|
2015
|
|
|
Dena den, traba eta nekezia asko gainditurik, HERRIKOAk beti aitzina jo du eta gaur ezinbesteko egitura bilakatua da, eredu edo modelo bat ere askorentzat, Hegoaldeko ekonomialari eta enpresari batzurentzat ere. Enpleguaren aldeko lan horren gorpuzteko, gaur egun 4.600 bazkide dauzka, kasik denak hemengoak, pertsona arruntak gehienak,
|
baina
ere elkarte, enpresa, banku, Komertzialdegia, Kontseilu Orokorra eta beste. Elkartasunezko aurrezki mugimendu herrikoi horren beiratzeko, Herkide izeneko
|
|
|
Astelehen huntan, trinketa bete betea, usaiako pilotazaleekin
|
baina
ere udatiar ainitzekin eta giro beroa. Halere ez daukate denek partida berdin ikusi:
|
|
|
Plazaetxeberria beharrez Plaza Etcheverria edo Plaza Etxeberria; Agorrekategia beharrez Agorrekateguia batzuetan edo Agorrekategia bestetan; Harrondoa beharrez Arrondoa: Gantxeberria beharrez Guanche berria; Lapitzea beharrez, batzutan Lapitzea eta ere Lapitxia; Harizpea beharrez Haizpea; Ibartsoroko errota beharrez Ibartsoroerrota,
|
baina
ere Ibartsoroko errota; Agerrea beharrez Aguerrea; Migelenea beharrez Miguelenea; Ortillopitzbeherea beharrez Ortillopitz Behera edo Ortillopitz Beherea; Xantakorenea beharrez Xantakorena eta ere Xantakorenea; Etxetxarrea beharrez Etxexarrea; Haranberria eta Haranberrikoborda beharrez Haramberria eta Haramberrikoborda...
|
|
|
Marrazkilariek, egiazko artistak direlakotz, erran nahi baita jeinu edo dohain berezi baten jabe, ikusi dugu zer indarra ukan dezaketen. Beren boterea erabil dezakete egoera baten deitoratzeko, goresteko, alaitzeko,
|
baina
ere berdin min egiteko, idazki zorrotzenak baino saminkiago; idatzizkoari ihardestea nornahik egin badezake, marrazkigintza artea da eta ez dago ihardesterik!
|
|
|
Islamisten haserrea sortu da, haien erlijioa hunkitu delakotz
|
baina
ere, bidenabar, gu mundu aberatsagokoek, mundu erromesagokoak zirikatu ditugulakotz; kasu huntan, zirika, gutiespen edo mespretxu bat bezala senti baitaiteke. Beherekoak goragokoa zirikatzea aldiz onargarriagoa da; botere politiko edo ekonomiko zerbait dutenek, adibidez, hein batean bederen, onartu behar lukete herritarren eta langileen kritika.
|
|
2016
|
|
|
Ez da Hazparnen herriko pestarik pilotarik gabe, plaza nagusian segur,
|
baina
ere Zelaiko plaza ederrean, pesta astelehenean, esku huska.
|
|
|
Emazteki bizia zen eta herriko ekintzetan parte hartzen zuen: elizaren artatze lanetan,
|
baina
ere elkarteetan. Izan ere, parropiako abesbatzan kantatzen zuen eta bertzalde, aspalditik Atsulai elkarteko kidea zen.
|
|
|
Partida hau doi doietarik irabaziz, Bengoetxea VI Untoriak ez dute bakarrik beren parea salbatzen finalerdietarako
|
baina
ere Asegarce enpresako beste bat ere. Ezkurdia eta Barriola kanpo gelditzen dira.
|
|
2017
|
|
|
Kutsaduraren gorenean, ez ote dago koherentzia eskasa botere publikoen ganik, eskatzen dutenean egurrezko berogailuen ez ibiltzea, baita ere ez erretzea zabor berdeak, aitzitik mendiko suak haizu direnean. Aire kutsatua ez da Parisen bakarrik, Saboian Arve ibarrean edo Ondresetik Urruñaraino doan" Baionaldeko eguratsaren babes plan" erako eremuan, prefetak berriz bultzatu behar lukeena, arrisku hau horretan sartuz,
|
baina
ere bai Euskal Herriko ibai eta mendietan beste arrisku hau denean," eritzekoa, aire ona hartu nahian". Hemen ere, holaz, motor eta erregai kutsakorrei gehitzen zaie osasuna erasotzen duen egoera ezin onetsia, hau da:
|
|
2018
|
|
|
Trinko baldin bada pertsona horrentzat, lasterrago hizkuntza menperatzen du eta errezago erabiltzen du bere lanean. Lurralde kolektibitateetako (Herriko Etxe, Euskal Elkargo, Departemanduko kontseilua...) langileak dira gehienik kurtsoak segitzen dituztenak,
|
baina
ere haurtzaindegi edota adinetako langileak besteak beste. Orotara aurtengo ikasturtean, arlo horietako 170 bat pertsona dira ikasten ibiliko, 27 taldetan.
|
|
|
Proiektu hori aspalditik buru xoko batean nuen... Mendietan ibiltzea izigarri maite dut eta nola Korsikako ibilbide hori Europako zailenetarik bat bezala ezagutua den
|
baina
ere ederrenetarik bat bezala. behar nuen egin! Gainera Korsikan.
