|
2002
|
|
|
Gehienak Cotylorhiza tubercalata espeziekoak dira, ez baitute zikintzen. 80ko hamarkadaren amaieran hasi ziren marmokak agertzen eremu horretan, eta laster ohitu ziren planktonez osatutako itsaso gazi eta aberatsera, bai nekazaritzan,
|
bai
hiri hondakinetan. Azterketa baten arabera, 1997an 2.650 tona nitrogeno tona iristen ziren itsasora.
|
|
2003
|
|
|
artikuluak dioenez, zirkulazio egintzak dira motordun ibilgailuen ibilerak sortarazten dituen arriskuaren ondoriozkoak, bai garaje eta aparkalekuetan daudenean,
|
bai
hiri barnean edo batetik bestera zirkulatzeko modukoak diren bide publiko edo pribatuetan dabiltzanean, baita, gaitasun hori agertzen ez badute ere, erabilera komunekoak diren bide edo lursailetan doazenean ere.
|
|
|
Hala ere, lehentasuna dute zailtasun bereziak dituzten pertsonentzako (ezgaituak, gaixoak edo arrisku sozialean dauden haur eta gazteak) opor programek eta Iruñetik kanpo egiten diren auzolandegiek. Horregatik, Udal Zerbitzuaren deia
|
bai
hirian bai beste eskualde batzuetan bizi direnentzat da. Boluntario programen baldintzak ez dira berdinak kasu guztietan.
|
|
|
2005 urtean bukatuko den proiektu honen helburua da, halaber, elikagaien artisau produktuen elaborazioa hobetzea, programaren eraginpeko eremuaren barruko tokiko produktuak balorizatzea eta, gainera, landa ingurunean enplegu sorgune berriak garatzen laguntzea. AFAMMERen esanetan, azken urteotan nekazaritzako elikagaien gero eta eskaera handiagoa dago,
|
bai
hiri ingurunean, bai landa ingurunean. Pirinioen aldeko funtsezko produktu gisa, Murillok olioa, ardoa, fruitu lehorrak, gozogintza, okintza, landare kontserbak, likoreak, ozpinak eta eztia nabarmendu zituen, baita haragiaren eta esnearen deribatu guztiak ere.
|
|
|
–Motor batzuentzako kaskoaren ordez gerrikoa eraman da. Ziklomotorrek, motozikletek, hiru gurpileko ibilgailuek eta kuadrizikloek autobabeserako egitura eta segurtasun uhalak badituzte, eta hala jasota badago azterketa teknikorako txartelean, gidariak eta bidaiariek horiek erabili dituzte,
|
bai
hiri barruko bideetan, bai hiriarteko bideetan, eta hirigunea erabili beharrik ez dute izango. –Larrialdi argiak piztuko dira ibilgailua dabilen bide motarako behar den gutxieneko abiadurara iritsi ezin denean.
|
|
2005
|
|
|
Zuhaitzen artean irekitako bidea, baso baten erdian, oso gogorarazlea da. Hiri paisaiak ere erakargarritasun handia du,
|
bai
hiri handi batean asfaltatutako kalea bada, bai alde zaharreko kalezuloak badira. Eta arteak ere badu bere lekua.
|
|
|
Google Earth en bidez, astronauta batek ikusten duen bezala ikus daiteke Lurra planeta, Globoaren inguruan nabigatu eta zooma eginez hurbildu, sagar baten xehetasunak ikusi arte. Satelite bidezko irudiek ez dute Lurraren azalera osoa estaltzen, baina
|
bai
hiri garrantzitsu gehienek eta beste hainbat eremuk ebazpen onargarri bat baino gehiago dute. Keyholeren softwarea erosi du Googleren jostailu berriak; satelitearen irudiak mapekin eta haren bilatzailearekin konbinatu ditu, eta, gainera, earth.google.com en jarri du, doan deskargatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Nabarmenak dira, inondik ere, zerbitzu honengatik kobratzen diren tarifen arteko aldeak,
|
bai
hiri batetik besterako aldeak (hiri bakoitzeko batez bestekoez ari garela, hileko 51 eurotik 100 eurora baitoaz), bai hiri berean ere: Bartzelonako enpresa batetik bestera hileko 130 euroko aldea hauteman da; Madrilen, 104 eurokoa eta Valentzian, 75 eurokoa.
|
|
|
Nabarmenak dira, inondik ere, zerbitzu honengatik kobratzen diren tarifen arteko aldeak, bai hiri batetik besterako aldeak (hiri bakoitzeko batez bestekoez ari garela, hileko 51 eurotik 100 eurora baitoaz),
|
bai
hiri berean ere: Bartzelonako enpresa batetik bestera hileko 130 euroko aldea hauteman da; Madrilen, 104 eurokoa eta Valentzian, 75 eurokoa.
