|
2007
|
|
|
Baina Ipar Euskal Herrian ez ezik, Pirineotako beste aldean ere katolizismoan suertaturiko aldakuntzen adibideak ditugu. Gure azterketa gehien bat Iparraldera mugatuko
|
badugu
ere, ezin ahaztukoa da Hego Euskal Herrian garaturiko haustura katoliko konfesionalen alderdien artean, EAJ eta Comunion Tradicionalistan 1932an bildu zena (karlista integristak). Bietan adiskideak zituen Piarres La, ttek, eta gerra zibilaren garaian kontraesanak bere goren gradura iritsiko ziren.
|
|
|
Aldizkariok aztertu orduko, gehien interesatu zaiguna izan da ezagutzea zein intelektual izan ziren lankide, bai sozietateek buruturiko bileretan parte hartzeagaitik, bai aldizkari berberean idatzi izateagaitik. Izan ere, bilerotako kidetasuna bada ere harremanetan sartzeko biderik aproposena, pentsalari horiek zein aldizkaritan idatzi zuten ezagutzeak13 bidea emango digu garaikideen arteko beste harreman batzuk suposatzeko ere, harremanok frogatzeko eskutitz, idazki zein lekukoen elkarrizketetara jo behar izango
|
badugu
ere.
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarrak Eskualzaleen> Biltzarra> aldizkaritxoa argitaratu zuen. Hala ere, aldizkariaren edukia aztertu
|
badugu
ere, uko egin diogu urtekari hartan idatzi zuten idazleak eta idatzitako artikuluak zenbatzeari, oso aldizkari txikia zelako, intelektual gutxiren sinadurak bilduz. Kopuruaren aldetik, beraz, Eskualzaleen> Biltzarrak ez digu informazio esanguratsurik eskaini; bai, ostera, argitaraturiko artikuluen mamiaren aldetik, eta horixe, bai, irakurri eta aztertu dugula.
|
|
|
Dena dela, Euskaltzaindiaz hurrengo puntuan hitz egingo
|
badugu
ere, aurreratuko dugu Akademiaren atala Iparraldean sortzeko nahia aspalditik zetorrela: 1922ko urriaren 27ko Euskaltzaindiaren bileran, Resurrección Mª de Azkue lehendakariak Pierre Lhanderen eskutitza irakurri zuen, non Lhandek eskatu zituen irizpideak Iparraldeko euskaltzain eta urgazleak Iparrean bertan elkar zitezen.
|
|
|
Hegoaldekoen artean Lapurdiko Getariara hurbildu ziren José Eizagirre eta Isaac López de Mendizabal, Bitor Garitaonaindia Garbi eta Anbrosio Zatarain, Argia> aldizkariko ordezkariak azken biak328 Apestéguy, Saint Pierre, Eizagirre, Ybarnégaray329 eta Colasek hitz egin ostean, aita Donostia entzun zuten pianoa jotzen eta Garitaonaindia bertsoka. Baliteke Piarres La, tte hizlarien hitzok entzun izatea Getariako bileran, horren berri zehatzik ez
|
badugu
ere.
|
|
2008
|
|
|
Inpresioa dut, bestalde, euskalkia bildu, landu eta errejistro jasoetan erabili nahi dugunon arteko adostasun maila handia dela. Denok osagarritzat ikusten dugu batua eta euskalkia, denok Euskaltzaindiaren arauak jarraitzen ditugu ortografian; eta dekli nabidea eta aditza ondo finkatzearen aldekoak gara, batzuek euskalki osoaren eta beste batzuek berbeta eskualdearen apustua egiten
|
badugu
ere; berbak osorik idazten ditugu denok; maileguen gainean irizpide berberak ditugu, eta abar eta abar.
