|
2002
|
|
|
Programas Renovados de EGB() etaOinarrizko Kurrikulu Diseinua (1989). Ezin uka euskararen didaktikan ahaleginhandia egin dela,
|
bai
hizkuntzaren kurrikulua zehazten eta bai didaktika arloan ere.Baina berrikuntzaren hastapenetan gaude oraindik. Gainera, hezkuntzaren azkenerreformak (1989), ikuspuntu epistemologikotik begiratuta, ekarpen handiak eginbaditu ere, psikologiaren ezaugarri oso markatuak izatea leporatu izan zaio, osozentratuak ikaskuntza prozesu orokorretan?, diziplinaren didaktikaren kaltetan.Horrekin esan nahi dugu irakaste/ ikaste prozesuan irakasgai den objektuan (euskararen deskribapenean) ez dela arreta handirik jarri, nahiz eta jakin horren gaineanegiten direla ikaskuntzak, matematika irakatsi/ ikasten da, teknologia irakatsi/ ikasten da, hizkuntza irakatsi/ ikasten da...?.
|
|
2007
|
|
|
agerrarazteko, gero artikulazioa berdin gogoetaren irudikatzaile (edo isla) gisa538; eta gero gramatika, bai kanpoko munduaren, bai barneko izpirituaren jardueraren irudi edo ispilu gisa539 Analogiak Kant-i bide ematen bazion, argiren bat egiteko behaketaz ezin den mundu ezkutuetan, halatsu Humboldt-ek enpeinatua ematen du, hizkuntzazko hotsaren logos (suposatu!) eta gramatikako analogiaz pentsamenduaren sorgi sekretuena argitzen. Bere metodo historiko filosofikoak agintzen duen moduan, horrela, hizkuntzaren naturaltasuna alde bietatik aseguratua eduki nahi du, batetik a priori, bai pentsamendua eta
|
bai
hizkuntza eratzen dituzten «pentsatzearen lege» oinarrizkoekin, bestetik enpirian oinartuz hizkuntzen analisiagaz540.
|
|
|
Barère rentzat hizkuntz aniztasuna «plusieurs nations dans une seule» egotea adina da (agerikoa da, beraz, egiten den hizkuntzaren eta nazioaren identifikazioa: bai nazio/ hizkuntza frantses baten aldeko,
|
bai
hizkuntza/ nazio ez frantsesen aurkako
|
|
|
Teoria hau Whorf-en izenari gelditu da bereziki lotua, eta Sapir ere uste honetakoa zen, berdin ene ustez egungo egunean Weisgerber eta Alemaniako beste batzu ere. Hauek diotenez, bai kultura eta
|
bai
hizkuntza azpiko indar batek determinatzen ditu. Indar hori mundu ikuskera da, herri izpirituaren fruitua, nazio izaera, zera?, badakizue zertaz ari naizen [arraza?!].
|
|
2011
|
|
|
Ondoren, Jakin aldizkariaren ingurukoek aipatutako eredua irauli zuten, paradigma berria proposatuz, bai gaiei dagokienez,
|
bai
hizkuntza ereduari dagokionez. Hau da, euskarak kultura jasoaren transmisiorako hizkuntza izan behar bazuen, edozein gai euskara ulergarri batean jarri behar zen.
|
|
|
Mitxelenak, euskaltzain eta Salamancako Unibertsitateko Lingüística Indoeuropeako katedradunak, hartu zuen txosten nagusia prestatzeko enkargua, baita prozesua bideratzeko ardura ere. Horrela bihurtu zen Mitxelena batasun prozesuaren egokitzaile, bai hizkuntzalaritzaren aldetik,
|
bai
hizkuntzaren oinarri sozialaren aldetik, gazte euskaltzaleen batasun eskaria eta Akademiaren gogo eta gaitasunen araberako oreka bat bilatuz.
|
|
|
Villasantek eta beste batzuek, esate baterako, Mitxelenak, Intxaustik edo Txillardegik, edukiaren gaineko aldarrikapena egiten zuten, hizkuntzari gutxiago erreparatzeko eskatuz. Hala ere, izan zen libururik
|
bai
hizkuntzaren aldetik, bai gaiaren aldetik, alde bietatik erreparatuta, kritika asko jaso zituenik. Txillardegiren Leturiaren egunkari ezkutua (1957) esate baterako, gai existentzialista bat lantzen zuelako, euskaltzaleen, bereziki fededunen?
|
|
|
Txillardegiren lehen eleberriaren inguruko aferak alde batera utziz, 60ko hamarkadan sorkuntza literaturaren filologizazioak bere horretan jarraitu zuen. Euskaraz idatzitako liburuetako asko asaldagarriak ziren garaiko euskaltzaleentzat bai edukiz
|
bai
hizkuntzaz. Liburu batzuen izenburuak euskara eredu baten edo bestearen proklama gisa baliatu ziren.
|
|
|
Jakintxo, Jakin Sorta eta abar. Jakineko lantaldeak euskarazko kultur plataforma bat eraiki zuen, eta hortik euskarazko jakintza jasoko erreferentzialtasuna eskuratu ere,
|
bai
hizkuntza ereduaren aldetik bai jakintzaren esparrutik.