|
|
|
Etxebizitza parkea %22 hazi da 1987tik, eta %4 inguruko hazkunde demografikoa izan du. Aldi berean, baso eremuak gutxitu egiten dira, bai suteengatik,
|
bai
hiri eta industria eremuak ugaritzeagatik, zuhaitzez estalitako lurren kontura. 2000 bitartean, hezegune naturalen %3 desagertu zen (ibaiak, ibilgu naturalak, padurak, hezeguneak), azalera artifizialak eraikitzearen eta nekazaritza lur bihurtzearen ondorioz.
|
|
2007
|
|
|
Aireportuko komunikazioak: taxiak hirigunetik duen kostua aztertu da,
|
bai
hiriaren irteeran bai terminaletik hurbil behar adina seinale dagoen. Aireportua garraio publikoaren bidez ondo komunikatuta dagoen ere aztertu da, bai eta lehen eta azken garraio zerbitzuen ordutegiak lehen eta azken hegaldien ordutegiekin bat datozen ere.
|
|
2009
|
|
|
Hiri bakoitzak, eskualde bakoitzak, elkarreragin horri dagozkion ezaugarriak dituen aire kalitatea du. “Arnasten dugun airea etengabe aldatzen da, eta
|
bai
hiri garapenak, bai lurraren azaleko aldaketak eta klima aldaketak, munduko demografia eztandak eragindako fenomenoek, gure airearen konposizioa aldatzen dute, eta aldaketa horiek eragin handia izan dezakete denboran, kliman eta, ondorioz, gure osasunean eta gure ekosistemetan”, azaldu du Ingurumen Ministerioak. Bestalde, jardunaldi honetan, meteorologia herritarrei hurbildu nahi zaie, eta herritarrek Aemet bezalako erakundeen lana ezagutu nahi dute.
|
|
2010
|
|
|
Eraikinek gorantz birbideratzen dute, eta abiadura bikoiztu dezakete, turbinak aprobetxatu egiten baitu. Isilik funtzionatzen dute, eta hori ezinbestekoa da jendea bizi den lekuetan,
|
bai
hirikoetan bai landa eremuetan. Ardatz horizontalekoek ez bezala, haizearen abiadura txikiekin jartzen dira martxan, eta haizebide gogorrekiko erresistenteagoak dira.
|
|
|
Bere lanak zentzua du etxebizitza izateko eskubidea paper bustian geratzen denean edo lurrikara batek bidean aurkitzen dituen eraikuntza guztiak suntsitu ondoren. Etxerik ez duenari teilatua emateaz arduratzen diren GKEak dira,
|
bai
hirietako kokaleku eskasetan bizi delako, bai naturaren gutiziek hala erabaki dutelako. Adibidez, Un cielo para mi país, Latinoamerikako eta Karibeko 18 herrialdetan dagoen erakundea, 1997an sortu zenetik 70.000 larrialdi etxebizitza baino gehiago eraiki dituena eta 250.000 boluntario baino gehiago mobilizatu dituena.
|
|
|
Abuztuko salerosketen urtetik urterako igoera zortzirena da jarraian, bi urtez beherakada jasan ondoren. Abuztuan eskualdatutako finken guztizkoari dagokionez,
|
bai
hirikoak (etxebizitza barne), bai landakoak, 152.836 izan ziren, hau da, aurreko urteko hilabete berarekiko %13, 7ko igoera eta 2010eko uztailean baino %9, 4 txikiagoa, Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) argitaratutako jabetza eskubideen eskualdaketen estatistikarekin bat etorriz. Finken salerosketak 86.732 izan ziren, 2009ko abuztuan baino %19, 7 gehiago, baina uztailean baino %5, 4 gutxiago.
|
|
2012
|
|
|
Albaitariak aholkatuko dio kasu bakoitzean bainutik bainura pasatzeko behar den denbora. Higiene ohiturak direnean,
|
bai
hirian bizi den txakurrarentzat, bai landa ingurunean bizi den txakurrarentzat, gure maskotaren ilajearen luzera oso kontuan hartu beharreko faktorea da bainu errutina planifikatzean. Ez da gauza bera ilaje (mantu) laburreko animalia bat edo ile luzeko beste bat, ilea zikintzeko joera handiagoa izango baitu.
|
|
|
7 Aisialdi ekologikoko eskaintza onak izatea Gure hirian ingurumenarekin zerikusia duten doako edo oso ekonomia mailako jarduerak bila daitezke (eta erakundeei eskatu, halakorik ez bada), liburutegira joan edo lagunekin eta familiakoekin ingurumenari buruzko liburuak, filmak edo dokumentalak partekatu, GKEren batekin edo ingurumen boluntariotzako ekimenen batekin lankidetzan aritu, etab. Turismo ekologikoaren proposamena gero eta handiagoa da, eta eskaintzak aurki daitezke ondo bilatzen bada. Oporrak ere ekologikoak eta kostu txikikoak izan daitezke,
|
bai
hirian bertan, bai kanpoan.