|
|
|
Zabal> (txabal/ xabal). Bost lekuko bertzerik ez
|
badugu
ere, formari dagokionez, hiru aldaera ageri zaizkigu. Behin zabal> soilik:
|
|
|
89 «Horren aitormen espresurik ez
|
badugu
ere pentsatzekoa da, orobat, pozak zoratzen ez dela atera Azkue Hendaiatik. Bi gauza hauek kezkatzen dute bera; a) Euskaltzaleek ere botoa eman ahal izango dutela hurrengo urtean (zein euskaltzalek ordea?
|
|
2010
|
|
|
Erlijio katolikoaren kasuan, erretorika erabili du bere helburuen barreiatze eta hedatzeko asmoz, eta, beraz, bada erlaziorik konfigurazio linguistikoaren eta konfigurazio sozio diskurtsiboaren artean. Gogora ekarri, jada esana
|
badugu
ere, diskurtsoaren analisian ezaugarri bereizgarri intrintsekoak bilatzea ez dela nahikoa, diskurtsoaren beraren eta kanpoaldearen (extériorités) arteko erlazio moldeak deskribatzean datzala analisia (les formes de lintrication dun mode dénonciation et dun lieu social déterminés Maingueneau 1995a: 7; Maingueneau eta Charaudeau tik hartua 2002:
|
|
2012
|
|
|
ren bigarren kapituluan. Euskal itzulpenaren historia xehe xehe azalduko ez
|
badugu
ere, garrantzitsua iruditu zaigu gai honi kapitulu oso bat eskaintzea. Izan ere, Euskal Herrian, itzulpenaren teorizazioarekin gertatzen den bezala, itzulpenaren historiaren azterketak ere urriak izan dira orain arte.
|
|
|
Lehen kapituluan, Sarrionandiaren itzulpenak aztertzeko teoria egoki bat bilatzen ahalegindu gara, eta, teoria bakar bat hautatu ez
|
badugu
ere, Sarrionandiaren itzulpen filosofia itzulpenaren teoria postmodernoekin bat hipotesia aurreratu dugu. Bigarren kapituluan, berriz, Sarrionandia baino lehenagoko euskal itzultzaileen itzulpen lanak eta itzulpen gogoetak aztertu ditugu, eta bigarren hipotesi bat aurreratu dugu:
|
|
|
Eginkizun komunikatiboa hurrengo atalean aztertuko
|
badugu
ere, froga dezagun lehenik enuntziatu parentetikoak izan badirela esatariaren intentzio ironikoaren ispilu. Atal honetan, bada, ikusiko dugu esatariak, maiz aski, enuntziatu ironikoz zirtatzen duela bere diskurtsoa eta enuntziatu ironiko horiek har dezaketela parentetikoaren egitura sintaktiko diskurtsiboa ere, goiko hainbat adibidek erakutsi baitigu Mitxelenak ironia agertzeko ez duela ezinbestean enuntziatu parentetikoetara jo beharrik.
|
|
|
a) Guk tesian aztergai parentetikoen distribuzioa edo kokagunea soilik izan
|
badugu
ere, Mitxelenak euskaraz idaztean darabilen hitz hurrenkera bere osotasunean aztertzea interesgarria litzateke. Mitxelenak berak ere uste zuen idazle baten estiloaren muina hitz hurrenkeran egon daitekeela eta, are gehiago, euskararen kasuan, euskarak hitz hurrenkeran ez baitu halako katea bortitzik.
|
|
|
– Poz eta negar iturria, uste ez
|
badugu
ere, bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete, ez han eta ez hemen. (ZIN:
|
|
|
Kopuruaren auzian sartzeko intentziorik ez
|
badugu
ere, datu eta pasarte batzuk aski esanguratsuak iruditzen zaizkigu, aztergai dugun garaiaren isla izan baitaitezke:
|
|
|
Gauza jakina da, nahiago izaten
|
badugu
ere ixilean gorde, ez direla erraz elkartzen eta egokitzen gure artean, honelako liburu batean, idazlearen nahia eta asmoa eta irakurlearen beharra eta gaitasuna: kenka txar horretan, gainera, irakurlearen kaltetan jokatu ohi dugu gehienetan.
