|
2008
|
|
|
Orain astiro tratatu ezin baldin
|
badut
ere, esan behar da antzinako hispaniar hiz kuntzalaritzan izena duen J. de Hoz ek iberierari buruzko gogoeta berri arras interes garriak plazaratu dituela azken urteotan. Hitz gutitan esanda, J. de Hoz ek ez du uste iberiera iberiar testuak agertzen diren leku guzti guztietan ama hizkuntza zenik.
|
|
|
Zaldibiako euskaran, aldaketaren zantzuen bila abiatzerakoan, hizketalagunaren adina> izan da eragilerik gogorrena hainbat ezaugarri agertzeko aukera areagotzen edo murrizten duten ingurunea zehazterakoan: orain artean alderaketa nagusiena adinekoen eta egungo Zaldibiako gazteen hizkuntza jardueraren artean egin
|
badut
ere, nabarmen dago aldaketaren zantzuen bila abiatzekotan 50 urteko belaunaldietara jo dudala. Konparazioko terminoak, beraz, bi, hiru eta are lau belaunaldietan ageri diren hizkuntza aldaerak izan dute lan honen etorkizuneko ataletan; alegia, 80 urtekoak batetik, 50 urtekoak bestetik, 35 urte artekoak hirugarrenik eta 20 urte artekoak azkenik5.
|
|
|
Hitza oraindik erabili ez
|
badut
ere, argi dago terminologiaren arloan gaudela bete betean, nahiz egia den modu berean lexiko arruntaren eta terminoen arteko muga
|
|
|
Doinuak garrantzi handia du. Horregatik paratu diet beti azkenean harridura marka, argi ikusten ez
|
badut
ere harridura den, edo galdera, bien arteko zerbait, edo ez bata ez bertzea. Euskal kontuetan ez diogu prosodiari garrantzi handirik eman, eta hau da kasu horietako bat, non doinuak berak pisu handia duen.
|
|
|
Printzipioz Azkuek politika publikotik ihes egiten bazuen ere, 1917ko Bizkaiko Diputaziorako bozketetan EJBren kandidatura babesteko eskari bat jaso zuen. Felix Landaburu, Azkueren «loba» jeltzalea (Teresa Azkuerekin ezkondua) Markinako barrutitik aurkezten zen, eta bere «osabari» laguntza eskatzen zion190 Azkueren erantzunik ez
|
badut
ere, Markinaldeko bere kontaktu eta adiskideak mobilizatu zituela ematen du, zeren astebete geroago Landaburuk hola idazten zion:
|
|
|
Eta hala jarri ziren izenok, nahiz bigarren izen honek ez bide zuen lehenak besteko entzuterik lortu. Urte haietan Negurin (eta inguruetan) eraikitako txalet eta jauregi anitzi ere euskal izena ipini zitzaien, eta baieztatzerik izan ez
|
badut
ere, asko Azkuek proposatu zituela pentsa daiteke. Hor daude Luis Aznarren BakeEder (artean eraikia), Emilio Ibarraren Aitzgoien (1909), Fernando María Ibarraren Arriluze (1910), José Luis Oriol-en San Joseren et, sea (1914, Azkueren, s ortografiarekin), Pedro Barbier-en EguzkiAlde (1918), etab.126 Era guztietako ideologietako aberatsen artean topatzen dira euskal etxe izenak.
|
|
|
Azkue bezalako pertsona polifazetikoa ulertu nahian nire jakintza eta gaitasunetik kanpo dauden arloak aztertzera menturatu naiz, hala nola musikagintza edo hizkuntzalaritza gaiak. Bibliografia espezializatua erabili
|
badut
ere, arloko adituek zuzenketa ugari egin dizkidate. Hola, kasurako, Azkueren hiztegigintza lana aztertzean badakit ez dudala lexikografia arloko ekarpen aipagarririk egingo.
|
|
|
1898 inguruko datu zehatzik ez
|
badut
ere, ildo berean doan garai hartako aipu bat azaldu zait: Pablo A ltzola bilbotar liberalak Sabino Arana kritikatzeko 1898an idatzi zuen artikulu batean, ez zion garrantzia handirik ematen euskal separatismo arriskuari bere baitan, ez bazen frantses hedapena erraztu zezakeen heinean:
|
|
|
¡ Bai idatzi! Asi be egin dira idazten, baña itxuraz bidiak ebai dautsiez»294 Datu gehiagorik ez
|
badut
ere,. Kirikiñoren, salaketak sinesgarria dirudi, eta pentsa liteke, buruzagi jeltzaleek, ziurrenik Eleizalde eta Engrazio Arantzadi tartean egonik, Akademiaren kontrako kanpaina mugatu nahi izan zutela.
|
|
|
234 Luis Arbeloari buruz informazio handirik ez
|
badut
ere, urte pare bat geroagoko datu batek aberrianoen taldekoa zela baieztatzen du: 1921eko urrian Bilboko Euzko Gastedi elkarteak (EJBtik kanporatu berria eta EAJAberri alderdi sabindarraren oinarria) dirubilketa antolatu zuen Espainiako gobernuak Marokoko gerrara bidali zituen euskal soldaduen alde.
|
|
2021
|
|
|
Baldintza erreala nahiz alegiazkoa izan, protasikoa betetzen bada apodosikoa ere beteko dela (edo beteko litzatekeela) bakarrik adierazten dugu baldintzazkoekin; beste ezer ez. Kontzesiozkoetan, ordea, (Dirua
|
badut
ere, ez naiz joango kontzertura; Dirua banu ere, ez nintzateke kontzertura joango), bestelako zerbait ere badago, nolabaiteko ustea edo aurresuposizioa: dirua badut edo banu, kontzertura joango naiz edo nintzateke, hurrenez hurren.
|
|
|
Bi gertakari (buruko mina izan — pilulak hartu) denboran bata bestearen jarraian doazelako ideiatik (Buruko mina dudanean, pilulak hartzen ditut; denborazko perpausa), gertu egon daiteke lehena bigarrena eragiten duen kausa delako ideia (Buruko mina dudalako, pilulak hartuko ditut; kausazko perpausa); eta hortik, kasu batzuetan, kausa hori hipotetikoa izan daitekeelako ideia (Buruko mina badut, pilulak hartuko ditut; baldintzazko perpausa). Azkeneko urratsa litzateke, pentsatzea kausa hipotetiko batek eragin dezakeela gertakari bat betetzea, baina azkenean ez dela hala gertatzen (Buruko mina
|
badut
ere, ez dut pilularik hartuko; kontzesiozko perpausa); nolabait esateko, alderantzizko bidea, kausalitatea ukatzea. Edo, adibidea apur bat aldatuz, gerta daiteke baita kausa hipotetiko hori etorkizunean kokatzea, adierazi nahi den enuntziatua baino geroago (Buruko mina kenduko badut, pilulak hartu ditut), helburuzko irakurketa eraginez.
|
|
|
Ikus ditzagun, hasteko, aditza mendeko perpausaren azken muturrean duten adibide batzuk: [Gabak etxera baino lehen hartu ninduan arren], nere barrua argitan nekarren (Etxaniz); [Jokaldi batzuetan dirua haruntza ta honuntza ibili zan arren], azkenerako, zaldun gazte beltxeranaren eskuetara jun zan dana (Barrensoro); Zure bihotz oroz nahi duzu nere salbamendua, bada nik ere nahi dut, eta [mundu guztia galduko
|
badut
ere], horrekin atara behar naiz garaitiar (Duvoisin).
|