|
|
|
Horixe gertatzen da Euskal Herrian Bidai Txungorekin edo Gaztela eta Leonen Palentina Unibertsitateko Kultur Elkartearekin. Erakunde horiek gobernuen laguntzak edo enpresekiko akordioak kudeatzen dituzte,
|
bai
hiri barruko joan etorrietarako, bai aisialdiko bidaietarako. Hobariak distantzia ertain eta luzeko joan etorrietan RENFEren Txartel Gazteari esker, 14 eta 26 urte bitartekoek hobari bereziak jaso ditzakete, %20ko deskontuarekin, ohiko distantzia ertaineko ibilbideetan edo distantzia luzeko hegazkinetan.
|
|
|
Horietan biltzen da oraindik Afrikako iparraldeko herrialdeetatik bideratutako turismo paketatu gehiena. Luxuzko hotelak (bost izar), bai oporretakoak
|
bai
hirikoak, ez dira hain onak(% 1,5). Hiruzpalau izarreko hiri hotelak sufritzen dute gehien, eta lauhileko honetan %4, 6 eta %3, 9 jaitsi dira, hurrenez hurren.
|
|
2013
|
|
|
Loreak erostea ez da aukera bakarra maite duen pertsonari opari hau emateko. Gure loreak lantzea, bai gure leihoko leiho ertzean,
|
bai
hiriko baratze batean, edo paper birziklatu edo berrerabilia duen lore bat sortzea, «maite zaitut» esateko beste modu batzuk dira modu ekologikoagoan eta pertsonalagoan. 2 Lurrin naturalak eta erakargarriak dituzten lurrinak Esentzia naturaletatik sor daitezke perfumeak eta koloniak.
|
|
|
Bizikletarekin lotutako teknologia berriak ez dira profesionalenak bakarrik. Kirolzaleek kirol jarduera ugari dituzte, bai errepidean, bai mendian,
|
bai
hirian: armazoi unibertsalen bidez, bizikleta bat edo beste gailu bat akopla daiteke bizikletaren eskulekuan, hainbat LED motetara, gauez ikusteko.
|
|
|
Hala ere, Frantziak edo Danimarkak haratago joan nahi dute eta oso ziurtagiri zorrotzak sustatzen dituzte, hala nola Passivhaus edo Minergie, «energia positiboko eraikinen helburua lortzen lagunduko dutenak», López eta Pereroren iritziz. Soberako energia, Inés Lealek azaltzen duenez, sarean sartzen da oro har, bai eraikinak energia gehiago behar duenean berreskura dezan,
|
bai
hiriko edo beste eraikin batzuetako beste erabilera batzuetarako. Hala ere, aukera hori zaila da Espainian.
|
|
2014
|
|
|
Bizikleta denon eskura dagoen garraiobide ekologikoa da, txikienak barne. Haurrekin bizikletaz ibiltzeko ibilbideak askotarikoak dira,
|
bai
hirian bertan bai eremu mugakideetan, baita hainbat gune naturaletan ere. Artikulu honek bizikleta bide ezberdinak seinalatzen ditu, adin txikikoekin bidegorriak, bide berdeak, naturguneak eta atzerritarrak egiteko.
|
|
2015
|
|
|
Turismo berdeko bidaiak eta lekuak Turismo ekologikoko opari bat egokia izan daiteke aita bidaiari batentzat. Espainiako Biosferaren Parke Nazional, Natural eta Erreserbarako bidaia bat antolatzea pentsa daiteke, eta hotel ekologiko batzuetan,
|
bai
hirietan bai landa eremuetan, hainbat egun igarotzea. Eskaintza gero eta ugariagoa da, hegaztiak ikusteko leku berezietara joan eta mendi ibilaldiak egiteko, bertako jendearen kulturaz edo gastronomiaz gozatzeko edo, besterik gabe, atseden hartzeko.
