|
2007
|
|
|
Egun gauzak bestelakotzen ari dira. Iruñerriko kopuruak mantentzeko joera erakusten
|
badute
ere, eskualdeetan da hain zuzen ere ikasle kopuru galerarik handiena gertatzen ari dena. Berriz ere eremu ez euskaldunean kokatutako euskaltegien egoera zaila adierazi nahi nuke.
|
|
|
Deigarria da, urteotan herri txikietan gertatu den galera. Eta 2001eko emaitza hobetu
|
badute
ere (%21, 7), ez dira iritsi 1993ko datuetara. Herri txikietan gertatzen ari diren aldaketa soziodemografiko handien eragina usaindu daiteke gertakari honen azpian.
|
|
|
Batzuen ahaleginek egoera mantentzeko edo modu batera edo bestera hobetzeko balio
|
badute
ere, Euskal Herrian aisialdiaren esparru hau ere jasotzen duen plangintza orokor integralik ez da existitzen, eta horrek haurren erabileran eragin nabaria du, batez ere zonalde soziolinguistiko erdaldunenetan.
|
|
2008
|
|
|
EHUko ikerketa taldea, software ingeniaritzan eta web zerbitzuetan espezializatua. Hastapenetan, hizketaren ezagutza automatikoan jardun zuten taldeko kideek, gaur egun ikerketa eremua zabaldu egin
|
badute
ere. Leioako Zientzia eta Teknologia Fakultateko (ZTF) Elektrizitate eta Elektronika Saileko ikerketa taldeetariko bat da.
|
|
|
Ekialdeko udalerrietako ingeleshiztunek probintzia barruko bigarren komunitate anglofono handiena osatzen dute. Han 150.000 lagunek baldin
|
badute
ere ingelesa hizkuntza ofizial nagusitzat, eskualdeak 8.000 ingeles hiztun galdu zituen 1996ko eta 2001eko errolden artean. Bishop’s Unibertsitatea, Champlain ikastetxea, ingelesezko hiru institutu eta lanbide heziketa dituenez, esan daiteke hezkuntzak jasotzen duen babesa egonkorra dela.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, gehiago erabiltzen dute batua jatorrizko komunikabideek (esaterako, aldizkariek) haiengandik sortutako ziberkomunikabideek baino. Asmotan, hori gertatzen da jatorrizko komunikabide idatziek bertako barietatea kodetzen hasteko lana egin
|
badute
ere. Goiena.net, esaterako.
|
|
|
Horrekin batera, euskaldunak elebidunak izanik gaztelerazko unibertsoa oso ondo ezagutzen
|
badute
ere, ez da berdin gertatzen alderantziz: erdaldun elebakarrek oso gutxi ezagutzen dute euskararen unibertsoa (euskaraz egiten diren gauzen eta aritzen den jendearen unibertsoa alegia), eta gaztelerazko kanala ez da ezagupen hori handitzeko erabili. b) Telebista pribatuen etorrerarekin handitu zen audientziagatiko lehian, gaztelerazko kanala euskarazkoaren audientzia potentzialaren eremuan aritu da hazkunde bila.
|
|
2009
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak egindako azkena azterlanaren datuak aurreko estatistikekin erkatuz gero, konturatuko gara euskaldunen" birika" diren herrietan, alegia, oraintsu arte euskaldunen ehunekoa %80tik gorakoa zen horietan, euskararen ezagutzak puntu batzuk galdu dituela. Mezu ofizialek, ostera, erdal inguruetako euskaldun berrien gorakada saltzen dute etengabe, euskara erabiltzen ez
|
badute
ere.
|
|
2010
|
|
|
OHARRA: Gipuzkoarren erdiak gutxi gorabehera erakundeen lana ondo baloratzen
|
badute
ere, ez da ahaztu behar dagokiena baino gutxiago egiten dutela pentsatzen dutenak %30 inguru direla. Esanguratsua ere bada, gipuzkoarren portzentaje handi samarrak erakunde horiek euskara promozionatzeko ez dakiela zenbaterainoko ahalegina egiten duten.
|
|
|
Buru belarri murgilduta, eztabaidaren edukiak, gaiak zehazten doaz. Eta behin betiko erantzunak ez badituzte ere, eredu bat ez
|
badute
ere, irtenbideak eman edo sortzeko abiatu dira, bidean daude eta identifikatu dituzten ildo edo lerro bideak, labur, segidan aipatuko ditugu.
