2001
|
|
Ezin sinetsizkoa da gozogabeko urteotan eman digun euskal bizitzaren irudi garbia. Gure aldiko haize erauntsiek erruki gabe astindu
|
badute
ere, geroak lur gainetik osoro urra badeza ere, hor daukagu  ez atzoko, ez gaurko, ez biharko, bai ordea betiko, sub quadam aeternitatis specie, Jainkoaren begi maitekorretan betidanik egon daitekeen bezalaxe. Eta hor daukagu betiko, batez ere, eusko arima jatorra, sinesmen sendoa, Jaunaren sabel beroan zalantzarik gabe etzana.
|
|
Aurrera baino lehen, aldizkari hau ez zen 1954an sortu, arestian irakurri dugunez, aho beteko deiadarrez horrela oihukatzen
|
badute
ere. Sortu, 1948an sortu zen; Euzko Gogoa baino lehenago, beraz.
|
|
Baliteke orain, askatasun handiagoa dela, lehia larriagoan ibili behar izatea erdal argitalpenekin, eta dagoeneko ere badugu honen seinale argia. Hala ere, lurpeko bizitzak ematen zion pribilegiozko itxura hura galduko
|
badute
ere (gogora lehen oharrean Egunari buruz diodana), badute, lehen momentuan izan ezik, atzera ez egiteko behar hainbat hazkunde eta indar.
|
|
Xabier Lizardi, olerkari eta prosista1, eta Lauaxetaren Olerkiak2 Bai batean eta bai bestean, idazle horien prosa lanak ez dira ahazturik gelditu, gure artean gertatu ohi den bezala. Zelaietari eskerrak, lehenbizikoan, eta honen eskuetara etorri den bilduma (Itz lauz, alegia) argitara zutenei eta dutenei3 Bestean, berriz, artikulurik bildu ez
|
badute
ere, Aita Onaindiak eman duen hitza jaso dugu: " bizkaitar idazle leun onek itz lauz be ugari be ugari idatzi euskun, eta itz lauzko osto sakabanatu orreik be jaso ta esku maitekorrez liburu mardul bat eratzea egoki litzakigukela otu yat.
|
|
Izango da gure artean ere bakoitzari  berea, urteen buruan bederen, aitortuko dion joera. Aldiko agintariek besterik uste
|
badute
ere, hor gelditzen dira, luzaroan gainera, nolanahiko  lekukoak: gizakumeen oroitzapenak eta gure bizia baino gehiago irauten duten paper zaharrak1.
|
|
Karismadunen artean bizi direlarik beti, karisma apurren bat lortu nahi lukete, nondik edo handik. Ebanjelioa irakurri ez
|
badute
ere, badakite, zeruetakoari ez ezen, lurreko erresumari ere" bortxa egiten zaiola, eta kexuek harrapatzen dutela hura".
|
|
Zehazkiago, giro horren barrenean, horrela uste du idazleak, badira franko uler ditzaketenak; hortik kanpora, berriz, ustekabean baizik ez da aurkituko jakinaren gainean dagoenik. Zenbaitek badakite, Chaucer irakurri ez
|
badute
ere, nor zen Bath eko andrea; beste zenbaitek badute Camachoren ezteien aditzea. Baten batek, azkenik, igarriko dio adierazi nahi duzunari Maisu Juanek ostatuan kontu larregia kitatzeko erabili zuen burubideaz.
|
2002
|
|
Gauzak okertzen hasiz gero, nork ez dio babesa eskainiko? Gainera, txarrenean jarrita ere, hire susmoak egia izan eta Manuelen arrastoa topatzen
|
badute
ere, ez dituk ausartuko jende artean sartzen. Badakik txakurrek nola joka  tzen duten:
|
|
Nire soldaduek, ohi denez, neronen kontra jotzen dute lehenbizi, beren arma zorrotzak erakutsiz. Bizia kentzea lortzen ez
|
badute
ere, zauriek erabat ahuldu naute  batailarako. Zure aurrera presentatzen naizenean, hain da desorekatua indarren korrelazioa, non hitzarmen bat eskatzera ere deliberatzen ez naizen.