|
|
|
Egunberdinean, Seaskakdeituazuenmobilizazio batetara, 7.000 jende hurbildu zirelarik, manifestazio dinamikoa, koloretsua
|
baina
ere protestazalea. Egun berdinean bi gertakari handi, ondoko belaunaldiak hunkitzen dituena, herri baketsu batean bizi daitezen.
|
|
|
Dena haizu dela ikus daiteke, borondatearekin, laguntza eskatuz auzokoari, ardurak hartuz eta banatuz. Alabainan, aireportuaren kontrako borrokan,
|
baina
ere lan legearen, etorkinen sustenguz eta, nolaz ez, ZADeko bizian errotzen ibili suharrenen erranetarik eraikitzen den sentimentua da; baina, jendarte amestu baten irudikatzetik baldin badu kotsia, egiatik ere badu horretan bermatzen direnentzat.
|
|
|
Duela 50 urte, 68ko maiatzean, gertakari handi bat iragan zen, hain segur historiako sozial mugimendu handienetarik bat. Jendartea aldatu zuena, ez bakarrik langile eta ikasleen munduan
|
baina
ere emazteen eskubideen alde, anti militarren iratzartzea ere eragin zuena. Herriak ere nahi izan du gertakari hau bere maneran aipatu.
|
|
|
Trukaketa hortan elgarrekin ikasi behar dugu gure egoera berriaz jabetzen: ez dugu soilik gizatiarrak izan nahi,
|
baina
ere
|
|
|
Azken denbora hauetan laborariek sortu dituzte saltegi batzuk, langile bat hartzen dutela heien laguntzeko
|
baina
ere berek hor dira itzulikatuz eskukaldi baten emaiteko. Berrikitan sortu da Hazparnen Zarea saltegia, Xuriatea ostatuaren parean plantatuak dira.
|
|
|
Baionako Katedrala, OspitalePia herriko eliza eta Donibane Garaziko Jondoni Jakoberen Atea. 2018ko urtean kultur gertakariak antolatuak dira, beilarientzat
|
baina
ere herritarrentzat. Talde eragile bat osatua izan da, Sophie Castel Baionako ondare kultur axuanta, Daniel Olçomendy eta Bruno Carrere Euskal Elkargoko hautetsiak turismoaz eta kulturaz arduratzen direnak bai eta arlo hortan ari diren elkarteeri idekia.
|
|
|
Eremu desberdinetako profesionalak bildu dira Nafarroako hiriburuan, emazteen kontrako indarkeria mota desberdinak aztertu, prebenitu eta desagerrarazteko helburuarekin. Orotara 300 bat lagunek parte hartu dute, Euskal Herrikoek,
|
baina
ere Espainia, Italia, El Salvador edo Eritrea bezalako herrialdeetarik etorriek. Horien artean baziren abokatuak, ekintzaileak, ikertzaileak eta kazetariak.
|
|
2019
|
|
|
Ikasle horiek gehienak zailtasunean diren familietarik heldu dira, jatorriz kultur desberdinetakoak. Horien ondoan diren erakasleentzat inportanta da gazte horiek laguntzea, ez bakarrik eskolako kurtso normaletan,
|
baina
ere laguntzea beren iragan kaotikotik ateratzen. Hor zen gazte batek ongi adierazten zuena:
|
|
|
Ikasle bakoitzak bere burua presentatu zuelarik, egin zuten armarri bat bakoitzaren jatorrizko herriaren ikurrarekin. Hau dela eta pentsatu dute errezeta liburu baten egitea, diru laguntzak lortzeko,
|
baina
ere bakoitzaren jatorrizko kulturaren ezagutzeko parada emaiten duelakoz. Sukaldaritzaren bidez klase horren aniztasun aberatsa adierazgarria da, dozena bat herrialde desberdinetako menuak proposatuak baitira.
|
|
2021
|
|
|
Bakoitzaren autokontsumotik abiatuz, fotovoltaikoaren bidez,
|
baina
ere orokorki gutiago kontsumitu, gehiago ekoiztu aitzin, trantsizio energetikoaren eta etxeko energia eolikoaren inguruko eredu ekonomikoa du lantzen. Gogoeta huntan Estia Bidarteko ingeniaria eskola, FABrique eta LABoratoire Fablabe egiturak partaide dira.
|
|
|
Baina, epoka batetan, zeinetan erregeak zuen bere erlisionea biztanle guzieri inposatzen, Nantes-eko ediktua iraultzailea zen. Bakea erresuman
|
baina
ere erresumatik kanpo. 1598an, Vervins eko tratatuak Espainiako erresumarekin bakea finkatu zuen.
|
|
|
Komunako kideentzat," egiazko" Errepublika instalatzea zen helburua, Errepublika demokratikoa eta soziala, Errepublika kontserbadorearen kontra. Neurri horiek erabakiak izan ziren
|
baina
ere aplikatuak. III. arrondizamenduan, eskola laikoko irakasleek kongregazioko apezak ordezkatu zituzten.
|
|
|
Noiztenka, Paule Mink eta Louise Michel-ek klubetan parte hartu zuten. Louise Michel-ek iraultzako klubean erregularki parte hartu zuen
|
baina
ere Montmartreko emazteen zaintza komitean. Gainera, Cri du peuple egunkarian idazten zuen eta, azkenean, Guardia nazionaleko 61 batailoian borrokatuko zen.