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun, beran eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): gazte gehienek aitatxi amatxi euskaldunak eta guraso euskara (ongi) ez dakitenak izaten dituzte. hau da, herri horietan belaunaldien arteko hizkuntza lotura soziala ez da erabat hautsi. gurasoekin euskaraz egin ez
|
badute
ere, euskara hurbila izan zaie ingurua, gutxi asko, euskalduna baita. ingurune euskaldunak bete egin du euskarak etxean zuen hutsunea eta —gazteek beraiek hala adierazita— aitatxi amatxi, barride edo auzo lagun, haurtzain eta halakoekin izan zuten euskararekin harreman goiztiarra eskolan hasi baino lehenago ere. horiek bezalako kasuek agerian uzten dute hizkuntza sozializazioan familiak... Mendialdeko herri erdaldundu horietan bi hamarkadetan euskararen errealitatea aldatu da eta oraingo gazteek euskararen" normaltasunean" hazi dira:
|
|
|
[Iruñea] Gurasoek euskara ikasteari garrantzia eman zioten hasiera hasieratik, eta horregatik euskarazko haur eskola batean sartu ninduten (haiek hizkuntza hau ezagutzen ez
|
badute
ere). Ditudan lehengusu gehienek euskaraz dakitenez, denak elkartzen ginenean hizkuntza hau erabiltzen genuen komunikatzeko.
|
|
|
Hasteko, 20 urteotan nafarrak 527.318 izatetik 636.038 izatera pasatu dira(% 21eko hazkundea). ...asak behera egin izana eta immigrazioa dira nafar jendartearen mudantzarik eragingarrienak. dutenetan) bizi dira eta 0,5 baizik ez euskaldunak %50 baino gehiago direnetan (eusko Jaurlaritza 2008). aldaketa demografiko horiek euskarari nola eragin dioten galdeginda, erantzuna ez zait positiboa iruditzen. alde batetik, etorkinen etorrerak populazioa handitu du eta, euskaldunek ere kopuruan gora egin
|
badute
ere, nafarroako populazio osoarekiko duten pisu erlatiboa ez da horren neurrian hazi. gainera, immigrazioaren aitzineko hizkuntza politikari dagokionez, nafarroako gobernuak ezein neurri ez du hartu etorkinen etorrera handiak bertako mintzaira demolinguistikoki eta soziofuntzionalki ahul ez dezala eta euskara nafar berriei integraziobide gerta dakiela. bertze alde batetik, ikusiko dugun bezala, a...
|
|
|
• Bestelako xedapenak: aurreko multzoetatik kanpoko xedapenak. hartara, horiek guztiek hizkuntzari zein trataera ematen zaion alderatzeko balio
|
badute
ere, egungo argazkiarekin amaitzeko nahitaezkoa da europako estatuek hizkuntza aniztasuna kudeatzeko erabiltzen dituzten bide nagusienak jasotzea:
|
|
2011
|
|
|
Azkenik, askok esan ez
|
badute
ere, musika gutxi jartzea izan da irratia ez entzuteko eman duten arrazoia. Irratietan gehiegi hitz egiten dutela diote eta baten batek EITB irratia aipatu du soluzio bezala, bertan musika ematen baitute etengabe.
|
|
|
Horrek indartu baino ez du egiten, gehiengoak inportantziarik ez ematea abestien letrek duten hizkuntzari, ulertu ulertzen dituzte eta. Hala ere, ingelesarekin aipatu ez
|
badute
ere, zenbaitek gaztelaniazko kantak euskarazkoak baino errazago ulertzen dituela esan du
|
|
|
Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka katalanaren eta espainolaren artekoa, berriz, (d) kasuan. garrantzizkoa da hori, gero ikusiko denez66 goiko berrikuntza horiek ez datoz Ferguson-en formulazioa hankaz gora jartzera, batzuek hala uste
|
badute
ere. Aurrerago ikusiko dugunez, ondotxoz gauza gehiago dute bien diglosiak amankomunean, bereizgarri handirik baino.
|
|
|
Funtsean badirudi Ferguson/ Fishman eta menderatuen arteko desadostasuna diglosiaren kontzeptuaz gehienbat azterketa objektua definitzean bi eskolen artean dagoen aldetik sortzen dela. Iparramerikarren ikuspuntua sinkronikoa bada, menderatuena diakronikoa da. egoera diglosikoa Fergusonen arabera" aski egonkorra" bada, menderatuen kasuan ez da egonkorra eta beraz eskola bakoitzak aztertzen duen objektua ez da zuzen zuzenean beste eskolak aztertzen duen objektua," diglosia" izena biek erabiltzen
|
badute
ere.