|
|
|
70 EGLU IIn, irizpide formaletan oinarrituz, adizkien terminologia aldaturik agertu zen eta ahalezkoaren ordez, esaterako, ke morfemadun adizkiak aipatzen dira. Hori oso kontuan hartzen
|
badugu
ere, azalpenak emateko adizkia izendatu behar dugunean, erosoago eta argiagoa gertatzen zaigu Euskal Aditz Batuko terminologia erabiliz izendatzea. Bestela jokatuz adizkien izendapena bera oso luzea gertatzen da eta, azken batean, gure une honetako helburua ez da adizkia berariaz bere ezaugarri guztiak aipatuz izendatzea.
|
|
|
Birformulazioa diskurtso estrategien barnean aztertuko
|
badugu
ere, aurrera dezagun zer ulertzen dugun birformulazioa diogunean eta zergatik uste dugun edo buruan daramaten enuntziatu parentetikoak birformulazioak direla; eta ez hautakariak, Euskaltzaindiak EGLU IIIn edo definitzen duen bezala. Eta birformulatzaile den kasuetan (enuntziatu parentetikoei dagokienez behintzat) ez zaigu iruditzen Larringanek (1995) bere tesian defenditu duen bezala, A multzoari dagokionik; hau da, ez zaigu iruditzen (enuntziatu parentetikoetan, behintzat) hots eta alegiaren pareko denik.
|
|
|
Laurinek proposatua ontzat hartzen
|
badugu
ere, egokiago iritzi diogu enuntziatu parentetiko hauek bata bestearen segidan paratu ordez (Laurinek egiten duen bezala), batak bestearekin duen harremana eta hierarkia kontuan hartuz paratzea. Horren lekuko da, beraz, metodologiaren alorrean bertan komunikazio ekintzan betetzen duen funtziotik abiatuz egin dugun koadro teorikoa (§ 1.2.2).
|
|
2013
|
|
|
Gero aski fede erakutsi zuen Frantziaren baitan, zehaztuz frantsesek aski indar bazutela kanpoko jendea bertakotzeko eta frantses bilakarazteko, bistan denez, pluraleko lehen pertsona erabiliz, bera ere indar horren jabe eta frantses gisa kokatuz. Lehenago erakutsi
|
badugu
ere Euskal Herriarekiko atxikimendu eta herrimin bat bazela, Pierre Purseiglek ongi azaltzen dulekuko nortasuna frantses nazioarenganako atxikimenduaren helduleku bat baizik ez zela, gerla hartan.
|
|
2016
|
|
|
Bi hitz erran ditzakegu harrera, harrera kolektiboari buruz, psikologia sozialari gehiago lotua ikusten
|
badugu
ere. Esperientzia testetikaren aldetik, irudi eta eragin askoren artean mugitzen da.
|
|
|
Urte bereko abenduko alean jakin dugu Mendiburu taldea, Oiartzungo talde bat, etorri zela Donibane Lohizunera Ehun Dukat Lekuona anaien antzerkia ematera, abenduaren lehenean. Kanboko antzerki taldearen berri
|
badugu
ere Hillau anderearen antzerkia urriaren 20an eman zutela. Baina karia horretara artikuluaren idazlearen iritzi ohargarri bat aitzinatua da, idazlearen izenik ez delarik, garai horretan zer helbururekin lan egiten zen argitzen digu.
|
|
2019
|
|
|
Baina, datozen urteetan edo hamarkadetan, Araban behintzat, ez dugu uste halakorik gertatuko denik. Izan ere, Araban, oraindik ere, %62, 4 erdaldun elebakarrak dira (Gasteizen, %63, 8); eta, gazteen artean ere, ezagutzamailan sekulako aurrerakada izan
|
badugu
ere, Bigarren Hezkuntzan iaia %43k A ereduan ikasten dute, batez ere Lanbide Heziketan, eta ereduan %20k. Horren harira gogoratu behar da eredu mota asko daudela eta, askotan, A eredu indartua besterik ez dela.
