|
2007
|
|
|
Aipaturiko hiru dimentsioek elkarri eragiten diotela gogoraraziz, hauxe esan behar dugu:
|
bai
hizkuntzaren inguruko lege estatusak, baita gizarte diskurtsoak ere, bi biek eragingo dute norbanakoaren motibazio nahikoa eman dadin ala ez.
|
|
2008
|
|
|
España5 Ikerketa eta liburu haietan, beste hainbat gauzen artean, Espainian mintzatzen diren hizkuntzen egoera zein zen ziberkomunikabideetan adierazten zen;
|
bai
hizkuntza ofizialak, bai beste estatus juridiko bat dutenak (garai hartan, asturiera eta aragoiera, batik bat; baita judezmoa ere, esaterako).
|
|
|
Oro har, hizkuntza guztiek dute ondare eskaintzako ahalmen hori, eta guztiei dagokie. Hori jada adierazi da,
|
bai
hizkuntza" handien" kasuan —frantsesa, ondare nazional gisa—, bai hizkuntza" txikien" kasuan ere —horiei buruzkoa da Eskualdeetako eta Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna7— Ahalmen hori ez litzateke murriztu behar, analogia murriztaile baten bitartez, hizkuntzak arriskuan dauden monumentuekin parekatuko lituzkeen ondare kontzeptuaren adiera batera.... Bi kasuetan, hizkuntza biziak eta dinamikoak dira, edo ahalmen hori egozten zaie —ahalmen irudikatua—, bidez edo bidegabe," babesteko eta sustatzeko" neurrien bitartez (Hizkuntzen Europako gutuna, 5 kontuan hartuzkoa).
|
|
|
Oro har, hizkuntza guztiek dute ondare eskaintzako ahalmen hori, eta guztiei dagokie. Hori jada adierazi da, bai hizkuntza" handien" kasuan —frantsesa, ondare nazional gisa—,
|
bai
hizkuntza" txikien" kasuan ere —horiei buruzkoa da Eskualdeetako eta Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna7— Ahalmen hori ez litzateke murriztu behar, analogia murriztaile baten bitartez, hizkuntzak arriskuan dauden monumentuekin parekatuko lituzkeen ondare kontzeptuaren adiera batera. Bi kasuetan, hizkuntza biziak eta dinamikoak dira, edo ahalmen hori egozten zaie —ahalmen irudikatua—, bidez edo bidegabe," babesteko eta sustatzeko" neurrien bitartez (Hizkuntzen Europako gutuna, 5 kontuan hartuzkoa).
|
|
|
L. V. Aracilen aurkezpenean — aurkezpen laburra, haren esanetan—, hizkuntza sistema edukiedo funtzionamendu ezaugarririk gabe azaltzen da. Baina hizkuntza sistemaren atzeraelikadurak eta joerek orekatzearen alde egin dezakete —borondatez ere bai—,
|
bai
hizkuntza ukipeneko egoeran, bai elebakartasunekoan ere —elebakartasun hori eusten diona edo eragindakoa izan—, eta horretarako, alde guztietatik, politikaedo ideologia aukeraketak behar dira, bai eta hizkuntza plangintzako prozedura egokiak ere.
|
|
2009
|
|
|
Hara, bada, gure euskaltzale modernoentzat albiste txar bat Txillardegiren harrobitik aterata: elebakarrak, hiztun erabakigarriak dira hizkuntzen erabilera zehazteko orduan,
|
bai
hizkuntza nagusiaren kasuan, eta bai herri mintzaira diglosikoaren atarramentuan. Bigarren kasura lerratuta, diogun, hizkuntza hegemonikoaren presioa dela medio, hizkuntza minorizatuaren hiztunak ez daukala bide bat besterik:
|
|
2010
|
|
|
1 Egilearen arabera, salbuespenak lirateke hizkuntza arrotza erabiltzea nahiago dutenak,
|
bai
hizkuntza hori ikasi nahi dutelako, bai prestigio gehiagokoa dela uste dutelako.