|
|
|
Nire ustez, arazo horretan paratu du zalbidek galde ikurra eta horrexen gainean luzatuko naiz nire iruzkin honetan. hizkuntzak bere lekua (bere berea) behar duela, ados, baina ez dut uste leku hori irudikatu eta eratzeko diglosia kontzeptua ezinbertzekoa zaigunik. euskarak deus baino lehen belaunez belauneko jarraipena behar du ziurtaturik, horrekin ere ados. Baina, nire irudikotz, hiztun talde bateko belaunaldi bakoitzak kide berriak (ahal den gehienak) bere hizkuntzan sozializatzeko dituen bide aukerak ez dira familia bidezko hizkuntza transmisioaren esparrura mugatzen, ez eta Fishmanen (1991) home family neighborhood community multzora ere, erabilera esparru horiek hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena zurkaizten
|
badute
ere. eskola, zerbitzuak, hedabideak, kultura industriak... horietatik kanpo dagoen hizkuntzak zer aukera du hiztunen adierazpide ohikoa izateari segitzeko, diglosiaren oinarrian dagoen konpartimentazio hierarkikoa eta
|
|
|
Itziar Idiazabal – Eleaniztasuna hezkuntzaren derrigorrezko beste utopia bat? hizkuntza bat mantentzeko elebakarra izan behar denaren hipotesia ez da frogatu, eta alderantzizkoa berriz, bai. gurean esate baterako, euskaldun elebidun eta eleanitzak izan dira euskararen bizindarra mantentzeko ahalegin gehien egin dutenak, behar bada arriskuaren jakitun izan direlako. eleaniztasuna gaitasuna baldin bada (gero aztertuko dugu kontu hau) gehien garatu dutenak, derrigortuta
|
garatu
badute ere, hizkuntza gutxituetako hiztun elebi/ eleanitzak direla ere esan daiteke.
|
|
2012
|
|
|
Gehienek (3 FGko Mirenek, 4 FGko Lolak, 5 FGko Itsasok, 6 FGko Antoniok, 7 FGko Laurak eta 8 FGko Silviak), neurri batean edo bertzean, euskara hautatu dute seme alabekiko harremanetarako. Seme alabak euskaraz hazi nahi izan dituzte hizkuntza hori adinkideekiko harremanetarako usu erabiltzen ez
|
badute
ere.
|
|
|
Euskaldun zaharrak, gainera, nagusi ziren adin talde guztietan. 2011n, aldiz, euskaldun zaharrek nagusi izaten jarraitzen
|
badute
ere (%52, 4), gazteen artean irauli egin da egoera. Izan ere, 16 urte tarteko gazte elebidunen erdia baino gehiago (%51, 9) euskaldun berria da dagoeneko, hau da, eskolan edo euskaltegian ikasi du euskara.
|
|
|
Euskaldun zaharrak, gainera, nagusi ziren adin talde guztietan. 2011n, aldiz, euskaldun zaharrek nagusi izaten jarraitzen
|
badute
ere (%52, 4), gazteen artean irauli egin da egoera. Izan ere, 16 urte tarteko gazte elebidunen erdia baino gehiago (%51, 9) euskaldun berria da dagoeneko, hau da, eskolan edo euskaltegian ikasi du euskara.
|
|
2013
|
|
|
Erize, 2003a eta 2003b; Eusko Jaurlaritza, 2011), posible zaigu euskara erosten ez dutenen balioak eta arrazoiak ezagutzea (framing uzkurra) eta baita euskara saltzen dutenenak (framing aldarrikatzailea) ere. Euskara erosten duten herritarren oinarrizko balioak eta arrazoiak, berriz, ez dira, nire ustez, besteenak bezain argiak, aipatutako lanek horiek ezagutzeko nolabaiteko bidea ematen
|
badute
ere; nik esango nuke ez direla berariaz ikertu.
|
|
2014
|
|
|
Euskararen normalizazio prozesua enpresetan behar besteko eraginkortasunez gauza dadin esplizitu egin behar da gizartearen aurrean. Gaur egun ezin daiteke esan normalizazio prozesu hauek indar egituratzailea dutenik eskualdeetan, edo lekuren batzuetan baldin
|
badute
ere, izan dezaketena baino arrunt txikiagoa da. Izan ere euskararen erabilera enpresetan handitzeko egitasmoek transzendentzi sozial txikia dute, ziurrenera horretan diharduten enpresek (nahiz bezero, nahiz hizkuntza aholkularitza) operatiboki (ez estrategikoki) beren barne gai modura ikusten dutelako, eta ez diete ematen garrantzirik gizartearengan izan dezakeen eraginaren ikuspegitik.
|
|
|
batik bat identifikazio katalana, eta, hein txikiago batean eta modu negatiboan, identifikazio espainiarra. Aitzitik, La Franjan, galdetutako ikasleek identifikazio maila altua
|
badute
ere Aragoirekin eta Espainiarekin, ez dugu erlazio hori hauteman. Ros, Huici eta Canok (1990) erakutsi zutenez, bizindar etnolinguistikoa altua den lurraldeetan, hizkuntza oso elementu garrantzitsua da identitatea eraikitzeko orduan.
|
|
|
4 Ikuspegi holistiko hau, soziolinguistika klasikoan oinarritutako lanek inoiz aintzat hartu
|
badute
ere, periferiako gai gisa hartu izan da. JKaren teorian, aldiz, berebiziko garrantzia du, eta esplizituki jartzen ditu argitan bestela inplizituki soilik azaleratuko liratekeen loturak.
|
|
|
Baina gehiago sakondu nuke ondorio esanguratsuak ateratzeko. Batzuek liderrak jada eraginik ez dutela aipatzen
|
badute
ere; lagun konkretuek hizkuntza bat edo beste erabiltzera daramatzatela azpimarratzen dute.