|
|
Ni, berriz, lehengora itzuli naiz. Zaila da bakardadea, baina segurtasuna ematen du, gizonezkoek besterik uste
|
badute
ere.
|
|
Erakunde hau hizkuntzaren araugintzaz, normatibizazioaz alegia, arduratzen da, eta ez normalizazioaz. Hala arduratzen da Eusko Legebiltzarrean onartutako goi mailako lege batek hala arduratzeko eskatzen diolako, batzuen batzuk hau zenbaitetan atzentzen baldin
|
badute
ere. Euskaltzaindiak hizkuntza arauak eman behar ditu, eta gobernuak neurri politikoak hartu euskara bultzatzeko.
|
|
Euskal idazle onak ditugu egun, eta edozein gauzaren gainean idazten dute, normalean ordenagailua maite
|
badute
ere. Inoiz ez bezalako idazleak, nahiz oraingoz denei aski ongi etorriko litzaigukeen behin edo beste tradizioko gure idazleen liburuak apaletatik hartu, errautsa astindu eta esku artean erabiltzea.
|
|
Baina, dena dela, liskar guztiekin ere eta zenbaitetan basatzarik basatza baldin bagabiltza ere, nire etxea dut, nik hala aukeratu dudalako, zenbaitek moldakaitz, barbaro eta bokantzarik gabea ikusi
|
badute
ere. Beste etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe hau etxe irekia da, hizkuntzaren erabilerak jartzen dizkion ateek bakarrik zedarritua:
|
|
Baina badakigu, nik ez dut zalantzarik horretan, ez dela hau guk dugun hizkuntza bakarra. Nik, behintzat, gaztelania ere badut aldamenean, eta ez dut batere gogorik hizkuntza hau gutxiesteko, hizkuntza bat goraipatzeak ez baitakar berarekin bestea apalestea, batzuek kontrako iritzia baldin
|
badute
ere. Gogora datorkit orain kontu honetaz Gotzon Garate adiskideak idatzi duena, gorago beste nonbait aipatu dudan lan berean.
|
|
Barkatuko didazu, bide batez," Euskal Herri" izena erabiltzen badut hemen, eta ez" Euskadi", azken hitz honek aise zama politiko handiagoa baitu niretako besteak baino. Eta ez da politika kontuetan sartu nahi ez dudala edo sartzeak beldurra ematen didala, baizik berriz ere ekarri nahi dudala lerro hauetara azkeneko mendeetan, ez azkeneko urteetan (azken urteetan batzuk ahalegindu dira izena zikintzen), euskaldunok hitzetik hortzera erabili izan dugun aspaldiko deitura zaharra, ezjakin batzuek, bere ezjakinean tematuak, kontrakoa uste
|
badute
ere.
|
|
Barka, gaztelaniaren ñabardurak esan nahi dut. Hain segur ere, horregatik ditugu hain gogoko ordenamendu juridikoak, lur azaleko herri guztiek araubidea nahiago
|
badute
ere.
|
|
Bego horretan kontua. Eta bego hautatu dut, ez gero, biek, begok eta gerok gauza bera esan nahi
|
badute
ere gehienetan, gero da bego.
|
|
beti egongo da Gombrowiczek botatakoak berresten jarraituko duen poeta setatsurik, eta, ondorioz, beti egongo dira motiboak Poesiaren aurkako poseari eutsi ahal izateko. ...zatekeela poesiaren zati bat (erretorikoena, pinpirinena) gustuko ez duela esaten badu, baina, zer nahi duzue, zatirik handiena halakoa izaten jarraitzen du, eta erosotasunagatik (metonimia gisa alegia), eta poeta askok diren bezalakoak izaten jarraitzen dutelako (hots, Poetak), zilegi da oraindik poesiaren aurkako posea... pose hori defendatzen dutenek, ezkutuan, poemaren bat edo beste irakurtzen
|
badute
ere.
|
|
Joxean Sagastizabali oraindik produkzio gehiena motzegi gera  tzen zaio. Aingeru Epaltza, Harkaitz Cano edota Juan Luis Zabalarenak oraindik ez dute erabat bide hau hartu, potentzialik
|
badute
ere. Beraz, badirudi best selleraren mundua hutsik geratzen dela euskal literaturan oraingoz.