|
|
2011
|
|
|
Gainera kontuan izan behar da gazteek duten ingurua, bai kultura
|
bai
hizkuntzari dagokionez, gero eta anitzagoa dela. Gazteek entzuten dituzten abestien letrak, esate baterako, hiru edo lau hizkuntza ezberdinetan ikusten dira.
|
|
2012
|
|
|
Hizkuntza erabileraren neurketa estatistikoak baliatzeko modu herrikoi horrek bultzatuta, erabaki nuen sakonago aztertzea zer eginkizun zuten estatistikek Euskal Herriko nahiz handik kanpoko egungo gizarte errealitateak definitzeko eta eztabaidatzeko nonahiko tresna eraginkor gisa (Urla 1993; 2012). XX. mendearen hasierara atzera eginda, ikusi nuen euskaldunek aspaldidanik erabiltzen zituztela neurketa estatistikoak, beren gizarte errealitatea modu objektiboagoan ulertzeko,
|
bai
hizkuntzaren aldetik, bai osasun publikoaren aldetik, bai ekonomiaren aldetik (Urla 1989). Gaur egun zentzuz gobernatzeko beharrezko baliabidetzat hartu zituzten estatistikak hasiera hasieratik.
|
|
2013
|
|
|
Horrez gain, soziolinguistikaren korronte guztiek (horietako batzuetan besteetan baino nabarmenagoa da) badute beste ezaugarri bat: kontzientzia izatea edonolako baliabideak —linguistikoak, ekonomikoak, boterearekin lotutakoak eta abar— inoiz ez daudela berdintasunez banatuta komunitateetan, eta desberdintasun egituratu horrek ondorio nabariak dituela bai aurrez aurreko interakzioen alorrean
|
bai
hizkuntzen eta barietateen arteko erlazioetan. Alde horretatik, ideologia estandarizatzaileen analisi kritikoak, ez berdintasunezko eleaniztasunarekiko mesfidantza, eta hezkuntza metodo eleaniztunen aldeko apustuak, hein handi batean, soziolinguistikaren adiera zabal horren DNAren ondorio dira.
|
|
|
Beste modu batera esanda: soziolinguistika bere adiera zabalean azaldu beharrean —" hizkuntza barietateen, funtzioen eta hiztunen ezaugarrien azterketa, hirurak etengabe eta elkar erlazionatzen eta aldatzen diren heinean,
|
bai
hizkuntza komunitateetan bai hizkuntza komunitateen artean" (itzulpena, Fishman 1995 [1972]: 39) —, diziplina berriz definitzen saia gaitezke, dela helburuen arabera dela ikuspegi epistemologiko bakar batera mugatuz.
|
|
|
Beste modu batera esanda: soziolinguistika bere adiera zabalean azaldu beharrean —" hizkuntza barietateen, funtzioen eta hiztunen ezaugarrien azterketa, hirurak etengabe eta elkar erlazionatzen eta aldatzen diren heinean, bai hizkuntza komunitateetan
|
bai
hizkuntza komunitateen artean" (itzulpena, Fishman 1995 [1972]: 39) —, diziplina berriz definitzen saia gaitezke, dela helburuen arabera dela ikuspegi epistemologiko bakar batera mugatuz.
|
|
2014
|
|
|
Modu honetan euskaraz lan egiteak, kontsumo produktuak zein industrialak eskaintzeak abantaila konkretuak azaldu arazi ditzake, abantaila teorikoak zehaztea ekarriz. Hartara agerikotasuna lortzen da,
|
bai
hizkuntzarena, baita hizkuntzaren berreskurapen prozesuarena ere.
|
|
|
Hizkuntza normalizatua duten herrietan, erabiliko den hizkuntza aukeratu behar izatea ez da ohiko portaera, baina
|
bai
hizkuntza minorizatua dutenetan. Hiztunak hautua egin behar izaten du elkarrizketa bakoitzean, interakzio bakoitzean erabiliko duen hizkuntzaren hautua.