|
|
|
Irudia: Lisa Widerberg Truco5 Aukeratu freskotasuna eta iluna duen bizikleta ibilbidea Bai hiriko pasealeku baterako,
|
bai
hiritik kanpora ihes egiteko, udarik ilunena eta freskoena aukeratu behar duzu udan. Bero handia egiten badu eta zein parketan edo lorategitan erabiltzen diren ihinztagailuak badaki, aprobetxatu handik pasatzeko eta bere tantekin freskatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Modu berezian erasotzen die txakurrei, baina baita gizakiei ere, Burdelia burgdorferi bakterioa infektatzen duenean; Espainian kasuen %1 eta %10 bitartean gertatzen da hori. Intsektu horiek hozka egin diezaiekete txakurrei, zuhaizti batean edo parkean paseatzen ari diren bitartean, bai landa eremuetan,
|
bai
hiri eremuetan. Espainian, lyme Euskal Herriko, Kantabriako, Nafarroako, Galiziako, Asturiasko eta Errioxako eremu heze eta beroetan agertzen da, baina, noizbehinka, Gaztela eta Leongo eskualdeetan ere aurki daiteke, eta, hegoalderago, eremu menditsu eta hezeetan.
|
|
|
Etxeko txikienek, oro har, gurasoek eta helduek gehien entzuten duten soniketako bat da. Antidotoa naturan aurki daiteke,
|
bai
hirian eta bai eremuan haiekin egin daitekeen planen batekin, betiere ingurunea errespetatuz. Artikulu honetan, haurrentzako 10 ingurumen plan aipatzen dira oporretan aspertu ez daitezen, batez ere udako oporretan.
|
|
|
Irudia: Joxin 3 Bilboko Ibilbide Handia (GR) Azken hamarkadetako Bilboko industria eta hiri birmoldaketaren ondorioz, berdeguneak ugaritu egin dira,
|
bai
hiriaren erdialdean, bai inguruan, Bilboko Ibilbide Handia (GR) delakoan. Eraztun Berde horrek hirigunea inguratzen du eta bost baso parke zeharkatzen ditu, 71 km bide eta kale artean, Bizkaiko hiriburuko Udalaren arabera.
|
|
2018
|
|
|
2.500 metrotik gorako altueran egoteak, bai mendira egindako ibilaldi batean,
|
bai
hirira egindako bisita batean, organismoan hainbat ondorio eragiten ditu.
|
|
2022
|
|
|
“Juridikoki lotesleak ez diren arren, gobernuek kontuan hartu behar dituzte politika publikoak zehaztean eta arlo horretako legeria berria garatzean, herritarren bizi kalitate onena eskaintzeko”, ondorioztatu du. Kutsadurak osasunean dituen ondorioak Airearen poluzioa osasunerako arrisku handia da,
|
bai
hirietan bai landa eremuetan. NBEren kalkuluen arabera, urtero, zazpi milioi pertsona hiltzen dira munduan garaiz aurretik, haien eraginengatik:
|
|
2023
|
|
|
Eren Li Alde batetik, argi dago hiriek atseginagoak izan luketela haurtzaroarekin; esate baterako, espazio berde gehiago izan lituzkete korrika egiteko, kirola egiteko, jolasteko… eta jolasguneak, haur guztiek txikitatik parte har dezaten talde jardueretan, sozializatzen, ikasten, ezagutzen, trukatzen, ikertzen edo inguruan duten ingurunea aurkitzen. Baina beharrezkoak dira, halaber, «haurtzofobia» zabaltzen ez duten araudiak, baina
|
bai
hiri altzariak eta bizilagunen atsedena errespetatzea. Hiri batzuetan gauzak aldatzen hasi dira.
|
|
|
Beste aukera batzuk sustatzen saiatzen da, hala nola harrera komunitateetan integratzea edo haien bizitzak berreraikitzeko lurrak edo etxebizitzak lortzeko aukera. Errefuxiatuek abegi komunitateetan legez bizitzeko aukera dutenean, bai landa eremuan,
|
bai
hiri eremuan, bakean eta jazarpenik izan gabe, jabekuntza bat izaten dute, modu eraginkorragoan integratzeko aukera ematen diena, gizarteari ezagutzak eta onurak ekarriz. Bizitzak berregiteko etxeak konpontzen ACNURek eskaintzen duen babesaren eta eskaintzen dituen irtenbide iraunkorren zati gisa, bi kasu kontatuko dizkizugu, non etxebizitzen konponketak lekualdatuei beren bizitza berreraikitzen lagundu dien.
|
|
|
f441️ Pomeraniaren balizko jabeentzako aholkuak Pomerania hain trinkoa eta erabilgarria denez, ezin hobea da etxe mota guztietarako. Txakur hauek ezin hobeto egokitu daitezke edozein bizitza estilotara,
|
bai
hiri edo landa ingurunean. Forma delikatua dutenez, kontuz ibili behar da jauziekin, min har baitezakete.
|
|
|
Tamaina handia du, eta pisu batean ez du izango askatasunez mugitzeko behar duen lekua. Txakurra egokiagoa da etxebizitza handietarako, lorategia edo patio zabala badute,
|
bai
hirian, bai ingurune naturalean. Txakur indartsua da, atletikoa, ez da egokia pertsona sedentarioentzat, egunero ariketa asko egin behar duelako.
|