|
|
jatetxe merkeak, tatuajeak egiteko lokalak, tabernak, surf dendak... eta hau guztia gutxi balitz, astean behin merkatu txikia dago, eta inguruko hippy zahar, sekta susmagarritako kide, eskulangile, malabarista eta alproja guztiak han biltzen dira. Poliziek hondartza osoa zaldiz zeharkatzen
|
badute
ere (oso ikuskizun bitxia, portzierto; eta zaldiek hondarrean uzten dituzten gorotzak ere ikusgarriak dira), ez da zaila marihuana apur bat erostea.
|
2003
|
|
Uste dut B. n mila hoteletik gora dagoela, den denek ez
|
badute
ere lurpeko aparkalekurik ez igerilekurik, jakina.
|
|
" y los mà ¡ s de ellos [los pleitos] ridÃculos, insustanciales y de mala fe; y esto trae mucha miseria y ruina a los pueblos, y rencores y discordias casi inextinguibles en las familias" (1882: 114). Hurrengo hamarkadetako euskal predikari guztiak ere bat datoz Larramendiren kritika gogorrekin, kasu gehienetan fededun auzizaleen kontra jarduten
|
badute
ere. Oso kasu urritan izan daiteke zilegi auzitara jotzea:
|
|
Dena den, idazle batzuk nekazarien bizimoduaren" araztasuna" eta" tolesgabetasuna" azpimarratu
|
badute
ere, beste batzuk bizimodu horren" zarpailtasun" eta" basakeriaz" hitz egin dute. Gainera, tolesgabetasun horrek berak deabruaren amarruetan jausteko hautagai nagusi bihurtzen ditu laborariak.
|
|
Beste mutur batean daude egunkari ideologizatuak, abertzaleak edo. Beste mutur batean edo, zeren diskurtso beligerantea ez
|
badute
ere, praxia oso baita labainkorra. Azken horiei buruz datu bi besterik ez:
|
2006
|
|
âBitxia da gero, baina eufemismoz betetako zinea egiten
|
badute
ere, amerikanoek oso hitz gogorra erabiltzen dute sexu harremanak adierazteko: fuck.
|
2007
|
|
Gogoraraztekoa da Brabante, Nafarroa bezala, izaki elebidun bat izan zela, mila urtez iraun zuena. Dudarik gabe, askok pentsatu
|
badute
ere, hemen inork ez du oraindik horrelakorik proposatu, jendaurrean behintzat, denak konturatzen direlako Nafarroaren zatiketak problema larriak sor litzakeela. Atzerako jauzia izanen litzateke, mila urtekoa gutxi gora behera, Iruñeak Aragoirekin bat egin baino lehenagoko egoerara itzultzea, noiz Euskal Herria eta Nafarroa (gutxi gorabehera) bat baitziren.
|
2008
|
|
Baina hain dira politak, hain goxoak, ez dago zereginik! Automatikoki maite dituzu, dena pixez bustitzen
|
badute
ere!
|
|
[Hizkuntza ispilu I.] Hizkuntza ez da" hitzak" (edo" hitzak eta joskera"). besterik uste
|
badute
ere, berdintsu dio zein hitz erabiltzen diren; berdintsu ez dena da esaldiak zer egiten duen eta esanak zer zentzu duen. Dena energia baldin bada, eta energia dena baldin bada, nik diot hizkuntza mugimendua dela eta, beraz, ez dela dena, eta ez dena dela.
|
|
Eta bi baiezko horiek esanahi bera
|
badute
ere, alde ederra dago bien artean.
|
|
Adoptatutako haur ororen atzean sufrimendu latz baten istorioa dago, baina ez dugu ikusten, ez dugu ikusi nahi izaten, hain dira itsusiak aditz horrek gure gizartean dituen konnotazioak. Baina hor dago, gure seme alaben irribarreek gehienetan ezkutatzen
|
badute
ere.
|
2009
|
|
Eta ez dute elkar ezagutu ere egiten. Abizen bera
|
badute
ere, ez dute elkarren berri. Hala, bada, kasualitatez jaio nintzen Krimean.