|
|
|
Berehala Paul Molac, ageri baten bidez iharduki du: " Anitz urtez elkarteek eta hautetsi batzuk eraman borroka, saritzen duen garaipena da,
|
baina
ere gure hizkuntzen zaintzarako, baita ere promoziorako".
|
|
|
Dantzari beltzak gero eta gehiago eskatuak ziren. Josephine Bakerek proposamen hori ez zezaken errefusa, dirua behar baitzuen,
|
baina
ere arrazakeriaren bereizkeria sistematik eskapatzeko. " Revue negre" tropa sortu zen.
|
|
|
1957an, jeneralak ohorezko legioa eman zion. Liberazioaren ondotik, arrazismoaren kontrako borroka segitu zuen, partikulazki arrazazko bereizkeriaren kontra, lehenik Estatu Batuetan (1963ko agorrilean, Martin Luther King-ek antolatu zuen ibilaldian parte hartu zuen)
|
baina
ere Hego Afrikan. " Gatz eta biperbeltz" anaitasun baten ametsa praktikan jarri zuen 12 haur adoptatuz, 12 herri desberdinetatik etorriak.
|
|
|
Renoko Jon Bilbao Liburutegian hemendik joan diren euskaldunen artxibo anitz badirela eta, beka horren lantzeko pausagunea hor izanen du,
|
baina
ere ibiliko da diasporan diren euskaldun familietan. Ari bada gogoetan zehazki bere ikerketarako metodoaren finkatzen, segur da forma desberdinetan eramanen duela, zuzenezko elkarrizketak eginez, igorriak izan diren gutunak aztertuz, galdeketa bat ere plantan jarriko du.
|
|
|
Gizon batzuk, partikulazki Gaston de Gallifet en gidaritzapean, mugarik gabeko bortizkeria erabili zuten. Maiatzaren 24, 25 eta 26an, federatu batzuk Pariseko artzapezpikua, Darboy jauna,
|
baina
ere apez eta jendarme anitz hil zituzten. Horrek Komunako leienda beltza hedatzeko biziki egingo zuen.
|
|
|
Kurtso desberdinak eskaintzen dituzte," pilates" eta" yoga" bezalakoak lasaitzeko,
|
baina
ere biziagoak" fit danse"," cross training"," Body attack"... edo" fit danse".
|
|
|
Unibertsitateko programak berrikusiak dira, talibanek gela bereiziak inposatzen dituzte,
|
baina
ere ikasleen sexu bereko erakasleek dituzte kurtsoak emanen. Horren ondorioz, zenbait unibertsitatek adierazi dute ezin dutela ideki, klase gela falta eta neurriak plantan jartzeko baldintza eskasagatik.
|
|
|
Lehen eztabaidak ere Pariseko Komunaren kideen artean. Borrokaren ibilbideei buruz (jada erran bezala, bahituen dekretuari buruz adibidez)
|
baina
ere borrokaren helburuei buruz. Anitzendako, helburua zen Errepublika defendatzea bonapartisten eta erregetiarren kontra.
|
|
|
Hergarai ibarrean bada pasaia, ez bakarrik Garaziko Irati aldean ibiltzeko,
|
baina
ere Zubero aldera pasatzen diren %70ak guti gora behera hortik pasatzen dira.
|
|
|
Klubak leku izigarri inportanteak ziren. Leku guzietan biltzen ziren, adibidez antzokietan
|
baina
ere elizetan. Hor zen, herriko kontseiluan baino gehiago," Errepublika demokratikoa eta soziala" egunero bizitzen eta eraikitzen.
|
|
|
Gaurko jendartean frogatuz, behar diren neurriak ez direla plantan jarriak emazte horieri hitz egiteko baldintzak egin ahala onak izan daitezen. Gisa berean haurrek ere tratamendu txarrak bizitzen dituztelarik, ez bakarrik indarkeria fisikoarengatik
|
baina
ere psikologikoagatik, hitz egiteko leku baten ukaiteak beren gerorako urratsetan lagungarri izanen zaie.
|
|
|
Katoliko kartsuenek ez zuten hori onartu nahi eta Liga katolikoa sortu zuten horren kontra borrokatzeko. Beste aldean, Nafarroako erregearen sustenguek (protestanteak
|
baina
ere katoliko moderatuenak) Nafarroako Batasuna sortu zuten. Frantziako erregea, Henrike III.a, zinez ahuldua zen politika eta finantza sailetan.
|
|
|
Kolektibitate hunek departamenduko ahalmenak bere gain hartzen ditu, bereziki sozial sailan (adinetako pertsonak, kolegioak, egoitza sozialak... eta elkarteak),
|
baina
ere berriak kudeatuko ditu.
|
|
2022
|
|
|
Abenduan, inkesta batek %16etan ezarri zuen. Coluchek presio azkarra ukan zuen, boteretik jina
|
baina
ere ezkerretik, bere kandidatura uzteko. Azkenean, baina bakarrik apirilean, Coluchek bere kandidatura utzi zuen eta Mitterrand bozkatzea dei egin.
|
|
|
Borroka zinez gogorra izan zen sozialisten eta komunisten artean. Mario Soaresek, sozialisten liderrak, kanpaina egin zuen gizarte aitzinamenduaren alde
|
baina
ere" mehatxu estalinista" ren kontra. Estrategia horri esker, hautesle moderatua erakarri zuen eta alderdi sozialistak hauteskundeak aise irabazi zituen (bozen %38rekin).
