,
|
baina
estatu osoan indarra izango duen lege bat egiten ari dira egun. AEBn, egoera benetankonplexua da. Federalismoaren ondorioz, estatu bakoitza aske da bere ezkontzasistema arautzeko.
|
|
2007
|
|
|
Horretarako, estatuaren gastu orokorretatik hasiko gara eta kendu Nafarroak beregain hartuta dituen eskumenen balioa,
|
baina
estatu mailan baloratuta. Era honetan, zenbaki homogeneoak izango dira eta kenketa ahalezkoa izango da.
|
|
|
Halaber, bost urtetako denboraldi honetan estatuak Nafarroari eskumen bat uzten badio, ekarpenetik deskontatuko da. Horretarako kontutan hartuko da zenbateko gastua egiten duen estatuak eskumen horretan,
|
baina
estatu osoan, eta gero, Nafarroako egozpen indizea aplikatuz, deskontatu behar den kopurua aterako da eta berau Ekarpen likidotik kendu, Ekarpen likido berria lortuz.
|
|
2008
|
|
|
Ez daukagu behintzat beste bileren aipamenik. Vicente Agirre, Laurac Bat egunkariko laguntzaile izendatu zuten,
|
baina
estatu mailan federalistek egin zituzten batzarretan Pi i Margall eta Justo María Zabala aritu ziren Gipuzkoaren izenean. Herri mailan ere, Agirrek ez zuen parte hartu 1873ko ekainean errepublikano federalek burutu zuten protestan.
|
|
2009
|
|
|
Meatzaritzan bezala, industrian ere oinarrizko arazoa izan zen gerra garaianeskulanaren urritasuna. Arazoa izaten zen enpresarientzat,
|
baina
estatu arazo erebihurtzen zen, agintari militarrek oso argi zutelako ekonomiaren funtzionamenduegokia ezinbestekoa zela gerra aurrera joateko, eta horregatik 1938ko maiatzaren13an Enpresa Militarizatuentzako arauak eman ziren, horrela izendaturiko lantegietan prisioneroen lana antolatzeko. Industria militarizatuaren sistema gerraostean desegituratu zen, eta orduan Sistema de Redencion de Penas por el Trabajodelakoaren barnean kokatu ziren presoen bortxazko lanak, Sestaoko BabcockWilcox enpresa aldaketa horren adibide argia izanik.
|
|
2012
|
|
|
Ondorioz, haren diskurtsoan Euskal Herriko biztanleguztiak izango dira nazionalitate espainolekoak soil soilik eta beren beregi. Moduantzekoan,
|
baina
estatua izateak duen hertsatzeko gaitasunik gabe, euskalnazionalismoak Euskal Herrian nazio bat baino gehiago elkarrekin bizi direlaezeztatzeko joera dauka. Haren ikuspegitik nazio bakarra dago, euskalduna, etaetorkizuna erabakitzeko eskubidea dauka.
|
|
|
Euskal Herrian ere, eta orain gutxira arte, gehienetan jabeak bakarrik izaten ziren herritar oso. Estatu absolutuaren sorrerarekin batera, estatuaren mugen barruko biztanlea monarkaren menpeko jo zen,
|
baina
Estatu Batuetako eta Frantziako iraultzen eskutik, herritartasunak dimentsioberria hartu zuen, naziotasun ideiarekin batu ahala. Menpekoa herritar, edonazioko kide?
|
|
|
Ondorengo puntuotan, naziotasun eta herritartasun gaiak aztertu nahi ditugu,
|
baina
estaturik ez duen herrialde bati, Euskal Herriari, aplikaturik. Estatu batenbila aritzeak, eta agian lortzeak, aldaketak ekar litzake bi gaiok ulertzeko moduan.Lehenengo eta behin, eta esan dugunez, subjektibotasuna landuko litzateke:
|
|
|
Kapitalak estatuen defizita eragin du, diru-laguntzak eta eskulan merkea exijitubaitizkie,
|
baina
estatuotan zergarik ordaindu gabe, estatu horien pobretzea etazorpetzea eraginez horrela. Europan, PIGSen (Portugal, Irlanda, Grezia eta Espainia) zorra ikaragarri handitu da urteotan, eta dirutza itzela eskuratzeko aukera emandie horrek «merkatuak» eufemismoaz ezagutzen diren finantza frusfei.
|
|
|
Kapitalismoaren mundializazioak gero eta erresistentzia nazional gehiago sortu ditu.Horietako askok porrot egin dute,
|
baina
estatu ahulek bi aukera baino ez dituzteizan: kapitalen kontzentrazio eta zentralizazioaren exijentziei men egitea, edo horrenaurka agertzea, beren soberania berretsiz edo beren independentzia lortzearen aldeborrokatuz.
|
|
|
Estatua bihurtu da XX. mendeko Eliza, kontzientzien inbaditzailea. Sekularizazioa gezurra da, eliza sekularizatu
|
baina
estatuari pasatu dizkio propietateerlijioso guztiak. Lehen konbertsioa exijitzen zitzaien mairuei; orain kondenapolitikoa exijitzen da.
|
|
|
Estatua bihurtu da XX. mendeko Eliza, kontzientzien inbaditzailea. Sekularizazioa gezurra da, eliza sekularizatu
|
baina
estatuari pasatu dizkio propietateerlijioso guztiak. Lehen konbertsioa exijitzen zitzaien mairuei; orain kondenapolitikoa exijitzen da.
|
|
2017
|
|
|
Beraz, lehen urrats bezala ondasun eta zerbitzuen gaineko zerga amankomunasortu behar zen eta norabide horretan balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ) indarreanjarri zen laurogeiko hamarkadaren hasieran. Horrela, adibidez, Espainiako Estatuak, kide bilakatu zenean, BEZa indarrean ipini zuen,
|
baina
estatu kide bakoitzak bereBEZ propioa zuen, batik bat zerga tasari dagokionez. Garai haietatik hona, zergahorren kontzeptua hurbilduz joan da, hala ere estatuen arteko aldeak oso nabariakdira oraindik ere eta ez dirudi, epe ertainean bederen, BEZ kontzeptua eta harenzerga tasa hurbilduko direnik, are gutxiago berdindu.
|