|
|
Ez dut epaitu nahi, ezta ulertu nahi ere, zure tratamendu hori, zuk sortutako teoria famatua. Zure lankideek oso gogor kritikatzen
|
badute
ere (eta ez dizut ezer berririk esaten), badakit aparta dela zure teoria. Egia esan, orain dela hamahiru urte, karrera hasten ari zinenean, ezin susma nezakeen aitzindari baten aurrean nengoela.
|
|
Hau guztiau aipatu nahi izan dugu erakusteko, edonola ere, hizkuntza aniztasunaren sustapena Euskadiko legeriari ez ezik Espainiakoari ere ez zaiola arrotz. Hortaz, eta hizkuntza politikako gaietan guztia gehiegi irizten diotenek begi onez ikusten ez
|
badute
ere, herri aginteek bakoitzak bere eskumenen arabera hedabideen zenbait arlotan hizkuntza kuota sistema jartzea Europako eta Espainiako legeriekin guztiz bat datorren bidea da. Oker ez bagaude, Euskadin, 1994an ezarri zen lehen aldiz kuota sistema, maiztasun modulazioko irratien kontzesio publikorako dekretuan hain zuzen ere.
|
|
Errespetu osoa eta neurri berekoa zor diegu euskarari eta gaztelaniari, errespetu osoa eta neurri berekoa elebidunei eta elebakarrei. Baina hemen, errespetua biek merezi
|
badute
ere, bat da, ez bi, errespetua ez ezik bultzada ere behar duena, euskara, baldin eta hizkuntza arloan ere askatasuna, aukera berdintasuna eta pluraltasuna garatu nahi baditugu.
|
|
Ez dira. Oposizioan dagoenak, disidenteak ez bezala, agintea lortu nahi du, eta opositoreak eta disidenteak bidean inoiz bat egiten
|
badute
ere, ez dute bide guztia elkarrekin egiten.
|
|
Hiru gizon sartu dira etxean. Hirurek frantsesez hitz egiten
|
badute
ere, anfitrioia ingelesa da; hala salatzen du, behintzat, haren frantsesak.
|
|
Gauean isiltzen ote? Argia joatean, gure begientzat kolorea galtzen
|
badute
ere, ez hala Bizi Iturri Nagusiaren begi ninietan. Zenbat bertso koloretsu entzun ote ditu Ilargi amandreak?
|
|
Gauean isiltzen ote? Argia joatean, kolorea galtzen
|
badute
ere gure begientzat, ez hala Bizi Iturri Handi Nagusiaren begi ninietan.
|
|
Margo beltza irisazio azkarrekoa bide da. Mira pizten die beltzenei, gure margo jakiturien arabera miresteko hainbestekorik ez
|
badute
ere. Nartziso ttikia edonon kabitzen da nonbait, eta beltzean hobeto gordetzen.
|
2010
|
|
Tamaina ezberdina
|
badute
ere,
|
|
Detektibearen kasuak eta gurutzegramaren analogiak erakusten digute nola lotzen eta txirikordatzen diren usteak eta ebidentziak. Usteek ebidentziak interpretatzeko unean eragina
|
badute
ere, usteak eta ebidentziak ez dira nahastu behar ikerketaren bidean. Oinetakoaren arrastoa giltzarri nagusia da hilketari dagokion ikerketan.
|
|
aipatutako printzipio horiek indar handia dute umeengan. Bizitzan aurrera egin ahala, seguru asko printzipio horiek ahultzen dira, garrantzitsuak izaten jarraitzen
|
badute
ere.
|
2011
|
|
Eta egiten dizute, seguru nago. Medikuek ezetz esaten
|
badute
ere. Zure begietako gorrotoa baino harago iristen baita nire begirada, eta burua galdu izan ez bazenu, orain zer pentsatuko zenukeen edo zer esango zenidakeen asmatzen saiatzen naiz.
|
|
Segidan esaten du komandoko bigarren gaizkile bat atxilotu dutela, baina oraindik ez dutela identifikatzerik lortu ez hildako gaizkilea ezta atxilotua ere. Itxura guztien arabera, gehiago ere bazirela komandoan, ez dagoela garbi zenbat, baina ihes egitea lortu
|
badute
ere, setiatuta daudela tiroketa gertatu den herri inguruko mendietan, eta laster eroriko direla haiek ere, beti erortzen direla lan paregabeari esker.