|
|
2015
|
|
|
Praktikan Fishmanek bultzatako ereduak ahalegin guztiak belaunez belauneko familia bidezko jarraipena bermatzeari begira jarri behar direla dio. Geroztik familia interes gune bilakatzen da
|
bai
hizkuntz planifikazioan, bai hizkuntz politikaren ikuspegitik. Aurrerago azalduko den moduan, elkarte zein familia erakundeari begira jartzen dira, eremu
|
|
|
Praktikan Fishmanek bultzatako ereduak ahalegin guztiak belaunez belauneko familia bidezko jarraipena bermatzeari begira jarri behar direla dio. Geroztik familia interes gune bilakatzen da bai hizkuntz planifikazioan,
|
bai
hizkuntz politikaren ikuspegitik. Aurrerago azalduko den moduan, elkarte zein familia erakundeari begira jartzen dira, eremu
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntzaren intersekzionalitatea ez da hainbeste landu izan, baina ari dira han eta hemen bai feministak eta
|
bai
hizkuntzaren normalizazioan dihardutenak begirada horretara bideratzen. Hizkuntza ez hegemoniko minorizatuak hiztun minorizatuak sortzen ditu, eta, horrenbestez, hiritar minorizatuak, eta hiritar minorizatu horien hizkuntza hautua genero derberdinkeriak zeharkatzen du eta horrek guztiak intersekzionalitate berri bat zabaltzen dio feminismoari.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak egiten dituen inkestetan ez bezala, bestalde, ahalik eta leku publiko gehienetan izaten saiatuko naiz;
|
bai
hizkuntzen
|
|
|
Ezinbestekoa ez bada ere, aski normala da neurbide hori demolinguistika alorrean: bai erabilera alorrean,
|
bai
hizkuntza gaitasunean eta bai, are, iritzi jarreren esparruan. Hiztunen erabilera maila ordez hiztunen gaitasun maila hizpide harturik ikus, adibidez, Jone Hernandez Garciaren 2010eko azalpen argia:
|
|
|
Hizkuntzapraktiken eragileak bi mulzotan topatuko ditugu: batetik, aktoreen disposizioetan, bai hizkuntzagaitasuna,
|
bai
hizkuntza erabiltzeko ezagutza pragmatikoa; bestetik, egituretako dispositiboetan hizkuntzen arteko harremanak, erabilera arauak, balio sozial zabalduak eta finkatuak, eta abar. tentzia eta performantzia arteko bereizketa, edo bestela esan, gaitasunen eta jardunen artekoa. Jarduna ez da soilik banakoen ezaugarrien emaitza, hor elkarrekintzak eta haietatik sortzen eta birsortzen diren egiturek ere badute eginkizun handia.
|
|
|
Hizkuntza praktiken eragileak bi mulzotan topatuko ditugu: batetik, aktoreen disposizioetan,
|
bai
hizkuntza gaitasuna, bai hizkuntza erabiltzeko ezagutza pragmatikoa; bestetik, egituretako dispositiboetan hizkuntzen arteko harremanak, erabilera arauak, balio sozial zabalduak eta finkatuak, eta abar. Bi mulzoen arteko harremanetan sortzen da, beraz, hizkuntza jardunak, hizkuntza praktika zehatzak.
|
|
|
Hizkuntza praktiken eragileak bi mulzotan topatuko ditugu: batetik, aktoreen disposizioetan, bai hizkuntza gaitasuna,
|
bai
hizkuntza erabiltzeko ezagutza pragmatikoa; bestetik, egituretako dispositiboetan hizkuntzen arteko harremanak, erabilera arauak, balio sozial zabalduak eta finkatuak, eta abar. Bi mulzoen arteko harremanetan sortzen da, beraz, hizkuntza jardunak, hizkuntza praktika zehatzak.