|
|
|
Maila bat gehiago gainditu zen bortizkerian eta horrek Aljeriako populazioa oraino gehiago bereiztu zuen. Sustut, atentatu horrek frantses gobernuari bere bortizkeria eta errepresioa gogortzeko justifikazioa eman zuen, eta ez bakarrik FLNaren kontra
|
baina
ere aljeriar zibilen kontra. " Aljer-eko bataila" hasiko zen.
|
|
|
Frantzia Libreko indarrek (FFL) kuraia handiarekin,
|
baina
ere eraginkortasunarekin, beren posizioa defendatuko zuten. Batailaren hastapenean, sustut italiarren kontra borrokatu ziren eta horrek frantsesen defentsa erraztu zuen, jakinez italiar armadaren ahulezia atakatu behar zela.
|
|
|
Baina, Lionel Jospin ek, sozialisten hautagaiak, kanpaina zinez ona egin zuen. Iraganaz," inbentario eskubidea", Mitterrandek ekindakoaz, defendatu zuen eta geroari buruz, ezkerreko proiektua defendatu zuen, puntu azkar batzurekin, ezkerreko populuari esperantza emaiten zutenak (partikulazki 35 orenak,
|
baina
ere" gazte enpleguak" edo
|
|
|
Ber mementoan, FLNak atentatuak egiten zituen Frantziarekin" kolaboratzeaz" akusatuak zirenen kontra (nagusi, militar
|
baina
ere basozain sinple batzuen kontra) edo nazionalista zenbaiten kontra, sobera moderatuak jujatuak zirenak, eta lehenik Messali Hadj en alderdi berriko kideen kontra (Aljeriar Mugimendu Nazionala, MNA). FLNak alde bat hautatzea inposatu zuen," borroka nazionalaren" denboran ez zitekeen neutral egon.
|
|
|
Agorrilaren 20an, FLNaren buruzagi batek, Youcef Zighout ek, herri zenbaiten kontrako erasoak koordinatu zituen, Philippeville ren inguruetan. Armarik gabeko 71 koloniar,
|
baina
ere hogei bat militar eta hogei bat aljeriar zibil masakratuak izan ziren.
|
|
|
naiz batere hautagaia, izatea ez dut nahi, baina, beharbada, behartua izanen naiz". Anitzek, zentroan
|
baina
ere ezkerrean (Mauroy k" anitz frantsesentzat, Poher ek eskuina garaitzea posibilitate bakarra oparitzen" zuela erran zuen berantago), Poher bakarra zela Pompidou, eta" gaullismoa", garaitzeko pentsatzen zuten (inkestetan %35etan zen). Azkenenan, maiatzaren 12an, hautagai izaitea erabaki zuen.
|
|
|
Telefonoz, mailez edo postaz galdeak egiten ahal dira,
|
baina
ere hitzordu baten bidez behar diren informazioak emanen ditu. Kitorik den dokumentazioa eskuratzen ahal da.
|
|
|
Duela 50 urte, 1972ko urrian eta azaroan, Bobignyko auzitegian bost emazteren zortea trenkatua izan zen,
|
baina
ere abortuaren buruzko legearen etorkizuna. Memento horretan," 1920ko legeak" debekatzen zuen abortua (bakarrik abortu terapeutikoa zen onartua, ama hiltzeko arriskuan bazen).
|
|
|
Historiako orrialde beltza guzietan bezala, basakeriaren erdian, jendetzan jarrera guziak atzemaiten ziren, borreroak
|
baina
ere jende bidezkoak. Borreroak lehenik.
|
|
|
Baina Mitterand ek bazekien sustut Chaban en bozkale zonbait behar zituela konbentzitu, orduan elkarretaratzeko diskurtsoa egin zuen. Halere, bere programa, sozial, ekonomia
|
baina
ere gizarte mailetan, argiki ezkerrekoa zen. Bi itzulien artean, funtsezko gertakaria bi hautagaien arteko telebistako eztabaida izan zen.
|
|
|
1962ko urriaren 22an, Kennedy, lehen aldikoz, publikoki mintzatu zen, telebistan. Amerikanoak,
|
baina
ere munduko biztanleak, harrituak egon ziren gerla nuklearra hain hurbil zela deskubrituz. Kennedyk lehenik U hegazkinaren argazkiak aipatu zituen.
|
|
|
Nafartarrek Pirinioak gainditu zituzten eta Burgi arte heldu ziren. Baina, sobera denbora galdu zuten, lehenik Monjolosen
|
baina
ere Auritz aitzinean, eta Albe dukeari, Iruñetik abiatu zena, bere indarrak berriz azkartzeko denbora utzi zuten. Nafarroako erregeak ez zuen aski gizonik Iruñea setiatzeko (Gipuzkoara igorri zituen indarrak eskas zituen) eta nafartarren oldar entseguak huts egin zuen.
|
|
|
Bazekien" barkamena ez (zela) gauza errexa" baina haren ustez bide bakarra zen herri hobe baten eraikitzeko. Bizi bukaera arte injustizia guzien kontra borrokatu zen (Darfour en, Ipar Irlandan, Birmanian edo Palestinan, gutiengoaren alde
|
baina
ere ekologiaren alde eta homofobiaren kontra). Hegoafrikar anitzentzat, Desmond Tuturen heriotzarekin, Hegoafrikak bere kontzientzia galdu du.