|
|
2015
|
|
|
Harremanen maiztasunak gora egin ahala, gehiago erabiltzen da telefonoa eta bide elektronikoa, baina ikasleek Koldo Mitxelena oso maiz erabiltzen
|
badute
ere, ez dute uste Aldundiarekin harremana dutenik, ikastera baino ez dira joaten, eta ez dute langileekin hitz egiten. Era berean, badira astero Ogasunarekin harremana dutenak, baina aurrez aurre baino ez.
|
|
|
" Guztiek euskaraz jakitea bermatzea"," Jende euskalduna ipintzea"," Langile guztiek hizkuntza eskakizuna/ EGA derrigor edukitzea"," Langileen hizkuntza gaitasuna gehiago lantzea. Zerbitzua osorik euskaraz emateko gaitasuna izatea" eta" Langileek hizkuntza eskakizuna
|
badute
ere, euskara maila baxua dute eta eguneratu edo praktikatu beharra dute. Beraz, euskara maila baxu hori hobetzea".
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, aurreko hamarkadetan baino nabarmen txikiagoa da kopuru hori. Historiako liburuek diotenez, oraintsu arteko daturik ematen ez
|
badute
ere, aiarrak ia erabat lehen sektorean aritzen ziren lanean —1991n artean ia heren bat ari ziren nekazaritzan eta arrantzan—, eta ondorioz, herrian bertan gehienak. 2011ko datuen arabera, aitzitik, Aiako langileen hiru laurdenak herritik kanpoko ari ziren lanean (Eusko Jaurlaritza, Ogasun eta Finantza Saila).
|
|
|
Euskararen ikuspegitik klaseari loturiko elementuek, hainbat une eta gunetan garrantzia izan
|
badute
ere, orokorrean bigarren mailan geratu direla esan daiteke. Generoa, azkenik, ikusezin mantendu da.
|
|
|
Mundu zabaleko beste hainbat situazio aztertzeko, aldiz, ez da hain baliagarri: ele aniztasunean oinarrituriko konpartimentazio egonkorrari, gatazka handirik gabeari, lekurik aitortu ez izana du BIE EV k, zenbaiten ustean, eragozpen nagusietarikoa252 Kontuan hartzekoak dira muga horiek guztiak, jatorrizko eredua erabat indargabetzen ez
|
badute
ere.
|
|
|
Aski gotorleku ahula, askok uste duen baino mila bider ahulagoa, baina gotorlekua. Egin egin ondotxoz gutxiago egiten
|
badute
ere beraien artean, entzun behintzat ugari entzuten dute irakaslearen euskarazko jarduna eta, hainbatean, presentzia konparatiboki sendoa du euskarazko jardunak beraien artean ere, adin tarte batera arte. Ikasgelatik kanpora (bertako jolaslekuan, pasilloetan eta abar) kaleko normara makurtzen dira, oro har, adin tarte horretatik aurrera.
|
|
|
Gero eta ohikoagoa da euskal taldeetako ikasleak erdaraz aritzea. Harreman formaletan euskaraz aritzeko joera
|
badute
ere, ez formaletan erdaraz jarduteko joera nagusitzen ari dela dirudi. Ez da, noski, UPV/EHUko ikastegi eta ikastalde guztietan lege zorrotzean gertatzen den zerbait, nik Bizkaiko Campuseko inguru hurbilari begiratzen diot, baina zuzenean izan dudan eskarmentu honen arrastoan antzeko datuak ikusita ditut Arrue (Eusko Jaurlaritza, 2013b) eta ildo bereko ikerketetan:
|
|
2017
|
|
|
Egun, ordea, euskaldun zaharrek elebidunen %52, 4 osatzen
|
badute
ere, ez dira adin tarte guztietan nagusi. Izan ere, gazteen artean irauli egin
|
|
|
Euskararen kasuarekin amaitzeko, esan beharra dago, hiztun berri gazteek" euskalduntasunarekin" lotzen dituzten elementu batzuk ez direla helduek aipatutakoen berdinak. Esaterako," euskalduntasuna" legitimotasunarekin lotzen
|
badute
ere, euskal hiztun izatearekin eta Euskal Herritarra izatearekin ere lotzen dute askotan (kultura edo nazio identitateari lotua):
|
|
|
Bizkaian, aztertu diren lehen urteetan gora, nahiz eta azken urteetan beherakadatxoa nabari den. Araban mantendu egin da eta Nafarroan (2016ko datuek joera aldaketa erakusten
|
badute
ere) eta Ipar Euskal Herrian jaitsiera txiki bat izan da.
|
|
|
• hiztun berri aktiboek irlandera sarri erabiltzen
|
badute
ere, irlandako testuinguru soziolinguistikoak ohitura hori muga lezake. hala ere, hiztun horiek kontuan hartzea merezi dute, ahalegin handia egiten baitute hezkuntza testuinguruetatik kanpo irlanderaz hitz egiteko aukera gehiago izateko.