|
|
Azken aspaldian, esplotazioak biktimengan lotsa eta kulpa sortu ditu, subertsiorik apenas, eta esplotazioa azaltzeko intelekto akademikoa bera ere gertuago jarri da seinalatzetik giza kondizioari berezkoa zaiola halako burmuin disposizioa. Kartzelek pobrez beteta eta benetako delinkuentez hustuta jarraitzen
|
badute
ere, planetako %20a baliabideen %86ren jabe bada ere, askoz interesgarriagoa da Postmoderniaren likidotasuna ospatzea.
|
|
Herritarrak gogora beza ondokoa, teknofiliaren sirena kantua belarri ertzean sumatzean: oro har, zientzialariak eurak agertu ohi dira norabidearen larriaz larrituen, erabat adosturik ez
|
badute
ere zehatz zein den aldaketa klimatikoaren abiadura, edo zehatz zein urtetan gertatu (ko) den petrolioaren gailur geologikoa.
|
2012
|
|
Baina horiek kontrakoa uste
|
badute
ere, nik hemen neure momentu onak pasatzen ditut. Gaur bakarrik nago.
|
|
Baina bukatu da. Teklek, distantziak eta kontaktu fisikorik gabe jardun beharrak berotasun falta adierazten duela esaten
|
badute
ere, nahiago dut horrela. Abantailak baliatu beharra dago:
|
2018
|
|
Busti gabe. Baina amore ematen du berehala, eta han dira hirurak kuxinetan etzan antzean, beren kimonoekin, geisha izateko dezente falta
|
badute
ere. Maiderrek Amaiak ekarritako edaria eskutan hartu, eta QR kodea egiaztatzen du.
|
|
Liburuaren ustekabeko erbi horren korrika zaluak harritu bazaitu ere, Baronet, eta oraingoan zure begiek haren atzetik joan nahi
|
badute
ere, berriro ere irtengo zaigu korrika dotoreko erbi horixe bera bidera, noski, eta behingoagatik barkatuko ahal didazu, Baronet, erbia aurreragorako utzi, eta neraman bideari lotzen banatzaio.
|
2019
|
|
SSak bi golen aldeagatik irabazten ari direnean, epaileak txistua jo du, amaiera seinalatuz. Zelaira irten eta SSen kapitainari eman dio kopa Schwarzhuberrek, eta honek jaso egin du, bertan diren zaintzaile eta ofizialek txalorik jotzen ez
|
badute
ere. SS taldea bere barrakoira itzuli da ospatzera, eta Houstek Laleren ondotik igaro da.
|
|
Loreak emandako eran  tzunaren bost hitzetatik bat ez ulertzeak hainbeste galarazten du ulermena? Hazi baten existentzia eta lur azpiko bizitza irudikatzen duen" sarturik zelai barruan" irudi poetikoa kolpean jasotzen dute umeek, baita inoiz halako irudirik entzun ez
|
badute
ere. Abazuzia izango da arazoa?
|
|
Egunkarietan edozein egunetan topatzen ditugu horrelakoak: Asia aldean, 1999an gertatu zirenak, oihartzun ttikiagoa eta laburragoa izaten
|
badute
ere gure inguruotan: 400 inguru hildako eta auskalo zenbat galduak omen, paraje haietan kuenta ematen ere zailagoa eta ia ezinezkoa izanik...
|
|
% 79 baita. Bilbokoa% 74; eta Gasteizen% 71
|
badute
ere, Iruñekoa bai, lasai arnasa hartzeko tamainakoa da: % 61 Gaua luzatuz doanean, goiz aldeko apatx eginda gelditzea gustatzen baitzaio goiz erdia zabaldu arte.
|
|
Ilargiarekin aldaketa askotxo egokitzen dira pare parean. Eta ilargiak, lotsarik gabe esan dezakegun oparia berekin ekartzen duelako hori, ba, gaztelau hauek ezetz eta ezetz egon nahi
|
badute
ere, igoal igoal dio, berdin dio, horregatik halatsu jarraiko du gure ilargiak eta.