|
|
|
2002ko" ortzi karraskak" efektu handia ukan zuen. Lehenik ezkerrari buruz," bozka baliagarriaren" kontzeptuaren sortzearekin,
|
baina
ere bozkatzaile guzieri buruz, eskuin muturra ez berriz bigarren itzulian gertatzeko. Gainera, 2007ko presidente bozak erreberritzearen hauteskundeak izan ziren.
|
|
|
François Mitterrand" ezkerraren hautagai bakarra" zen (komunistek ez zuten MendesFrance nahi). " Gaullismoa" azkarki kritikatzen zuen
|
baina
ere De Gaulleren" podere
|
|
|
Herriko Etxe batzuekin, Euskal Hedabideak harreman puntualak baldin baditu, azpimarratzekoa da Senpereko Herriko Etxea, Ipar Euskal Herriko lehena dela hedabide elkartearekin urteko partaidetza plantan emaiten duena. Bost hedabideetako ordezkariek eskertzekoa dela aurrera pauso hori adierazi dute, euskarazko eta Ipar Euskal Herriko hedabideen sustengu gisa,
|
baina
ere euskararen aldeko engaiamendu gisa.
|
|
|
" Ulertu zaituztet". Denek, Aljeriako frantsesek
|
baina
ere aljeriar independentistek, nahi zutena ulertu zuten. Aljeriako frantsesek, De Gaulle Aljeria frantsesaren alde zela ulertu zuten.
|
|
|
Abereen lur zangopilatzeak uraren kalitatean eta ingurune naturalean eragina du, ur bazterren ezegonkortzea, landarediaren degradazioa, kabalen ongarrien kutsadura. Dispositibo hunen helburua da uraren kalitatea hobetzea,
|
baina
ere kabalen ureztatzea segurtatzea, eritasun arriskuak murriztuz.
|
|
|
(...) zure eginbidea da"), FLNaren erabakiak sostengatuz. Sostengu hori lortzeko, FLNak molde guziak erabiliko zituen (propaganda
|
baina
ere izialdura, frantsesekin" kolaboratzeaz" akusatuak zirenen kontra baina ere nazionalista" moderatuegiak" jujatuak zirenen kontra). FLNaren helburua zen bere borroka, eta partikulazki borroka armatua, justifikatzea, bai aljeriar populuari bai eta ere munduko iritzi publikoari, frantsesak barne (horretarako, deklarazioan, etsaia" kolonialismoa" zen eta ez" Frantzia").
|
|
|
(...) zure eginbidea da"), FLNaren erabakiak sostengatuz. Sostengu hori lortzeko, FLNak molde guziak erabiliko zituen (propaganda baina ere izialdura, frantsesekin" kolaboratzeaz" akusatuak zirenen kontra
|
baina
ere nazionalista" moderatuegiak" jujatuak zirenen kontra). FLNaren helburua zen bere borroka, eta partikulazki borroka armatua, justifikatzea, bai aljeriar populuari bai eta ere munduko iritzi publikoari, frantsesak barne (horretarako, deklarazioan, etsaia" kolonialismoa" zen eta ez" Frantzia").
|
|
|
" Ez da edozein begiramenik izango sedizioaren kontra, ez ere konponbiderik(...) Gizon batzuen borondate kriminalari erantzun behar zaio ahuleziarik gabeko errepresioarekin". Mendes Franceren arabera Aljeriarrek Frantzian nahi zuten egon, Frantziari" lotuak" ziren eta" atxikimendu" hori bakean
|
baina
ere" gerlan" erakutsi zuten (ez zuten beti hautua ukan egia erraiteko), hori esplikatuz Aljeria aspaldidanik Frantziako lurralde bat zelakotz(" Aljeriako departamenduak Frantses Errepublikaren parte bat dira. Aspaldidanik frantses dira eta hori ezin ezeztatuzko maneraz").
|
|
|
Ezin suntzituzko inperio hori, 45 urte hartan mundua menperatzen zuena Estatu Batuekin, bi urtez erori zen, mundu harritu baten aitzinean. Lurreratze hori mundu baten lurreratzea izan zen, jendetza nasaikoa, burdinazko hesiaren mundua, Europa bitan bereizten zuena,
|
baina
ere ideologia baten lurreratzea izan zen, zeini anitzek sinetsi zuten, komunismoa. Baina lurreratze hori urrunetik heldu zen.
|
|
|
ek erreforma plano zabala engaiatu zuen, Perestroika deitua, ekonomia salbatzeko. Krisi ekonomiko larri batek Sobietar Batasuna hunkitzen zuen, petrolio prezioaren apaltzeagatik
|
baina
ere kontsumo ontasunen gabezia kronikoagatik. Estatuaren zor publikoa gero eta goragoa zen.
|
|
|
Uztailaren 2an, Aljeria independente bilakatu zen. Aljeriak bere libertate berria ospatu zuen baina gerlak 400.000 baino gehiago hil egin zituen (gehienak, eta ausarkian, aljerriarrak
|
baina
ere 24.614 frantses soldadu, gainera milioi bat frantses Aljeriatik joan ziren eta dena galdu zuten). Aljeriak bere independentzia lortu zuen odoletan eta nigarretan.