|
|
|
Gaur egungo Asturiasek hizkuntzaren suspertze prozesuari buruzko bere istorio propioak sortu ditu poliki poliki, betiere hainbat jarrera (bai asturieraren normalizazioaren aldekoak,
|
bai
hizkuntzaren kontrakoak) legeztatzeko asmoz. Azterketa honetako lehen mailako interesa estimazio guztiz kuantitatiboak egitea da, jakiteko nortzuk dauden egoeraren alde eta nortzuk kontra, edo nortzuk hitz egiten duten edo ez asturiera.
|
|
2017
|
|
|
...zerbitzua ematera herritarrak aukeratzen duen hizkuntza ofizialean. zerbitzu hori ematearen ardura administrazioarena da, eta zerbitzu hori emateko, hain zuzen ere, administrazioak berezko hizkuntza ezagutzen duten langileak kontratatzen ditu, edota prestatzen ditu. berezko hizkuntza ezagutzen duten langileak kontratatzearen arrazoia da, beraz, berezko hizkuntzan zerbitzua emateko derrigortasuna,
|
bai
hizkuntza hori ezagutzea derrigorrezkoa den lanpostuen kasuan, bai meritu gisa bakarrik baloratzen den lanpostuen kasuan ere. hori da, hain zuzen ere, egitasmo honen bigarren ondorio nagusia; alegia, legeak ezartzen duen euskara maila egiaztatuta duten langileak behartuta daude herritarrei euskarazko zerbitzua ematera herritarrek horrela eskatzen dutenean; derrigortasun data igarota duten lanpost...
|
|
2018
|
|
|
Hizkuntzarekiko eta kulturarekiko atxikimendu solidoa, nire inguruan eta belaunaldian multzo esanguratsu batean ezagutu dudana, orain ahulegi ikusten dut belaunaldi berrietan, bai nire belaunaldi bertan ere, bai nigan ere. Atxikimendumoduaren lasaitze hau nabarmena da
|
bai
hizkuntzaren arloan, bai kultura kontsumoaren arloan, bai sorkuntzaren arloan" 18 Hori garbi izanik, pentsatu behar dugu nola indartu: zergatik egiten dut nik euskaraz?
|
|
|
Eremu urriko hizkuntzak biziberritzeko planetan, hizkuntza gaitasunaren agiria eskatzen da hizkuntza eskubideak defendatzeko, lanpostu publikoak eskuratzeko eta, sarri askotan, baita lanpostu pribatua eskuratzeko ere. Eremu urriko hizkuntza hiztunek hizkuntza gaitasuna dutela frogatzeko, ezinbestekoa dute gaitasun agiria,
|
bai
hizkuntza hori H1 dutenek, bai H2 dutenek. Oro har, lehen hizkuntza eremu urriko hizkuntza duten familietakoek harreman estuagoa eta ugariagoa dute eremu urriko hizkuntzarekin, eremu urriko hizkuntza hitz egiten ez duten familietakoek baino.
|
|
2019
|
|
|
SARRERA hizkuntza izaki bizidun gisa ikusten duen metafora biologikoa herder garaitik dator gutxienez (morpurgo davies a, 1998) eta argi adierazia izan zen, esate baterako, The Descent of Man darwin en liburuan: aurkakoak izan dituen arren (Frank rm, 2008), metafora biologikoa modu zabalean onartua izan da
|
bai
hizkuntzen heriotzen inguruko ikerkuntzan (Nettle d, romaine S, 2000, 243 pp. eta Crystal d, 2002; 210), eta baita ekintza politikoaren gidaritzan ere (ad hoc technical expert group, 2004). artikulu honetan igoera digital (digital ascent) fenomenoa aztertuko dugu, hain zuzen, hizkuntzak komunikazioaren espazio digitalean sartzen direnean gertatzen den fenomenoa. metafora biologikoa zabal dezakegu... Lehen atalean, irizpideen transferentzia egin dugu, hiztunen populazioari begiratu ordez, online populazioari begiratuz, eta ahozko erabilera indartsuaren ordez, online erabilera indartsua behatuz...