|
|
|
...aren ideiaren aldekoa baita. hitz egin du, adibidez, irlandera irlandar mantentzeari buruz (an Ghaelainn a choimeád Gaelach) (g2, 106). beste aldetik, ez du gustuko irlanderako hiztun zaharraren" fetitxe" hori, eta aitor du badakiela hiztun berria dela eta bere irlandera ez dela perfektua, baina harro dago ahalegin handia egiten ari delako bere jarduna hobetzeko. hiztun berri askok uste
|
badute
ere Gaeltacht eremua garrantzitsua dela hizkuntzaren etorkizunerako, aitor dute errealitate soziolinguistiko berri bat sortzen ari dela tradizioz irlanderaz mintzo diren komunitateetatik kanpo, eta hiztun berriek beren burua ikusten dute hura eratzen laguntzen. zenbait hiztun berrik aitortu izan dute Gaeltacht eremua, garrantzitsua bada ere, ez dela gaur egun irlanderaz mintzo den komunitatearen ...
|
|
|
...ifikatu dira, baita ere, identitateari eta ideologiari lotutako eragileak, hala nazionalismo kulturala nola antiglobalizazioa. hiztun berrien artean, batzuek positiboki eta besteek negatiboki ebaluatu dute nork irlanderaz egiteko bere gaitasuna. are, maila oso handia duten hiztun berri askok adierazi dute oraindik ere badutela ikasteko bidean daude ustea, eta naturaltasunez hitz egiten dutela uste
|
badute
ere, konfiantza falta dute beren buruan Gaeltacht eremuko hiztunekin alderatuta. beste batzuk, ordea, ez daude hain kezkatuta beren hizkuntza mailarekin eta uste dute egokia dela beren behar profesional eta sozialetarako. hiztun berriek hainbat esparrutan erabiltzen dute irlandera, nahiz eta ingelesaren nagusitasuna arrisku gisa ikusten duten erabilera faltagatik haien gaitasunak kalte hartzearen...
|
|
|
Feminitatea, beraz, estatiko eta latente den zerbait da (acosta, 2013). transmisioa nahiko rol pasiboa da, ez da dinamikoa: ...n duzu, baina ez da oso ekintza sortzaile aktiboa eta ez du beti eman lukeen emaitza lortzen. eta emaitzarik ematen ez duenean emakumeak erruduntzat hartzea ohikoa ere izan da. horregatik, zenbaitetan euskararen galeraren errua emakumeei leporatzea ere ohikoa izan da (hernandez, 2004). ardura, beraz, emakumeen esku utzi bada ere, eta euskararen euste eta biziberritze lanean andreek lan handia egin
|
badute
ere, paradoxikoki arlo publikoan gizonezkoak izan dira euskararen (hitzaren) jabe agertu direnak. emakumeei transmisore papera egotzi zaie, baina euskararen biziberritze dinamika publikoan ez zaie protagonismorik aitortu.
|
|
|
4.4 Laugarren ikerketa galderari dagozkion emaitzak: euskararen gaineko diskurtsoak eta identitatea eztabaida taldean, gure sailkapenaren arabera, identitate definiturik ez daukaten ikasleek hartu dute parte eta, diskurtsoen azterketan, joera garbirik ere ez dute azaldu. euskararekiko sentimenduei begira, atxikimendua adierazi
|
badute
ere, gaztelerak euren bizitzan toki handia dauka, bai ama hizkuntza delako batzuen kasuan edo bai lagunen artean hizkuntza hori nagusi delako. beraz, bi hizkuntzen artean hautaketa egitea kosta egiten zaie. gainera, familiak duen papera garrantzizkoa dela ikusi da; euskararekiko sentimendu sakonagoa dutenek familiarekin lotzen dute eta:
|
|
|
" Nik uste dot jakitea ondo eongo zala, baino oaintxe bertan ez dala beharrezkoa, ezta? Ze azkenenan ahal zea harreman, o sea, ahal dituzu harremanak euki beste pertsonekin ta eztaukazu zertan euskara jakin behar" (H7) hala ere, arestian aipatu da, ikasleen eguneroko bizitzan gaztelerak presentzia handia duela eta euskara gehiago erabiltzea gustatuko litzaiekela onartzen
|
badute
ere, diskurtso estereotipikoak azaldu dira:
|
|
|
" nik adibidez bai hartzen dot" La Polla" euskal kulturaren parte. Ez dakit izango dan nire herrikua edo dalako..." (H4) beraz, ikasleek euskararekiko atxikimendua erakutsi
|
badute
ere, ez dira euskararekin bakarrik identifikatzen eta, orokorrean, gaztelera pareko
|
|
|
Ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona
|
badute
ere, ez dute erabilera ziurtatu. galdetzean, lehen kontaktuan erabilitako hizkuntzak duen garrantziaz ere jabetu dira ikasleak, ohiturak aldatzea zaila dela onartuz, nahiz eta ez duten jakin hizkuntza bat edo beste aukeratzearen arrazoia azaltzen. iñaki garciak (2001) erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, testuinguruari dagozkion aldagaien artean, euskaldunen presentziaren garrantziaz ohartu...