|
|
|
Gotorleku horretan ziren atzemaiten Frantzia libreko soldaduak (1 Brigada), Koenig jeneralak manatzen zituenak. Soldadu horiek Frantziarentzat borrokatzen ziren baina gehienak kanpoko legionarioak (partikularki Europa ekialdeko errefuxiatuak) ziren
|
baina
ere koloniako tropak. Britainiarrek, Rommelen gisan, FFL eko soldaduak gutietsi zituzten eta Bir Hakeim gotorlekuan ezarri zituen pentsatuz, Rommelen gisan berriz, gortorleku horrek ez zuela batere inportantzia estrategikorik.
|
|
|
Ikerketa horrek, Europar Batasuneko kontsumitzaileen beharrak, mundu osoko ingurumen eta sozial ondorioak nola eragiten dituen agertzen da. Langileen enplegua eta soldata kontutan hartuak dira,
|
baina
ere berotegi efektuko gasen isurketak eta laneko istripuak.
|
|
|
Euskal Herriko figura bat itzali da, berekin militatu dutenek,
|
baina
ere parean ukan dituen arduradun politikoek egin duen lana eta ibilbidea goretsi dute. 2012an Ramuntxo Garbisuk" Sur les pas de Jakes" egin dokumentala pertsonalitate hunen lekuko egonen da.
|
|
|
Jada aitzinago trukaketa inportanteak baziren iparra (Egiptoa) eta hegoaren (Nubia) artean eta mendeekin lotura azkartu zen. Hegoa aberatsa zen, lehenik urreari esker
|
baina
ere bolia (elefanteena baina sustut hipopotamoena), ebanoa eta bere laborantzari esker (Kusheko biztanle gehienak abeltzainak ziren). Gainera Kusheko arkulariak famatuak ziren eta faraoien armadetan eragin handia bildu zuten (Egiptoarrek Nubia" arkuaren herria" deitzen zuten).
|
|
2023
|
|
|
Orokorrean gizona da gaizkiaren iturria, emaztea baino. Haatik biarnesek Sent Pançart gaiztoaren ondoan badute pertsonaia bat Carronha deitua (charogne edo hilikia), Sent Pançarten emazte bertutetsu eta enganatua,
|
baina
ere mokorra, minkorra. Nunbaitik ere!
|
|
|
CIAko lehen txosten batean bermatuz, 2002ko urriaren 7an, Georges W. Bushek Irakek" arma biologikoak baditu (ela) eta egiten ditu (ela)"
|
baina
ere" arma nuklearraren programa bat segitzen" zuela deklaratu zuen. Europako indar handietan, Britainia Handia izan zen amerikanoen aliatu lehena.
|
|
|
Froga gisa, azken urteotan gaia jorratzen duten artikuluak, sare guneak ala liburu kopuruak emendatzen ari dira. Mugimendu hau deneri dagokio, ez bakarrik garapen bidean dauden herrialde pobreeri,
|
baina
ere nazio garatueri. Edozein herritarrentzat, berrikuntza eta egunerokoan erabiltzen diren objektuak berreskuratzea da helburua, xahutzea saihestuz.
|
|
|
Elkarlana Lagunak elkarteko kideak eskuin ezker azken prestakuntzan ari zirela, urduri bezain harro, 60 bat pertsonez osatu elkarteak eraman proiektua azkenean bururatua zelako. Lehen bezeroak ere hurbilduak ziren, karrikako komertantsak kuriositatez etorriak ostatuaren ikusteko,
|
baina
ere kafearen dastatzeko.
|
|
|
" Nire alderdikeriaz mesfidatu, baita ere egin ditzakedan datuen hutsekin eta gertakarien zati bat bakarrik ikusi izanak nahitaez ekartzen duen deformazioarekin". Orwellek ez zela egiaren jabe bazekien
|
baina
ere nehor ez zela egiaren jabe. Ideia hori bere maisulanen zentroan izan zen.
|
|
|
50 urte geroago, 1973ko irailaren 11 egun beltza egoiten da demokraziarentzat, Txilen,
|
baina
ere mundu osoan. Egun horretan, junta militar batek, Augusto Pinochet jenerala buru, estatu kolpe militarra eraman zuen.
|
|
|
Bizerteko portua hartu eta, 146 soldadu errepublikano espainol (gehienak anarkistak
|
baina
ere sozialistak eta komunistak) Txadeko martxa erregimentuko 9 konpainian barneratuak izan ziren (orotarat 160 gizon), 2 dibisio blindatuan, Raymond Dronne frantses komandantearen manamenduaren pean. La Nueve sortu zen.
|
|
|
XVIII. dinastia bukatzen zen. Dinastia horrek aro joritasun bat ekarri zuen, Amenhotep III.a faraoiaren erregealdiaren denboran (1390tik 1352ra),
|
baina
ere aro nahasi bat, Akhenaton en erregealdiaren denboran (1352tik 1336ra). Egiptok hats berri bat xerkatzen zuen.
|
|
|
Gaur, urtarrilaren 5eko gauarekin, errege magoak Hegoaldeko hirietan ospez ibiliko dira, opari anitz ekarriz. Haurren(
|
baina
ere helduen!) begiak bozkarioz dirdiran izanen dira erakustaldi horren aitzinean, eta nork daki karro batetik ez zaienez opari bat eroriko! Iparraldean (leku anitzetan bezala), haurrek eta helduek errege bixkotxa partekatzen dute, eta aldi oro batek baba aurkituko du eta koroa buru gainean ezarriko!