|
|
2020
|
|
|
Piarres Lafitteren hau iruzkin publikoa dela erran
|
badugu
ere, zehaztu behar da Azken elurra liburuaren kontrazalean datorrela, hots, ez dela aldizkari edo komunikabide batekoa.
|
|
2021
|
|
|
42.19.6n Orain arteko adibide gehienetan diskurtso markatzailea perpausaren hasieran aurkitu baldin
|
badugu
ere, arruntean, hasiera hasieran agertu beharrean, tartean agertzen zaigu, hiztunak formula bat baino gehiago erabili ohi duelarik, adibideetan ikusi den moduan. Esana dago hauxe dela agian maiztasunaren aldetik gehien erabiltzen dena:
|
|
|
Berdin gertatzen da eulian zenbat kromosoma daude? galdetzen
|
badugu
ere.
|
|
|
Konfigurazio inakusatiboa du tristatu naiz bezalako batek, eta kausatiboa, berriz, berri horrek tristatu nau. Burutu aditza ez da holakoa, itxuraz nekatu ren pareko ikusten
|
badugu
ere. Berez bi burutu ditugu euskaraz:
|
|
|
mendiko harria esan dezakegu, baina hor mendiko hori aukerakoa da. Berdin gertatzen da gaurko egunkaria esaten
|
badugu
ere. Egunkari izenak ez du ezinbestean beste osagarririk eskatzen, baina gaurko egunkaria diogunean, izen hori gaurko osagaia inguruan duela ageri da.
|
|
|
18.5.2a Informazio hau egiturazko kasuen sailean biltzen
|
badugu
ere, partitiboaren erabilerak neurri batean bakarrik du zerikusia egiturazko kasuekin: absolutiboaren aldaera denean (§ 18.2).
|
|
|
Ikus, bestela, Azkueren adibide hau, non bi joerak ageri baitira: Lurrean elkar gehiago ikusten ez
|
badugu
ere, dudagabe zeruan ikusiko gara.
|
|
|
21.8.3a Leku/ denborazkotzat hartu ohi diren PSen azpian maiz inesiboa
|
badugu
ere (Loiolako bilera Loiolan egin zen bilera), beste askotan ez dugu inongo inesiborik. Zuri buruzko iritzia diogunean, beste zerbaitez ari gara, ez leku/ denboraz ez eta ere inesiboaz.
|
|
|
Adibidez: Gurasoekiko lotura eten dute perpausean gurasoekiko sintagmak ez du leku/ denbora adierarik, egitura berbera
|
badugu
ere: [PS [PS gurasoeKIN] KO] lotura.
|
|
|
274). Eta goiko sintagman kategoria markarik jarri ez
|
badugu
ere, honela zukeen: [AdjS [DS bihotz on] e KO].
|
|
|
Horrela, hemen egingo dugun proposamena honako hau da: mendiko mendian ko dugun bezala, pentsa dezagun menditik mendian tik, mendira mendian ra), mendiraino mendian raino... dugula, agerian mugatzailearen eta inesiboaren markaren arrastorik ez
|
badugu
ere. koren kasuan bezala, hain zuzen.
|
|
|
biharko. Ber gauza gertatzen da gaurko esaten
|
badugu
ere: Gaurko berrietan ikusi dugu; Gaurko aldarrikatua zuten independentzia.
|
|
|
Esate baterako, Josuk gustura idatzi zuen liburua adibidea badugu, ziurrenera guztiok ere erraz identifikatuko dugu bigarren mailako predikazioa dagoela: ‘Josu gustura egon zen liburua idatzi zuen denbora tartean’ Baita gustura adberbioaren ordez kezkatuta erabiltzen
|
badugu
ere: Josuren egoeraz ari gara, ez idazteko era jakin batez.
|
|
|
(Hiriart Urruti). Holakoetan, ikusten denez, ondoriozko perpausa eskatzen du, batzuetan perpaus hori isiltzen
|
badugu
ere.