|
|
|
...goa duen testuinguruetan, ikasleek gaztelera erabiltzeko joera handiagoa agertu dute. gainera, nahiz eta euskaldunen presentzia handiko eremu soziolinguistikoan bizi, ama hizkuntzaren garrantzia ere aipatu du ikasle batek (h6), bere kasuan ama hizkuntza gaztelera denez, joera handiagoa du hizkuntza hori erabiltzeko. ikasle guztiek jarrera positiboa azaldu dute euskararekiko eta, ezagutza maila ona
|
badute
ere, faktore hauek ez dute erabilera ziurtatu eta gaztelera erabiltzearen hautua da ikasleen artean nabarmen. identitateak ere erabileran eragiten duenez, hurrengo atalean azaleratu dira honen ingurukoak.
|
|
|
Ikasleak kulturalki euskalduntzat identifikatzen diren arren, euren identitate etnolinguistikoa ez dute euskararekin soilik lotu, gaztelerarekin zein euskararekin lotzen dute euren identitate etniko eta kulturala. euskal kultura ere definitzen saiatu dira eta euskaraz egindakoa euskal kulturaren parte dela argi
|
badute
ere, beste hizkuntzetan egindakoaren sailkapenean zalantzagarriak izan dira jasotako erantzunak, inolako ideia argirik azaldu gabe. euskara ikasteko motibazioen inguruan, ikasleek etxean ez bada, eskolan ikasi dute euskara, oso txikitan. Txepetxen hizkuntza ikaskuntzaren teoriaren (Sánchez Carrión, 1987) ibilbide naturala jarraitu dute beraz ikasleek, euskara ikasteko berezko motibazioa izanik. hala ere, ikasle batek aipatu du egungo gizartean irakasle izateko euskarak duen garrantzia. baieztapen horren atzean, gardner eta lambert en (1959) motibazio instrumentala ikus daiteke. laburbilduz, etorkizuneko irakasle izango diren ikasleek euskararen inguruan diskurtso garbirik ez dutela esango genuke. euskara gustuko dutela bai, familiarekin edo lagunekin lotzen dutela bai, baina gazteleraren parean jarri dute bertoko hizkuntza, nahiz eta gaztelerarekin identifikatzen ez direla baieztatzen duten.
|
|
|
...laburpena. lan honetan Mondragon unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultatean 1 mailako ikasleen hizkuntza ohiturak, jarrerak eta euskararen gaineko diskurtsoak aztertu dira, erabileran duten eragina ezagutzeko. huhezin graduko ikasketek eleaniztasun gehigarria dute oinarri hizkuntzen ikuspegitik, eta euskara da hizkuntza nagusia (Curriculumaren %80). ikasleek ezagutza maila ona
|
badute
ere, erabilera murritza egiten duten susmotik abiatu da ikerketa hau. ikerketa bideratzeko, metodologia kuantitatiboa eta kualitatiboa uztartu dira. kale neurketa, galdetegi soziodemografikoa eta eztabaida saioa erabili dira ikerketa tresnatzat lehen mailako ikasleen ohituretan sakontzeko. ikasleen identitatea zein den azaleratu nahi izan da eta euskararen inguruan dituzten diskurtsoetatik abiatu... euskara; hizkuntza gutxitua; hizkuntza ezagutza; hizkuntza erabilera; identitatea; euskararen inguruko diskurtsoak.
|
|
2018
|
|
|
Lehen azaldu dugu, egoera isotropikoan, hizkuntza gutxituaren erabilera tasak ezin gaindi dezakeela elebidunen proportzioaren langa (ex). Egoera anisotropikoan, ostera, estatistikoki itxaro daitekeena gainditu daitekeela onartzen badugu ere, elebidunek hizkuntza gutxituaren erabilera muturrera eramaten
|
badute
ere, ezin desager dezakete hiztun elebakarren hizkuntza nagusiaren erabilera. Hau da, hiztun elebakarren multzorik dagoen bitartean, oso txikia izanagatik, hizkuntza gutxituaren erabilera, batez beste, esandako muga hartaraino irits daiteke, kasurik onenean ere.
|
|
|
Horrela, Eckertek dioenez (1996), gizonezkoen eta emakumezkoen erabileran dagoen aldea azaltzeko garaian, prestigioaren inguruko teoriek arrakasta handia izan
|
badute
ere, ezer gutxi frogatzen dute. Emakumezkoen kasuan hizkuntza erabilerak prestijioarekiko duen lotura hori ulertzeko, jarrera horren arrazoiaren muinera jo behar dugu, hau da, emakumezkoek boterea ez izatearengana.