|
|
|
Donbasseko industria eremua, Kubaneko artoa eta ogia eta sustut Kaukasoko petrolioa(" Maikop eta Grozniko petrolio putzuetara ez banaiz heltzen, gerla akabatu dut" erran zuen Hitlerrek). Usaian bezala, ekonomiaren beharrek zituzten hautu estrategikoak gidatzen, lehenik Alemaniako bizibeharrak kontentatzeko
|
baina
ere etsaia ahultzeko. Alemaniar jeneral zenbaitek Hitlerri posizio defentsibo batean egotea lerroak laburtzeko eta Ekialdeko armada berriz antolatzeko kontseilatu zioten baina Hitlerrentzat defentsiba eta derrotismoa (porrotaren sentimendua) sinonimoak ziren.
|
|
|
Konponbide bat izan zen gobernua eta oposizioaren artean. Amnistia frankismoaren kontrakoentzat (odol delituentzat ere),
|
baina
ere frankismoaren krimenentzat. Diktadurako buruzagiak ez ziren sekula jujatuak izango, ez zen ere, berantago Hego Afrikan antolatua izan den bezala, egiaren komisiorik sortuko.
|
|
|
Estatu osoan, bozkatzaileen %88k baietz bozkatu zuen baina abstentzioa aski azkarra izan zen (%33). Errepublikanoek eta independentistek ezetz bozkatu zuten edo abstenitu ziren
|
baina
ere, arrazoi kontrakoekin, eskuin muturreko militanteek edo elizgizon inportant zenbaitek (eta lehenik Espainiako kardinal primatuak). Trantsizio osoan bezala, konstituzioak anbiguotasun anitz bazituen.
|
|
|
Tenplua Amon, Ra eta Ptah jainkoeri dedikatua zen
|
baina
ere Ramsesi, jainkoen pareko ezarririk. Qadesheko batailaren ilustrazio anitz agertzen dira tenpluan, Ramses jeneral eta gerlari handi bezala erakusteko, jainkoek babesten zutena, bataila zelaietaraino.
|
|
|
Simone Weil() 20 mendeko abots handienetarik da. Filosofoa zen
|
baina
ere militante, langile izana, sindikalista, Brigada Internazionaletan egona, Londresera joan zen 1940 urtean Frantziako indar libreetara. Liburu hau haren azken idatzia da, 1949 urtean agertu zena, hil eta gero Albert Camus-ek obra nagusi bezala hartu zuena.
|
|
|
Baina, Ramses-ek batailaren biharamunak ongi kudeatu zituen (diplomatiko mailan
|
baina
ere komunikazio mailan) eta 16 urteren buruan, 1258an, Egiptok hititekin bake hitzarmena sinatu zuen (ezagutzen dugun bake hitzarmen zaharrena da). Bi inperioek galtze anitz ukan zituzten, Qadesheko batailan partikulazki, eta, bi herrien indarrak ez nekatzeko, bake bidea hautatu zuten.
|
|
|
Zapataginak kontatzen zuen, anitz lan duela, barnealdeko eremu zabal batean bakarrik izanez. Konponketa gehienak zapata, zintura eta zakuak dira,
|
baina
ere bestalde anitz gauza galdegina zaio. Irriz kontatzen zuen herriko apezak arrosarioak erreparatu beharrean, nehor ez zuela atzemaiten, egin zaion.
|
|
|
Tribu sistemak dena antolatzen zuen. Instituzio guzietan eta armadan(
|
baina
ere antzerkian!), tribu guziak ber maneraz irudikatuak izan behar ziren. 501etik aitzina, tribu bakoitzak jeneral bat hautatu behar zuen, baina jeneral bat funtzio politiko inportanta zuena, estratega.
|
|
|
Jean Mixel Bedaxagar Urdiñarbeko kantari ezagunak Elkar argitaletxean" Erresiñula kantari" bere 6 diskoa plazaratu du. Dantzari, txirula joile, kantari, pastoral idazle eta eskultore artista, Baionan atzeman dugu, solastatu gira azken sorkuntzaz
|
baina
ere bere ibilbide artistikoaz.
|
|
|
Mintegian parte hartu dutenentzat memento aberasgarria eta eraikitzailea izan da. Hedabideen arteko tarte hori ez da bakarrik gogoeta gune bat izan,
|
baina
ere euskal prentsa desberdinetako langileen ezagutza egiteko parada ezin hobea.
|
|
|
Bi ministrorekin (Lavilla eta Osorio), Mirandak zuen erreforma politikoaren legea idatzi. Lege horrek monarkiaren begiratzea
|
baina
ere parlamentu frankistaren desagertzea proposatzen zuen, bi ganbera berri sortuz, diputatuen kongresua eta senatua, botere legislatiboa bazutena eta zeinetan hautetsiak sufragio unibertsalaren bidez hautatuak ziren. " Demokrazia" eta" populuaren subiranotasuna" nozioak legean agertzen ziren.
|
|
|
Ez zen bere hautua izan baina bere alderdiaren baitan zituen kontrakoena. Alderditik kanpo
|
baina
ere barnean borroka eraman behar baitzuen.