|
2020
|
|
Garbi dauka ez dela denbora galtzen ibiliko on Dariorekin; gizon zahar hark 95 urte eginak ditu eta, adinean sartuta badago ere, tente jarraitzen du makuluen beharrik ez duen bere bizkarrezurraren gainean. Gaur gurpildun aulkian ekarri
|
badute
ere, oinez ibiltzeko gai da oraindik. Eta ez baldar eta ezinean.
|
|
Denek dakite, hirurek, igelek, ez dabilen haizeak eta ez doazen hodeiek; badakite bera han dagoela, ikusten ez
|
badute
ere.
|
|
Bizirik gaude. Eta beren zortea ospatzen dute, esaten ez
|
badute
ere. Beren zoriaz gozatzen dira, ozen esatera ausartzen ez badira ere.
|
|
5 goges katalanez, goja singularrean. Euskal Herriko mitologiako laminen antz handia
|
badute
ere, maitagarri izenaz azaldu ditugu, dones d, aigua direlakoentzat utzi baitugu lamina izena.
|
2021
|
|
Orain segitu ahal diogu etxeko sesioen hariari, eta aurreikusi haien ibilbidea eta iraupena; eta jada ez gaituzte beldurtzen, ateak danbatekoz ixten dira eta ez gara asaldatzen; etxea ez da jada guretzat lehen zena: ...tzeko ausaz dugun lekua; arin baino arinago bazkaltzen dugu, arretarik gabe entzunez helduen hitzak, ulergarri zaizkigun baina alferrikako begitantzen zaizkigun hitzak; bazkaldu eta korrika alde egiten dugu gure gelara hitz alfer horiek guztiak ez aditzeko; eta oso zoriontsu izan gaitezke gure inguruko helduek elkarrekin errietan egin, eta, eguna joan eta eguna etorri, bekozkoa belztuta jarraitzen
|
badute
ere. Axola zaigun guztia jada ez da gure etxeko pareten artean gertatzen, kanpoan baizik, kalean eta eskolan; ohartzen gara ezinezkoa zaigula zoriontsu izatea eskolan beste neska mutilek mespretxu pixka bat egiten badigute.
|
|
Era berean, bikotekideak, maiteminduta egon arren, banandu eta urrutira eramango dituzten bidaiei lotzeko gertu egoten dira, gogoz eta itxaropentsu. Ikasketak egitea xede
|
badute
ere, ikasmina ez dagokio soilik lanbide bat bereganatzeko edo alfabetatzeko eta eskuratutakoa egunen batean gizarteari esker onez itzuli ahal izateko asmoari. Beste zerbait ere badago tartean:
|
2022
|
|
...tasuna dudan hori, amaren azkeneraino etorri baina nire indarrak guztiz ahiturik ordurako, bost axola norekin oheratu, gizenekin, zaharrekin, itsusiekin, aitarekin oheratu atea noiz joko duen zain, jakin dezan behingoz zer egin duen nirekin, zer egin dudan nik berarekin, denbora behar dut gauza hauek mundu guztiari esateko, bezeroak beren lekuan berrezartzeko, egin diezaiotela uko, zakila gogortua
|
badute
ere, behar baldin badute zigorkatu dezatela beren burua, apaizek bere burua zigorkatzen zuten bezala, baina halakorik ez da gertatuko, ez, hurrengo bezeroa heltzeko zorian da, beharbada behean da honezkero, sarreran, igogailuaren zain zakila gogortzen hasia, bere buruari galdezka, telefonoz deskribatu nauten bezalakoa izango ote naiz, ilehoria izango ote naiz, gaztea izango ote naiz, ederra izang...
|
|
Lorpen hori behintzat aitortzen diot neure buruari. Eta nire seme alabek behar bezala estimatzen ez
|
badute
ere, nik badakit, ondo jakin ere, larrutik ordaindu dudala. Haien guztien ama izan naiz.
|
|
Sabela irribarrez laztantzen dizuten bitartean hitz samurrak ateratzen zaizkie ahotik, haien bizipenak konta  tzeko edo haurdunaldiak zeinen ondo egiten dizun jakinarazteko, inork eskatu ez arren. Ondo geratze aldera esan
|
badute
ere, gogo aldartea pozteko balio izan dizute.