|
|
|
Mendeetan zehar emakumeek hizkuntzaren transmisoaren ardura izan
|
badute
ere, euskararen aro berrira iritsi dira diskurtso propiorik gabe. Diskurtso propiorik gabe esaten dugunean, bere esperientzietatik sortutako diskurtsoaz ari gara (ez emakumeak emakumeak izateagatik).
|
|
|
Mikel Arregiri, esaterako," positiboak" iruditu zitzaizkion euskararen ezagutzak Nafarroan izan duen hazkundearen berri ematen duten datuak, Euskal Herriko datu orokorrekin alderatuta apalak ematen
|
badute
ere. " Euskal Herrian 6 bat puntukoa izan da ezagutzaren igoera azken 25 urteetan, bereziki belaunaldi gazteetan.
|
|
2019
|
|
|
Bada, izan ere, arnasguneen gai honi aparteko garrantzia aitortu izan dion aditurik: XX. mendeko bigarren erdialdeaz dihardugularik hor daude, beste hainbaten artean, Joshua a. Fishmanen6 eta Nancy dorian en7 ekarpen argiak. horren aipamen espresurik ez
|
badute
ere inplikazio zuzenez oraturik daude Calvin Veltman en8, Bernard Spolsky ren9 eta beste zenbait soziolinguista teorikoren ikerlanak. Bidegile horiei eskerrak badira orain, lehen ez bezala, arnasgune kontzeptuaren lanketa teorikoan zentratu ez arren hartarako oinarri edo erreferentzia elementu sendo direnak:
|
|
|
" Gizarte inguruko baldintzek hizkuntza erabileran eragina
|
badute
ere, ez dira gizartezko indarrak bakarrik erabilera erabakitzen dutenak, hiztunen hizkuntzarekiko jarrerek ere eragiten baitute hauen hizkuntza aukeran. (...) Hizkuntza gutxiengotuen erabileran gizakiaren norizana edo izanahia litzateke eraginkorrena.
|
|
2020
|
|
|
Sindikatuetako informatzaile guztiak bat datoz erakundeak zentzu honetan legea betetzen duela aitortzerako orduan. Baina azpimarratu behar da, 86/ 97 Dekretuaren betetze maila antzeko terminoetan deskribatzen
|
badute
ere, HE eta DD en ezartzeari dagokionez, Funtzio Publikoaren aurrerapausoak gehiegizkotzat jotzen dituela informatzaile batek, nahikotzat beste batek eta ez nahikotzat hirugarren batek. Derrigortasun indizearen gaia behin eta berriz atera da.
|
|
2021
|
|
|
Sozializaziorako aukerei buruz hitz egitean azpimarragarria da jatorri atzerritarreko biztanleek aipatzen dituzten zailtasunak; ia salbuespenik gabe prozesua oso gogorra izan ohi dela diote. Bertako jendartea batzuetan atsegina den arren, eta lehen mailako harremanetan euskaraz hitz egitea bertakoek eskertzen dutela sentitzen
|
badute
ere, harreman hurbilagoak izatea, alegia, lagunak egitea edo ekimen sozialetan parte hartzea, bertako familiako kide izan gabe oso zaila dela diote. Hala, sarri jatorri berekoekin egoteko joera egon daiteke, eta horrek, jakina, hizkuntzak ikastea zailtzen du.
|
|
|
euskara ikasteko beharrik ez dute ikusten, euren iritziz herrialdean gaztelaniarekin ondo moldatzea nahikoa delako, eta ez dagoelako herrialdean gaztelaniaz hitz egiten ez dakien inor (beste lekuko zenbaitek esaten dutenaren kontra), eta euskaraz hitz egiten ez jakiteak ez dielako inolako arazorik sortzen. Beraz, komenigarria eta baliagarria dela aitortzen
|
badute
ere, ez dute ezinbesteko ikusten euskaraz hitz egiten ikastea.
|
|
|
Horrez gain, azpimarratzen dute euskarak administrazioan zein gizartean duen presentzia konparatiboki oso urria dela-eta, lasai asko bizi daitezkeela bertan euskaraz hitz egiten ikasi gabe. Horiek horrela, euskaraz ikasteko motibazioa nahiko ahula antzeman da kasu horietan, eta ahalegina egin
|
badute
ere batzuk, oso etorkin gutxik lortu dute.
|
|
|
Bai Larraitz bai Anderrek esaten duten bezala, berebiziko garrantzia dauka partaideen arteko konfiantzak eta hasieran taldekideek, ezezagunak izateagatik, deserosotasun puntu bat izan
|
badute
ere, denon artean, taldekako lanketak aurrera egin ahala, konfiantza hartzen eta eroso sentitzen joan dira euren bizipenak, kezkak eta sentimenduak konpartitzeko, elkarri laguntzeko eta erabakiak hartzen joateko. Zentzu horretan ez dago zalantzarik ikerketak babesgune bezala funtzionatu duena.
|
|
|
Ezinbestekoa da parte hartzen duten gazteak euskara gehiago erabiltzen saiatzeko prest egotea, neurri eta modu ezberdinean bada ere: batzuk benetako eraldaketa handia izango dute helburu eta beste batzuk, agian," euskara ez galtzea", baina zelanbaiteko interesa izanez gero, denek izan dezakete aukera holako babesgune baten eraldaketa prozesu bat bizitzeko, hizkuntza praktiketan aldaketa handirik ez
|
badute
ere, euskararekiko posizionamenduan behintzat. Gazteek eurek iniziatiba hartu eta proiektuen diseinuan esku zuzena hartuz gero esperientzia arrakastatsuak izateko aukerak biderkatzen dira.