|
|
|
Ekar iezadazu liburu baten bat. Honen ordez agian usuago ikusiko
|
badugu
ere libururen bat. en bat izen sintagma mugagabeari erantsirik erabiltzen dugu:
|
|
|
" naturaltasuna", hurrenkera ez askea mendeko perpaus batzuetan —azken adibidea bezalakoetan—, hurrenkeraren estatistikak1, ordena bateko edo besteko perpausen prozesamendua burmuinean2 eta abar. Euskara SOV dela baieztatzen
|
badugu
ere, ez ditugu, esan bezala, beste hurrenkerak baztertzen, euskarak, inguruko hizkuntzekin erkatuz gero, aise askatasun handiagoa baitu perpaus barneko hitzak (azken batean, osagaiak) ordenatzeko. Hau esan nahi dugu:
|
|
|
Jakina, ez gara esaten ari elarik duena ere rik gabe ere eman ezin daitekeenik, kontzesio baliorik ez duenik; baina ziurragotzat jotzen da ere eta guzti ematea, hori gabe zenbaitetan ilun geratuko litzatekeelako. Adibide kopuruetara begiratzen
|
badugu
ere, konturatzen gara askoz ugariagoak direla ere dutenak gabeak baino; aitortu beharra dago, nolanahi ere, ela ere eta elarik ere egitura duten adibideak ere ez direla oso ugariak13 Ekar ditzagun literatura tradiziotik horietako batzuk: Hura berriz, txit bihotz oneko zala ere, hasarrekor zan (Orixe); Begira ea egin izan dozunez guzurraren ganeko yuramenturik; bada guzur txikia ta txantxazkoa dala bere, beti da bekatu mortala (Añibarro);[...] da harako don Pablo baten gizara, zahar zaharra zala bere, herririk herri ebillen Iesukristoren legea zabaltzen, bere gaztetako gaiztokeri guztiak autortuaz (Agirre); Gazte samar geralarik ere,[...] ari gatzaizu[...] munduko berri ikasten (Lizardi); Mundu huntan bizi zareiño nahi eztuzularik ere ganbiakor izanen zare (Xurio); Gainerako lagunek, bizi eta egiazko direlarik ere, itzaliak dirudite haren aldean (Mitxelena 1988a).
|
|
|
§ 885); Zeiñ ere zeran handi ta luze, eztezu iritxiko (Larramendi); Eztezazula niholatako mandaturik enzun, zein ere aitzakiagatik nahi den (Pouvreau); Baña zein ere handiak liraken irabazte horiek, ez lukee pits bat balioko (Mendiburu); Zein ere ondasun ugariak dituen batek, gizonaren bizia eztago ondasun asko izatean (Iraizoz); Ciceron tristea, lurreko onragatik, bere erretorika guziaz zeñ ere zan, ta lenago alegin guziaz prestaturik zeñ ere zegoen, halere[...] hutsegiteko bildurrak beti (Kardaberaz). b) Baitmenderagailua dutenak: [Jonathas] etzitzaion batere bekaxtu Dabiti, zenbat baitzen ere arrotza (Larregi); Zenbat flako bai zare ere, zerbitzatu gogo duzun Jainkoak borthiztuko zaitu (Baratziart); Zein haundi baitire, gu iduriak dira erregeak (Arotzarena); Zer izanen baita ere ethorkizunaz, gero Iainkoaren miserikordiara ihes eginen
|
badugu
ere, orai eskuen gaiñean, presentean eztugu plazerik utzi nahi, eta penarik hartu (Axular).
|
|
|
42.17a Hemen DMentzat sail berezi bat sortu
|
badugu
ere, badakigu sarritan arazoak gerta daitezkeela DMen eta juntagailuen arteko bereizketa egiterakoan. Hor bilatu behar da juntagailuen sailean beste hainbat hitz eta partikula sartu izana euskal gramatiketan.
|