|
|
Garrantzizkoa da, ordea, gizonen lanari eta osasunari erreparatzea. Ordu asko eserita igaro beharreko ogibide bat badute, baliteke ugalkortasunean eragina izatea, baita erretzaileak badira edo estres aurpegia
|
badute
ere.
|
|
Jende askok nahasten ditu oposizioa eta disidentzia. Oposizioan dagoenak, disidenteak ez bezala, agintea lortu nahi du, eta oposiziokoak eta disidenteak bidean inoiz bat egiten
|
badute
ere, beti bihurtzen dira elkarren etsai.
|
|
India da horren adibide argia, baina baita Brasil, Kanada, Estatu Batuak eta Mexiko ere.30 Harrigarriki, estatu horiek beren burua berritzeko eta denboran irauteko gai izan dira historian izan dituzten tentsio politikoak gorabehera. Federazio horiek, hala ere, batasunarekiko obsesio handia erakutsi izan dute, tentsio politiko eta sozial larriak saihesteko modua izan
|
badute
ere beren biztanleek bereizgarri duten dibertsitate nazionala aitortzeko eta haren balioa nabarmentzeko egokiagoa den jarrera bat hartuz. Beste federazio batzuek lurralde eredua eta herrialdearen batasuna inposatu nahi izan dituzte, eskakizun demokratiko oinarrizkoenak alde batera utzita:
|
|
Karl Rennerrek eta Otto Bauerrek testuinguru politiko multinazional eta multietnikoetan eskubide etniko eta kulturalak despolitizatu genituzkeela argudiatzen
|
badute
ere (Nootens, 2002), bestelako zerbait azpimarratu nahi dut hemen, alegia, premiazkoa dela zedarritutako lurralde batean bizi diren komunitateak politikoki ahalduntzea eta haien eskubide politikoak aurre  raraztea, liberalismoa beste era batera proiektatzeko eta haren errendimendua hobetzeko. Garapen horrek, nire ustez, estatuko eragileak bultzatu egingo lituzke gizarte txikien ahultzearekin lotua dagoen autonomia politiko indibidualaren adierazpenetik harago joatera (Gagnon eta Mathieu, 2020).
|
2023
|
|
...tara esklaboak, indigenak, putak eta tratu txarrak jasandako emakumeak, eta hemen gauzak ezberdin zirela esan zidan lankide batek, hobeki antolatuta omen zeudela putak, eskubide gehiago omen zituztela, baina, badaezpada, zuek eman gogor, eman gogor bapo egin arte, esaten nien bezero euskaldunei, zakil zut lerdejarioak ahoan, zeren bazter hauetako gizasemeek morroi serio, arduratsu eta fidelen fama
|
badute
ere, haiek ere berehala montatzen dute zirkua, eta, arranopola, patrika barrabilak bezain aise hustuko balute... Baina como dizem aqui txubaskerorik gabe aritu behar txurroa busti eta busti bizimodua aurrera ateratzeko, zeren, bestela, azkar asko hasten dira bezeroak kexuka kanpotarrok exijentziak besterik ez dugula, kolpe zorririk jo gabe bizi garela diru sarrerak bermatzeko errentatik nahiz euskaldun zintzoek ordaindutako zergetatik, eta, halakoetan, bezeroak beti arrazoi baitu, zera esaten diot entzun nahi duenari:
|
|
Denbora baizik erabiltzen ez
|
badute
ere, aguaitz eleaz baliatzen dira tenpestari irizteko; arren, aro eleak segitzen dut barkoxtarren gogoan iltzaturik. Lantzerrak eta txarrakak usu ere entzuten dira salan, Zuberoako aitzineko herrietan bezalaxe.
|
|
Interesgarria da arauak ez ezartzea apetaren arabera; epe luzerako emaitzak lortu nahi baditugu, saiatu behar dugu haurrek prozesuan parte hartzea, eta, ez
|
badute
ere zertan dena ulertu, ahal den neurrian horien zergatia eta onurak ahal beste ulertzea. Horrek ez du esan nahi arauak eta neurriak eta ondorio idatziak modu zorrotzean bete behar ez direnik.
|