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna eta eleaniztasuna Europar Batasunaren kultura aniztasunaren elementu giltzarri gisa bultzatzen dira Europar Batasunaren erakundeetatik. EBko estatukideen gobernuek eskualdeko edo eremu urriko hizkuntzen lege estatusa erabakitzen
|
badute
ere, baita hizkuntza horiek zein neurritan laguntzen dituzten ere, Europar Batasuneko erakundeak, zenbait eremutan, hizkuntza aniztasunaren alde egiteko prest daudela esan liteke. Zentzu horretan, interesgarria da Europako Parlamentuko Ikerketa Zerbitzuek, 2016an, argitaratu zuten txostena2:
|
|
2022
|
|
|
euskararen historia, gaur egungo egoera soziolinguistikoa, herriko edo eskualdeko egoera soziolinguistikoa, oinarrizko ezagutza soziolinguistikoa, hizkuntza portaerak, hizkuntza ekologia edota eleaniztasuna, estandarra eta euskalkien erabilera eta hizkuntza egokitasuna. Materialari dagokionez, zenbait ikastetxetan Azkue Fundazioko baliabideak, Euskaraldiko materiala edo Xamarren liburuak erabiltzen dituztela aitortu
|
badute
ere, ikastetxe gehienetan Tribuaren Berbak unitatea didaktikoak eta euskarako testuliburuak dira soziolinguistika lantzeko gehien erabiltzen direnak. Amaitzeko, elkarrizketatuen erdiak uste du material gehiago behar dela, material hori mailakatu egin behar dela eta transposizio didaktikoa modu dibertigarrian eta maneiagarrian lan egiteko helburuarekin egin behar dela.
|
|
|
Faktore horiek guztiek erabileran eragiten
|
badute
ere, ondorioa garbia da: zenbat eta udalerri euskaldunagoa izan, orduan eta handiagoa da euskararen kale erabilera.
|
|
|
Azpimarragarria da, halaber, txostenak dioen moduan," euskara, gaztelania edo frantsesa ez diren beste hizkuntzen erabilera altuagoa izatea Gasteizko kaleetan euskararena baino". Edonola ere hizkuntza horiek hainbat dira1 eta, guztiak batera hartuta, euskararen erabilera gainditzen
|
badute
ere, ez genuke egoera hori mehatxutzat hartu. Kontrara, uste dugu aniztasun horrek guztiak aberastu eta koloreztatu egiten duela hiriko hizkuntza egoera.
|
|
|
Euskara, gaztelania eta frantsesa ez diren beste hizkuntza guztiek euskararen erabilera gainditzen
|
badute
ere, aberastu eta koloreztatu egiten dute hiriko hizkuntza egoera.
|
|
|
Bestalde, heldu gazteek edozein adinetako solaskideekin EKEren joera orokorra (adinean gorantz egin ahala, erabilera jaisten da) eteten
|
badute
ere, adin berekoekin joera orokor hori mantentzen da.
|
|
2023
|
|
|
Gainera, euskaraz hitz egiten ikasi ez arren, hitz batzuk esateak (esate baterako agur hitzak) integrazio kultural horretan gerturatze bat adierazten du, esate baterako, euren jatorrizko lurraldeetako familiakideen aurrean. Kasu batzuetan, gainera, aitortzen dute ondo ikasi ez
|
badute
ere, euren hizkuntzatzat dutela euskara.
|
|
|
Guztira, 288 inkesta egin ziren Namtrik hizkuntzarentzat eta 1.436 Nasa Yuwe hizkuntzarentzat, eta, aurreikusi bezala, emaitzek balio izan zuten hizkuntzen galera eta bizitasun dinamiken nozio orokorra aurkezteko, laginerako zehaztutako irizpideetatik abiatuta. Atariko azterketa horren emaitzek ez
|
badute
ere populazio osora zabal daitekeen informaziorik ematen hizkuntzen egoera zehatz mehatz ezagutzeko, esperientzia horri esker urrats garrantzitsuak egin ziren Cauca lurraldeko hizkuntza politikan. Alde batetik, Nasa Yuwe eta Namtrik Hizkuntzak Biziberritzeko Lehen Minga Erregionalean aurkeztu ziren emaitzak.
|