|
|
|
Euzko Gogoak
|
bai
hizkuntza, bai egileen ikuspegitik, bai gaiei dagokienez, zubi lanak egin zituen gerraurreko eta gerraosteko egile zahar eta gazteen artean, betiko gai eta gai berrien artean.
|
|
|
UEU, Elhuyar eta UZEI. Hirurek berebiziko garrantzia izan zuten euskara eta jardun unibertsitarioa uztartzen: bai irakasle euskaldunak trebatuz,
|
bai
hizkuntza prestatuz, elkarteak eta beraiek antolatutako jarduerak unibertsitateko irakaskuntzarako euskara ereduaren probaleku izan baitziren, euskara zientifiko teknikoa garatzen lagunduz. Hain zuzen ere beraiek izan ziren eredu estandarra eta erregistro jasoaren arteko uztarketa prestatu eta egin zutenak.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzari dagokion kultura: hizkuntza bakoitzaren produkzioa arlo ezberdinetan,
|
bai
hizkuntza talde bakoitzari dagokiona bai talde bakoitzak beste hizkuntza taldeei esportatzen diena.
|
|
|
Hirugarrenik, funtsezkoa da elebitasuna onuragarria dela konturatzea,
|
bai
hizkuntza txikiaren hiztunentzat, baita hizkuntza handiaren hiztunentzat ere.
|
|
|
Hizkuntza gutxituak murgilketa programen bidez irakasten dituzten leku askotan funtsezko baldintzatzat planteatu izan da irakasleak elebidunak izatea, alegia,
|
bai
hizkuntza gutxitua eta bai ikasleak etxetik dakarren hizkuntza nagusia ere, biak, menderatzea. Baldintza hau, adibidez, euskararen kasuan argi eta garbi planteatu zen murgilketa ereduak lege bidez balioztatu zirenetik (Idiazabal, 2003), eta ordutik pauso galantak eman dira bide horretan:
|
|
2012
|
|
|
jolasa, sormena, ingurumena eta kultura. Estoniako kulturaren transmisiorakotresna garrantzitsuak dira eskolak,
|
bai
hizkuntza biziberritzeko eta irakasteko, bai kultura bera transmititzeko, batik bat ahozko kultura. 18 hilabetetik 15 urterabitarteko ikasleekin irakasle izateko gradu mailako ikasketak egin behar dituzteirakaslegaiek, hau da unibertsitateko lau urteko karrera.
|
|
|
Lurraldetasunaren aldetik nazionala izateari ere funtsezkoa deritzogu. Gure herriak gaur egun nozitzen duen zatiketa administratiboaren gainetik
|
bai
hizkuntz edo kultur beharren aldetik eta baita ere zerbitzu informatiboaren aldetik herri honek batzea izan behar baitu helburu.
|
|
2015
|
|
|
Gaztelaniazko konbinazioen artean, berriz, ez dago halako alderik, nahiz eta gehien errepikatzen den egituraaditza+ determinatzailea+ izena izan (dar un toque). Bestalde, nabarmentzekoa da
|
bai
hizkuntza bateanbai bestean gehien errepikatzen diren aditzak oso arruntak direla eta, gainera, asko baliokideak direlaeuren artean: egin hacer, izan ser/ estar/ tener, eman dar, hartu tomar...
|
|
|
Horretaz gain, honako bibaieztapen hau azpimarratu nahi dugu: Proposatutako metodo sorta printzipioz edozeinhizkuntza bikoterako balio du, eta beste hainbat konbinaziotan errepika daiteke, bai hiztegizirriborro gisa balia daitekeen glosario elebidunak lortzeko, eta
|
bai
hizkuntza bikote ezberdinenarteko erkaketak egiteko.
|
|
|
Ez dugu etorkizunerako prospekzioa bat dela ahaztu behar, hemendik 15 urtetara nola egonnahi dugun eta horra heltzeko zer bitarteko jarriko ditugun. Eta hori, etxebizitza politikarekin, baiekonomiarekin, bai kulturarekin,
|
bai
hizkuntzarekin... egin behar da, eta horretarako balio beharkolukete gidalerroek. Baina hau da aipatzen dutena.
|
|
2017
|
|
|
boterea nork duen jakitea. Horregatik, bai genero dinamiketan, eta
|
bai
hizkuntza dinamiketan ere, botere harremanei begiratu behar zaio kultur arauak, diskurtsoak eta praktikak zein diren ulertzeko. Hizkuntza gizarte logika orokorrez zeharkatuta dago eta, gainera, oso aldagai berezia da kultura baten barruan hedapen elementu delako eta, era berean, ispilu gisa funtzionatzen duelako.
|
|
|
Lehenengo begiratuan, argi ikusten dugu autoitzulpen gehienak Euskal Herrian bertan argitaratudirela. Datu esanguratsua iruditzen zaigu; hipotesi modura, esan dezakegu euskaraz irakurtzen ezduten (bai ez dakitelako,
|
bai
hizkuntza nagusian irakurtzera ohituak daudelako) euskal herritar horieizuzentzen zaizkiela, oro har, euskaratik autoitzulitako liburuak. Itzulpenak asmo duen hartzailenagusia hori litzateke, beraz, eta ez gure mugetatik kanpo bizi dena.
|