|
|
|
Aurkakoak izan dituen arren, metafora biologikoa modu zabalean onartua izan da
|
bai
hizkuntzen heriotzen inguruko ikerkuntzan, eta baita ekintza politikoaren gidaritzan ere. Artikulu honetan, bizindar linguistikoaren (vitality) inguruko ohiko metodoak eremu digitalera eraman ditugu.
|
|
|
Bestetik, hitanoa erabiltzen dutenak harro sentitzen dira eta zera diote zukaren gainean: " besterik ezean...". ez zaie iruditzen euskaldunago direnik hitanorik ez dakitenak baino, baina
|
bai
hizkuntzarekiko ahalmen eta botere gehiago dutela, erregistro gehiago dituztelako eskuartean. hori
|
|
2021
|
|
|
Premiazkoa da irakasleak euskaraz heztea
|
bai
hizkuntzaren menderakuntzari dagokionez bai euskararen didaktikaren mailan.
|
|
|
Euskarazko irakaskuntza Iparraldeko unibertsitatean garatu dadin, premiazkoa da irakasleak euskaraz heztea
|
bai
hizkuntzaren menderakuntzari dagokionez bai euskararen didaktikaren mailan.
|
|
|
Horiez gain, zenbaitek hizkuntza gutxituak ere hitz egiten dituztela ere baieztatu da. Era berean, jatorriko estatuetan gaztelania hizkuntza ofiziala duten biztanleen taldean nagusiki elebakarrak direla gaztelaniaz ere ikusi da; horietako askok jatorrizko herrialdeetan beste hizkuntza batzuk hitz egiten direla badakite, baina eurengandik oso urrun daudela adierazten dute(
|
bai
hizkuntzak eta baita hitz egiten dituzten bertako talde indigenak ere). Nabarmentzekoa da, halere, zenbait informatzailek euren lurraldeetan hitz egiten diren jatorrizko hizkuntzekiko hurbilpen sentimendua garatu dutela, euskarak bizi duen biziberritze prozesuarekin adierazitako enpatiaren ondorioz.
|
|
|
Planteamendu honetan hizkuntza praktikak aldatzea norbanakoaren erantzukizun bezala kontsideratu ordez, taldepraktiketan hezurmamitzen dela azpimarratzen da, argia gizarte harremanetan ipiniz. Ikerle kide gazteekin lortutako emaitzek argi erakutsi dute eraldaketa gauzatzeko, ikerketaren espazioak lagundu diela bai euren subjektibotasunean
|
bai
hizkuntza praktiketan euskararen aldeko aldaketak egiten eta horretarako taldearen lankidetza eta konplizitatea ezinbestekoak direla.
|
|
|
Ildo horretan, ekintza ikerketa (Greenwood eta Levin, 2006) eginda burutu den Bilbo Handiko unibertsitate ikasleen mudantza prozesuak izeneko proiektua proposatu nahi dugu espazio gisa, eta erakutsi proiektu hori, eta burutzeko sortu den komunitate epistemikoa (Estalella eta Sánchez Criado 2018), mudantza prozesuak errazteko espazioa izan dela berez, bai babesgune (Puigdevall, Colombo eta Puigdevall, 2019; Hernández, Iñarra eta Altuna, 2021, zenbaki honetan bertan) bai zubi espazio (del Valle 2001). Espazio horrek, proiektuaren diseinua eta helburua bera kontuan hartuta, baldintza mesedegarriak eman ditu eraldaketa prozesuetarako,
|
bai
hizkuntza praktikei dagokienez (aktibazioa), bai pertsonen subjektibotasunei dagokienez, gazteek izandako hausnarketa kritikoaren prozesuari esker. Gazteen hizkuntza ahalduntzerako eta eraldaketa prozesurako funtsezkoak izan diren elementuak erakutsiko ditugu.• Hitz gakoak:
|