|
|
|
Kasik kontrako gehiago bazituen bere alderdiaren baitan kanpoan baino. 1960ko hamarkadan, alderdi sozialistako buruzagi eta militante zenbaitek Allenderen lidergoa dudan ezarri zuten, bere posizio politikoengatik
|
baina
ere hiru aldiz presidente bozetan presentatu baitzen irabazi gabe.
|
|
|
Emazte gehienak lantegietatik kanporatuak izan ziren. Baina, buruetan, gauzak kanbiatu ziren, emazte langileek erakutsi zuten emazteen lekua ez zela bakarrik etxeetan
|
baina
ere lantegietan. 1920ko hamarkadan, emazte zenbait berriz enplegatuak izan ziren (metalurgian %7, 6 emazte baziren 1906an, %17, 4 aldiz 1931n).
|
|
|
Kirola taldeka ala bakarka, amatur sailean jokatzen delarik, plazerez egina delarik, ongizateari laguntzen du, ari direnentzat
|
baina
ere sostengatzaileentzat. Pertsona horien adina, sexua, etnia, edozein izanik, denek beren ahalen arabera praktikatu behar lukete.
|
|
|
Ez daiteke egin musikarik gabe. Honek hilak ohoratu behar ditu
|
baina
ere biziak alegeratu. Zonbeitek nigarra ezin atxikia baldin badute, gordeka egin behar dute dena besta giroan iragan behar baita.
|
|
|
Bereizketak baziren langileen artean
|
baina
ere langileen eta estudianteen artean (BoulognesBillancourt en, grebalariek usinaren ateak estudianteeri zerratu zituzten), langileen begietan estudianteak geroko buruzagiak baitziren. Egia da maiatzeko mugimenduak hitza libratu zuela eta eztabaida leku anitz sortu zituela lantokietan, unibertsitateetan eta kultur lekuetan (Odeon eko antzokian adibidez).
|
|
|
Alemaniarrek ez zuten Leningrad eta Mosku hartu, orduan garaipen handi bat behar zuten lortu nazien propagandarentzat eta garaipen hori Stalingradeko karriketan lortu nahi zuten. Stalingradeko bataila" bi marroen arteko gatazka" bezala presentatua izan da usaian," bi marro" baitziren orain, alemaniarra
|
baina
ere sobietarra. Hiru sobietar armadek iparraldetik etsaiari gelditu gabe eraso egiten zuten.
|
|
|
Egiazki, 100 baino gutiago eskuratu zituen. Sobietar hegazkinek airezko zubia azkarki trabatzen zuten,
|
baina
ere Errusiako betiko aliatuak: " Negu jenerala".
|
|
|
Bizirik atera ziren 91.000 gizon preso eginak izan ziren, 24 jeneral haien artean. Alemaniar armadak kasik 300.000 gizon galdu zituen,
|
baina
ere 1.600 tanke eta 80.000 kamioi. Hitlerrek bere helburu guzietan ez zuen bat ere lortu, ez Kaukasiako petrolioa, ez Stalingrad eta ez ere Mosku eta Leningrad beretzea.
|
|
|
Tribuna hau Juliette Gatek izenpetua da, zuzenbide publikoko konferentzia irakaslea da eta Aix en Provenceko Abokatuen Elkargoko abokatua. Bere burua aurkezten du" bataiatu soil bat bezala, ekintza katoliko ttipietan pozik engaiatua,
|
baina
ere zuzenbidean doktorea eta abokatua, gisa hortan Elizari ere interesatzen dena." Nere xedea da hemen artikulu honen funtsa zuenganatzea.
|
|
|
Oposizioko bi taldeak elkartu ziren Coordinacion democratica taldearen barnean, jendeek fite Platajunta deitu zutena. Talde berri horrek oposizioko tendentzia gehienak elkartu zituen, ez bakarrik sozialistak eta komunistak
|
baina
ere sozial-demokratak, katalan eta euskal abertzaleak eta bi sindikatu handienen liderrak, Marcelino Camacho Comisiones Obreras (CCOO) sindikatuarentzat, eta Nicolas Redondo Union General de Trabajadores (UGT) sindikatuarentzat. Platajuntak aparatu frankistaren likidazioa, alderdi eta sindikatuen legeztatzea, amnistia preso politikoentzat eta erbesteratuentzat, autonomia estatutua Kataluniarentzat eta hauteskunde libreak antolatzea (lehen urrats gisa biltzar konstituziogile baten osatzeko) eskatu zituen.
|
|
|
Aliatuen lehorreratzeak faxismoaren kontrako oposizioa iratzarri zuen Italian. Populuan,
|
baina
ere buruzagi politiko eta militarretan, anitzek gerlaren bukaera nahi zuten baina denek bazakiten Mussolinik ez zuela erabaki hori hartuko. Uztailaren 19an, Erroma bonbardatua izan zen eta eraso horrek zarrasta handia hedatu zuen erromatarren artean.
|
|
|
Orduan, prezioak goratu ziren eta hazkurri beharrak eta lehengaiak industriarentzat inportatu behar ziren. Finantzaren egoera txarra zen, kanpoko zorra izigarri handi batengatik, zaharra zena,
|
baina
ere usaiako kredituak falta baitziren: kapitalaren ihesa, nazioarteko finantzako organismoen blokeoa (Estatu Batuen influentziarengatik), kobrearen prezioaren jukutria (behera buruz), ordezko piezen banatze ezezkoa...
|